Skip to main content

Full text of "Die Handschriften-verzeichnisse der Königlichen Bibliothek zu Berlin"

See other formats


I>IE 


HANDSCHRIFTEN -YERZETCHNISSE 


DER 


KÖNIGLICHEN  BIBLIOTHEK 

zu  BERLIN. 


FÜNFTER   BAND. 

VERZEICHNISS 

DER 

SANSKRIT-  UND  PRAKRIT-HANDSCHRIFTEN 

VON 

A.  WEBER. 

ZWEITER    BAND. 

BERLIN. 

A.W.  schade's  buchdrückerei  (l.  schade) 

STALLSCHUEIBERSTU.  4r./4C., 

1886. 


Der  Druck  des  zweiten,  die  Jai na- Literatur  umfassenden  Theiles,  geht  ununterbrochen  weiter. 


0<04 


Qp^cO 


[016.091 


v.^,p^.1 


^    ^1S3    000Sb?4S    S 


DIE 


HANDSCHRIFTEN  -VERZEICHNISSE 


DER 


KÖNIGLICHEN  BIBLIOTHEK 

zu  BERLIN. 


FÜNFTER   BAND. 

VERZEICHNISS 

DER 


SANSKRIT-  UND  PRAKRIT- HANDSCHRIFTEN 


VON 


A.  WEBER. 


ZWEITER    BAND. 


BERLIN. 

A.  TT.  schade's   buchdruckerei   (L.  SCHADE) 

STALLSCHUEIBEKSTR.  4ä/46. 

1886. 


VN.^>^  ■  I 


VERZEICHNISS 


DER 


SANSKRIT-  UND  PRAKRIT 
HANDSCHRIFTEN 


DER 


KÖNIGLICHEN   BIBLIOTHEK 

ZU  BERLIN 


VON 


A.  WEBER. 


ZWEITER    BAND 

ERSTE    ABTHEILUNG. 


BERLIN. 

A.  w.  schade's  buchdruckerei  (l.  schade) 

STALLSCHREIBERSTR.  45/46. 

1886. 


Inhaltsübersicht. 

A.    Die  brahmanische  Literatur. 

I.    Die  Veda  und  die  sich  daran  schliefsende  Literatur 3 

L    Rigveda  nr.  1405  —  23  (s.  noch  nr.  1509.  1771) "    .     .     .     .       3 

Shadgurii^ishya  zur  Anuväkänukr.;  —  (^änkhäyanahrdhmanam;  —  (Jdfikh. 
Aranyakam;  —  Aitareya-Arany.  u.  Comm.  dazu;  —  (^ärikh.^rautasutram; 
—  Afvaldyanagr.s.  u.  Comm.  dazu;  —  ^diikhäyanagrihyam  u.  Comm. 

2.  Sdmaveda  nr.  1424 — 1429 16 

Comm.  zu  Samhitd  I  von  Mddhava,  Sohn  des  Ndrdyana,  und  zu  Sam- 
hitd  II  von  Sdyana;  —  mman- Namen  im  Veya-  und  im  Aranyagdna; 
Sdmadarpanam  (zum  Aranyageyagdna);  —  Devatddhydya;  —  Comm.  zu 
Ldiydyana  I.  II;  —  Chandogdndm  Sndnavidh%    Vasishtha^raddhavidhi. 

3.  Yajurveda 28 

a.  Taittiriyakam  nr.  1430 — 1455. 

Taitt- Samhitd,  samhitd-  u.  pada-pdtha  u.  Comm.  dazu;  —  Comm. 
zu  Taitt.-Brähmana;  —  Taitt.- Aranyakam,  u.  Comm.  dazu;  —  Taitt- 
Prdtigdkhyam  u.  Comm.  dazu;  —  Kan^ikardma  zu  Apastamhd's  ^rauta- 
siitra  VI.  VII;  —  Bhdradvdjafiäram;  —  zu  Baudhdyana  gehörige  ^ra- 
yogax  —  zu  Hiranyakegi  gehörige  prayoga. 

b.  Kdthakam  (s.  1508) 49 

c.  Vdjasaneyakam  nr.  1456 — 1485 49 

Vdjasaneyisamhitd,  samhitdpdtha;  —  Kdtydyands  Amiki-amant  u.  Pad- 
dhati  dsiza;  —  Vdjasaneyi-Prdtifdkhyam  u.  Comm.  dazu;  —  ^atapatha- 
Brdhmanam;   Cadenz- Formeln  darin;    Comm.  Sdyanas   zu   Buch  III. 

VI.  VIII.  IX,  Harisvdmi7is  zu  Buch  IV.  VI.  VII.  XIII;  —  Ydjtiika- 
devds  Comm.  zu  Kdtydyands  ^rautasütra  III — ^V;  —  Kdty.'s  Trikam- 
dikdmtram.  u.  Navakamdikdsütram. 

4.  Atharvaveda  nr.  1486 — 1497 79 

Ath.Samhitd  XIX  padapdtha;  —  Brihatsarvdnukramanikd;  —  Ctdiko- 
panishad,  Atharvafiras  u..  Atharva^ikhd ,  Gopdlatdpim;  —  Vaitdna- 
siitram;  —  Kaupkasiäram;  Ddrilds  Comm.  zu  I — VI,  2;  Paddhati 
dazu;  —  die  Atharvaparipshta. 

5.  Veddnga  und  Zugehöriges  nr.  1498 — 1509 92 

W  prakdra;  —  Ndradafikshd;  Pdniniyd  p.;  Mdndüki  p.;  Sarvasammata^.; 

—  Ydskds  Nimktam;  —  Jyotisham,  u.  Sotndkards  Comm.;  Atharva- 
vedoktam  Jyotisham;  Ricakam,  Ekacakram,  Graheshti. 


VI  Inhaltsübersicht. 

n.    Die  <S««5^nV- Literatur 105 

1.    Die  Poesie. 

1.    Die  epische  Poesie.  z 

A.  Die  Itlhdsa  nr.  1510  —  1524. 

Mahd-Bhdratam  u.  Comm.  dazu;  —  Harivanfa  u.  Comm.  dazu; 

—  Vishnunämasahasram  u.  Comm. 

B.  Die  Pui'äna,   Upapuräna  u.  dgl.  nr.  1525 — 1536.  ......     113 

Agastycisamhitä  (Skcmdapur.) ,  Parumarahasyam;  —  Adityapuräne 
Mdnavhjasarnhitä;  —  Gargasamhitd;  —  (^l)evi)hhägavatam;  — 
Padmapurdna ,  Stücke  des;  —  Vdyupurdne  Mdrutotpatti;  — 
Skandapurdne Brahmottarakhanda;  —  Afvaghoshas  Buddhacaritam; 

—  Magavyakti,  Sdmvavij'aya,  Khalavaktracapetikd;  —  Rdmdnuja- 
caritam. 

C.  Kunstepos,  Kdvyam  (Sanskrit  u.  Prdkrif)  nr.  1537 — 1555.  .     .     .     141 
Die    6   Mahdkdvya:   Raghiivan^a,    Kumdrasambhava ,    Meghadüta, 
(^igiipdlabadha ,   Kirdtdijuniyam,    Naishadhtyam;   —   Commentare 

zu  Setiibandha  von  Rdmaddsa,  Kriahna,  Kulandtha-,  —  setusarani. 

2.  Drama  (Sanskrit  u.  Prdkrit)  nr.  1556 — 1568 148 

Kansavadha;  —   Karpürarhanjaii;  —   Dharmavijaya;  —  Mdlattmd- 
dliavam;  — Mudrdrdkshasam;  — Ratnävali;  —  Samkalpasüryodayam; 

—  Subhadräharanam;  ^-  Hanumadviracitam  Mahändtßkam. 

3.  Fabel,  Erzählung,  Chronik  nr.  1569—1588 158 

Kathäsaritsägara;  —  Pancadanddtapachattraprabttndha;  —  Stnhdsana- 
dvätringikd;  —   Vetälapancavin^ati;  —  Damayantlkathä. 

4.  Lyrisch -didaktische  Poesie  (Sansknt  u.  Prdknt)  nr.  1589 — 1603     .     170 
Bhartrihari;  —   Cdnakya;  —  Hakia  Sapta^atakam   u.  Commentare 
dazu. 

5.  Texte  in  hhdshd  nr.  1604—1609.    ^. 175 

PritJw'icandracaritam;  —   Mddhavänalasambandha;   —   Maniciiddva-  ■ 
ddnam;  —  Gnru^ishyasavwdda-,  —  Kashmirheder:  —  »Volksheder 

aus  Hindostan«. 

2.    Die  wissenschafthche  Literatur 180 

1.    Philosophie. 

A.  Allgemeines  nr.  1610. 
Shatdar^anusamgraha. 

B.  Veidnta{imd  was  sich  anschliefst)  nr.  1611 — 13  (s.  noch  1772).     182 
Q'utistuti,  Comm.  zu;  —  Jalabheda,  Comm.  zu;  —  Qivadmhtivivnti. 

C.  Mimäiisd  nr.  1614  —  1617 187 

Qabarasvdmin,  Comm.  zu  II,  3.  III,  1;  —  Tantravärttikam  zu  I,  2, 
1—46;  —  Bhdttarahasyam. 

D.  VaiQeshikam  nr.  1618 188 

(^ifubodhint. 

E.  ^^Jdy»  nr.  1619—1623 ■ 189 

Tarkaparibhdshd^  Comm.  zu;  —  Nydyasiddhäntadtpa;  —  Qabda- 
kJumda,  Comm.  zu;  —  Nydyamafijtishä,  Comm.  zu:  —  Akkydta- 
vddatippant. 


Inhaltsübersicht.  ■v;ii 

2.    Sprarhwissensc'haft 193 

1.    Grammatik. 

A.  Pdnmi  nr.  1624—1630. 

Mahdbhäshyamx  —  Kd^ikdvivaranapancikd;  —  Nandikepara- 
kdrikds;  —  Siddhdntakaitmitdt,  Comm.  zu;  —  Vihhaktyartha- 
nirnaya;  —  ^abddmhhodki. 

B.  Kdtantram  m\  1631—1632 199 

Laghuvritti,  Fragment;  —  Kätantravibhrama. 

C.  Candra  nr.  1633 200 

Varnasiitrdni  u.  parihhdshdsütrdni. 

D.  Jainendram  nr.  1634 201 

Comm.  des  Abhayanandin. 

E.  Prabodhacandrikd  nr.  1635 202 

F.  Bhoja  nr.  1636 203 

G.  Vyddi  nr.  1637 204 

H.    (^'dkatdyana  nr.  1638 205 

I.     Sdrasvatam  nr.  1639 206 

K.    Haimam  nr.  1640-1696 208 

(,'ahddnucdsanam  des  Hemacandra  I  —  V,  nebst  Dhdtiipdtha 
(1640—1644);  —  eigene  Laghnvritti  zn  I— VIII  (1645—1660); 
Dhundhi  u.  Avacüri  dazu,  zu  I — VII  (1661 — 1678);  —  eigene 
Viitti  zu  I— VII  (1679  —  1683);  Bnhadvritti  zu  VI,  1— VU,  4 
(1684);  Avacüri  dazu,  zu  I— VII  (1685—1687);  —  Lvlgdnu- 
cdsaiiam  u.  Comm.- (1688  — 1694);  —  Unddigana  süti'oddhdra 
u.  Comm.;  —  Haimavibhrama. 

2.  Lexikographie  nr.  1697—1708 254 

Anekärthamahjari',  —  Abhidhdnacintdmani;  —  ^eshtndmamdld;  — 
Ekdksharanämamäld;  —  (^äradiyandmamdld  (?);  —  Vi^vaprakd^a; 

—  ^abdabhedaprakdga. 

3.  Metrik  nr.  1709—1715 268 

Hernacandrds  Chanddnu^dsanam;  —  Prdkrita- Pingala  u.  Comm.; 

—  Prdkritachandahkosha. 

4.  Alamkdra,  Sdhitya.    Poetik,  Rhetorik  nr.  1716  — 1728 273 

Da^arüpa,  Comm.  zu;  —  Vdgbhatdlamkdra;  —  Candrdloka;  — 
JaJpakaJpalatd;  —  Taralam;  —  Paramdtniavinoda;  —  Antho- 
logie, Fragm.;  —  Rasataramgint;  —   Vidagdha^nukhamamdanam. 

5.  Musik  nr.  1729 286 

Nandike^varamate  Tdlddhydya. 

3.    Arithmetik,  Astronomie,  Astrologie,  Zauberei 287 

1.  Arithmetik,  Astronomie  nr.  1730 — 1739. 

Aryabhatd's  Siddhdnta  u.  Mahdsiddhdnta;  —  Lallas  ^ishyadhi- 
vriddhidam;  —  Br.ahmaguptds  Sphutasiddhdnta;  —  Comm.  zu 
Brakmaguptds  Khandakhddyakam;  —  Shatpaiicdgikd;  —  Brahma- 
siddhdnta;  —  Born aca siddhdnta;  —  Vydsadevds  Golddhydya;  — 
Comm.  zu  Bhdskards  Lildvati. 

2.  Astrologie  nr.  1740  —  1744 306 


vin 


Inhaltsübersicht. 


Vardhamihiras  Laghujätakam;  —  Aramhhasiddhi;  —  JätaQca)- 
cmidrikä;  —  Jyotirnddbharanam;  —  Narapatijayacaryä. 

3.  Zauberei  nr.  1745— 1746 315 

Ndgärjunaa  Kakshaputa  u.   Yogaratnamälä. 

4.  Medicin  nr.  1747—1751 318 

Hdritottaravi,  Fragm.;  —  Pathydpathyavibodhaka;  —  Yogasamuc- 
caya  (V);  —    Vaidyamanotsava;  —  Qitaflokt. 

3.    Recht,  Sitte,  Gebräuche,  Cultus 325 

1.  Die  smnti^dstra  u.  dgl.  nr.  1752  — 1760. 
Gautamadharma;  —  Bhdradväja.,    Vigvdmitra,  Kapila,  Lohita;  — 
Paj'dQara-vyavahdra,  Co  mm.  zu;  —  Brihat-Pdru^aram;  —  Prajä- 
pati;   —   Vishnudharmds;  —   Varadaraja^,   Vyavahdranirnaya;  — 
(Pratdparudras)  Sarasvattvildsa  (ddyaprakaranam). 

2.  dcdra  nr.  1761— 17G6 343 

Ahnikam;  —  Kdrtavtj'yadtpaddnavidhi;  —  Hemddrts  Vratakhanda, 
Fragm.;  —  Tapavidhi;  -—  yrato-Fragmente;  —  Qdradddevhnähät- 
myam. 

3.  stotra  nr.  1767—1770 347 

Änandalahai'i,  Comm.  zu;  —  Rdmarakshdlipixinam;  —  Pdndava- 
gttd;  —  Siddhasärasvatam. 

Nachtrag  nr.  1771—1772 351 

Ricakam,  Fragm.;  —  Tantrdloka,  Fragm. 


A.    Die  brahmanische  Literatur. 


HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIKL.     V. 


I.    Die  Veda 
und  die  sich  daran  scliliessende  Literatur. 


1.    Rigveda. 

1405.  Ms.  or.  fol.  816. 

Der  Eingang  von  Shadgum^shyas  Commentar  zu  Kdtydyanas  sarvdnit- 
kramant,  und  zwar  zunächst  vollständig  die  anuvdkdnukramanikd  mit  Comm., 
danach  das  in  vol.  I  auf  p.  12 — 14  mitgetheilte  Stück  (bis  bJmktitah). 

7  foll.,  die  Seite  zu  14  Zeilen,  ä  43  aksh.,  samvat  1582  varshe  (Datum  des 
Originals  für  diese  ganz  moderne  Copie). 

1406.  Ms.  or.  fol.  633. 

Das  (^dnkhdyana-brdhmanam,  in  30  adhydya,  s.  vol.  I,  18,  Ind.  Stud.  II, 
288—313  (1853). 

In  zwei  Theilen,  113  und  131  foll.,  die  Seite  zu  7  Zeilen,  ä  27  aksh.;  ausge- 
zeichnete Handschrift. 

I  5",  II  14%  III  23^  IV  (14)  29\  V  37",  VI  46%  VII  56%  VIII  66",  IX 
72",  X  80",  XI  86",  XII  94",  XIII  100%  XIV  107%  XV  113\ 

samvat  1734  varshe  posa  va  dya  4  budlie  leshaka  dl  \  nämhdmna  Radhii^ 
ndtha  \  pam  \  Shtmajl  Nrismhapntrapantrapathandrtham  | . 

XVI  10",  XVII  17%  XVIII  26%  XIX  34",  XX  40",  XXI  47%  XXII  57% 
XXIII  65%  XXIV  (y)  72%  XXV  (lö)  85"  beg.  djxts  tapo  'tapyamta  tds  tapas  taptvd, 
XXVI  (l7)  101"  dvätrin^i  prathayno  mdso  dvdt)-infy  uttamo,  XXVII  (7)  108"  yad  divy 
npari  tad  dufamam  ahar  iti,  XXVIII  (lü)  116"  prajdpatir  ha  yajnam  sasrije  tena  ha 
srishtena,  XXIX  (8)  122"  atha  yatra  ha  tat  saivacarau  devd  yajnam,  XXX  (ll)  130" 
vasimdm  vai  prdtahsavanam. 

samvat  1734  varshe  m.drga^\rshamdse  krishnapakshe  trittydydm  titho  ravivdsare 
dhhyartitara     Vraddhandgarajndtiya    Rdjanagaramadhye    rdjapiire    västavyam 


4  Rigveda. 

leshaka  dlkshita  nämhdmnä  Raghundtha  \  ^ubliam  bhavatii  \  pam  \  Shtmaji  Nrisinha 
putra pantra pathandrlham  |  ..  ]  yädrifam pnomayd  \  yctdi o yate  \\  1  ||  taildd  r'ikshe o ndt  \ 
paralutste  o  svikd  (pujitikd)  \\  2  ||  hluignapri  o  mnsham  \  kashte  o  layet  ||  3  ||  ydva(J) 
la  o  meruh  \  ydva  o  jayatu  \\  4  ||. 

Erwähnte  Namen:  Vrislia^ushmo  Vdtdvatah  {Vddhdvatah  Comm.,  Vdhdv  mit  avd) 
2,  !t,  —  tad  N  Im  sind  "ha  Kauuhttakih  2,  !».  7,  4.  11,  7.  22,  l.  23,  4.  25,  10.  26,  8, 

—  iti  ha  sind  'Im  Kanshitakih  7,  1(».  8,  i)  (hinter  Paiüyya).  11,  ,'>.  14,  2.  4.  15,  2. 
18,  ö.  22,  2.  23,  1.  24,  8.  0  (hinter  Faülyya).  25,  14.  15.  26,  H  (zweimal).  5.  9.  14 
(hinter  PaiiHjya).  27,  l.  6.  28,  2.  30,  ll  (zweimal),  —  iti  Pai/lyyam  .  .  iti  Kamhi- 
takam  3,  1.  19,  9,  —  iti  to  eva  Paingyasya  sthitih  .  .  iti  Kaushttakih  16,  9,  —  iti  ha 
sind  'ha  Paiilgyo  'tim  Kaushttakih  26,  'i.  28,  7  (.  .  iti  K°h),  —  iti  Paingt  sainpat  atha 
Kaushitaki  25,  7.  8,  —  iti  Paingyam  24,  i),  —  iti  ha  smd  "ha  Paingyah  8,  <»  (danach 
/f.).  26,  4  (dreimal).  14  (zweimal),  —  iti  mhnämante  'tha  ha  smd  "ha  Paingyah  26,  3, 

—  Paingyasya  i'aca-sah  26,  14,  —  kumdri  gandlmrmigrihitd  2,  0,  —  ^\rinyiir  ha  vai 
Bdrhaspafyah  3,  8,  —  Daksho  ha  vai  Pdrvatih  4,  4,  —  Ddkshdyanayajna  4,  4,  i/d- 
dadha  4,  5,  SdrvaseniyaJ7ia  4,  6,  ^aunaka°  4,  7,  Vasishtha"  4,  8,  —  Vasishthah  4,  8 
(hataputrah  .  .  abhi  Sauddsdn  ahhavat).   25,  2   {prajdpatih   vai   F.).   26,  14    (etena   ha 

Vi^vdmitra^  ca  Vasishtha^  ca.  sanmjdnatdni).  28,  \0  (Vai^vdniitraa  .  .  Vdsishthau').  29,2 
(inadhyaindina  indrdya  sonmm  provdca).  3  (  Vifvdmitrasya  ca  Vasishthasya  ca  .  .).  30,  3 
(/«(/  .  .  dadaiyi),  —  Kai^int  dtkshd,  Kegi  ha  Ddrbhyo,  JJlo  vd  Vdrshnivriddlm  Itan 
vd  Kdvyah  (^'iUurndl  vd  Ydpmseno  .  .  7,  4,  —  ddfataytbhydm  8,  7,  —  Vi^vdmitra 
10,  5  (vdg  vai  F"Ä,  ebenso  15,  1.  29,  3,  wo  Schol. :  sdvitn'dar^andt).  26,  14  (s.  bei 
Vas").  28,  1  (.  .  dadar^d).  2  (desgl.,  zweimal).  10  (s.  bei  Vas.).  29,  3  (Vi^vdinitrasya 
ca  Vdmadevasya  ca,  BImrudvdjasya  ca  Vi^v.  ca,  a.  s.  bei  Va.s.),  —  Kavashah  12,  l 
(suktam  apa^yat pancadagarcam,  Eik.  10,  30,  i — 15).' 3  (^Mddhyaindh  Sarasvatydm  sattram 
nishediih,  stiefse  ihn  als  ddsydh  putra  fort),  —  Avatsdrasya  Pra^ravaimsya  (sr°  Comm.). 
13,  3  {inantrah),  —  Bharadvdja  15,  1  (u.  indrd).  29,  3  (u.  Vigvdinitra).  30,  9  (dadar^a), 

—  Madhnko  Gan^runi  (Gaushyam  Comm.)  jxtpra-cha  16,  9,  —  Gritsainado  Bhdrgavah 

22,  4  (u.  indra),  —  Atrayah  (u.  Svarbhdnu)  24,  3.  4,  —  Paruc/iepah  23,  4  (jindra  u. 
asuri^,  —  Anlci  Mauno  Jdbdlagrihapathi  (papracha),  Citro  Ginip-dyanih ,    Gaupv  vd 

23,  5,  —  PratiHdbhdnedishihah  24,  9,  —  i.ti  ha  sind  "Im  Prdgahih  26.  4,  iti  ha  smd 
"hd  "runih  .  .  iti  ^'vetaketiih  26,  4,  —  atha  ha  sind  "Im  Daivoddsih  Pratardano  Nai- 
iiiishhjdndm  sattram  apagamya  26,  5,  —  eteshdin  (iVrii//;.)  Altkayur  Vdcaspafo  brahmd 
"sd  26,  .j.  28,  4,  —  piirvesluhn  dcdryam  sthaviram  Jdtükarnyam  prichdni  26,  5,  — 
Vdmadeva  28,  2  (apa^yat).  29,  3  (u.  Vi^vdmitra).  30,  1  (u.  indra),  —  Madhuclmnddh 
28,  2,  —  Medhdtithih  28,  2.  8  (Kdtivah),  —  Kanvah  28,  8,  —  Ndbhdnedishtho  Mdna- 
vah  28,  4  (u.  angirasas),  —  Arbnd(d/  Kddraveyah  29,  1,  —  Eta^o  innnih  30,  j 
(adar^at),  —  Aitafdyand  djdneydh  samto  Bhrigundin  pdpishthdh  30,  0,  —  Aydsyah 
30,  6,  —  Ghora  Angirasah  30,  0,  —  Krishno  Imi  'tad  Angirasah  .  .  30,  9. 


pänkhily ana  -  Brähmanam ;  (^äiikhäy ana  -  Ärany akam.  5 

1407.  Ms.  or.  qu.  550. 

Dasselbe  Werk,  Buch  1  — 15. 

75  foll.,  die  Seite  zu  9  Zeilen,  k  34  aksh.:  gut,  ältlich;  das  letzte  Blatt  ist 
eine  moderne  Ergänzung,  ohne  Datum. 

1  4',  II  9",  III  16%  IV  20%  V  25",  VI  30",  VII  37",  VIII  44",  IX  48% 
X  53",  XI  57",  XII  62'.  XIII  CG",  XIV  70",  XV  75". 

1408.  Ms.  or.  toi.  630. 
<^dnkhdyaiidranyaka))i,  in   Ib  adhydya.    Ueber  die  beiden  ersten  adhydya 

s.  vol.  1,  19; —  adhy.  3—6  bilden  die  KaHshUaky-upanishad,  welche  1861  von 
E.  B.  Co  well  in  der  Bibl.  Indica  edirt  (mit  dem  Comm.  des  {!amkaränanda)  und 
übersetzt  ist;  eine  spätere  Uebersetzung  derselben  von  Max  Müller  befindet  sich 
in  vol.  I  der  Sacred  Books  of  the  East  p.  271  — 307  (1879);  s.  auch  Ind.  Stud.  I, 
392—420  (1850). 

82  foll.,  die  Seite  zu  7  Zeilen,  a  25 — 29  aksh.  Treffliche  Handschrift,  von 
demselben  Schreiber  wie  1406;  —  samvat  1734  varshe  asddha  p«  dya  13  ^nau 
dhhyamtarttndyarajndhya  Rdjanayaramadhije  rdjapure  vdstavyam  leshaka  diksJuta 
ndmhdmnd  Raghundtha  \  pamdyd  Shhnajt  Nminhajmfrapautrapatlumdrt/um  .  . 

I  («)     8"  beg.  prajdpatir  oai  samvatsams  tasyai  'sJia  dtmd  yan  mahdvratam. 
II  (18)  17"  hi{m)kdrena  pratipadyata  etad  ukthain. 

III  (7)  22"  Citro  ha  iHii  Gdmgydyanir  yakshyamdna  Arumm  vavre,  sa  ha  putrdm 
(^vetaketum  prajighdya:  ydjaye  'ti. 

IV  (15)  31"  prdno  brahme  'ü  ha  srnd  ''ha  Kaiishitakis. 

V   (8)  38"  Pratarddano  lui   vai  Daivoddsir  imdrasya  priyam  dhdmo  'pajagäma. 

VI  (20)  44"  atha  ha  mi  Gdrgyo  Bdldkir  anücdnah  samspashta  dsa,  so  'vasad  Uct- 

nareshu  Savasan  {Satoaiil    s.   Ind.  Stud.  I,  2\\)  - Matsyesha    Kurn-Pamcdlesha   Kdci- 

Videheshv  iti,  sa  ha   'jdta^atrum  Kd^yatn  dvrajyo  'vdca:    brahina   te  bravdni  'ti,   tarn 

ho  'vdcd  'jdta^truh:  sahasram  dadma  ity  etasydm  vdjici  Q)  Janako  Janaka  iti  vd  u 

Jana  dhdvamtt   ti  \\  1  ||  dditye  .  .  . 

VII  (23)  55 "  ritam  vadishydmi  satyam  vadishydmi. 
VIII  (ll)  62"  prdnd  vaca  iti  hi  sirui  "Im  stluwirah  (^dkalyah. 
IX  (8)  65"  tat  savitur  vrininuihe  vayam  devasya  bhojanam. 
X  (8)  67"  athdto  'dhydtnäkatn  dntaram  agnihotram. 
XI  (8)  75''  prajdpatir  vd  inuim  pu.rn-sliara  adamcata  (?). 
XII  (8)  80"  Imstivarcasam  pratJuitdm  brihad  vayo. 

XIII  (l)  81"  atJui    to  vairdgyasaimkrite  ^arire. 

XIV  (2)  81"  ricdm  inürddhdnarn  yajas/idm  uttamdmgam. 

XV  (l)  atha  vanfo,   uamo  brahmane  nama  dcdryebhyo  Gundkhyd(c)   Chdmkhd- 


6  Rigveda. 

yandd  asmdbhir  adhifa(m),  Gundkhyah  (^dmkhdy«nah  Kaholdt  Kmishitakeh ,  Kaholah 
Kanshitakir  Udddlakäd  Aniner,  Udddlaka  Arunih  Priyavratdt  Sanmdpeh  (ßo°-i),  Somd- 
pih  Somapdt,  Somapah  So})i(if  Prdtive^jdt ,  Somah  Prdfive^yah  P)'atireQydt ,  Prative^yo 
Brihaddivdd,  Brihaddivah  Sumnaynr  Uddd/akdd,  UddQ^lako  Vifvamanaso ,  Vifvamand 
Vyafvdd,  Vya^voh  Sdkaii\a(;i'dt,  Sdkatnafro  Devardtdd,  Devardto  Vt^vdrmti'dd ,  Vifi^d- 
mitra  imdrdd,  hndrah  prajdpateh ,  prajdpatir  brahviano,  brahmd  svayambhnr,  namo 
brahmane  n.  br.  ||  1  ||  iti  {^dmkhdyandvimyake  pamcada^o  'dhydyoh  \\ 

Erwähnte  Namen:  Vi^rdmitra  (u.  Indra)  1,  (>,  —  Dh'yhatmmts  Mdmateya  (u. 
Indrd)  2,  17,  • —  Kaushituki  2,  17.  4,  l,  —  Sarvajifah  Kaushttakeh  4,  7,  —  Cit7'a 
Gdfigydyam,  Anmi,  Qvetaketu,  Gautamasya  putra  3,  i,  —  Paifigya  4,  2,  —  ^ushka- 
bhnngdra  4,  6,  —  Pratardana  Daivoddsi  (u.  Indrd)  5,  1,  —  Gdrgya  Bdidki,  AjdtaQatni 
Kd^a,  Janaka  6,  l,  —  (^anraviro  Mdndnkeyah  7,  2  (zweimal).  9.  lo.  11,  asya  put7'ah 
(Dirghah?)  7,  2,  —  Mdndfikeyah  13,  1  (zweimal),  —  Hrasvo  Mdndükeyah  7,  13.  8,  1.  11, 

—  asyn  putra  dha  madhydtnah  P^dtibodluputro  Mayadhavdsi  7,  14,  —  Mdndukeydndm 
7,  2,  —  Mdndükeyiya)H  adhydyam  8,  11,  —  Mdndcryah  7,  2.  13,  l,  —  Agastyah  7,  2, 

—  (^dkalyasya  7,  3.  4,  stharirah  {^dkalyah  7,  17.  8,  1.  11,  —  VaiQvdtniti'ah  7,  5,  — 
Süryadattah   7,  6,   —   Rddheyah   1,1,  —   Paiishkarasddih   7,  «,  —    Kaumtharavyah 

7,  1,5.  8,  2,  —  BMrgarah  7,  1(5,  —  Pamcdlacamdah  7,  19,  —  Kd^yctpah  7,  18,  — 
Tdrkshyah  7,  2ü  (dreimal),  —  Jdratkdrava  Artabhdgah  7,  21,  —  Vdliflkhdyanih  7,  22 
(zweimal),  —  Lauhikyah  7,  23,  —  Ärunikeyah  8,  l,  —   Vdrkalinah  8,  2,  —    Vdtsah 

8,  3,  —  Punardattoh  8,  s,  —  «?;;/«  vdk  8,  9,  —  Tdmdavimdasya  8,  lo,  —  Kdtydyant- 
putro  Jdtiikarijtyah  8,  10,  —  Kritsna  (J)-Hdi'itah  8,  10,  —  Kdvasheydh  8,  11,  — 
Satyakdmo  Jabdlo  GoQruta-Vaiydghrapadydya  9,  7,  —  Yäjnavalkyah  9,  7.  13,  1,  — 
die  ?'fl??fff- Namen  in  15,  1  s.  oben. 

1409.     Ms.  or.  fol.  810. 
Des  Ndrdyana,  Schülers  des  Rdmendra-sarasvatJ,  vydkhydnamd/d,  in  109  vv., 
zu  dem  letzten  kliand(x  des  KmisMtakibrdhmana,  resp.  der  K'hmanopanühad.    So  an- 
geblich;   in   der  That  jedoch  beziehen  sich  nur  die  vv.  105.  106  auf  den  letzten 
klianda  des  Kaush.  (d.  i.  ^dfikh.)  Aranyaka  (s.  oben);   der  Rest  ist  vedantischen 
Lucubrationen  über  das  brahman  gewidmet.    Bemerkenswerth  ist  hierbei,  dafs  die 
einzelnen  Seiten  der  foll.  5  —  10,   enthaltend  die  vv.  30  —  98,  von  oben  bis  unten 
durchstrichen  sind;    bezieht  sich  dies  etwa  darauf,  dafs  diese  Verse  in  gar  keiner 
Beziehung  zu  dem  Text  stehen,  den  sie  angeblich  commentiren  sollen? 
11  foll.  (7  Z.,  ä  28  aksh^x  ohne  Datum. 
Beginnt :    p?v  Rdmacamdro  jayati  ||  gurum  natvo  'padeshtdram  veddmteshi  vifdradom  \ 
Kaiishttakibrdhmandmtyakhamdavydkhydm  karomy  aham  ||  1  || 
om  ity  etad  vpdsüa  m'rgvnam  prakriteh  param  \ 
sacciddnamd(mq)om  tal  lakshyam  cinmayavigraham  ||  2  || 


Qänkhäy.(Kaushit.)-Äranyakam;  Comm.  zum  letzten  khapda.     Aitareya-Ärany.  7 

mdtrikätrayavacyasya  faktKJj)  sydt  trigunätmikä  \ 
ifvarah  sa  ca  süträtmd  viräd  ity  ncyafe  budhaih  \\  3  || 
Vdsudevah  prajdh  srisht(i^)d  riiddhah  samharnndd  abhüt  \ 
vyashu'r  adhyastarupena  tat  srishtvd  pi'ävi^ot  tatah  \\  4  || 
jägi'ad  imdriyaparyamte  svapuo  'hMt  kamthade^atah  \ 
hridambuje  sushuptam      2°      tu  knyamdna  ive  "kshyate  \\  5  || 
Schliefst:   pnriio  'liam  sacciddnamdo  Ndrdyana  iti  sthitah  | 

survavedapurdndndm  (lyain  cirtha(h)  pradnixitah  \\  104  || 
athn  iHinQasya  kathane  mumyalyam  knyate  frutau  \ 
namo  brahmana  ity  evam  dcdryebhyo  ci^eshatah  ||  105  || 
pamcamyamto  gtirü  jneyah  prathamdmtas  tu  ^ishyakah  \ 
kUamdrgapmdar^i  yo  hy  ahitdc  ca  nlvarttakah  \\  106  || 
so  'yarn  (jurur  yuruh  sdkshdd  Rdma  eva  na  sam^ayah  | 
amte  natno  brahniane  ca  namo  brahmana  ity  api  ||  107  || 
matngalam  ca  samdpti^  ca  dviruktyd  supradar^itd  \ 
Ndräyano  'Immm  advaito  me  (ne)  '/m  ndnd  'sti  kimcana  ||  108  || 
nirgunaghatandgrithitd  vi^uddhahuddkyd  vivekamdle  'yam  \ 
vidyd  invekarasikai{7-~)  rideharijnair  dhritd  nityam  \\  109  || 
iti    ^rimatparamahamaparivrdjakdcdrya^n R d m e m d r a s a r a s vat t^ishydbhyam- 

tarandgara  Ndrdyana  kritau     Ka  ashttakibrdhmanop  a  nishad  arntyashanida  vyd- 

khydnamäld  samdptd. 

1410.     Ms.  or.  fol.  975. 

Das  Aitareya-Äranyakar»,  in  5  Büchern.  Der  Text  erschien,  mit  dem  Comm. 
des  Sdyandcdrya,  1876  in  der  Bibl.  Indica  (pp.  479),  herausg.  durch  Rdjendra  Lala 
Mitra,  und  Buch  1 — 3  sind  von  M.  Müller  in  vol.  I  der  »Sacred  Texts  of  the  East« 
p.  157—268  übersetzt  worden  (1879):  s.  auch  Ind.  Stud.  I,  387—92  (1850). 

66  foll.  (9  Z.,  ä  2(5  aksh.);  —  p'tlakskmtnrisinha prasan_^  \  ^ake  1722  raudrandma- 
samvatsare  ndagayane  caitre  mdse  krishnapakshe  pratipattithaa  guruvdsare  prdtahkdle 
vindyakajyotüihi  pdm  vaskara  Kdfikara  idarn  piistakani  samdptam  \\  p-i  Kd^wi^ve^vara  \ 
dcdrahinam  na  punamti  vedd  yady  ap\  'dlütdh  saha  shadbhir  amgaih  \  chamddmy  enam 
mrityukdle  tyajamti  ntdam  ^akumtd  iva  jdtapakshdh  \\  Der  Text  ist  roth  interpungirt 
und  in  den  /y(ou^/'fl- Stellen  accentuirt  (samhitd- Accent). 

I  mit  5  adhy.  beg. :  atho  mahdvratam,  imdro  vai  vritram  hatvd,  —  II  mit 
7  adhy.:  esha  pamtM  etat  karmai  'tad  hrahmai  'tat  satyarn,  —  III  mit  2  adhy.:  athd 
'tah  samhitdyd  npanishat,  —  IV  mit  1  adhy.:  vidd  maghavan  vidd  gdtum,  —  V  mit 
3  adhy.:  mahdrratasya,  pamcavin^atim  sdmidhenya(h). 

Erwähnte  rifhi  und  Lehrer:  Madhnchandas  1,  1,  3,  —  Bharadoäja  1,  2,  6 
(j'ishtndm  anücdtiatamo  dirghajuHtama.s  tapasvitama  dsa).  2,  2,  12  (u.  indra).  3,  1,  6. 


8  Rigveda. 

5,2,2,  —  Agastyo  1,2,6  (mit  indra  u.  den  marnt),  —  Vifmimh-a  1 ,  2,  6  (vigvasya 
mitram).  2,  2,  u  (u.  indra).  vi  (desgl.),  —  ity  dhnh  .  .  tan  na  "dntyayn  1,  2,  7.  s 
(mehrmals),  —  iti  ha  smä  ''ha  2,  3,  i7,  —  (^drkardkshydh  2,  l,  4  (iidaram  hrahme 
'ti  (7.),  —  Anmayah  2,  l,  4  (^hridayam  brahrne  'ty  A.),  —  Hiranyadan  Baidah  2,  1,  5, 

—  Mahiddsa  Aitareyah  2,  1,  s.  3,  1«,  —  ^atarcinah,  mddhyavuih,  Gritsamadah,  ViQvd- 
mitrak,  Vdmadevah,  Atrayah,  Bharadvujah,  Vasishthah,  pragdthdh,  pdvnmdnyah,  kshtr- 
dramktdh,  mahdsiiktdh  2,  2,  9.  lo,  —  Vasishthah  2,  2,  \->  (vasishthah).  3,   l,  n.  5,  2,  2, 

—  Vdmadevah  2,  fj,  5  (garbhe  faydnah),  —  Mdndükeydh  3,  l,  i  (zweimal),  — 
(^üraviro  Mdiidfikeyah  3,  1,  i.  :?.  4,  —  dessen  ältester  Solui  3,  1,  i,  —  Hrasvo  Mdndio- 
keyah  3,  l,  :>.  2,  l.  (>,  —  Mdmdnkeyiyam  adhydyam  3,  2,  6  (zweimal),  —  Mdksha- 
vyah  3,  1,  i,  —  Ayastyah  3,  1,  i,  —  (^ukalya  3,  l,  ■>,  —  sthavirah  QPh  3,  2,  i.  6, 

—  Pamcd/acamdah  3,  1,  g,  —  Tdrkshyah  3,  l,  <;  (zweimal),  —  Kavmtharavyah  3,  1,  6. 
2,  2,  —  Arkalhiah  o,  2,  -i  (a^itisahasram  vd  Arkalino  .  .),  —  Bddhvah  3,  2,  3,  — 
yatra  kva  cd  "ryd  vdco  bhdshamte  3,  2,  5,  —  ity  dcdrydh  3,  2,  6,  —  Krishiia  Hdri- 
tah  3,  2,  6,  —  rishayah  Kdvasheydh  3,  2,  6,  —  iti  Jdtukarnyah  5,  l,  5.  3,  .s  (zwei- 
mal), —  sechs  vdlakhilydndm  siiktdni  5,  2,  4,  —  dafatmdm  5,  3,  1,  —  Gdlavah 
5,  3,  3,  —  Agnivegyäyanah  5,  3,  3. 

1411.  Ms.  or.  fol.  1268. 

Das  Aitareya-Aranyakam,  und  zwar  Buch  1  eopirt  von  Siegfried  Gold- 
schmidt (1868)  aus  dem  Tübinger  Mspt.  Ma  I,  50  (=  A),  Buch  2  —  5  eopirt  von 
mir  im  Herbst  1874  aus  I.  0.  L.  1152  (=  B);  alle  5  Bücher  von  mir  zur  ange- 
gebenen Zeit  collationirt  mit  I.  0.  L.  1355  (=  C)  in  blau,  mit  I.  0.  L.  986  (=  D) 
in  roth,  mit  Cambridge  Un.  Libr.  Ms.  Add.  885  (=  E)  in  violett. 

52  Seiten  in  Quarto;  lateinische  Umschrift. 

1412.  Ms.  or.  fol.  976. 
Sdyana's  Comm.  dazu. 

247,  nämlich  70  -+-  85  -I-  40  -h  52'),  foU.  (l5  Z.,  k  22  aksh.);  —  p'dvana  va. 
dya  30  (!)  amavdra  ^ake  1788  kshayandmasamvatsare  sampinviam. 

Beg. :  *  •  ^)||  friganefdya  namah,  ^risarasvatyai  n.,  pugurubhyo  n.,  p'ivedapu7'ushdya 
«.,  prrdmacamdrdya  n.  \\  vdgifddydh  siimanasah  .  .  ||  1  ||  yasya  niQvasita7n  .  .  ||  2  ||  tat- 
katdkshma  tadriipam  dadhad  Bukkamahtpat/h  \  ddifat  Sdyandcdryam  veddrthasya  pra- 
kdcane  \\  3  ||  ye  pifrvottaramhndnse  te  vydkhydyd  " tmusamgrahdt  \  knpdlnh  Sdyandcdryo 
veddrthaw  vaktmn  udyatah  \\  4  ||  a itareyavrdhmane  'sti  kdmdam  dranyakdbhidham  \ 
aranya  eva  ptrthyam  sydd  dranyakam  itt  "ryatdrp  ||  5  ||  dranyakdmii  pamce  'tiproktdtty 
arthavibhedatah  \  iiia hdvratain  ahah  proktam  pra thamdranyake sphntam  \\6\\  gavdm- 

')  (idhi/.  4  schliefst  mit  fol.  5",  das  Uebrige  gehört  d<'in  fünften  adhy. 

-)  ist  dies  nur  Schnörkel?  oder  ein  altes  i?  s.  nro.  1492  sowie  Ind.  Stud.  16,  2. 


Aitareya-Äranyakam;   Säyana's  Comm.  dazu.  9 

ayanam  ity  ukte  sa(f)tre  samvatsarätmake  |  npdmtam  asti  yad  ahas  tan  mohdvratanäma- 
kam  II  7  ||  sa(jt)raprakarane  'nuktir  aranyddhyayandya  In  \  tnahdvrafasya  tasyd  'tra 
hautram  kaima  viincyate  ||  8  ||  .  .  . 

1413.  Ms.  or.  fol.  1269. 

Sdyana's  Commentar  zum  ersten  Buch  des  Aitar.-Aranyaka. 

44  Ibll.;  die  ersten  35  foll.  habe  ich  von  E.  B.  Co  well  in  Cambridge  im 
October  1874  geliehen  (und  später  zum  Geschenk)  erhalten;  moderne,  in  Indien 
gemachte  Abschrift  (9  Z.,  a  bi  aksh.);  Blatt  36  —  44  habe  ich  dann  selbst  aus 
dem  Tübinger  Mspt.  Ma  I,  50,  fol.')  28^4  —  34"7  in  Devandgari  (7  Z.,  ä  69  aksh.) 
copirt  (Schlufs-Datum  21/4.  1875). 

I.  adhy.  1  10",  2  2V,  3  32%  4  U\ 

1414.  Ms.  or.  oct.  245. 

Sdyana's  Comm.  zu  Buch  2.  3  des  Aitar.-Aranyaka;  p.  137 — 380  der  Ausgabe. 

116  foll.  (l3 — 14  Z.,  ä  27 — 33  aksh.);  fol.  25 — 79  von  anderer  Hand  ergänzt^); 
bricht  auf  116''  in  der  Erklärung  von  4,  l  (p.  380,  e)  mit:  cacindm  ^akthidm  ab. 
Beginnt:   vicdiyam  sarvaveddmtaih  samcdi'yam  hridaydmbuje  \ 

pracdryam  sarvalokeshu  hy  dcdryam  ^amkararn  bhaje  \\  1  || 
Padmapädo   Vi^iHiriipo  Hastdmalaka-Trotakau  \ 
Advaitadikshd  guravah  sdcdiydh  pamca  pdmtn  mdrti  \\  2  ||  ^) 
yasya  lÜQvasitam  vedd  o  ||  3  || 

prathamdranyake  karma  mahdvratam  iidtritam  \ 
sami'atsardkhyasa(f)trasya  geshah  jmriio  'tra  tdvatd  \\  4  || 

II.  adhy.  1  29%  2  37%  3  62%  4  75%  5  80%  6  84%  7  85";  Unterschrift:  vidyd- 
tirthamahecva  rdpard  vatdrasya  vaidikamdrgapraxmrttakasya  crivtra  Vu  kkana  tnahd- 
rdjasyd  "jridpdlakena  Mddhavdmdtyena  viracite  veddrthaprakdge  aitareydranyake  sap- 
tamo  'dhydyah,  samdptam  ca  dvitiydranyakam. 

III.  adhy.  l  99%  2  115% 

1415.     Ms.  or.  fol.  1270. 

Sdyanas,  Comm.  zu  Buch  2  und  Anfang  von  Buch  3  des  Aitar.-Aranyaka, 
p.  137  —  319  (Zeile  15)  der  Ausgabe. 

73  foll.;  und  zwar  fol.  1 — 67  die  Seite  zu  12  Zeilen,  ä  42  aksh.;  moderne  Ab- 
schrift in  Devandgari,  im  October  1874  von  E.  B.  Cowell  in  Cambridge  geliehen 


^)  die  Seite  zu   17  Zeilen,  ä  46  ahsh. 

^)  80  fg.   waren  ursprünglich  als  76  fg.   paginirt. 

•'')  V.  1.  2  gehören  nur  dieser  Handschrift  an. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V. 


10  Kigveda. 

(und  später  zum  Geschenk)  erhalten,  f'ol.  (iS  —  73  copirt  von  mir  in  Devanägart 
(15, Z.,  ä  60  aksh.,  Schhifs-Datum  27/4.  1875),  aus  dem  Tübinger  Mspt.  Ma  I,  50, 
fol.  SP 3  —  88''ult.  (17  Z.,  k  4«  ahh.). 

Beg. :  namo  bhagavate  Väsudeväya,  jnänänamdamayam  devam  ntrmalasphutikd- 
kritim  \  ddhdram  sarvavidydndm  Hayagrtvam  updsmahe^)  ||  yasya  nifvasitam  vedd  yo 
vedebhyo  .  .  ||  prathamdranyake  karma  .  .  . 

II.    1  26",  2  33»,  H  54",  4  65",  5  68",  r,  70",  7  70". 

III.    1,  3  bricht  auf  73''  ab,  mit  bruvamtam  dve^hd  (so!). 

1416.     Ms.  or.  fol.  632. 
(^dnkhdyana^rautamtrani,  adhy.  1  —  8  u.  9 — 16,   s.  vol.  I,  p.  23  u.  p.  27. — 
Treffliche  Handschrift,  von  derselben  Hand  wie  nros.  1406   u.  1408. 

a.  I  15",  II  25",  HI  39",  IV  56',  V  68",  VI  80",  VII  95",  VIII   107". 
samvat    1735     varshe     bhddrapadamdse     ^uddJuipakshe    pratipaddydm     tithau 

buddha(J)vdre ,  dbhyamtara  Vriddhandga7-ajnd(\yardjanagaraiimdhye  rdjapure  vdstavya- 
lekhaka  dikskita  ndhdmnd  Raghundtha  \  pamdyd  haiirdma  nrisinJmputrapautrapatha- 
ndrtham.  —  Auf  fol.  107"  die  vier  Verse:  yddripam  pustakavi°,  taildd  nkshejQ)°, 
bhagnaprishti"  und  ydval  lavana"  in  extenso. 

b.  IX  11",  X  29",  XI  36",  XII  (27)  53",  XIII  (2!))  66",  XIV  (84)  93",  XV  (27) 
113",  XVI  (80)  136". 

samvat  1736  varshe  dcvafia  va  dyd  13  budhe  \  bricht  ab. 

Erwähnte  rishi  und  Lehrer:  iti  Jdtükarnyah  1,  2,  i6.  3,  16,  i4.  20,  is  (cf.  16, 
29,  e),  —  ity  dcdryäh  3,  16,  21,  —  Prdyahiyam  4,  2,  11,  —  Paingyam  4,  2,  12.  11,  11,  5. 
14,  19.  15,  H,  1.  17,  7,  13.  10,  3,  —  Kaushitakam  4,  2,  13.  11,  14,  20,  —  iti  ha  sind 
'lia  Kamhttakih  4,  15,  11.  7,  21,  &.  iti  K.  9,  20,  34.  K"keh  11,  11,  3.  6  (17,  10,  2),  — 
Ärunam  4,2,  14.  k;,  7,  —  Pahcdlapadavritti  12,  13,  0,  —  Vdjo  Laukyah  15,  1,  12,  — 
Indrotah  ^'aunakah  16,  7,  7.  8,  25,  —  (^ushkabhringdnyam  17,  7,  i3,  —  sdnuigdh  11, 
14,  1.  13,  1,  1.  17,  14,  i.  2,  —  ddfatayishu  12,  2,  16  (47  maitrdvamnyo  gdyatryah).  22 
(46  aindrdgnyo  gdyatryah),  —  prdgdthika  (^tnaiid.  8)  5,  10,  26,  —  inddhudumdasa  7,  10,  3, 

—  pdvamdnyah  7,  lö,  16,  —  Bhdradvdjam  (mand.  6)  10,  11,  21.  11,  ii,  9,  —  gdrtsa- 
mada  11,  7,  3^),  —  Maidhdtithya  11,  7,  3-),  —  üdvyani   11,  14,  25,  —  Barn   II,  14,  26, 

—  Manu  {panca  Manoh  snktdni)  10,  11,  ic,  —  Manupravalluih  10,  11,  20,  —  Go- 
tamasya  caturuttarah  stomah  16,  3,  7,  —  Gargatrirdtrah  16,  22,  1,  Kusurubindutnrd- 
trah  22,  14,  Janiadagneg  catnrdtrah  23,  7,  Atre^  caturdtrah  23,  8,  Janakasaptdrdtrah 
26,  7,  —  Jalo  Jdtükarnyah  16,  29,  6  {traydndm  nigusthdndm  purodhdm  prdpat  Kd^ya- 
Vaidehayoh   KauQidyasya  ca),  —  (^vetaketu  u.  sein  Vater  16,  29,  7. 


1)  dieser  Vers  gehört  nur  dieser  Handschrift  an. 

2)  fdkhdntaram  dp'itam  kalpasütrukdi'ena. 


Qänkhäyana-^rautasütram.  11 

Anderweite  Namen:  Kmirnma  ä  RvQameshit  12,  14,  1,  —  Parikshit  Kanravyah 
12,  17,  2,  —  Kurnväjapeyah  15,  3,  i5,  —  Vpddhadynmna  Abhrpratdrana  15,  16,  lo  (Kura- 
vah  Kwukshetrdc  cyoshyamte),  —  Hari^candro  Vaidhasa  Aikshväko  räjä  15,  17,  i  fg. 
{Paniata-  Ndradau  4,  Sohn  Rohita  18,  ?),  Ajtgarta  Sauyarasi  19,  29  (fiimahpuchah 
(^unahgepah  Qiuw/dngiVah  HO,  2),  Vtgvdmitni  21,  5  (Aydsya,  Jamadagni,  Vamhthd), 
Devardto  VaiQvdmltrah  24,  4.  27,  2.  3.  5,  Angirasa ,  Ajtgarta  24,  7,  Bharata-rishabha 
25,  5,  Fipi'.'s  101  Söhne:  Madhnchanddh  .  .  Rishahho  Reimr  Ashtakah  26,  1  fg.,  An- 
dhrdh  Pxindhrdh  (^ahard  Miictpdh  26,  6,  Gdthindh  27,  2.  4.  5,  Ku^ikdh  27,  3,  Jahnundm 
27,5,  —  Manur  Vaivasvatah^)  16,2,  1,  Fotho  Vaivasvatah  5  (vanma  ddityah  8,  äotoo 
vaishnavah  11),  Arktdah  Kddraveyah  u  (Kuvero  Vaip-avanah  17),  ^4*^/^  Dhdnvanah  20, 
Matsyah  Hdmmadah  23,  Tdrkshyo  Vaipa^yatah  26  (dharma  indrah  29),  —  Janamejaya 
Pdrikshita  16,  8,  25^).  9,  i  (Asandtvati,  Ugrasena,  Bhtmasma,  Qmtasena  2-4,  Pa- 
rikshitiydh  5,  Pdrikshitdh  7),  —  Rishabha  Ydjnatura  16,  9,  8.  10,  —  Par«  J«?2«?y/ä  .. 
Vaideho  rdjd  16,  9,  11.  13  {Hiranyandhhah  Kan^a/yah),  —  Manitta  Avikshitah  16,  9, 
14.  16,  —  2/fl^/i«  Qmah^epa  Ajigartir  yüpe  niyukto  muvmce  (Rik  1,  24.  25)  16,  11,  2, 
?/.  Kakshtvdn  Avcijah  Svanaye  Bhdvayavye  sanim  sasdna  (1,  126)  5,  y.  Qydvdfva  Ärca- 
ndnaso  Vaidada^ve  s.  s.  (5,  6l)  7,  y.  Bharadvdjo  Briban  takshm  (6,  45,  31)  Prastoke  ca 
Sdrnjaye  (6,  47,  22)  s.  s.  u,  y.  Vasishthah  Suddsah  Paijavanasya  purohito  babküva 
(7,  18,  22^))  14,  y.  '"sangah  Pldyogih  sh-i  sati  jmmdn  babhvva  (8,  1,  30'))  17,  y.  Vatsoh 
Kdmas  Tirimdire  Pdragavye  s.  s.  (8,  6,  46*))  20,  y.  Vaco  'pvyah  PritkuQravasi 
Kdmte  s.  s.  (8,  46,  21*))  23,  y.  Praskanvah  Kdnvah  Prishadhre  Medhye  Mdtari^ve 
s.  s.  (Val.  6,  1.  2)  26,  y.  Ndbhdnedishtho  Mdnavo  'ngirahsu  sanim  sasdna  (10,  62)  30, 
—    Vi^vakarmd  Bhaxivanah  16,  16,  5   (u.  Kapjapah),  —   Ati-eyam  sahasrmd  \iakriya 

16,    18,    18. 

1417.     Ms.  or.  qii.  551. 

Dasselbe  Werk,  Buch  1—8. 

9ü  foll.  (7  Z.,  ä  35  aksh^;  gute  Handschrift,  —  samvat  1724  varshe  prathama 
a.mdha  p?/  dya  7  ^anau  tra  p-ib  Harajt  sut^  jnam  (?  unklar)  arajtkenya  likhitam, 
diksha  .  .  (7  aksh.  schwarz  überstrichen)  ptitrapaut7'apathandrtham. 

I  \S\  II  22^  III  33^  IV  47^  V  58",  VI  67^  VII  80",  VIII  90'. 


')  cf.   Q'atap.  13,  4,  3,  3  fg. 

^)  cf.   (.'atap.  13,  5,  4,  1  fg. 

•^)  *dve  naptura  iti  ca  süktam;  dazu  der  Comm.:  sükta^esham  süktam  aha,  devatd 
süktam  iti  pra»iddhyd.  Ist  diese  Erklärung  richtig?  oder  handelt  es  sich  hier  nicht  etwa 
doch  wirklich  um  eine  Text- Difi'erenz? 

*)  wie  eben. 


12  Rigveda. 

1418.  Ms.  or.  qii.  552. 
Dasselbe  Werk,  Buch  9  —  16. 

95  foll.  [gezählt  als  1  —  67.  78— 1U5]  (<t  Z.,  ä  üb  aksh.),  —  samvat  1524  (die 
2  ist  verwischt,  unsicher)  varshe  bhddravu  va  di  11  budhe  adye  ha  fi'i  Iladurge 
räydm  rdya  p-iö  Bhtmavi  .  .  .  (verwischt)  .  .  /  .  draQ)vdstavya  duve  ^ri  Kriskna  putha- 
ndrtham. 

IX  8'',  X  20",  XI  26",  XII  38",  XIII  47",  XIV  66%  XV  89",  XVI  105". 

1419.  Ms.  or.  fül.  460. 

Ä^valdycmds  frautasütram.  Herausgegeben  in  der  Bibl.  Indica  durch  Rdma- 
ndrdyarui  Vidydratna  (Calc.  1874). 

Moderne  Abschrift,  auf  32  -I-  19  Toll.,  die  in  euro^iäischer  Weise  neben  ein- 
ander liegen  (28  Z.,  a  28  aksh.);  ohne  Datum.     Incorrect,  aber  doch  brauchbar. 

Das  parifishtmn:  iiBImgündm  na  vivdho  ...  bis  mamdnapravarair  vivdhah«. 
befindet  sich  auch  hier,  wie  in  der  Ausgabe  (p.  891),  hinter  12,  15,  resp.  hinter 
dem  Schhifs,  während  es  in  den  beiden  Chambers'schen  Mss.  zwischen  12,  1 4  und 
15  eingefügt  ist. 

Erwähnte  ris/ü,  Lehrer  etc.:  Kautsah  1,  2,  ö.  4,  6.  7,  1,  i9,  —  Aitareyimh  1, 
3,  12.  3,  (i,  3.  10,  1,  13,  —  Gautamah  1,  3,  33.  2,  6,  is.  5,  (i,  23.  7,  1,  20.  8,  5,  6,  — 
(^ätydyanakam  1,  4,  13,  —  anubrdhmaninah  2,  8,  11  (cinabruhrmmam  5,  !»,  23.  15,  23),  — 
Ganagdrih  2,  G,  ig.  3,  G,  6.  11,  is.  5,  6,  25.  12,  u.  6,  7,4.  7,  1,  21.  8,  12,  19.  12,  lo,  1, 

—  Taidvalih  2,  6,  7.  5,  6,  24,  —  Äcmarathyah  5,  13,  10.  6,  10,  30,  —  Alekhwmh  6,  1(»,  29, 

—  ^amiakah  12,  8,  35.  l(i,  2,  —  Qrantarislm  Devabhdyah  12,  <),  n  {Girijdya  Bdbhra- 
vydya),  —  dcdrydk  3,  4,  12,  —  eke  oft,  —  dcakshate  1,  1,  7.  5,  11,  2.  8,  4,  u.  12.  lo. 

11,  1,  u.  3,  3.  5,  9.  6,  y.  12,  5,  22,  —  uddharanti  5,  6.  3,  —  smriia  dmndye  3,  ü,  7,  — 
samdrnndya  6,5,  8,  —  vijnäyate  2,  17,  5.  3,  13,  14.  5,  4,  s.  6,  5,  3.  12,  15,  u,  —  fad 
eshd  'bhi  yajnagdthd  (jryate  2,  12,  6.  5,  5  21.  (l3,  14).  8,  13,  31. 

prdgdtlwii,  kdnvlm  4,  7,  4,  —  vdsishthatti  8,  8,  4,  —  gdrtsamadam  8,  8,  s,  — 
Vusühiha-(^unukd-'tn-Vculkryacva-rdjanyebhyah  1,  5.  21,  —  Qmakdndm,  Vasishthd- 
ndm  3,  2,  <;,  —  Jdrnadagnyah  3,  2,  8,  —  dtreyasyaQ)  12,  9,  7,  —  tardyana,  Ddkshdyana, 
ilddadha  2,  14,  4.  7.  u,  —  Angirasa,  Caitraratha,  Kdpivana,  Gargatrirdtra,  Vaidatrirdtra, 
Atre^  caturvira,  Jdmadagna,  Vasishthcisainsarpa,  Sdrvasena,  Bdbara  10,  2,  1  —  27,  — 
Jdmadagna,  Janakasaptardtra  10,  3,  6.  u,  —  Bharatadvddagdha  10,  5,  8,  —  Angira- 
sdm  12,  2,  1,  —  Driti-Vdtavatoh  12,  3,  1,  —  Kundapdyindm   12,  4,  1.  —  Qdktydndm 

12,  5,  16,  —  Manur  Vaivasvatah  etc.  (wie  (^\mkh.  <;,r.  16,  2)  10,  7,  —  Gotamastoma 
9,  6,  1.  10,  8,  2,  —  (^aunah^epam  dkhydnam  9,  3,  9.  13,  —  ÜQanasah  stomnh  9,  5,  1,  — 
die  pYwara- Liste   12,  10  fg.  (s.  vol.  I,  25  —  27). 


Apvaläyana-prantas.;  Näräyana's  Comm.   dazu;  Qäfikhäyana-grihyas.  13 

1420.  Ms.  or.  fol.  852. 

Näräyanhjd  vritti  zu  .ipW.  er.  siitra,  ndhij.  1 — 3:  s.  p.  1 — 284  der  Ausgabe 
in  der  Bibl.  Indioa. 

78  foll.  (lii  Z.,  ä  47  aksh.);  ohne  Datum,  modern.  Randmarke  links  oben  auf 
der  Rückseite:  pwi'  siT  vri". 

Beg.:    ^rtganegäya  naiiiah,  prajndnamduumrtih  sakidadiy-atujah   sarvadd  sann 
amanyu  (!  ananyah)     sarvasmdt  svaprakdfah  stiüracarani/ayah  pratyayätmd  sadevah  \ 
Qrautasmdrtakriyätmd   ^rutimamcmanid'Sidhyd^avcdrdyyalahhyah         sa    brahmd    visknur 
t^tk  sakalam  api  jagat  sarvadd  'vydd  asau  nah  ||  1  || 

gunadoshavinirinuktam  svaprakd^ani  andkulam  \ 
gahhlrahodham  dnamdam  namätnl  hrahnia  cäcvatam  \\  2  \\ 
Afvaläyanasütrasya  bhdskyam  bhaguvatd  kritam  \ 
Devasvämisamdkhyena  vistirnam  (}ahdandkulam  (sad  and")  \\  3  || 
tatprasddän  maye  'ddntm  kriyate  »ritür  idrifi  \ 
Ndrdyanena  Gdrgyena  Narasihhnsya  sunand  \\  4  || 
athaitad  vakshydmah,  loke  yäni  pratydmndyam  prayogafdstrdni. 
I  2r,  II  58",  III  78". 

1421.  Ms.  or.  fol.  974. 

Ndrdyanas  Comm.  zu  Afva/dy.  grautasütra ,   adhy.  1,  l   bis  5,  l  (Anfang). 

143  foll.  (lo  Z.,  ä  :?3  (iksh.):  —  die  sntra  in  rother  Schrift,  modern;  das  erste 
Blatt  ist  ganz  neu  ergänzt;  —  bricht  ab  mit:  ishadalpam  ity  arthah,  ^anaista  (Bibl. 
Ind.  p.  347,  Zeile  lo). 

1422.  Ms.  or.  fol.  631. 
(^'dnkhdyanagrihyasütratn,  in  6  adiiy.    Herausgegeben  und  übersetzt  von  Herrn. 

Oldenberg  in  vol.  XV  der  Indischen  Studien,  p.  1 — 166.  Es  ist  dies  das  von  ihm 
mit  A  bezeichnete  Manuscript.  Gute  Handschrift,  von  derselben  Hand  wie  1406. 
1408.  1416. 

55  foll.  (7  Z.,  ä  25  —  28  aksh.):  —  samvat  1734  varshe  caitramäse  ^uddhapakshe 
saptamyäm  tithaa  bhoniavdsare  dhhyamtaixiVriddhandgarajndtiyaRdjanagaramadhye 
Rdjapure  västavya  leshaka  dtkshita  ndmhdmnd  Raghundtha  \  pamdyd  shhnajt  nrisinha 
pulrapantrapathandrthare  \  . .  .yddvi^imomayd  \  yadi  ^uddha  o  yate  \\  1  ||  tadddri(J)ondt\ 
parahaste  o  stikd  \\  2  || 

adhj.  I  19",  II  30»,  HI  37",  IV  48\  V  b\\  VI  55'. 

Citate:  eke  1,  l,  4.  i.  9.  3,  8.  12.  ih.  5,  4.  7,  5.  13,  7.  lii,  s.  22,  0.  28,  10.  2,  11,  8.  12,  7.  17. 
4,  1,  10.  .5,  3,  —  tad  apy  dhuh  (danach  floka)  1,  1,  14,  —  tad  apy  etat  2,  18,  7.  14,  26,  tad  api 
bhavati  2,  15,  11  (im  ^loka  16,  1:    ity  abravtn  Mamih),  tad  api  flokdh  1,  10,  e  —  äcdrydh 


14  Rigveda. 

1,  1,  10,  —  Mdndvkeya  1,  8,  i3.  9,  u.  24,  -.  2,  12,  i».  4,  5,  5,  —  Kaushttaki  4,  f),  6, 

—  bhwikikam  6,  2,  i3,  —  väkoväkyam  itihäsajmrdnam  1,  24,8,  —  rahasyant  2,  11,  i3, 

—  7'udrdn  3,  ll,  <;,  —  ity  efod  hrdhnianam  6,  3,  i4,  —  dwnyaka  6,  1,  i,  —  npanishaddm 
6,  4,  5,  —  annvdka  2,  7,  21.  4,  5,  4,  annvdkafesha  3,  11,  16,  —  adhydya  4,  5,  5,  ^U'ta, 
kshtdrasiikta  2,  7,  -n.  4,  S,  3. —  Aus  den  Namen  im  pltritarpana  4,  10  (Ind.  Stud.  15,  92) 
ist  besonders  bemerkenswerth  die  Einschiebung  des  Jamadagni  zwischen  Vi^vd- 
mitra  und  Vdmadeva,  d.  i.  zwischen  das  dritte  und  vierte  manda/a;  —  s.  auch 
noch  die  AufzähUing  dev  pürvdcdi'ya  in  (j,  l,  1,  und:  Hhoradmjadhanvantari  2,  14,4. 

1423.     Ms.  or.  fol.  602. 

Ndrdyana's  Comm.  zum  (^\hlkhdyana^')-yrihyasiitra.  Das  vol.  I,  p.  33,  nro.  129 
verzeichnete  Mspt.  dieses  Werkes  reicht  hier  bis  fol.  86",  Zeile  6. 

Eine  von  Kielhorn,  damals  Deccan- College,  Poona,  im  Jahre  18G8  besorgte 
Abschrift,  einer  Notiz  auf  fol.  T'  zufolge:  »copied  from  Dr.  Haug's  Collection  of 
Sansk.  Mss.  Bombay  University  Library  Vol.  15«.  Schön  geschrieben,  aber  äufserst 
incorrect,  s.  Oldenberg  1.  c.  (von  ihm  als  »D«  benutzt). 

228  foll.  (12  Z.,  ä  36 — 39  o-ksh.);  —  eine  vorn  eingeheftete  Notiz  Stenzler's 
(Breslau,  7.  April  1869)  lautet:  »das  letzte  Blatt  der  Handschrift  trägt  die  Zahl  219; 
da  aber  hinter  fol.  90  noch  einmal  die  Zahlen  81  —  90  folgen  und  die  Zahl  166 
ausgelassen  ist,  so  enthält  die  Handschrift  228  Blätter.  Auf  fol.  35'',  lin.  4  hat  der 
Abschreiber  eine  Seite  übersprungen.  Die  Lücke  lässt  sich  aus  Chambers  712, 
fol.  39"  ergänzen«. 

adhy.  I  (mit  28  klumda)  69'';  die  Unterschrift  lautet:  ?'(//)  Qrtmatsakalavidvaj- 
janamamdalhnamdanadvivedip'  tp  a  tisuta  dvivedip-t  k  r  ishn  ajt  tanaya  Nd  r  dy  ana- 
viracite  grihyapradrpoke  bhdshye  prnthamo  'dhydyak  | 

Beginnt:    samsdrahhogtrasandpi'adashta-      trilokasamrakshakam  ekam  ddyam  \ 
hhogimdrabhogdsanasannivishtam     vamde  urisinham  bliuvanaikandtham  ||  1  ||  .  .  . 
•pranipatya  giinnn  mvrdhnd  {■ripatim  vishnntejasam  \ 
karomy  aham  vQQadartliam  gvihyasutmpradipakam  \\  3  || 

adhy.  H  (18)  9P,  HI  (l4)  120\  IV  (l8)  168",  V^)  (10!)  207",  VI  (6)  218». 

Nach  dem  Schlüsse  folgen  noch  15  Verse,  in  denen  der  Verf.  über  sich  und 
seine  Familie  berichtet: 

varshe  nornda-ka)-a-rfn-camdrasa(in)mite-^)  mdghe  site  pakshake  shash- 
thydm  soridine  'pardhnasamaye  fi'dshtre  ("  fehlt)  nakshatrake  \  mdrtamde  makarasfhite 


^)  hier  übrigens  Sdmkhydyana  genannt! 

'^)  als  pari^ishtampah  in  der  Unterschrift  bezeichnet. 

^)  dieses  Datum,  samvat  1629,  ist  um  35  Jahre  später  als  dasjenige  (samvat  1594), 
welches  sich  anscheinend  aus  Chambers  675  {mahdvudruüiilhl)  für  den  Vf.  ergiebt,  s.  vol.  I.  p.  354, 
Indische  Streifen  11,  298  (wo  AD   1588  ein  Druckfehler  für   1538);    das   Werk  ist  eben,    s. 


Qänkhäyana-grihyasütram;  Näräyana's  Comm.  dazu.  15 

ghatagate  camdre  vrishe  lagnake  Kärskneyena  vinirmitä  kritir  iyam  bhüyd(j)  jagan- 
mohint  \\  1  || 

defe  Gu(j-)jarisamjnakare  C'Ae!)  sukhakare  p-t  Pdthaldkhyd  pim  tasydm 
vedaiyivdracamcuramatig.  Carnddn^undmd  dvijak  |  äsin  ndgarabhushanam  kshititale  gri- 
Rdmabhaktah  kritt       yattejah  kanuddpater  iva  samam  in-iUam  maharsher  iva  \\  2  || 

fasijd  'hhud  vibudhe^varetia  sadii^ah  si'muh  kriti  Vd  in  an  ah  sanirdd  vaidi- 
(io].  2\8')kabhüshanah  snragurCiprakhyah  kripdsdgamh  \  drishtvd  Mudgala^)ndgüam 
kulani  idam  ydjyasya  kanydm  tu  yo  V edarbheivaid"!)  nagare  hy  uvdha  vidhind 
drashtum  piinah  samtatim  ||  3  || 

Adityddisutd  Vasishthasadrigä(s)  tasyd  'cini{t)sapta  mi  jätd  vedavi^dradds 
tribh&vane  khQ/)dtd  gunair  udbhantm  (?)  |  dcd7-ir  vimald  ynakheshu  satatam  dikshdpard 
ydjnikdh        piRdmasmaramQndf)  vi^ishtarminaso  yogdbdhipdram  gatah  \\  4  || 

Aditydd  abhavat  suto  harinibho  veddmgapdram  gato  loke  saiikhyakaro  Ja- 
ndrddana  iti  khydto  gunair  ugradhth  |  vdiyd(d)  dharmaparah  kriydsa  kapalo  vrittam  ca 
kirn  varnitam      yasyd  'gnydyatane  nivdsain  akarod  Rdnw  '(ha  varshdrddhakam  \\  5  || 

f/'t  Rdmo  Bhrigunamdano  jinaniukhend  'fikshayad  brahmavid  veddmgapara- 
mürddhamdrgagamanapradyotanarn  tasya  vai  |  shatimdse  'tha  gate  praydnasamaye 
dhritvd  svakiydm  tanum  (-  -  fehlt)  brühi  vararn  tave  'ti  vacasd  'bhishtam  ca  sam- 
smdritah  ||  6  || 

vavre  trhn  sa  vardn:  knie  nuuna  inpro  (als  --!)  ydyeca  (JdyetaT)  vedi  tathd 
vedam  sdmgam  atha  praydnasamaye  deyain  tvayd  dar^anam  \  ydvadvedam  idam 
kule  dvijabato  sampaQyate  te  'khilam  ^riRdmah  pranayd  tad  iva  (^ydt  tadai  \m)  bhaga- 
vdn  dadhe  svarüpam  inahat  \\  7  |1 

pdnau  svargataramginijalabhritam  pdtram  dadhdnam  navam  kodamdam  para- 
^um  dadhdnam  asitam  mürddhajirddhdranam  (!)  ]  bhaktddhyam  sakalddiyogasahitam 
süryemdukotiprabhani  p-lRdtno    Bhrigiwahcabhioshanam    atho    drishtvd    (fol.  219") 

sacdnakratim  (?)  ||  8  || 


V.  12.  13,  zu  einer  Zeit  abgefa(st,  wo  Vater  und  Grofsvater  des  Vfs.  bereits  todt  waren, 
während  sie  zur  Zeit  jener  Handschrift  noch  lebten.  In  die  Zwischenzeit  fällt  die  Abschrift 
des  samk«hiptabhäshiia  zu  Kdtydyana,  welche  Krishnajt,  Qripatmita  (der  Vater  unseres  Vfs.), 
samvat  1609  in   Gcujhänagara  anfertigte,  s.  die  Vorrede  zu  m.  Ausg.  des  Kdtiijas.  p.  ix. 

1)  hiermit  könnte  etwa  Tim ur  (1398)  gemeint  sein;  die  Zeit  Baber's  (1498 — 1519), 
des  eigentlichen  Stifters  des  Reiches  der  Grofs-Moguls,  ist  jedenfalls  zu  spät  für  die  obigen 
Angaben,  denen  zufolge  die  Lebenszeit,  resp.  die  Thätigkeit  Ndrdijaiias,  des  achten  Nach- 
kommen des  Vdmana,  in  die  Jahre  1538 — 73  gehört.  Der  Name  der  Mogolen  scheint  im 
Uebrigen  auch  schon  vor  Timur  nach  Indien  gekommen  zu  sein,  s.  meine  Abh.  über  das 
^'atr.  Mäh.  p.  41.  42,  welches  Werk  von  Bühler  immerhin  doch  auch  wenigstens  in  das 
dreizehnte  Jahrh.  gesetzt  wird.  S.  noch  meine  Abh.  über  die  Bhagavatt  1,  .S69  sowie  p.375,  wo 
Akavarasdhirdjye  Mudgaldncaye  entschieden  auf  die  Grol's-Moguls  geht.  Zum  Namen 
der  Mogolen  s.  noch  Schott  Abh.  d.  Berl.  Ak.  der  Wiss.  1845  p.  449.  457.  459  fg. 


16  Rigveda. 

jdtas  f((A-i/(i  ,'iiifo  »la/uxrciranihhch  ^rWU akamthdhhidlvX  yena  brahmavidd 
kramädinavadhä  (!)  vidijdprokdrd  dvijYoi  |  tailamyud  ad/uyaiiiya  tiimani  avantdeveshu 
vistdritäh      sdmte  2>rdpa  pardt  pordin  Ravipure  Gamgodbhave  sadgatt  \\  9  || 

tasyä  'bfmt  tanayo  vtahefanirato  Bhdnuh  kripdsdydrah  ^rhndn  bhmuramam- 
danah  kshitita/e  vidydnivdsdspadam  \  veddrthaikanidhlh  kriydsn  ku^alo  imtte  caVaiyd(sa')- 
kih       so  'mte  prdpya  pur  1(1}})  (ivasya  viahafo  moksham  jaydnta  'ksluiram  \\  10  || 

tmyd  "stdm  tmiayau  viyitaya^asmi  khydfuii  yunaiihi)  sarvato  i'ed-dbdheh  para- 
pdragau  suviditan  de^e  vide(ße)  'pi  tau  \  äcdrair  vimcüau poräv  iha  Jagannäthe  'vi  (^'f lux 
itH)  loke  ^riilo      jyeshthah  frt  Jayadeva  ity  api  paro  i'anQosya  bimshäspadam  ||  11  || 

jyeshthdd  vi  (lihtl)  kidabkushanam  smnahfiava(c)  chri(^rip<ifih  grlpati  ritpenä 
'pi'ahmo  ravtepabhajako  vidydsainühdcitah  \  avardhuny-ämritatoyapdnarasiko  bhüdeva- 
püjdparo  mukti^m')  p7-dpa  mahefvarosya  m'kate  puyam  hirasyo  (^pitrydm  harasyd) 
'ttaräm  ||  12  || 

Krishnah  ("a)  tosya  sitfo  jitetndriyacayo  lakshmtpateh  sevako    mhndnsdrthavicdra- 
camcuramativaitäyiakartndp-ayah  \  gärtMih-yädigunair  vibhnshitatanur  bii(d)dhyd  samdno 
guros       ttrfhe  prdpya  pardm  gatim  Qivapnre  Jahnoh  {ßu)tdyds  tatah  \\  13  || 
Ndrdyanena  krifind  tattannjena  nirmitam  \ 
^Yt(m)kJidya)ta(sya)  grihyasya  bhdshyam  grihyapmdipakam  \\  14  || 
kritend  'neiia  gramthena  vifvariipi  saddpnyah  | 
yajnabhtk  paramo  devo  nrisinhah  prtyatdin  inama  ||  15  || 

Die  Stammtafel  stellt  sich  somit  so:  1.  CamddnQu ,  2.  Vdniana,  3.  Aditya 
(7  Brüder),  4.  Jandrdana,  5.  Ni/akantha ,  6.  Bhdnu,  7.  Jagarmdthu  (und  Jayadeva), 
8.  Qnpati,  9.  Krishna,  resp.  Krishnajt,  10.  Ndrdyana  (samvat  1629). 

2.    Säinaveda. 

1424.     Ms.  or.  fol.  452. 

Commentar  zur  Sdmavedasamhitd;  und  zwar: 

ii.  zum  ersten  Theile  derselben  (chandasikd^  das  von  Mddhava  Qrt- 
Ndrdyanasünu  verfafste,  resp.  Mddhavdcdryakritam,  vivaranam, 

b.  zum  zweiten  Theile  (jittarägrantha')  der  von  Sdyandcdrya  verfafste 
Mddhavtya  s ämav eddrthapra k ä^a ,  wie  er  in  der  Bibl.  Indica  in  voll.  3  —  5 
(Calc.  1876  —  78)  der  von  Satyavrata  Sdmdfrarm  besorgten  Ausgabe  der  Sdmaveda- 
samhitd vorliegt. 

a.  60  foU.  (20  Z.,  ä  45 — öo  aksh.);  Qake  1772  p-dvana  pi  6  tadine  'dam  likhi- 
tam ;  —  b.  114foll. '),  von  derselben  sorgfältigen  Hand,  aber  ohne  Datum.  —  Eine 
für  den  Missionsdirector  C.  Graul  in  Bombay  (1850)  gefertigte  Abschrift. 


1)  auf  23''.  24"''  findet  sich  eine  Wiederholung,  des  Comm.'s  nämlich  zu  2,  200 — u. 


Näräyana's  Comm.  zu  Qäfikh.  g. ;  —  Coniin.  zur  SAtnavedasanihita.  17 

In  a  ist  der  Text,  wie  bei  Benfey,  in  (i  pr<ipdth(tk(i  auigi^iuhvt^),  und  zwar 
schliefst:  I  14",  II  24%  III  35%  IV  47",  V  54",  VI  ßO\  —  in  1)  dagegen  in 
21  arlhi/di/c,  die  je  wieder  in  khanda  zerfallen*),  und  zwar  I— IV  mit  je  6  khanda: 
I  7",  II  12",  111  17%  IV  25",  während  V  — VII  mit  je  sieben  /7t.:  V  31",  VI  38% 
VII  44",  dam.  weiter:  VIII  ((;)  49",  IX  (!))  55»,  X  (l2)  61",  XI  (h)  64",  XII  (e)  70", 
XIII  00  75",  XIV  (4)  79%  XV  (4)  82",  XVI  (4)  87%  XVII  (k)  91%  XVIII  (4)  95% 
XIX  (5)  102%  XX  (7)  111%  XXI  (I)  114". 

a.  beg. :  ertffane^dya  namah  |  om  ixnnah  sdmareddi/o  \  rajojiishf  jainnani, 
si((t)tva}'rittaye  sthitau  prajdiidm ,  prnlaye  tauiahsprlce  \  (ijdi/d  f«tni(ii<thiti)id{Mhet(t('e 
traytuHtydya  triywtidtmane  namah  \\ 

shattrinfatprakdr-d,  itiamtrdh  \  pres/idh  r'),  karcindh  ■>,  kriyamdnttnuvddhiah  :\, 
sfotracasü(sfr(i !)gafd  4,  japdnuvacmKtyafdQ  5  ca  \  ete  pamca  prakdrd  rlyvyd khydydm 
bhavamti\  anye  sdmaryd khydydm  ncyamfe  \  prastdvat(i(X^vnyatac'!')&  co,  'dyltlidh  i. prati- 
/i(/ro  (osilb.)  s -yj^to'/VN'as  (!)  f»  tathd  \  judlunuim  \o  pamcmnam  cd  '''hij(r)  hinikdrain  u,  y>/v/- 
«/ri'«w(2silb.!)  12  era  ai  \\  r?(Vw//(Ä)  i:i,  stHtisamkhydnmti  n,  pra/d/xdi  ]:>,  pan'deiummn  16  j 
jyi'aishani  17,  anvesh(ina)n  i,s  cai  'ra,  srishtjr  19,  dkhydinnii  -lo  era  c/t  ||  .^(tpUidhd  yeycin 
21-27  ekeshdin  anye  sluidadhdQ.  u.  hnQkQ)vidi(h  \  lunncavidkani  fii  scoTeslidhi  ndhrdrdrtham 
p)-acakshafe  \\  (inye  'pi  stotraprokdrd:  »ayaip.  nhui  loko  hdiikdro,  vdyiir  lidikdnii;  cam- 
dramd  (tthakdmh  \  dtme  '/idkdnd},  (tynir  ikdrah,  dditya  rikdroh ,  i)ih(tv<i  ekdriih,  n\'re 
dem  e^ywikdrah,  prajdpatir  himkdrah,  prdmih  svaro  'gnam  (!)  yd  vdy  rirdt,  (inmikt(it< 
fntyodapt  sfolffiah,  samcaro  hnkdrahv,  (s.  Chdnd.  Up.  3,  1:-!,  1 — :>,  mit  Varianten)  |  ete 
slui ttm'nui f j)r(ikdrdh  sdumrydkliydydm  hharaipti  |  sdnmdip  ca  j>rddhdiupint  <i.si)iiii 
üdinavede  \  ytifa  stofrdni  tdin  \  tdny  e.va  iixuntnlh  C/itni  doyii iid  111  /dui  ca  ri(ptnp)- 
dhdiil  (!)  I  stohhamindnl  ddimadhydmtanidhandni  padavihhdyydni  \  stoblunnhlnupidui 
padastobhavibhdyydni,  teshdm  ca  devatd  aytiir  iindruh  prajdpnfih  soino  ninnxis  frt/shtd 
(npymtsah  pmhd  sarasvatJ  hndrdyni,  id/midhamvu  yadaiüdluinditl  'kdrdnidkmidnl  ' ty 
dgneydni  sarrdni  nidhanaaopty  aindrdny  (inydiiy  ddishiebliyah  sitrrdiii  ■'<rd)'dni  prn- 
jdpotydiii  yathd  rdnuideryai»  ity  eraniddiiii  .  .  .  enini  sariwshii  krafiis/w  saiiidsdd 
devatdvicdra  irkfah  |  e(io\.  2')kdhd-/iina-.\ri(f)frdipft'shii,  d rshd jtnikdnic  ai  sdiiuidm 
drsheya-iiddhid)  sarvasdmndm  gn/dfary(d)  \  ...  idd)iim  prais/iddai/o  iiHiipfiti 
iicyamte  \  praishds  tdvn(^d)  daivydh  {•(niiifd)-(/  dndilutdhiunti  ifi/-dday(d/  \'\  karand  idaiii 
(thmn  dvasoh  sadone  s'tddmVty-dddyah 2  \  k riyn Didndinn'ddi nah  ynrd  siirdsdh  parirltd 
dgdd  tty-dday<fh lu  sfotr(i(;(tstr(ig(i fdh  bridnim  j(ijitdinnii  d  frd  ni/liciii  i/(tf/i<)f(n///  ifi/- 
ddayah  4,  joydinnuicanagdfas  fad  adha  rd  ca  prathaiaaitna  aciifa  djio  rcraftr  ity-dda- 


')  die  Unterabtheilungen  heilsen  hier  dcn-ati/ä  (prat/tama><ifa  prathamrr  </acoti/fr  ctL-.). 
'^)  so  die   Ausgabe    in    der  Bihl.  Ind.  auih    im   ersten   Theil,    da   sie    eben    auch    da 
Sdi/anas  Comm.   mittheilt,  und  dem  entsprechend  an  seine  Textauffühnini,'  sich  anschlier^t. 
■■*)  diese  Zahlen  füge  ii^h   hinzu.  ■*)  ä   mit   e-Strich   darüber! 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  3 


18  Sämaveda. 

yah f)  I  ete sarve  pr<n/iii/(d(i/f  snlrtlunii  piiitipäiUnjiniititlj  kurtnano  ^mgahutm  prafi/Hidi/amfc, 

na  HCcdrmuundtreiKt (fol.  2')  ...  stirniiiKnnfrdjuhn  k(ir)n(mo    t/u/afrdpnidpddd- 

närtham  hoddhmiyo'rtlai  ijnumdt.  tasmdd  hhd.s/ii/in)i  /)ros(fyii/afe  |  ye  ca  sdtmidm  sfo- 
(j/id //  ji/(d,(//rivi{'e.t/id  Q'bhaprd"^  d cd s1 1 s  f  h  t i s (t  in  I: h y d n ddayid/  tc  pi  srdrilidiii  prdtl- 
pddayainUd;  kanudiid  iiit/d/rdin  piuitipadipuiilc,  /nf/id  pi  IisIkiiii  s /i>/>/iii /id in  iidde(;dtdh 
simrüpdin  iiri/dfe  .  .  .  (folgt  die  Erklärung  von  <i{-dsfi,  \:\  etc.)  ....  (fol.  o ')  .  .  .  .  ei-din 
snrvasdmndin  yr  trci/oddcdr/d/id  shihhd  nydiii  rdiui  labt  Iniiikdird  ity-idlayds  fe  sdindudUi 
vyäkliydtdh  chu iiida si Lo-  fta ni-ra Im syd h  (Lücke V)  pdincdyuind  Mddkavend  er! 
Ndrdyanasinuüid  ndvittiJi  pardm  h/uiktiin  d/dtphya  Idtprasdddd  hhdsli yd ip  Lritdin.  i/ad 
atfo  »yinidip  ydd  dtiriktdm  rydhdtdin  pnndrnkfdin  hhinndsdinsthdndiji  ynktildiidiii  cd  Idtsar- 
tmrn  hhiinudevdih  sdjjd7id/(r)  biwtvd  LsluDptdcydin  Iti  |  cshd  ccd  sdi/ihdipd/id  cydkliydid;' pi. 
iigne  \  Hhdrddvdjasyd  ''rahdin  |  he  (lync  dydhi  dync/ni:  iwiiiuirtlunp  pimur 
dgaclvkmi  Q^i  iicyatc:  rlfayc  hhdkxhandye  'ty  diilndi  |  kdsipi  sdnidrfhy<i</'/  d/nirishdin: 
etya  ca  y ri iid nnh  stiiycimandh  ha r yn dd td yc  kdrirddndrthdin  ity  diilndi:  t/  /i<ifd, 
ni^ty  ayuni  iipusdrydh  sutst  ty  dkhyiiteiid  .■«/iphdnidhdyifaryd/j,  hofii  d/irdfd  |  kcs/idni'!' 
devdndiii  ity  ddhydhdrdh,  nishdtsi  nishide  ty  drtludi.  kru  pmidv  nishidami (J)'/  ucydfe: 
barhis/ii  ^xid  etad  dstinidiii  Ixirkis  totrc  'ty  drthdij  \ 

Der    Comuientar    dieses   Mddhdvd    ist    eben    von    Sdyitna's   Ädddhariyd 

Veddrthdpr.  völlig  abzutrennen')  und  eine  ganz  verschiedene  Arbeit").  Eine  rein 
äufserliche  Dift'erenz  ist  u.  A.  auch  die,  dafs  in  ihm  der  Text  stets  nur  mit  dem 
pratlkd  (dem  die  /v's/i/- Angabe  folgt),  bei  Sdyamr  dagegen  stets  dana'eh  auch  noch 
voll  aufgel'ührt  wird.  Während  ferner  die  einzelnen  prap.  hier  nur  die  Schluss- 
unterschrift: iti  Mddhdvdcdrydkrite  (bei  i.  •_'.  t;,  fehlt  bei  :!.  4.  ö)  clut iitdasikd- 
hhdshye  (bei  i.  rs.  4,  ch° kdvivarane  bei  2.  r>,  fehlt  bei  5)  tragen,  schliefst  im  zweiten 
Theile  der  Handschrift,  wie  in  der  Bibl.  Indica,  jeder  ddhydyc  nach  Angabe  des 
Schlusses  seines  letzten  kluiridd.  mit  dem  Spruche:  veddrthaftya prakdcena  tatno /idr- 
dam  nivdrdydii  \  pnindrthdn^  caturo  deydd  Vidydtirthdinahe^va7-ah  ||,  darauf  folgt  der 
volle  Titel:  iti  (^rlmadrdjddhirdjaparame^vaixwaidikamdrydpraKdrtakfi  p-t  i'ira  Bn  kka- 
f)Mpdldxdmrdjyiulhurdmdhdrena  S dy a n a e d ry a cimcite  Mddhdciye  sdinaveddrt/tdprd- 
kd^e  uttdvdyrd tnthe  prdt/iamo  (eta.)  'dhydydh  \  und  der  neue  adhydyd  wird  durch 
den  Vers:  ,'/'«(/"  inp-d.sifdni  redd  yo  vedchhyo  'khi/atp  jaget  \  uirmame  fatii  dlunii  ratndc 

Vidydtirthamahegvaram  \\  eingeleitet. 


1)  liiciiiMcli  ist  das  in  der  Einl.  zu  ineincr  Ahli.  ttlier  Kri.dinas,  Geburtsfest  p.  220" 
über  Mddhava  als  Sohn  des  Ndrdi/ana  Gesagte,  und  danach  auch  Ind.  Streifen  .3,  iso  Wieder- 
holte, yii  berichtigen.  Denn  es  handelt  sich  hier  eben  wolil  um  zwei  von  einander  ver- 
schiedene   Mddhara. 

2)  in  der  Ausgabe  der  Bilil.  Ind.  wird  auf  ihn  durcliweg  in  den  Noten  Bezug  ge- 
nommen, und  zwar  wird  er  daselbst  (vol.  I,  Vorbem.  pag.  i^«)  als:  Mddhaodr ijak/'itam 
V ivuruitam,  resp.  durcli   die  Marke:   r<°,  bezeichnet. 


Mädhaväcärya's  vivaranam  zur  eliaiidasikä  der  Säinasamhitä.  19 

priip.  II  beg.  (14'') '):  piint  frd  (hi  \  J}in//i(iftnii(isa  drs/idip,  piirn  htthii  luwik 
tvadderatijiini  (i/ti/tidcrdfi/di/i  c<i  di'fiitäij  fiihlniiiiii  (hidut  frd  rocr  hriirtnii,  sdiiiiirfhi/dd 
ill/ach'dte^fi  dhriii/iliiii  /f/c:  kasutdl  pininh  d/wiii/diiH'/  iici/dfe:  i/(isiiid(f')  fraiii  anh  tciuindi 
,S(irrii/t(iris/)dtii  tradderiih/dudip  (i/ii/tidiwuitt/diidni  trai/i/  ertt  /ii'ii/ciiHmatrdt,  (duim  dpi 
Cd  J)in//idfdiiid  id'iidd  nsidh  he  d(/ite  faiut,  srit  d  itif  etdii  nipdfdii  cvdcdbddsi^d  rthe 
drdshfd)'i/dd ,  tdvai  ra  svdUwtid/:  kdthdtp'^  iiciptte:  fodiist/e  vd  todd(;.dbdend  Urd  gri- 
hdsthd  ucijdte  f/rdidsf/i(fsi/e  vd  tiKf/i.dsi/d  didluitdh  siuihhiite  cdraiw  <jrd\e  ydmit  kimcit 
.-idrvasvdm  hhdvdti  tadi'dd  dlidin  dpi  Utrd  .^rdhhdudj  \\  1  ||  pid  holrc  pd,  Vi<;.vdm{f7'dsijd 
"rshdtp  .  .  . 

y>/v'y*.  111  l>ei>".  (24'') "'):  »  trd  indinddiii,  Prd(/df/uhsyd  '  rs/unp,  "'/(!)  ifi  pddd- 
pi/rdidd).  frd  frdip  )nd)jidd  ni  tn  iiid\\i  Q^  hars/ie,  mdda  triptdv  ifij  dsi/e  \lain  n'/piint. 
rd,  iiKulic  cd  ' ijitdruitanyartho  drdshtdrydlt .  nuidayaipfd  Jiarshayamdi ,  tdrpaymnfn  ve 
ty  d.,  soindh  dhhishdi'ddd)hdt  .'tdm^kdrdih  satmkritdh ,  tram  dpi  tair  hri,shtdh  tdrpito 
rd  kriti  iis/ird  rddhd/j,  kdrott(h)  knydsdmdnyaracono  dundrtho  drdshtdrydh ,  dehi 
dhaudnt  ity  c.  he  ndrirdh  ddoranayogdt  adrih  rdj/yi.f.  ftidrd/i  (d/rivdti,  tdsyd  .fdip- 
1)()dhdnam  he  ddrirdh.  i'djnnit  ity  n.:  im  kenddin  dhdiunn  eca  dehi,  kiip  tdihi'f  diui 
hrdhnuiffrisho  jd hl .  are  ty  dydiii  iipd-sd/yo  jdhi  ty  dkhydtemi  sambamdhdyitdrydh, 
jidii  ti  Cd  hdipter  yatynrthasye  'ddin  riipdin,  dVd  jidii  tidho  gdmaya  ndfdkdin  luiye  'tij 
d.:  kdtit  ncycte:  })rdhinadvishd(K)  dsmadiydii  hrdhwdndn  ye  dcishainti  te  hrahnid- 
drishah,  tan  brdhinam  dveshakdn  ity  d.\\  1  ||    yirrdiidh  pd,  Vi^rdmitmsyd'"rshd)n  .  . 

pnip.  IV  beg.  (So")''):  iddntip  cdtiirthdjircpdthdko  rydkhydydfe.  inia  itndrd, 
VdsishthdKyd  'rshaiii.  i  iii  drdyn  undnirt/idip  siitri/-o  tu  (J)  Umhutd  ity  d.,  sotnd^sd^h 
soindh,  kidri\;dh  .-tunidh'/    ncyate:  dadhydcirdh  .  . 

])rdp.  V  beg.  (47'')*):  yriiie  fad  iipilni,  Prdydthd  dhc.  yn'ne  ■■itaumi  (48") 
tdt,  he  inidrd  Qdtrdi-ah  (!)  buhnp,  kidri^dip'/  ucyate:  updmdni  ■■<'(' n-abn/dndtn  iipdiiid- 
bhiitdip,  dtydmtotkri4<htdiii  ity  n.:  kra  pinid  stditiid'/  ucyate:  derufdtdye  Cdtiirthyekd- 
vdCdUdiii   iddip  sdptd)nyekdVdCdiidsyd  sthdiie  di'dshidvydni,  derdtdtuu  ydjne  (^iyi/  d. 

priip.  VI')  beg.  (54''):  afhd  .■^hdshthaprdpdtluikdprdrdipbhdh,  oip  upo  shnjdfd , 
riniyogo  '.syii  iidnniie  'hani,  upu  upa  (I)  .su  paddpiirdndrthdu,  jdtaip  dp  tu  nun,  dpsii 
bhavatt  ti  /ipturinn,  yohhih  yai-yiäh  s(unsprisht<nn.  li/id iiiyn i/i  bhdjyiite  yrdrdbhih,  pa- 
rishkritdtp  yaoyaih,  imdnip  sonidin,  derdh  sdiiisaddip  iniin  (I)  d ydsishu h  upuydtd- 
vamtah,  atluii'd  ydcitdi'inntdh  ||  1  ||  pund,  i'iniyuyo  'sipi  cuturtlie  hdiii  pdvdindnah, 
dkrciiiit  kninufdi-dii.   nbhi  pari  sduidiiifdt,   n'ci'd  inridhiih  sdinijn'nudii  .  .  . 

Schlielüt:  yoi'ycin  yiirdip  bliurmptdip,  dcryiiin  dcrdiidip  hhinunp,  rdrni'i  ira 
i'driiid  sdnmahanain  tad  yd.syd   sti  sn  cdmit  suritd  tnsya  sdiphodhuninn,  he  dhrishno 


')  s.  die  Ausgabe  in  der  BiM.  Ind.  vol.  I,   p.  259. 

••ä)  ibid.  p.  422.  ■')  ibid.  p.  598. 

*)  ibid.  p.  804.  S)  ibid.  vol.  II,  p.  44. 


20  Sämaveda. 

dhdraijatah  (I),  driijd  riija  hluirnje,  hluiktvd  dkanam  gavyatn  apv/am  ca  mama  pra- 
yach(as)i  'tij  draijdrthah  {dhlujdtdrtlwh'!  oder  asyd 'rthafi'/)  \\  iti  chamdasikävivara- 
nam  Md dhav d c d ry o kritam  parismudptam. 

b.  Als  Specinieii  des  Textzustandes,  der  trotz  seiner  Incorrectheit  doch 
manche  gute  Correctur  für  die  Ausgabe  in  der  Bibl.  Irui.  an  die  Hand  giebt,  lasse 
ich  hier  noch  den  ja  auch  durch  seinen  Inlialt  mehrfach  wichtigen  Beginn  von 
Sdyana's  Comni.  zum  zweiten  Theile  folgen. 

^riyanefdya  noiixth  \  eryand  Q})  om  p'i  Sdyandcd7-yebhyo  namah  \ 

rdyipddydh  siintatuisah  s(irrd(rthd)ndm  upac&krame  \ 

ydi/i  iKttrd  krä(ikrttyd(Ji)  syuf/s  tarn  namdnn  ydjdtutndm  \\  1  || 

yimjo  nlQi)(;vositom  vedd  yo  vedebhyo  'khUiim  joyat  \ 

nirmome  tarn  ahom  vamde  Vidydttrthamahe^varam  \\  2  || 

tdtkdtdkshetKi  tadrüpam  dadhad  Bukvain<diipatih  ) 

ddi(;at  Sdyandcdryam  veddrthasya  prakd^ate  ||  3  || 

ye  piirrdttarciimndnse  te  vydkhydyd  'ti  (.  .)  tdh  (!)  | 

kripdlitft  Sdyandcdryo  veddrt/unn  vdktum  udydtdh  \\  4  || 

vydkhydtdm  rtgydjurvedo,  sdiiuwede  'pi  samhitd  \ 

chdmdohhidhd  Idwd  rydkhydtd,  vydkkydsydty  uttdrdhhidhdm  ||  5  || 

chd mddsy  ekaikdi^o   dhttd,  ricah  sdmodhluwd  yddi  \ 

stoindiiishpdttdye  sitktdny  uttdvdydrii  adhlyate  \\  6  || 
s t omafabdeiid jyofis/iid)nddi%'hd ^)  soin(iydye.shii  prayiijyamdnds  ti'ivräyamcada^d- 
ddyo  'ö/udhiyddife,  dtd  eni  Tittiriyakah  prastottdrdhhydui  (prapio")  idam  dnumamti: 
■»tad  dhtdj  |  kntdindiii  (kd")  tdni  jyothiski  ya  etdsya  stomdP)'.^  iti  \  chamdoydg.  ca  tr'i- 
vndddistomdndm  svarupam  vrdhmmiadväiyatntiydyor  ddhydyayor  bahudhd  samdma- 
namti,  te  ca  bdhiibhir  dvdmtdnddiedaur  upetdh'^)  samdrmidtdh  stonid  navasamkhydkds, 
teshu  piirrokfds  tnr ridddayac  cdtvdrdh  \  frlnavas  traydstrih^os,  trinavasam- 
khyopetafituindt!  fnnavd  ity  ncyate  \  chandomandmakd  stomds  traya(^,  catnr- 
vinfdkhydstomdh  prathdtimh,  ydyatnclmmdasd  catiirvin^atyaksluiropdtdmi  (^petena)  mi- 
ydfa  iti  chdijidoindh,  cdtd(;.cdfvdrm(^dkhy<>  dritiydh  sa  ca  trishtdpc/uitfukuds-d  inryate  \ 
dshklcatiHirmQdkhyiii<  tritiyah,  so  'pi  jaydtlclmmdasd  miyate  \  nanu  adyydyd*)dvdyd- 
mndta\)lakshanopetebhyds  frwridddibkyo  ■d.'>'htdda(;dnaiHidafddi-nd)ndkd  baJuwah  stonid  vid- 
yamtef  \  tdthd  cd  Tatttiriyakdh  keshiicid  Ls/ihikopamduamamtreshu  devatdvratastraya- 
vaktd^cacakshnyd  {\  devatdvadrupeshiakdtvavivakshayd)  tdn  stomdn  dmanamti:  »dfäs") 
trivrid  .  .  .  'shtdcatvdringa«  iti  (s.  7',y.  4,  8,  k,  i)  |  evam  tarhi  sa(r!i)tv  eva  bahuni  stomdm- 
tardni,    tetihdm   kikshandni  (tu   fehlt)   hrdhmandmtaranvmr'ma  mtrakdreQrena)   vyu- 


1)  "bdenoipdtfishu  Bihl.  Iiul.  -')  Lücke!  die  Antwort  fehlt,  s.  Bibl.  Ind. 

•■')  "f(inifi'tjio/n't<i/i   Hihi.   Ind.  ■•)  adhiidya! ;  nanv  atha  ye  Bibl.  Ind. 

*)  eben.so  auch   Bibl.  hid. 


Säyana's  Comm.  zum  uttarägrantha  der  Sämasanihitä;  veyagänam.  21 

dasdditdni  (vyutpd"),  te  ca  stomd(hi)  sarra  ))>/  djyapritihtQi)ddi'<M  'pmhjiiktdh  \  pitmca- 
d(H-d>ii/  djydni,  mj)tada{-dnl,  prlsh.t(Ji)dn^  'hy-ddi{:nitib/iyah  stotnarishayd{h)  stotraiHshayds 
tan(/tis/tpdda{ka).s-dnuti'i^/iayd{'  c<i ,  sarro  'pi  ricdrd  asmdhhih  chumdovydkhydtd- 
vddanddatvdydni  Q khydndvatdraveldydm)  eva  Jaunintydiu/y  (^'ydny)  drdhakarandny 
(ddhi")  uddhrltya  prodarfitdh  |  kiiii  hahiind,  »ekam  mma  trici  (°ce)  kriyafe  stotram 
(stotriyarn)«^  ityddivavdtdte  (!  vacanaili)  stotrhiishpädakasyn  aämnas  tricapraydtMdi- 
rüpäni  siiktdny  ofnoyatreno  («(V"«")  'ttardkhye  samhitdyäm  Q tdy ramthe)  saindmnd- 
tdni,  sa  ca  yramtlm  ekavin^ntisainkhydkair  adhydyair  üpetas,  tatra  prafhamddhydyasya 
prathamakhamde  prathamasukte  (2")  trice  ye  'yam  rik  prathamd  se  (sail)  \iam 
dmndyate:    npd  'sniai  ydyafd  .... 

1425.     Ms.  or.  Ibl.  846. 

Aufzählung  von  sdman-ls amen  aus  zwei  gdtia,  nebst  den  zugehörigen  p7rt- 
tika,  a.  in  17,  b.  in  6  Abschnitten,  welche  sich  der  Reihenfolge  nach  als  den  17  pra- 
pdthaka  des  veyagdna  und  (bei  allerhand  Differenzen,  doch  im  Ganzen  auch  als) 
den  sechs  dgl.  des  aranyagdna  entsprechend  ergeben.  Am  Schlufs  bezeichnet 
als:  veya  drand  gtta  pddi    Im  Innern  fehlt  es  an  irgendwelcher  Bezeichnung. 

8  foll.  (8-9  Z.,  ä  :)>-;n  aksh.);  die  ßlattränder,  besonders  der  rechte  Rand, 
der  ZeUenschlufs  also,  sehr  beschädigt,  so  dafs  theils  daselbst  stets  einige  aksh. 
fehlen,  theils  es  auch  an  jeder  Pagination  fehlt.  Zwei  Blätter  sind  in  Folge  dessen 
falsch  gebunden.  Das  zweite  Blatt  nämlich  unterbricht  den  Zusammenhang  zwischen 
Blatt  1  und  3  und  gehört  vielmehr  hinter  Blatt  7.  Und  Blatt  6  ist  zum  Wenigsten 
irrig,  die  Rückseite  (")  nämlich  als  Vorderseite  (*"),  eingeheftet.  —  Ohne  Datum: 
ältliche,  gute  Schrift  (e,  o  durch  senkrechte  Striche  vor,  resp.  vor  und  hinter  dem 
Conson.  gegeben):  auf  den  ersten  6  Zeilen  sind  einige  ibVmion-Accente  eingetragen. 

Beg.  (r):  [acht  aksh.  überstrichen]  ||  vrihadbhdradvdjam  agnim  dätdtp 
1,8')  1  aii^anam preshtham  vdh  1,5  |  sdka)iiaQvain  ehy  n  shü-i  bravdnd  1, 7  |  (.'  aksh. 
fehlen)  vdtsani  d  te  vatsdh  1,  «  |  jardbodhiyam  jardbodho  1,  15  i'd  \  ddyam  vdra- 
vamtiyaiH  dgvd  1,  17  anho  234  rd  \  attaram  vdraiHim[tiya]nt  apHitp  na  tini  aiiho 
hdi  I  SV drasaimdha kshitam  agnini  vo  rridhdintdtp  1,  21,  .  .  mdm(lat'ani  agne  vi- 
vasvad  ushdsdh  \  agne  vivasvad  ushdsdh  1,  40  ||  P)  ||  itbhayatas  tob  ha  m  gautamü<i) 
hdu  tvam  it  saprdthd  1,  42  ...  samamtam  tvarn  agne  grihapatdi  1,  Gl,  gydi^dcvavi 
d  juhotd  1,63  [|  yajnasd]  3"  rathi  ima'ä  sto2Mmdm  1,  (it;  |  mardya(iii)  hdu 
hdu  hdu  dgnim  1,  72  |  vrihad  dgneyam  traa  hl  kshaitavad  yag.ah  1,  «4  .  .  dtreyam 
vrihadvaydh  \  vrihadvaydh  1,  88  ||2-')||  dsitaizi  rdye  agne  mahdi  tvd  1,  9H  |  asi- 
tottaravi  . .  gdkalain      3''      yad  adya  kd-ic  ca  vritrahdn,  yad  adya  kd'ic  ca  vritrahdn 


')  diese  Zahlen  sind  von  mir  zugefügt. 

2)  darüber:  sdina  19.  ■')  darüber:  udma  13. 


22  Säniaveda. 

1,  12*;  II  3')  II  rohitaknltycnn  emdrc  sd  I,  l2'.t  .  .  .  anda/aa  stinipakrihiii  rüpa 
1,  160  II  4')  II  drshabham  abhi.  tvä  r.shuhhd'-)  siite  1,  KU  .  .  dtdrafif/unii  d  tuA  etä 
nisludätd  1,  KU  kraiimcri in  ih/  [a»ye?]  4'  j/d  (in  ho  (//iritarcyiiiniidhanam 
idu(vi)  hy  ami -A ojasd  1,  i(i.')  .  .  soinitrain  Inidni  islu;  daddtii  »d.ie  iiiidra  ishe  duddtii 
7idne  1,  13!)  II  5')  II  II kfhydtiiahryai'dm  ei'd  ho:\  a.n  1,  tjs-i  ..  yaii myavam  fraiii 
diiKjd  prai^n^sisha  1,  -247  4''  .  .  "(i-'^'Q)  '''"'"  "iidrd  1,  -Ji-iX;  sd.d/ir(i(i/i)  fnini  diM/iipdrd 
yoQa  asdyi  \  tram  dnyimdrd  ya<;d  asdyi  1,  24«  ||  (5*)  ||  yan ktiisr  neu  in  iindm  ilram 
id  devii  1.  24!i  .  .  naipdtitham  yad  imdra  prdy  opd'i  ndd:u/  e  \  i/m/  imdrc  prdy  (ipdij 
iidd.iy  e  1,  271»  ||  7')  ||  yaddikti  l.  2.s«  lui lyacra m  nhlnnpi^  rriiinrdc  cii  nd.ie  1.  2it(» 
..  partim  in  o.'.hir.;  hol  u\n  '.w  shi\\d  1,  :\\i\  luitsu jiriiio  h"  iiKihdi'dfsdpriiinhiin 
hdii  hdn  I  itnho  ho  hd  dyiin/diHHü  hdA  |  o.ihd:;  \  o:\hd:\  \  hdyi  |  rrifriisyd  Ird  rrilrd\sy(i 
tvd^  1,  .•i24  II  8'^)  II  rdrfrdfnririii  yajdnnihf  1,  :v.\A  .  .  t ni icokn in  i'ii^vo  hdi  ripro  \hdi\ 
1,  H7(>  II  9  II  {Uli khd iihI I na^  {•■rdf  fewhoi  1,  ;i71  |  frdsiiddsydrd in  d-iwi  chd  ni  iindrani 
inatdydh  1,  .{7.')  ...  kaiitsam  imdrd  snteshii  someuhu  1,  M«!  |  |o/o|  .")''  nidhd- 
11  am  tarn  vi  abhi  pracpiyatd  1,  Hx'i  .  .  .  (;d  rka  rani  yo  nd'A  ühnn  idniii  piird  \  yo  nd '^ 
idant  idavi  purd  1,  4(mi  ||  10  ||  rri\/idd  d\i/d)nfd  1,  4(»1  aishivain  adhd  h!  mdra 
(jirvdndh  1,  4()t'i  s  ni  ny  ma  fc  in  d:vM  te  lupid  idhhndhdi  1,  4r.i  .  .  .  xn  n  h.d  nshji  iii  pdrye 
pdrih  1,  427  dhiirnni  iniho  rd  |  | :;  dks/i.  feliloii  | /'//»^^  oho  :;  rd  oho '.i  rd  \\  11  ||  n(/ra^- 
^apiitrah  pro  rdh  1,  44(1  yiirdn  ninnyandi  (V)  1,  44h  (V)  |  nshahho  hdhd  ii/rd  (^iircdl) 
te  ja   1,  4<i7   ..  snrnpiiizi  svddishtjuiyd  :;  \    iyd  :'.  iyd   1,  4<!s,  sn  n'i  jio /f(ir(i\^  srddi  \ 

6''')  .shthayauho  :\  iyd  \  sii'nhita'a  svddishthayd  inadd-'.yii^htjiayd  \  den  bhdryaiui in 
vris/id  p(ivasvadhdrd:\yd  1,  46!»  yan ktdcrn  \-a  nksh.  fehlen  |  ^'  rrishd ,  yti ii kfotfn rc iii 
vrishd  (Uihohohdi  \  rrishd  anhohohdi  \\  12  jj  .somasdnia  yas  te  inaddh  1,470  ..  (;dni- 
inadam  pavasva  deraai  \  pavasva  devaai  1,  4HH  ||  13  ||  rtir(;.<nn  o  te  drik.shdh  (dn") 
\,  49H  vairnparn  adhriu'yo  TM  1,  4:i'J  ..  .  sa/i.ori{'iyin/i  pmidnnh  soin/i  dhdrayd  1,511 
hd  ohd.i  (v'')  ho  (iiiho-A  rd  |  plaro  hd  \  i'o-'-  h<i  |  niiirarinn  pniidinih  soinil :',  d/id- 
rd'2'i4yd  \  yn n dhdja yc i/i  pintd-\  achidrinn  pari  [-i  nksh.  i'e\i\en\  ra y ishtha iii  pa/'ito 
sh!  1,  512  .  .  /i isht'(/hah  pro  soina  ddyi  rd:i  ritnyiii  |  pra  ■•ioiiii'  r/di  rd?,  ritaydi 
1,   514  II  14  II  I :;  *//.s7(,.  fehlen  I    tard  7(^/u  so    1,   :i\t\    driti  i/m/i   rn  is/uic  ru  i/i   tai>d  \ 

tin'd  I  srdraiii  kshno(T)ramdh)'(nn  inrijyamdndh  1,  517  .  .  rdsishtha  \-i  aksh.  fehlen] 
hnvdi  I  asindu  aiihord  \  dritiyo  ip  rdsish  fhti-n  nhnrdrM  mdio  \  rd  |  fpitiyntnrdsis/i- 
tham  auhorä  hdn  \:i  aks/i.  fehlen  |  7'  hd  \  osyn  jireshd  1.  52ii  hdn  \  jani  pra 
(travil^  hdn  janat  \  soinavi  pard  1,  527  |  saiiipd  o:\hdi  \  kntsasyd  'dhirathi ya^  ho 
ho  rd  v<ii\  (;i'ajyo\  fishaia  hdn  \  ho  vd  m  hdi  \  pra  te  dhdrd  inadhiimd:\fdyir  asrigrd.ww  n 
1,  5:54   .  .  dd^aspatya  in  imdnr  1,  540  anho  rd  hdiyd  |  j  aks/i.  fehlen  (ni\ho  rd  hdiyd 


')  darüber:  mjiia  20.  '')  der  Text  hat  crishabhd.  •')  darüber:  udmn  IG. 

*)  darüber:  sdma  ly.  •'•)  darüber:  mina  17.  '')  fortab  keine  Angaben  mehr  über 

die  Zahl   der  xäman.  ^)  (i'  ist  als  ö**  gebunden,  während  ti''  als  ß". 


o, 


Aufzählung  von  säniMU- Namen  des  veyagäna  und   dos  aranyagäna.  23 

II  15  II  ruaiislitd III  (iiiho  häi  \  <ujo  luh  1,  541  |  kärffaija^am  piiro  hdhdu,  1,  545 
..  dr Irabhijustd in  dki(pd\/'iiiii  pari\(yaa  /uiryafaw  h<irun  I,  552,  aishddakävarn 
eb  I  ahhiprtyd-2  1.554,  rdjdjid  <d)hipriyd,  k(it'e)n(/,dv(iiii'/)  aöhya  rd  \  udrudbhdrgaiHi 
\:\  (dsli.  fehlenj  7''  m->?.  \  nie /idsd um /■djno  kdii  Im  rd:\  hdyi  \  aredeso  Qicodasd) 
ne  I  .'i  dhd  1,  555  |  driftyn^  so  iii  <i  rdjit  in  (icanhord  .  .  <i  r/,(/pii.s/ip<i  in  jxii'i'fram  te 
vitiitinn  /iidhmanaspate  •;  1,  5(15  |  hnreT.)  |  iirLapii\shputf(i\ri(iii  pun'triiip  rifatam  bralh- 
manaspo  ■■;  |  hni-di  \\  16  ||  pn n slikaln in  iiiu/nnn  d:',tni  sn  1,  5(ic.  pdiiJctdx)  sa/chäya  d 
1,  5(i<s  o  iM  vd  .  .  saintaay  i'shd   I,  5.s4  hdii  \  cshd  [2  (iksh.  fehlen J  ||  17  ||  cha  \\ 

Hier,  mit  dem  17.  kh..  sclilielst  der  erste  x\bschnitt.  Eine  besondere  Be- 
zeichnung des  Schlusses,  aid'ser  durch  das  c/ur  \\  hinter  der:  17  ||  liegt  nicht  vor. 
Die  cluuidasikd  ist  nunmehr  erledigt  und  es  folgt  nun  ein  zweites  gd/ufin,  welches 
sich  nicht,  wie  das  erste,  an  dieselbe  und  ihre  Reihenfolge  hält,  sondern  auch 
die  itttard  und  andere   Verse  verwendet. 

arnjovairupii in  y(t(d')  dydra  i  1.  -iT.s')  |  hnisvdvairüpam  ya(d)  dydva  iindra 
te  ^tain  \  e  \  cataiii  bhviidr  ntn  syo  rd  |  nd  ti:d  va  [3  aksh.  fehlen  |  —  hier  ist  fol.  7 
zu  Ende  und  es  schliefst  sich  niui  das  als  lol.  2  geheftete  Blatt  an:  nidhanani 
vairnpiiip  ya(d)  dydva  (1,  -iTs)  iindra  te  cntain  \  t  |  ^dtain  bhniiur  ntc  ayu  vd  \  o 
vd3-2  I  umtarikshaiä  luiu pibd  sutd  1,  2H9  |  (iri\-i  aksh.  fehlen]  o  lid  hn  \  ho/yd  |  pdvi  \ 
devasfhdnav)  hdn  pibd  sutd  \  ätharvoninn  n  hu  >xi  0  hd  \  au  ho  vd  \  ^(iti  no  decih 
1,  :iH  I  vri[haf  2  aksh.  fehlen]  au  hoi  trdin  id  dhi  havdinahd-Ae  1,  2H4  |  svd^irdm 
arkaiii  aydm  dydin  n  |  svddishthayd  ■>  1,  4(is  |  dirghatainaso  V/:«u  hdus  o  [^a  aksh. 
ieh\en\  ehiyd hau  \  dhdrttd  1.,  bbH  |  saiüSfobha& hdas  sani.  tvd'noruau/h''^)  |  agner  a(^i-)ko 
ho  h(i  rd  I  /  I  /(/(/  I  djyadohah  .  .  .  d v ir id ap a da s fob ha in.(2.,  5(i?)«  auhovd  hdyi  \  d 
auhord  hdyi\\  1  ||  .sarpu  (2,  lt;i — 2?)  abhdyi  mdhe'^)  \  prasarpa  (2,47 — 49?)  \iaksh. 
fehlen )*/(/":)/■  dyi  indhe  |  ntsarjiain  (2,  25''.  2(i'V)  hdu  a  lul-.iu  hdsu  rd  \  carshani- 
dhritaiii  inaghavdnain  nkthyain  I,  .174  |  rrishd  iind  or</  [2  (//r.vA.  fehlen |  2''  [2  aks/i. 
fehlen]  "d  hdhu  \  revatyatu  hau  rerd^')  \  (;dkru rararna m  e  uccd  \  nityavatsd  e  dyd  \ 
rathamtarain  d  |  bhi  dyd(tvd!)  füra  7ionuino-')  1,  2;io  [3-4  aksh.  fehlenj  jj^a/t«m  ayain 
rdydii  \  suiri int/ya^u  hdui\  as^\  dritiya  samiiul ya in  abhydbhüh'')  \  pamcamidhanatn 
rdiiiaderya^  hord  \:',-i  aksh.  fehlen]  dii  \  hiyd:iiii  |  luahdvairdjant  hoiyd  hoiyd 
hoiyd  :ii-s  piba'')  |  .  .  .  vdrshdhuraij  hdu  tvam  etdt  \  dvittyam  vdrshdharam  tvam 
etad  vo  hat  tvam  eta  hoi  \\  2  ||  f(iu\^racrava.s'\am  yad  imdra*)  gdso  avrdtdm  1,29«  |  dvi- 
ttyam  fa urucrarasam  ydid  (V)  iindra  \  payasi  iyon  \  iyd  \  yanvam  imdrain.  id 
gdfhi[Ho\  vrihat  1,  i!).s  (  e.!,  yaiirdpa/ya^D  /idu-.i  uccd  te  jdtaiii  äm2'idhasdz  1,  407  .  .  . 
vdrkajnmbhavi  hau  [m  r/ZiVi.  fehlenj  imdrdya  vrihdtd-i'')  \  dritiya  in  vdrkajambha'cj 
huuz  irigvesham^)  \  svar.ani  e  yaj  jdyafhd.  2,  77!»  |  dritiyasva ram  e  h<iu  yaj  jdya\thd\ 

1)  s.  die  Ausgabe   in  der  Bibl.  Ind.   vol.  II,  p.  387.  '^)  ibid.  p.  406. 

■'')  ibid.  p.  417.  ^)  p.  424.  •')  p.  425.  ß)  p.  429.  '')  p.  433. 

«)  p.  446  anders;  cf.  p.  448.  »)  p.  458. 


'24  Säniaveda. 

8'       tritUiasvaram  e  hau  |  ouhoA  \  yaj juyothd^  npunnyä  \   cattirthasvaram 
yU  j^'  I/'^J J''  I  !/^J ß'  I  y^V  J''  II  ^  II       [-  "^'■''^'-  fehlen)  fmu  niano^)  Ixin  |  rdyd  hau  ver  ro 
hau  I  agnim  \  a^rino(i')  vratav)  hoihdii  \  dritiyain  a^vino(_r')  rraffto  hol  \.\-iiiksh. 
fehlen]  iyd  \  rjadihdm  vrofdiv  hdu  u:\  \  gdvo  /um  |  dri\f!]ya7n  t/avdnt  cratav)  hd-iu 
hds  u  hd'Mi  rd  \  aynim  ule  purohi\^tam  (lidi  1,  l,  i)  |  ajpdin  rrafa^  hdu  a  \  airuyat  \ 
diiiilyou)  npdm  i^rafaüt  hdu.i  |  airnyot  \  rdjana  /wm  ||  4  ||         tiyner  i/dmdam'-) 
p(im\ca  .')-«  (iksh.  fehlen)  hdu  /ulu  hdu  |  ir.i  hd'.iu  hdzu  hd.iu  rd  \  uyu/r  usuu  janmand 
jdtaveddh*)  \  hdu  hdu  hdu  \   pu   [.".-c  uksh.   fehlen)    uynnu  puduui    reh  |   iyd-.i   \    vdjd 
uuhnhu   Ar/'y/ II  .")  II         "//'""('')    '')'ufu^  hdu  /ulu  hdu   \   Idirdjd   t>')rd   |    /dirdjain    h/irdju 
\:,-i\  u/xs/i.  fehlen  )yV'  |  ri/,:u  rnutu  /ui/uiu  \  (/agu.sfobham  l>/idsui:i  /ulu  /ulu  /ulu  \  o/uva  \ 
)uohd(/ird/yi'rfyuui  auhdu/wvd  /loi  \  si[tndh  .)  u/sh.  fehlen]  |  rtda  uuty/uwuu  ridd  \\  6  || 
cha  II  ifi  veyu  drund  (jUapudi  suuidptd  || 

1426.     Ms.  or.  fol.  847. 

Em  ausführliches  sduuidnrpanaru  zu  den   6  j)rapdiha/\u  des  u runyeyeyu  yduu. 

52  foll.  (it  Z.,  a,  •-',")- 27 '//>■/<.),  gut;  .svus/i  .suntrat  1505  vars/ie  (;rdramimdse 
/xris/inapaks/ie  8  tit/uiu.  bhantuadine  udye/ui  uramodanwdsind  udyurujudtiyu  trivddi 
Acyutdtmuju  Irirddl  Vindyukena  /ik/iitaui  i(/uui  pusfakam. 

Beg.:    u)u')   uuuui/i   sduutreddyu  \    riQoaydti  (?)   ^is/iyeh/iyuh    prltikurcdf   ödiuu- 
durpunu lu  yruuil/unii  \   h/irdmtüiirdkarundyd  'ruiujeyeyu lu    usyu  Q)  sdtnuifya  \\  pru- 
t/iama(in')yr(imt/uisyd  \luu  samJH(l(/hiy  (d)/ii/iitdni ydni  pu/-d  \  fdui  prut/uiuuim  dris/ih'd 
puQcdd  (jruint/ulQuyu)p  vidydt\\  ar<i  nyeyeyu  tu      drtniyut/i  ruhusyuiu  ynu  isuiujuikiim  \ 
uduuluji  f'fdui  cutrdri  purruf raymu  upi  crutatn  || 

//"(.'O  dyuru  /,  u utjoruin) pu uj ,  undre'h  nukdralopah,  (//■uie  ity  dub/uiruh,  /ui/uht 
re  'ti  tarjanyddisfoh/wf),  i^afmu  ifi  nicd(/ih,  ula  syn/i,  süryd  ete  rikris/ite,  shtaroprabhriti 
vdmta  pudafruyutu.  it  ide'fl  st/ufa.s-umd/iih  ^urratru,  p/u\\  1  \\  yu(/ydru  iindru  fe  cataip, 
e,  /u'u.frdru i.rupu lu ,  ulu  ■•<yiir  tty  ukdralopo  risury(dop(n\  cu ,  o  fruiu  cu  saptasu, 
ndtvd  tru,  rdjritpf  sit  i,ti prit/iaktrdt  takdro  na  b/iarati,  su/uisruui  ity  us/itdks/uiruui  ptu/uiti, 
sm-yd  ifi  rikris/üa/in,  kurs/uitrayujn,  s/ituro  ifi  /ourufe,  (/usl  ty  difruui,  dicum  ri^tiui  ify 
ddayu  sfob/uih,  p/w  \\  2  \\  yu(/yd,  puiucuni<i/iu uu ui  ruiriipuui  2'  ord  tru,  uu- 
^(ihdus  furjuuydij),  i'iiiptfi  kurs/urndni,  puipcu  prafyutkruuufh,  /unnkdrd  nd.stkydh,  digain 
rifav)  hus,  uQrd  fipmuifffi  sfob/uni,  /ulu  re'fi  /uiphute  ipfe  'suuit  s/uifsu,  d/uni  \\  3  ||  yadyd, 
s/iannid/ianain  rairü/xiui  ..  /v' ||  4  ||  yadyd,  supfanid/iauaip  rairupam  .  . 
/W||  5  II  yadyd,  aghtdnidhaiiatp  ruirnpam  .  .  /"ut  jj  6  ||  yadyd,  drdda^anidha- 


')  s.   die  Ausgabe  in  der   Bibl.  Ind.   vol.  II,  [<.  404  (anders). 
■^)  ibid.  p.  487  (anders).  ■')  ibid.  p.  500.  ^)  ibid.  p.  504. 

■')  vorausgelien  noch    zwei  Zeichen,    die  dem  in  den  Jaina-Mss.  üblichen  Eingangs- 
niagrauiiiie  (s.  Ind.  8tiid.  IH,  i)  ähnlich  sehen;  cf.   Nro.  14f)4  etc. 


sämadarpanam;  —  devatädliyaya;   —  Agnisvaiuiii  zu   rjiUyAyana  I.  II.  25 

nam  vairvpmn  .  .  dhrai  \\  7  ||  j/af/i/a,  piishpani  .  .  rhi  \\  8  ||   hau  pibd  siitd,    am/a- 
rikshe  dve,  —  5-'  ||  27  ||  (irddiwprapdthakab,  —  8''  .  .  .  hd  \\  18  ||  pni  llui nxiprdpdijuikdh. 

II  (ö(>)  16''  bog.:  (ihhdi  iiidhe,  xa rpasniixtdiicdti .  >i/:dij/di)i  ifi  ivkrishhtm 
dvayoh  \  vrihaÜr  itij  oslüliyam  \  surrikfibhir  ift/  drb/un-o  dvai/oh  | 

III  und  drif(i/iiin  panut  (,')."))  2,')''  heg.:  hdii  i/(ic/i<fkrd.s? ,  dymite  dre,  rief 
padddoK  platdkshardni. 

IV  (40)  34''  beg.:  hnve  rdcdm,  vdco  vrate  dve,  karshatraycim. 

V  (44)  43"  beg.:  hau;',,  itn,  i/ditda  pamcd)inydn<tm  \  hu  n  |  hjä  hau  \ 
VI  (40)  51-'  beg.:*M?/3,  hhrdjd  ovd,  ayner  vra  ta  in  \  hau  pmbhritaya  stobhdf; 
trir  (d)hyastd  dddv  amte  ca  \,  —  bV  etdni  mcaih  \  bhe  \  AS)  \  samdptam  tritiyam 
jiarva,  riyvarjitam  stobhaniayam  saptatri^Qatisamkhyayd  \  athaikakathitain  ö'dma  tesluhn 
tu  lekhanam  tatah  ||,  —  51''  aranyegeyagdnasya  vaksh(jj)e  /akshnmmimyufai/i  \  asminn 
nmtare  vidd  sdiua  sdmndm  saipk/iyd  prakirfitdh  \\  a ranyeyeyaydnasya.  samdptani 
sämadarpanam  \\  tathd  tu  ühaydnasya,  raks/i(y)e  hikshanasamyutam  ||  asminn  amtare 
vidd  sdmasvarupam  \  ez,  vidd  auiyhavan  viddli  |  .  .  .:  —  52''  prastdvdnite  \  visargänu- 
svdrddmd  lopac  cd  u  vd  pratyaye,  .  .  .  kai\\  1  ||  »lahdaduun  funndptam  ifi  || 

1427.  Ms.  or.  Ibl.  977'-. 

devatddhydyah ;  nebst  Sdyams  Commentar,  mit  ausführlicher  Einleitung,  edirt 
von  Burnell,  Mangalore  1873. 

2  foll.  (11  Z.,  k  46  aksh.),  modern;  ohne  Datum;  2''  leer,  auf  2"  nur  :>  Zeilen. 

p^ig.  11.,  atha  devatddhydyahpdrambhah,  am  aynir  itndr(di  (jiynt  rudrah  Ed.) 
prajdpafih  somo  varunas  h'ashtd  'myirasah  püshd  sarasvat!  'mdrdgiii,  \ldnidhandni pada- 
nidhandni  ' kdranidhandm  'ty  dgneydni  sarvdni  nidhanavamty  .  .,  —  schliefst:  pdtu 
mdm  ifi  I  ifi  devafddhydyah  .sunidpfah  \  ^lokasamkhyd  a:)  \ 

1428.  Ms.  or.  fol.  835. 

Agnisvdmin»  Comm.  zu  Ldtydyana  Buch  I  und  II,  s.  vol.  I,  77.  Heraus- 
gegeben von  Anandacandra  Veddntavdgica  in  der  Bibliotheca  Indica  (1870  —  72). 

85  foll.  (14  Z.,  ä  29  aksh.),  cake  1784  dumdubhinämasamvatsare  dakshindyane 
varshd  v&Ua  p'dvanamdse  krishnapakshe  adya  sapfanu  7  mamdavdsare  fadina  jmsfakaiii 
samdpfam  \  vedamnrfi  kdkdcdrya(kd"rya  nhQvs[.vnAxQn)(s)yd  ' rtham  pustaka  dse  svdr- 
thaparamdrfha  likhitam. 

I,  1  bis  13''  beg.:  crlg.n.  \  p-imahdtakshmyai  lunnah:  afha  vidhyapade^e  sa r- 
vakratvadhikdrah  \  kirn  idam"/  aütram  numa  cdsfram,  kiinarfham  idam  drabhtjafef 
yajnaprasiddhaye ,  iha  hi  chdmdoyye  dvividho  vidhih,  anubrdhnianikah  shat- 
praindnikac  ca  \  tatrd  ^mtbrdhmanikah  yajushdm  karmasu  liingato  vidhdnam  artlui- 
grahandd  ity  ata  drabhya,  sddhdranagjinavidhis  tu  sarvatre  'ti  ydvat,  aparah  shadbhih 
pramdnair  ni(i')vartyate,  kdni punas  tdm  shat  pra mdndni?  b r d h in a im s ü  f r d r .^ihey a - 

HANDSCHRIFTEN  I).  K.   HIBL.     V.  4 


26  Sämaveda. 

kalpcD'ksa »1(1. ■<(n>i(l iinul  1/(1  jxide^uih ,  hüra  hrälimane  jyotirdafdluiu  ukta«,  hashtjiä- 
dlsliH,  —  schliefst:  (ijHird  d/uc  pitaro  hhiir  iti  kräanam  yajiih  amtaro  ö-amdnmdye, 
trayo  ha  nu  vai  pitarah:  avamdh  anriHih  kävyä  iti,  tasyä'nvähdra(ni)  Dhdnain- 
jcyyo  manyafe,  kctsmdti  (dopdt  \  npeksli(tnam  iHtrjanam  ^ämdilyah  \  kxisuwtf 
»shfldhrt^,  p/'(i t/i II  111(1. sya  pra Ihn md  kaiiidikd. 

I,  -2  bis  \(V\  :-;  19",  4  23",  5  29",  (;  35",  7  37',  8  40'',  <)  43",  K»  47',  il  50",  12  52", 
iti  Agnisvdirttkritau  Ldtydyanasiitrahhdshye  prcithumith  prapdthakdh. 

II.  1  bis  54",  2  58",  3  60",  4  61",  5  65",  (;  67",  7  71",  «  73",  !t  76",  lo  79", 
11  83",  12  85". 

Bei  LdiydycDia  erwähnte  Namen  etc.'):  iJhdnamjayya  1,  l,  -20.  3,  4.  4,  4.  it;.  i».  23. 

5,    19.    G,    1:).    7,    11.    17.    8,    4.    !».    !l,    3.    10,    5.    15.    18.    27.    2,    1,    2.     11.    4,    I.    .'),    20.    7,    2.    20. 

8,  15.  30.  !i,  3.  (i.  10  (neiitr.).  is.  —  3,  1,4.  25.  30.  4,  14.  21.  ö,  t;.  7,  3.  8,  «.  14.  ii,  2. 

14.    20.    12,    II.    4,     2,     4.    4,    2.    21.     1;,     10.    !),     20.    23.     12,    8.    —     5,     .'{,    3.    7.    4,    3.  8,    8. 

S),    9.    11,    8.    —    6,    1,    16.     18    (adj.).    23.    2,    13.    17.    31.    3,    C.    18.    (i,    13.    20.    7,    10.    13.    ll"..  8,    6. 

1(1,     14.    IS.   —    7,    (;,    8.    7,    30.  33.    8,    17.    9,    7.  9.    10,    9.    10.    19.   22.    11,    2.    5.    C.   12.    17.    12,  8.   12. 

l:i,    2.    6.    11.    —    8,    1,    9.    19.    2,    7.    11.    18.    ;>,    2.    4,    6.    .'),    23.    (i ,    11.     14.    24.    8,    7.    9.    41.  9,    9. 

1(1,    1.    11,    5.    12.    12,    8.    —    9,    3,    5.    14.    K;.    4,    6.    16.    27.    5,    3.    21.    8,    3.    9,    6.    —     10,  1,    7. 

2,  7.    10.    4,    14.    ,■),    14.    10,    8.    18.    11,  5.    12,  3.  7.    13,  3.    14,  2.    15,  3.    10,  6.   10  (nCUtr.).    17,  2.   13. 

19,  ■>.  11.  20,  16  Dr.:  —  ^dndilya  1,  1,  26.  4,  is.  i9.  26.  5,  20.  (i,  14.  7,  12.  16.  8,  3.  9,  6. 

1(1,    16.    19.    28.    11,    11.  2,    1,    3.    2,    27.    4,    2.    .),    12.  26.    7,    3.  24.    9,    9.     19.    10,    19.   —    3,    1,  5. 

25.    30.    2,    2.    f),    7.    20.    7,    5.    8,    8.    15.    9,    2.    21.    12,    12.  4,    1,    3.    2,    4.    4,    3.    9,   19.    12,    6.    10. 

5,    3,    4.    7.    4,    5.    8,    7.    9,     10.     10,     11.     12,     10.   6,    1,     18.  21.    2,     10.    12.    16.    3,    5.     19.    (1,    12. 

7,  9.    11.    8,    5.    10,    15.  7,    8,    4.    9,    7.    8.    10,    19.   11,    5.    6.    9.    13,    2.    6.   —    8,    1,    10.   20.    2,  6. 

10.  19.  28  (fdmdi/a»i).  3,  i3.  4,  u.  5,  2.  21.  (i,  10.  12.  19.  23.  8,  6.  9,  11.  i3.  lu,  k.  —  9, 

1,    8.    4,    7.    17.    T),    -23.    8,    2.    9,    7.    11,    16.    12,    14.    —     10,    3,    19    fJr.    4,    14.    .O,    14.    9,    9.    10,    16. 

11,  2.  12,  1  Q'/ydya)ia  Dr.).  6.  14,  i.  Ki,  8.  17,  i4.  18,  3.  19,  1.  11  Dr.  20,  15;  —  GaU" 
tama  1,  2,  7.  3,  3.  4,  2  ("nnya).  13.  17.  ."),  is.  20  ("tniya,  vor  C'.).  (i,  28.  7,  12.  18  ("miya, 
vor  ^'.  Dh.).  9,  5.  10,  14.  —  2,  7,  1.  .s,  14.  31.  9,  5.   17.  —  3,  1,  24.  29.  4,  8.  5,  5.  7,  2. 

8,  7.   9,   2.    12,    10.    —    4,   2,   4.   4,    1.    G,   9.    12,   7.  —   5,   4,   4.   9,    12.   —   6,   2,   30.   3,   6.   G,    19. 

7,  12.    18.    —    7,    8,    3.    16.    9,    13.    10,    9.    23.    11,    4.    15.    12,    7.    11.    13,    I.    —    8,    1,    8.    2,    14.    2o 

Cmrya).  4,  4.  5,  13.  19.  G,   13.   11,  4.   14.   12,   15.  —  9,  1,  c.  3,  i4.   i5.  9,  2  ("miya).  12,  u. 

16.    10,    1,    8.    2,    7.    3,    20.    4,    6.    12.    15.    .'),    15.    G,    10.    16.     10,    7.    11,    4.    1.').    1.    IG,    7.    17,    12. 

18,  5.  20,  2;  —  s/haviro  Gautamah  2,  9,  20.  5,  12,  25.  6,  1,  (6  schol.).  22,  —  S(nn- 
vargajitä  Gotamäk  4,  7,  15,  —  GautamorSärdägavau  7,  9,  13,  —  (^Ynulilydyana  2,  7,  1. 

3,  4,   22.   7,  4.   4,  4,   6.   G,    11.    11,   8.   5,   9,    13.    6,   2,    11.  12.   7,   8.   17.'  7,   G,  9.   7,  31.   8,   2,    12. 

8,  8.  11,  13.  9,  s,  14.   10,  2,  9  Dr.   10,   18.   11,  s.   12  Dr.  IG,   11.  20,  2  Dr.,  —  i'dtydydtui- 


^)  Dr.  bedeutet:    Drnhjinijdna    (Chambers  551);    —    die   .«??)'/«- Zählung   bezieht  sich 
durchweg  auf  meine  Textabsclirift  (aus  Cliambers  89.  436). 


Agnisv.  zu  Lätyayana  I.  II,  —  bei  Läty.  erwähnte   Namen.  27 


32. 


kam  1,  2,  24.  4,  5,  is  (^'ninas),  —  {'(iKcirrikfld  2,  11,  h.  (1, 'j,  u.  8,  ;i,  ^i.  l»,  lu.  *J,  5, -2 
lU,  -2,  8.  7,  4.  7.  14,  —  Raurukini  2,  ;i,  i,  —  BhdndUthjufia  8,  ;»,  l.  15,  i;,  i5,  —  {.'iingd. 
4,  6,  20,  —  Mdshacanivaijas  4,  (i,  21,  —  (Jdlamkdymu'nas  4.  h,  20,  —  Ldmakdyano 
4,  1),  22.  6,  9,  18.  8,  5,  22.  II,  7.  1-2,  4.  9,  11,  16  ]Jr.  10,  Ki,  i!i,  —  Vdjasaneijakinii 
4.  12,  13,  —  Rdndyantpntni  G,  ;i,  ic.  —  Vaiydghrapadya  6,  y,  17,  —  Kntsds  7,  8,  19, — 
Magako  Gdrgyah  7,  it,  14,  —  piirdtutm  Tdndam  7,  l(»,  17,  —  Kitntaa  10,  -2,  9,  — 
Vdrshayanya  10,  ii,  10,  —  Kshairakalamhhi  10,  l(\  20.  is,  is;  —  dcdrydnam  3,  4,  25. 

6,  1,  c.  13.  n,  15.  7,  11,  11.  8,  5,  12.  9,  1-2,  10.  10.  2,  ü.  o,  s.  ö,  4.  13.  10,  7,  5.  10.  18,  2. 
!i,  8.  K»,  11.  14,  11.  Ui,  1,  —  dcdryainatih  3,  (;,  21,  —  p-utes  4,  lu,  7,  smrites  6.  1,  g.  13. 
piirdnmi)  7,  13,  10.  12,  —   (v/k/  (lokah  2,   12,  17,  —    e/'e  1,  o,  ü.  4,  14.  (i,  in.  is.  i»,  7. 

11,     14.    25.    2,    6,    1.    3.    1(1.    ;t.    3,    <;,    24.    25.    27.    !>,    3.    4,    ö,    2.    9.    17.    19.    21.    23.    (i,    13.    15.    18. 

19.  22.    7,    2.     12.    14.    8,    15.    K»,    7.    7,    '),    S.    10,    19.    11,    14.    21.     10,    .i,    1.    4,    4.   16.    Ö.    1.   16.   8,  8. 

;t.  10.  10,  1.  15.  20,  10.  1«,  —  apannii  2,  7,  21.  25.  3,  4,  11.  12.  (i,  31.  4,  11,  21.  8,  .5.  9. 
10,  3,  21,  —  iti  hy  dha  (Jjrdhmanatii)  1,  i;,  37.  2,  10,  is.  8,  4,  3.  6.  ti,  26.  28.  10,  10.  14. 

9,  2,  5.  3,  9.  8,  2.   10,   1,  7.  8.  2,   11.  3,  2.   18.  5,  1,   iii  cd  "ha  6.   1,  9.   10,  7,  5.   14,   11. 

20,  10,  iti  ha  4,  10,  u,  iti  ca  6,  2,  g,  ifi  (=  hrdhmanam)  6,  4,  16.  8,  4  — 10  (vielfach). 
iha  (brdhmane)  3,  (>,  22,  ifi  hrdhmanam  hhavatil,  12,  3-6.  9.  10.  13.  14.  13,  5,  tad  aktam 
hrdhmanena  u.  dgl.  3,  5,  11.  u,  4.  4,  5,  6.  6,  2,  21.  8,  2.  1.  3,  12.  5,  11.  9,  2,  2.  16.  (>,  u. 

7,  13.  12,  3.  10,  1,  13.  4,  8  (parahrd").  10.  13.  8,  9.  10,  5.  9.  12,  14.  15.  s.  17,  is.  20,  5, 
hrdhmanavihitdd  anyatra  1,  10,  7.   8,  (i,  3.  8,  44.  !»,  5.  16,  —  kalpc  (i,   1,  10.  9,  .5,  12. 

10,  2,  13.  10,  5,  —  drsheyakalpe  9,  .">,  22.  12,  8.   10,  ij,  7.  8,  3.  6.  9.  10.  20.  13,  is.  2(»,  11. 

—  dagataytshu  10,  6,  3.  (7,  11),  —  adhvary}ihahvricais  4,  8,  ■>?,.  11,  3.  10,  12,  10,  — 
anuväka  5,  7,  2.  11,  1,  —  anvadhydyaia  6,  !»,  5,  —  grdme  geyam  3,4,  15.  7,  4,  1. 
aranye  gegäni  3,  G,  28.  4,  7,  1.  6.  3,  10.  4,  3.  7,  2,  1.  5.  13.  8,  5.  10,  2,  14;  —  Atri, 
Vasishtha,  (^imaka,  Kanva,  Samkriti,  Vadknja^ra  6,  4,  13,  —  arya.  drya,  citdra  (Kamjjf 
um  carmaii)  4,  3,  5  fg.,  —  prdcyarutha  8,  (i,  9,  —  vrdtyadhandni,  rrdtyacaryd,  hrakma- 
handhu  mdgadhadeciya  8,  0,  28,  —  Kdlimdah  1.  2,  9.  Yamnnd  10,  l!t,  9.  10,  —  Sdras- 
vatak  1,  2,  9,  —  Sdrasvafesha  10,  ,'>,  10,  —  Sarasvatyd  vina^anasya  10,  15,  1,  Saras- 
vaft-Drishadvatyoh  samhhedaia  10,  l!»,  4,  Sarasvatydm  10,  17,  10.  11.  18,  13.  —  Drisha- 
dvatyd  apyaye  10,  17,  1.  l'.i,  8,  —  P/aksham  Prdsravanam  10,  17,  12.  14,  —  Naitan- 
dhavä  ndmä  'rmdh   10,  18,  13,  —  Parinah  ('naf)  10,  19,  1,  —  Kiirukshetre  10,  19,  1, 

—  Triplakshdvaharanam   10,  19,  9. 

1429.     Ms.  or.  fol.  844. 
a.   Chandogdndm  sndnavidhi  iiud   b.   Chdndogyacdkhdydm   Va.si.shthagrdddha- 
kalpa. 

6,  nämlich  2  und  4,  foll.  (11-12  Z.,  ä  35-37  aksh.):    modern,  incorrect. 
a.   beg.:    frimahdhfkshmyai  iianath ,    atha  sndnavidhim.  rydkhydsjphno,    nadi- 
devasyd  'mfargataprasrai>anddi)id  ca.  gacau  degn  mrittdaku(^agomaydkshatdn   apakalpya 

4* 


28  Sämaveda;  —   Yajurveda. 

parakapdne  pamca  piinb'ni  ndd/ififi/n  m!nifisl\rifi/ii  tlrtham  pdvakd  nah  sarasvati  yajno- 
pucUVti pdddv  dra/ihijd  iiirid/j/ur  ydti-dni  praLshd/ijan  pdrishija  haddha^iklü  nityam  yajuo- 
panti  'ty  dcamya  prdfimnklui  iidsLniiiitk/io  rd  km-dhastah  (jucisuniddifo  fha  supta  ryd- 
hrUuyuh  .supta  ricah  ndvUryd  ')vimamtritax)  sakrid  ndakani  dcdinat  lata  dcaniyo  yitflid- 
vidhy,  dcaniyä  'po  yathdvidhih  \\  1  ||  atha  dera tdUusamdhy umtta,,  —  1''  .  .  .  |1  2  ||  dt/ui 
nityavat  samdhydiu  iipd.stf(t  \l  n  tyam,  —  II  3  ||    itl  sndnavidhih  samdptah;  — 

(itlui  fish  i  t(i  fjKi  II  a  r  idh  i  r  likhyate,  »nänaridhiiul  snänam  samdhydtarpana  dcamanam 
pränäyämapraydya  nfscryiniimiffam  Ga ii t{ii')iiiddiiy<ih  sdjifdrshayah  Animdhatl  2" 
-sahitehhyo  ganecaGobhildcdryasahitebhya  sagishyebhya  pujanam,  .  .  Rdndyauis 
tripyatu,  ..  (^^-Atis  tripyati/o,  dafai^te  meotarpitd,  dcä(i')yeo,  Rddhdc  ca  Gatt  tu-' 
inod  BddhäGautanidhhydin  7ia)nah,  ..  2''  afhd 'pasaeyam  Randyanis  tri"  Säd- 
yamdynyas  tri"  Vydsda  f.  Bhdgitris  t.  AryamdyasQ^  t.  Gddlnyuvi.s  (Gduyyii- 
lavis'/)  t.  bhaya(Jjhd.su  pr.  \\\.)vdn  Anpatnanyara.s  t.  Kdrdtikan  t.  Ma^aku  Gdr- 
gyds  t.  Värshayanyas  t.  Kauthiimis  f.  QdJihof rüs  t.  Jaiinunis  t.  frayoda^ai  ^ te 
me  sdinayäcäryä  suasti  hirvamtu  tarpitdh  sv.  k.  t..  ('dtis  t.  Bhd/irbis  (V)  f.  Kdlabia 
(^"bavis?")  t.  Td(jn)dyais  t.  V ri.shdnd ka s  f.  Riintkds  t.  (^'a iinibd/iiis  f.  Agastyas 
t.  Vd kdcirds  t.  Huhns  t.  duQui  Ve  nie  prdVdCd nakdrtdro  svasti  kurrumtn  turpi- 
tarpitdh       sv.  k.  t.,  iti  c/idvidogdndin  snänädividhih  \\ 

1).  1'  dthu  crdddhum  amävdsydydm  pitribhyo  dddydt,  —  nagndhpikvavikli- 
dha^.(^yymulaiptaiu'ddhap7-(ijananavydditddhikavy(i(jn')gifritnkuiuik/i]kuihihirarjdi:)  .  .  pri- 
chati  sarvuii  rd  ||  1  ||  dsdiieshu  darbhdn  dstirya,  —  fol.  2''  .  .  ||  2  ||  athdi  'koddishta ni 
ekum  3"  pdritnini,  —  ity  etcnai'ra  pimdo  rydkhydtah  ||  3  ||  dtlidbhynduyike  grdddhe, 
—  krd  3''  iiu'ii  iiuisi  ro  cakar  iti  p'utir  iti  \\  4  ||  uthu  dhurmds  tuduhus  .  .  ||  5  || 
atha  tripti^r)  grdniyuhhir  oshudhtbhir  .  .  ||  (i  ||  athd  ' kshayatriptih ,  —  4"  ||  7  ||  atha  käm- 
ydnäm  tithuyah  .  .  surrum  iti  \\  7  (8!)  ||  folgen  noch  14  gloka:  anadhttya  padastobhdn 
attshamgdvi^  ca  putrakuh  \  .  .,  schliefst:  sktriptah  sapta  paurnshih  \\  14  ||  //*'  chdmdo- 
gyufdkhdydm  Vasishtha^rdddhakalpah  samdptah. 


3.    Yajurveda. 

a.     Tai  ttirly  aliaiii. 

1430.     Ms.  or.  «in.  549. 

Erstes  Buch  der  Tuitti7-iya-Samhitd;  Samhitdpdthu.  In  meiner  Ausgabe  der 
T.  S.  in  voll.  XI.  XII  der  Ind.  Stud.  (1871.  1872)  mit  »E«  bezeichnet,  s.  Vorw.  p.  viii. 

101  foll.  (7-!J  Z.,  ä  28  aksh.);  accentuirt;  gut;  —  tapasy  ■dparapamcamydm  vatsare 
ca.  virodhini  (die  Jahreszahl  selbst  aber  fehlt!)  |  Gamgddliu ruh  samdlikhat  pru- 
thaiiidshtakapusldkuiii  \\ 


Chandogänäm  snänavidhi;  Vasishtha^räddliakalpa;   —   Taittiriya-Samhitä.  29 

1431.     Ms.  ur.   (iü.   526. 

padapdtha  der  Taitt.-Samhiki,  Buch  I — VII;  in  meiner  Ausgabe  mit  D  be- 
zeichnet, s.  Vorwort  ]».  IX. 

555  foll.  (it-n  Z.,  ä  ,-,n  aksh.);  accentuirt,  gut:  I  77,  II  90,  III  44,  IV  82,  V 
103.  VI  88,  VII  71  foll.:  inid  zwar  sind  I.  II  fake  1645  (AD  1723)  ^.obhukrit- 
iomvat,  VI.  VII  cake  1647  (AD  1725)  cicvävasundmasamvatsare  geschrieben,  s. 
am  a.  0.  p.  IX,  III — V  sind  ohne  Datum.  Das  Schreiben  selbst  und  der  Ort  sind 
nicht  genannt. 

Erwähnte  Namen  etc.:  tum  Maiiitr  adliatta  I,  5,  l,  o  {tasmdu  Mdiuii'i/uh  prajd 
■ucyante).  <;,  i  (sampacijdmi  prajd  aham  idaprajaso  mdnavih).  7,  l,  3  (pdkayajuena 
Manur  ap'dmyat,  se  'dd  Manum  updvartatd).  II,  2,  in,  2  (^yad  vai  kirn  ca  Manur 
(wadat  tad  hheshajam).  5,  ;»,  1  (Mdunr  ky  etain  nttaro  devebkya  ainddha).  6,  7,  1  {Maniih 
prithivyd  yajniyain  aichat').  III.  1,  ii,  4  (^Manuh  putrehhyo  däyam  vyahhujat,  sa  Nd- 
hhdnedishtham  hrahmacaryam  vasantam  nirabhajat).  2,  8,  1  (^prajdpataye  Manave). 
4,  8,  7  (Mannr  bhava  .  .  Mdnavyo  vai  prajdh).  IV,  1,  9,  1  (prajdpafaye  Manave). 
V,  4,  1(1,  5  (^Manur  aynim  acimäa).  VI,  2,  5,  ä  (trivrato  vai  Manur  dsW).  4.  6,  (i,  1 
(^indrah  patniyd  Manum  aydjayat).  VII,  5,  15,  :)  (etayd  Manitm  maniishyds,  fasmdn 
Maniisarah).  —  yafhd  {'drydte  apihah  sntasya  I,  4,  18,  1,  —  Bharatäs  I,  8,  lu,  ■.'. 
12,  2,  —  Bhdryavo  hotd  I,  8,  18,  1,  —  iSdrasvattr  apah  I,  8,  18,  1,  Sarasvati  VII,  2, 

1.  4,  —  Kasarnrrah  Kddraveyo  mantram  apacyat  I,  5,  4,  1,  —  Savjfravd  ha  Sauvar- 
canasas  Tioniinjani  Aupoditim  uvdca  I,  7,  2.  1,  —  Rajano  vai  Kamieyah  Krahijitam 
Jdnakim  cakshurvanyam  aydt  II,  3,  8,  1,  —  Nrimedhac  ca  Paruchepa^.  ca  brahma- 
vddyam  avadetdni  II,  5,  8,  3,  —  aynir  deiHindm  duta  dsid  Ucand  Kdvyo  'surdndm 
II,  5,  8,  5,  —  Kecinam  ha  Ddrbhyam  Ke^i  Sdtyakdmir  lamca  II,  6,  2,  2,  —  Qirnya 
Bdrhaspatya  II,  6.  10.  1.  V.  2,  (;,  4,  —  Vigvdmitra- Jamadagnt  Vasishthend 
' spar-dhetdm  III.  1.  7.  3  (Janiad aynir  ...  VasishtJiasye  'ndi'iyam  vtryam  avrinkta'). 
V,  4,  11,  :)  (ebenso),  —  tdm  (i'irdjam')  Jamadagnis  tapasd  'pagyat  III,  3,  5,  2,  — 
rathamfaräd  Vasishtha  rishih,  brihato  Bharadvdja  rishih,  vairüpdd  Vicvdmitra  rishih, 
vairdjdj  Ja ntadaynir  rishih,  cäkvararaivatdbhydm  Vi^vakarrna  rishih  IV,  3,2,  1-3. 
V,  2,  10,  .■)  (ähnlich),  —  Jamadagnih  pushtikdma^  catiirdtrend  yajata  .  .  tasniut 
palitau  Jdmadayniyaii  na  samjdndte  VII,  1,  9,  1  (cf.  Rik  3,  53,  le.  Pancav.  21,  i(i.  e), 
—  ayam  so  aynir  (Rik  3,  22.  1)  ifi  Vi^vamitrasya  süktavi  bhavati^')  V,  2,  3,  3,  — 
uvdca  lui  Vifvdmitro  V,  4,  2.  2,  —  taip  (indram)  Vasishthah  pratyaksham  apac- 
yat .  .  tato  Vasishthapurohifdh  prajd  jdyante,  tasmdd   Vdsishtho  brahmd  kdr'yah  III.  5, 

2,  1.  —  Vasishtho  hataputro  'käniayata:  vindeya  prajdm  abhi  Sauddsdn  bhaveyam 
iti  .  .  abhi  Saaddsdn  abharat  VII,  4,  7,  1,   —   Sdnaga   rishih,   Sandtana  r.,    Aha- 


')  die   Rig -  Anukramanl  sclirt'ibt  es  dem   Gcithin  zu. 


30  Yajurveda. 

bhxina  r.,  Pratna  r.,  Sitpama  ri.sluh  IV,  3,  3,  1-2,  —  fain  Afliarrd  'vrapaQyaf  V,  1, 
4,  ;!.  6,  6,  :!,  —   hddhyaFi  vd  Athnrninns  fejasry  dsif  V,  1,  4,  4.  G,  6,  ;i  (<i(/in')\  asfhini), 

—  Kadru  und  Snparni  V,  1,  (;,  1,  —  Prayoya  rishih  V,  1,  Ki,  1  (zu  liik  8,  !)i,  20), 

—  (^unah^epuiu  Apyartim  varimo  'yrihndt  V,  2,  1,  ■a,  —  Vatmpnr  B/id/oiidano  \/neh 
priyam  dhdmd 'vd 'riuiddha  \ ,  2,  1,  h,  —  etd'^  ha  vai  W/jimsena^  CuitriydyanaQ 
cittni  viddincaidni  V,  3,  «,  1.  —  tiiiit  csya  Kunra  era  {'rayaso  'vet  V,  4,  7,  0,  — 
etam  vai  Parti  Atmrah  Kakshtvdtü  Au^ijo  Vitahavyah  (^'rdyasas  Trasadaaynh  Paarn- 
kiitsijah  prajdkdind  aciiirafa   W  6,  5,  8,  —  Arinto  lia  amd  "haa  'pavegih  VI,   1,  '.1,  2. 

4,  5,   I,  —  Dando  vd  Aiiparas  trifiyasya  han'rdhdnasya  vashatkdrend  'kshain    achuiaf 

VI,  2,  9,  4,  —  Dyatdno  ha  smavai  Mdrato  xlevdndm  midumbartm  minoti  VI,  2,  10,  4, 

—  Urdhvanahhd  ha  saia  vai  Mdrnto  devdiidm  vapdcrapant  praharati  VI,  3,  ;),  g,  — 
Vdsishiho  ha  Üatyahavyo  JJevab/tdyam  papracha:  yat  Sruijaydti  hahaydji.no  'y'iyajo  .  . 

satydd  vai  Sriajaydh  pardbabhnvar  VI.  (i.  -2.  .!,  —  etdu  vai  yrahdn  Bainbd-Vicva- 
vayasdv  avittdm  VI,  6,  «,  4,  —  Atrir  adaddd  Anrvdya  prajdm  putrakdmdya  Vll,   1, 

8,  1,  —  Sdrvasenih  (^huceyo  'kdmayata:  pacaiiidnt  sydai  iti  VII.  1.  10,  2,  —  Babarah 
Prdvdhanir  akdaiayafa:  vdc(dj  pravaditd  sydin  iti  VII,  1,  K»,  2,  —  Kaasnrnbinda 
Audddlakir  akdiaayafa :  pacamdnt  sydm  iti  Y II,  2,  2.  1.  —  etd^^  ha  vd  Udankah  (^aul- 
hdyanah  sattrasya  'rddhiin  nvdca  VII,  4,  5,  4.    5,  4,  2,  —   Ayastynsya  kayd^ubhtyam 

VII,  5,  5,  2:  —  braJwuwädino  vadanti  I.  7.  1,  4.  (1,  2.  II,  5,  2,  7.  h,  4.  7.  (5.  2,  2.  H,  1. 

5.  1.  5.  6,  3.  III,   1,  2,  2.  2,  !),  2.  3,  f.,  2.  7,  2.  5,  1,  2.  V,  2,  7,  1.  5,  3,  2.  ä,  1.  (i,  2. 

7,  2,  5.  3,  2.  4,  2.  '.I,  2.  :i.  VI,  1,  4,  5.  .1,  Z.  G,  3.  7,  1.  9,  1.  2,  1.  3.  6.  3,  1,  6.  S,  1.  4,  .S,  1. 
5,   3.  7.    9,   :i.    10,   (;.    11,   4.    5,    11,   4.    (i,  7,  3.    iJ,  2.    VII,   1,  H,   l.    7,   4.    2,  !),  l.    3,   2,   1.    4,  10,   l. 

2.  5,  1,  ö.  7,  1  (inimdiisante,  dhuh),  —  dhah  I.  5,  2,  4.  II.  2,  4,  6.  V,  2,  G,  ö.  4,  lo,  :>. 

5,  2,   1-0.   6,  (i,  2.  8,  4.   VI,    1,  2.  1.  ti,  3.  2,   1,  7.  3,  1.  3,  8,  1.   6,  8,  2.  3.   VII,    1,  ä,  4.  r,. 

6,  5.  2,  10,  2.  4.  10,  2.  5,  7.  1,  —  updsmahe  V,  2,  9,  i.  3,  2,  3,  —  npajivdmah  II,  1, 

9,  2.  V,  4.  7,  3  (mündliche  Ueberlieferung,  cf.  die  Orts-  und  Maafs-Angaben  mit 
tdam,  iyat),  —  vishir  abhyanüväca  V,  (i,  (i,  3,  —  eshd  bhyanäcyate  VII,  1,  5,  &,  — 
citirter  Ver.s  (rechtlichen  Inhalts)  II.  6,  l,  7,  —  adydtrindm,  akthafatusindm,  adhvar- 
yünäm  HI,  2,  9,  5.  e,  —  säinnah,  yajnshdni,  akthdmaddndin  II,  4,  11,  k,  —  ?vcaÄ 
sdmdni  yajuushi  II.  4,  12,  7.  VII,  3,  l,  4  (pariniitdni'),  —  rici  yajushi  sdiiian  II,  5, 

7,  1.  VI,  1,  2,  4.  5.  10,  3.  VII,  3,  12,  1,  —  ishtayajus,  statastoma,  ^astoktha  1,  4,  28,  i. 
III,  2,  .'),  4.  ü,  —  rishishtnfa,  vipmnainadita,  kavicast<(  II,  5,  9,  i.  2. 

agni,  vdya,  dditya  III,  3,  x,  5  (npadrashtar,  vpap'otar,  anukhydtar),  —  (tgni, 
vdyu,  sürya  III,  5,  4,  1.  2.  5,  1  (sitrya  voran).  IV,  4,  ,ö,  1.  2.  VII,  5,  23,  1,  —  agni, 
imta,  mrya  IV,  3,  7,  i.  2,  —  agni,  väyu,  parameshthiii  IV,  4,  6,  1,  —  agni  (mit  den 
va«i),  sowiff  (mit  den  radra),  indra  (mit  den  marut),  varmin  (mit  den  dditya)  II,  2, 
11,  5,  —  agni,  indra,  .sürya  I,  6,  4,  3.  III,  3,  1,  1.  2  (tejas,  ojas,  bhrdjas).  VI,  6,  8,  3 
(dgneya,  aindra,  saurya),  —  agni,  soina,  vishiu  VI,  2,  3,  1,  —  agiii  (u.  die  vasxi), 
soma  (u.  die  radra),  indra  (u.  die  marut'),  varuna  (u.  die  dditya),  brihaspati  (u.  die 


T.iittiriya-Samhitä;   darin  erwähnte  Namen  etc.  31 

iH^'vedera)  VI,  2,  2,  i.  —  indnu/hos/ui  (u.  die  «w»),  iiKntoJavds  (ii.  iWe  pifar),  pni- 
cetas  (u.  die  rudra),  vi^vakarman  (u.  die  ädityci)  VI,  2,  7,  4,  —  vasavas,  rudrds, 
ädityds  IV,   I,  (i,  i   etc.,  —  prajupati,  vicvakarman,  yojmu  parameshthtn  und  dditya 

V.  7,  5,  4,  —  paranieshthin,  pnijdpati,  iiidra,  agutshotnav  I.  (>.  ;i,  •_>:  —  prajdpati  wies 
den  Göttern  annddyam  zu  II.  3.  (i,  u  yajndn  VI,  6,  ll,  i,  ist  riKina  Iva  VI,  6,  i(i,  i, 
pnshka7'aparne  vdto  bhiävd  leldyatW,  (i,  4,  2.  VII,  I,  5,  i  (iHiytir  bh.,  varäho  bh.), 
prajdpatis  tvam  veda  I,  (>.  ll,  4,  zog  den  agni  dem  Ufanan  Kdvya  vor  II,  5,  8,  5,  dem 
Daivya,  Boten  der  (isura  II,  5,  ll,  s,  läfst  den  parjanyo  regnen  II,  1,  8,  s  (cf.  7,  3), 

—  33  Töchter  des  pr.  II,  3,  .j,  1  Q^omn,  rohini),  —  hidra  wai*  dnnjdt'aro  devdnd}H, 
sadrin  devatdbhih,  kam  erst  durch  prajdpati,  den  er  upddhdvat,  an  deren  Spitze  II, 

2,  8,  5.   11,  5.  3,  2,  6.  (;,   1.   7,   I.  4,  2,  3.  5,  2,  2.  3,  2.  VI,  (i,   11,  2.  VII,  2,  5,  2.  10,  2. 

3,  6,  1,  —  Indras  Streit  mit  Tvashtar  II,  3,  2,  e.  4,  12,  1.  5,  1,  1.  2,  1  {mdra^atru),  — 
indro  yattnt  sdidvrikehhyah  prdyachaf  VI,  2,  7,  5  (cf.  II,  4,  !>,  2),  —  Indra  als  aruno 
bhrümdn  II,  1,  6,  3:  —  vanina  u.  Ross  II,  3,  12,  1,  —  Mitra  eines  hUra  schuldig 

VI,  4,  8,  1,  —  aditih  putrakdmd  VI,  5,  6,  1   (Vivasvant) ,   —   monotheistisch  IV,  6, 

2,  1  fg.,  —  devair  avaralh  paraig  ca  VI,  4,  G,  2,  —  vishnumukhd  vai  deväh  I,  7,  5,  4. 
V,  2,  1,  1,  —  die  deva  waren  ayre  wie  die  Menschen  VII,  4,  2,  i,  —  kamen  erst 
nach  prajdpati  zum  Himmel    VII,  4,  4,  1,   die   dditya   resp.    erst   nach   ihnen    VII, 

3,  ö.  1,  —  die  aügiras  zum  Himmel  VI,  1,  1,  2.  2,  6,  2.  VII,  1,  4,  i  (^Haxiishmant  u. 
Havishkrit  blieben  zurück),  hinter  ihnen  drein  kroch  der  puroddca  als  kvrma  V, 
2,  8,  4,  —  Wettstreit  der  deva  mit  Yama  II,  1,  4,  3,  —  devd  manushydh  pitaras 
te  'nyata  äsaiin  asurd  rakshdvisi  pigdcds  te  'nyafah,  Bund  der  deva  mit  den  rakshas 
gegen  die  asura,  nach  dem  Siege  die  rakshas  von  den  Göttern  betrogen  II,  4,  1.  1, 

—  brihaspatir  deväruhii  purohita  dstt,  {.Uuiddmarkdv  asiirdndm,  Verleitung  der 
^'and"  durch  die  Götter  zum  Verrath  VI,  4,  10,  1,  —  die  Erde  gehörte  ayre  den 
asura,  Ueberlistung  durch  indra  in  Gestalt  einer  saldvrikl  VI,  2,  4,  4,  —  die  asura 
siegreich,  die  Götter  asurdndm  vai^yain  apdyan  H,  3,  7,  1,  —  varäho  ^yam  vdma- 
nioshah  (J)  saptunäm  girindm  parastdd  vittam  vedyam  asurdndm  bibharti  \1,  2, 

4,  2,  —  Kadrn  und  Suparni  VI,  1,6,  1  fg.,  —  Etadar  vai  ndmä  "sura  dstt  II,  6,  9,  4, 

—  somam  gandharvo  Vicvdvasuh  paryamashnät  VI,  1,  11,  0,  —  gdyatrt,  soma,  partia 
III,  5,  7,  ),  —  vdc  und  gandharvds  VI,  1,  6,  i,  —   Urva^i  I,  2,  5,  2.  3,  7,  1.  VI,  3, 

5,  3;  —  Snvarbhdnur  äsurah  sih'yani  tamasä  'vidhyat  II,  1,  2,  2,  —  tishyäpürnamäse 
II,  2,  10,  I,  —  ekäshtakdydm,  phalgumpurnamdse,  citrdpnrnamäse  VII,  4,  8,  1,  —  Auf- 
zählung der  27  nakshatra  mit  ihren  Gottheiten  IV,  4,  10,  1-3;  —  die  5  Jahre  des 
yaga:  samvatsara,  pari",  idä°,  idu°,  vatsara  V,  5,  7,  3.  4,  —  idu°,  pari",  sanf  V,  7,. 
2,  4;  —  mntym'  vai  kshetrdny  a)-andni  VII,  2,  7,  5,  —  kshtyate  vd  amushmiti  loke 
'nnam,  itahpradänaia  hy  ammhmin  loke  prajd  upajtvanii  I,  7,  3,  4,  —  sukritasya  lokam 
V,  7,  7,  1,  —  siikritdm  u  lokam  IV,  7,  13,  1,  —  apa^irshä  'vmshrnin  loke  bhavati,  sa- 
fh'shd  '/».  /.  bh.  V,  5,  4,  3,  —  apätmd,  sätmd  V,  5,  8,  3.  6,  6,  3,  —  jtvann  eva  devdn 


32  Yajurveda. 

apy  eti  V,  (i,  (;,  4.  — jhian  suvargam  lokam  eti  VI,  6,  9,  2,  —  täbhir  eva  yajmtuhio 
'mitshmin  loke  pränitl  V.  7,  10,  h,  —  sdtinä  'ntan'hha^  rohati  sapräno  \n.  I.  pmti  tinhlhati 

V,  3,  (),  :!,  —  (ipsarasa  evai'nam  etil  blmtd  mn.  I.  iqxii^ere  V,  3,  7,  2,  —  nä  'smdl  Inkdt 
srefatn/am  ive'ttj  dhiih,  ho  hi  tad  veda  f/ddy  anuishinlh  loke'sti  vä  na  ve'ti.  VI,   1,  1,  i, 

—  ff?«.  /.  pa^nmdnt  sijdf  VI,   1,  s,  0,  —  .sani  (ttn.  I.  Ishtdpni'tena  (jnchate  111,  3,  i),  ö, 

—  numnshyalokdd  evd  tii/dni-ciiydni  devalokam  (tbliydrohantd  yimti  Vll,  5,  1,  g,  — 
etdvanto  vai  deva/okdh  VII,  5,  h,  0,  —  devalokdd  evd  'nyam-anyam  mamushyalokam 
pratyavdrnhdulo  yanti  Vll,  5,  4,  1 :  —  lüe  vier  Kasten  II,  5,  10,  1  (/>r.  r.  (,■.  dem  rd- 
jiinya'^)  ^>annk<i«).  Vll,  1,  1,  4-(;  (Erschaffung  etc.),  —  hrd/inumeshii,  rdjasn,  lufyeshu, 
p'idreshii  V,  7,  (i,  4,  —  rdjauya,  rai^ya,  lirdhiiuiuii  VI,  2,  5,  2.  3,  —  fKp-iivdu,  (jrd- 
manth,  rdjnnydh  die  (h\'\  (/(ifa^iryah  II,  5,  4,  4,  —  /•djatn/a,  vatQya,  {'udra  VI,  4,  8,3, 

—  ete  i'iii  devdh  pnity(ik,<<ha>ti  yad  brdhmandh  I,  7,  a,  1,  —  y^/rf  In-dhmamn^  cd  'brdh- 
manag  c(t  prat^nam  eydtdm  brdlunandyd'dhibrüydt  II,  5,  11,11,  —  na  vd  etasya  brdh- 
manä  ritdyavah  pnrd.  'nnam  akshan  I,  5,  2,  1.  II,  2,  .'),  0,  avyushtyai  vd  etasyai  ptcrd 
brdhnand  abhaisluth  1,  ö,  7,  .">,  —  brdhmandya  nd  'pa  yiireta  na  ni  hanydn  na  fnhi- 
tdin  /:nnjdf  Jl,  (>,  l(t,  2,  —  brahiiumiukhdh  prajdh,  brdhvumo  nuikhyah  V,  2,  7,  i,  — 
dgneyo  vai  brdhiiianas,  fa.^iiidd  brdhnandya  .sarrdsn  dikshr  ardhiikani  V,  6,  4,  0,  — 
brdhmandndm  adici  sanih  prasütd  V,  3,  4,  4,   —   brdhmanena  bheshajani  na  kdryani 

VI,  4,  !t,  2,  —  >ia  hi  brdhnianasyo  daram  kimcana  hinasti  II,  6,  «,  7,  —  yo  brdh- 
mano  vidyäm  anncya  na  viroceta  II,  1,  2,  8,  —  yo  bniknumah  sann  d  tritiydt  pitra- 
shdt  somam  na  pibet  II,  1,  ."),  0,  —  yo  durbrdhmanah  somam  pipdset  II,  1,  10,  1,  — 
Uebelwille  und  Verrath  (des  adlvaryii  s.  VI,  5,  1,  4)  gegen  den  yajanidna  I,  G,  10,  4. 
7,  1,  ö.  V,  1,  :»,  4.  2,  (i,  :j.  «,  4.  !t,  1.  a.  3,  1,  4.  4,  5,  4.  5.  h,  1.  2.  6,  9,  3  (deshalb 
yajamdna  eva  cinvtta).  7,  10,  3.  3.  VI,  1,  9,  2.  2,  t;,  4.  3,  :i,  4.  4,  4-1!.  5,  1,  4.  6,  4,  2. 
5,  4,  —  brahnia  und  kshatrain  einträchtig  und  zwieträchtig  V,  2,  4,  i,  —  brdkmano 
rdjanyavdn  und  rdjainjo  brdhmaimvdn  V,  1,  lu,  3,  —  dgneyo  vai  brdhnianah 
saimiyo  rdjanyah,  pinvdhd  II,  1,  2,  9,  —  devd  vai  rdjanydj  jdyamdndd  abibhaynh  II, 
4,  13,  1,  —  vydvritkdnio  hi  rdjanyo  yajate  Y\,  0,  11,  4,  —  weibliche  Leibwächter  V, 
3,  7,  2,  —  ishiargo^)  khalu  vai  pur vo  '?vs7i|»Ä  kshlyate  III,  1,  7,  i,  —  gastliche  Auf- 
nahme eines  Königs  VI,  2,  1,  2,  —  jyeshlho  vigpafih,  .  .  yah  parastdd  grd)nyavddi 
sydf  II,  3,  1,  3,  —  fkathd  putrasya  keva/am  kathd  sddhdranam  pituh«  II,  6,  1,  7,  — 
jyeshthani  piitram  dhanena  niravasdyayanti  II,  5,  2,  7  (cf.  III,  1,  9,  4),  —  Frauen 
addyddih  VI,  5,  s,  2,  —  striyarn  jdtdm  pardsyanti  VI,  5,  U),  3,  —  Polygamie  VI,  5, 
1,  4,  nicht  Polyandrie  VI,  (i,  4,  3,  —  strisha<t>sdda  II,  5,  1,  5-7,  —  )ia  .  .  anyasya 
striyatn  V,  6,  «,  3,  —  vi^  und  rdshtrani  III,  3,  1,  2-4,  —  brahman  vifani  vindQaye- 
yam  II,  3,  3,  0,  —  Streit  zwischen  kshatra  und  vit;.  II,  2,  11,  2,  —  ('/{.v/ä  khahi  vai 
rdjnah  praddtor  ifvard  III,  1,  «,  2,  —  die  vai^ya  >Hidydh«  VII,  1,  1,  5,  —  rasche 


1)  liier  fast   nur  so,  nicht  /:-s/ia/rii/a.  '^)  für  ishrarga  {inhu-vargn')'^  Pet.  W. 


Taittiriya-Sanihitä;  darin  erwähnte  Namen  etc.;   Druckfehler  iu  meiner  Ausgabe.       33 

Vegetation  II,  5,  l,  ;j.  4,  —  zweimal  im  Jahr  Erndte  V,  1,  7,  ;i,  —  samhi  ritini 
varshati  V,  1,  5,  2.  3,  1,  n.  10,  1,  —  Regenlied  II,  4,  7.  8,  —  Furchen  gegen  Wald- 
brand V,  2,  .'>,  -i,  —  Vaidehyah  ((/dra/i)  II,  1,  4,  0,  —  ^afamchia  II,  o,  11,  5,  krishnala 
II,  3,  2,  •_>.  .),  in(h/ia  V,  1,  <s,  1,  —  puchuhyax  IV,  3,  10,  2,  —  drdi^e  carmait  vijd- 
yachete  VII,  5,  9,  3,  —  fudrd  asya  jtramdyukdh  si/tih  III,  2,  G,  2,  —  ijam  pdtre  vd 
talpe  vd  mhnd^seran  VI,  2,  6,  4. 

Druckfehler  in  meiner  Ausgabe.     Es  ist  zu  lesen: 

in   vol.  I.   pag.  15,   9  v.u.  .pd\  —  31,  k;  puddhd - yui'ah ,  —  32,  lü  7'ayah*,  — 

36,  2  abhUe,  —  44,  13  v.  u.  nri-L'dd,  —  61,  h  iipa-,  —  71,  2  ca,  —  74,  6  pänca- 

-bi/osya,  —  83,  12-15  Komma  hinter  «yrtcA^if^  zu  setzen  und  hinter  nir-dvdmyayaf  zu 

tUgen,  —  85,  3  y- "•  sa-iJQtrkenu ,  —  90,  21  'va-hitd,  —  97,  1«  das  Komma  hinter 

yajamdnac  zu   tilgen,  —    107,   10  ■v- "■    eka-kapdlam,   —  ib.    4  ^- "•    vdjapeyavidhi ,   — 

114,  4  svayam-kritd,  —  120,  .'>  es  fehlt:  pastyäsn  \  efi,  —  125,  12  änapa-gdh,  — 

142,  2  v.  u.    die   Worte:    wohl  aber  irrig  für:    sthä  (stha)   sind  zu   tilgen,  —   151,   9  v. 'i- 

paQu-viän,  —  IGS,  ^)  '■'■^'^-  jdngfe,  —  175,  l(i  v.  u.  dydtaydma-hmya,  —  203,  «  v.  u.  ^«»r 

r^vd\  —  222,  5  auch  ""  kommt  erst  in  IV,  1,  '),  1  vor,  es  gilt  daher  dafür  dasselbe 

wie  für  '■'',  —  227,  7  prdjd-patyäm  ||  1  ||,  —  238,  9  fthuti-hhir,  —  245,  11  creshtho 

dUshe  md,  —   248,  5^.11.   cätush-paddin,  —  254,  7  v- "•  ghritä-vad,  —   273,  10 

nd-githa,  —  304,  14  v.  u.  rifra-rdre,  —  334,  1;  pnmshatvatet't.  —  368,  12  dcha,  — 

ib.  23  citragraras-fmna^),  —  376,  20  prdvrishd  lind^,  —  383,  12  v.  u.  d-tdrydya,  — 

386,  7  nf(a-yrivdh,  —  391,  2  diir-matim. 

in  vol.  II,  pag.  29,  6  v.  u.  pagü- kdmasya  ||  2  ||,  —  33,  4  äyavase,  —  37,  9  v.u. 
"ydtana-vdi)'^),  —  78,  6  v.  u.  'nnd-dö,  —  88,  2  v.  ».  ob:  trinasinhaf ,  —  94  die  Xote '' 
ist  zu  tilgen:  arm  ist  für  TP  (6,  4)  nicht  iipasarga,  s.  Whitney  p.  161,  —  95,  1 
7'dja-suyam,  —  99,  .5.  6  v.  u.  Trasddasyuh ,  —  111,  10.  17  v.  u.  die  -  gehört  nicht  zu 
cinute,  sondern  zu  vriccyate,  —  il8,  5  dydta-ydnin!,  —  119,  3  v.u.  vasantä,  —  125,  .5 
ut-sddma,  —  147,  11  v.u.  bhdoatP)  nd,  —  149,  (;  v.  u.  ndnd-inryd,  —  151,  11  v.u. 
soma-vikrayinain,  —  159,  20  dydtaydinc - h'dya ,  —  161,  «  vedl-tvdm,  —  163,  2  v.  u. 
pdnthdm  vd,  —  190,  2  v.  u.  p.  6,  12,  —  208,  11  v.u.  t;ydd%  —  226,  2  v.  u.  (^atr),  — 
237,  4  dydtanar-xmn'''),  —  260,  5  sriiti\  —  286,  9  täpasd  te,  —  298,  10  praty-dvarü- 
dhyd,  —  302,  3  shad-a/w,  —  332,  «  mukha-vate. 

1432 37.     Ms.  or.  fol.  603  —  608. 

Mddhcwdcdrya's  Veddrthaprakd^a  zur  Tcittir.-Sfmhifd.  Wird,  nebst  dem 
Texte  derselben,  seit  1854  in  der  Bibliotheca  Indica  herausgegeben,  zuerst  durch 
Koer  allein  bis   Ts.  1,  4,  46  (1856),  dann  in  Gemeinschaft  mit  Cowell  bis  1,  8,  19 


1)  s.  Ind.  Stud.  13,  I8.  2)  ibid.   13,  26. 

3)  ibid.  13,  75.  *)  ibid.   13,  88. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V. 


34  Yajurveda. 

(1861),  danach  durch  Co  well  allein  bis  2.  (J,  8  (1864),  dann  durch  Bdiiid  Ndrd- 
yana  Vldydratiia  bis  3,  2,  s  (1868),  seitdem  durch  Mahegacandru  Nydya- 
ratna  bis  4,  7,  is*). 

1060  foll.  (10  Z.,  a  48-Ö4-60  aksh.);  geschrieben  naniücit  1837  (1781  AD),  von 
Gane^uUkshita.     Benutzt  für  meine  Ausgabe,  s.  Vorw.  p.  Vlll;  ziemlich  correct. 

14f}2  (Ms.  or.  ibl.  603)  vol.  I  umfafst  die  erste  Hälfte  des  ersten  Buches 
auf  299   (130+  118 -t-  51)  foll. 

Beg.:  (/ajavadanam  acintyam  ttkshnadamtam  trinetram  brihadudaravi^esham 
bhittarüpam  pio'dnain  |  amaravarasupitjyam  raktakdiiunn  hfuivdni-  hharaharasutam 
ifam  vUjhnordjam  ncnidmi  ||  1  || 

inniddhdre  catiiahjx((^t)lre  padtnokiniJ((/ka^v/jhito 
ddduntknsuinaprakkye  tarunddityasamnibhe  \ 
bhagdkhye  kumdaltcakre  püjayet  parameg^vartm  \\  2  -)  || 
amku^am''^  cd  ' kghastitram'^)  ca  pd^a-pustAikadhdnntm  \ 
muktähdrasamäyuktäm  devim  dhydyec  caturbhvjdm  \\  3  || 
kapi/asdta))!  iidamcatkamamignhn  (?)   dvitrdksham  (dvina"  pr.  m.)       vivritava- 
davinedyujjilu'it in  Q'vudanavidyuj°'i')  utphidlandsam  \  aridurakaruympnam  yoyapattdmka- 
jdnu-        sthitakaram  (iriimhnyhrwi  p-tnrisinham  nato  'smi  \\  4  || 

nditidrvr  vishniiin  iHdhlyajnarypani      sarasvathn  cd  ^pi  tadtyajihvdin  \  fraividya- 
vriddluhi  vidusho  yunrnQ  ca       Bodhdyundcdryapadadviiyam  ca  \\  b*')  \\ 
vdgifddydh  .  .  .  ||  6  ')  ||  JJff^yc-  ni(^vasit<nn  .  .  .  ||  7  *')  || 

tatkdtdkshena  tadrupam  dadhad  Viikka  indldpatih  | 
anvagdn  (!)  Mddhavdcdryam  deddrthasyc  pniki'iQuneW  8'')|| 
sa  prd/ic  uripatlm:  rdjanl  Sdycnidryo  nuniid  'tiujah  \ 
sarram  vatnuiisha  (j'etty  esha!)  veddndm  vydkkydtri\k&tve  niyujynfdm  ||  9*')  || 
ity  iikto  Mddhdvdryenu  viniVii kkn uKthiputih  \ 
anvagdt  Sdyandcdf-yain  vedärthasya  prakdgane  \\  10')  || 
ye  pnrvottara/tmmdnse  ie  vydkhydyd  'tmunyndidt  \ 
k_ripd/i'(r)  Mddhavdcdryo  Q^  veddrtham  rakttnn  udyutah  \\  11')  || 
rrd/u)i(i>i(iin  kalpasntram  (°fre  pr.  m.)  (i  aksh.  fehlt)  mhndhsdvydkri  (fol.  2")  kritim 
kri  (!)  tatlui  \  la/dhrityd  'tha  taih  .sarvair  veddrthah  spashta  tryate  ||  12")  || 
nanu  ko  'yani  redo  ndnut?  ... 


')  das  letzte  Heft  (fasc.  32),  gezeichnet  New  Series  No.  466,  erschien  1881.  Das 
vorhergehende  Heft  gehörte  noch  der  Old  Series  (No.  241)  au. 

^)  die  2   fciilt ;  dieser  (-/nka   liat  drei   Heuiistiche. 

0  regiert  von   ilharinhnl 

*)  diese  5  Verse  gehören  wohl  nur  dem  Schreiber  an;  in  der  Bibl.  Ind.  beginnt  der 
Comni.   erst  mit  dem  nächsten   Verse. 

■')  gezählt  als  2 !  ••)  ungezählt. 


Taittiriya-Samhitci;  Mädhava's  (Säyana's)  Comm.  dazu.  35 

Die  Verse  9.  10  fehlen  in  den  für  die  Bibl.  Ind.  benutzten  Tai/iilya-Mss., 
finden  sich  dagegen  in  den  »Benares- copies«,  die  resp.  aber  in  v.  11  kripähih 
Sdyanäcäryo  lesen;  s.  Koer  preface  p.  iv.  Zur  Sache  selbst  s.  Burneil  in  der  Vor- 
rede zum  Van^abrähmana  p.  x.  XT  (1873),  sowie  in  s.  Classified  Catalogue  of  the 
S.  Mss.  in  the  palace  of  Tanjore  (1879)  p.  16";  »Mdclhardryah  Sdyanäryavapiir- 
dhm-ah«. 

prap.\  bis  130'';  schliefst:  redäi-thasya  ...  mahecvarah  \\  iti  p'inuidvidydtrrtha- 
unaheQvardpardvatdrasya  p-iniadrdjddhirdjaparamecvarasya  prt  viraBukkamahärdjasyd 
''jndparipdlakena  Mddha v dcdnjem  vir<icite  veddrthaprakdce  yajuhsamhitdydm  prathama- 
kdmde  prathamah  prapdthakah  samdptah  ||  ');  —  prap.  II  r-67",  III  67''-118\  JV 
wieder  in  neuer  Zählung  1"  — 51''. 

14B3  (Ms.  or.  fol.  604)  vol.  II  umfafst  die  zweite  Hälfte  des  ersten  Buches 
auf  154  (8H-  73)  foll. 

prap.Y  21"^),  W  50',  VII  81",  VIII  in  neuer  Zählung  l"-73". 

1434  (Ms.  or.  fol.  605)  vol.  III  enthält  das  zweite  Buch  auf  151  foll.;  hie 
und  da  sind  für  eine  Reihe  von  aksharn  Lücken  gelassen. 

prap.  I  28",  II  41",  III  56",  IV  73",  V  109",  VI  151":  —  schliefst:  iti  cnmad- 
rdjddhirdj(q)aramecimravaidikamdr(]<ipravarttakac7'tvira  B  u  k  k  a  hhvpdlasdinrdjyadhuram- 
dhnrena  Sdyandcdryena  viracite  veddrt/nf.  .  |  .  .  ]  samvat  1837  dgiuhe  tndsi  cukle  tritt- 
ydydm  vndhavdsare  \  gane^a  \  Quhhain  astu. 

1435  (Ms.  or.  fol.  606)  vol.  IV  enthält  das  dritte  Buch  auf  93  foll. 
prap.  I  24",  II  47",   III  61",   IV  77",   V  93";    in   den   Unterschriften   hier  blos 

Sdyandcdryaviracite  ...  —  Am  Schlufs:  jyeshthdsite  fnthiidhd^iye  caturthydm  giirii- 
vdsare  \  yanecadikshiteneva  stikdyathane  (!)  Kkhitam  \\. 

1436  (Ms.  or.  fol.  607)  vol.  V  enthält  das  vierte  Buch  auf  207  foll.  (sam- 
vat 1837). 

prap.  I  50"0,  n  97",  III  127",  IV  1.50",  V  161"0  (163"!),  VI  191",  VII  207";  — 
fol.  161"  Zeile  6  bis  163"  Zeile  «  gehören  auf  161". 

1437  (Ms.  or.  fol.  608)  vol.  VI  enthält  das  fünfte  bis  siebente  Buch  auf 
156  (54  +  102)  foll. 

V,  1  3",  2  4",  a  6",  4  7",  :>  24",  6  39",  7  54" 0:  —  VI,  i-u  2"');  —  VII,  i 
23",  2  46",  .3  61",  4  82",  .-i  102". 


1)  dieser  Schluf8,  ebenso  wie  die  Einleitung  durch  den  Vers:  ija-sya  ni(h)fvasitmn  .  .  . 
kehrt  bei  allen  prap.  wieder;  bei  dem  Titel  stellen  sich  jedoch  zahlreiche  Varianten  ein; 
mehrfach  heilst  es  z.  B.  blos:   fr't  Mddh  av'iye  vedd°,  oder:  Sdyandcdryaviracite  Mddhavtye  ve". 

2)  vor  (rividydttrtha"  steht  noch:  ^rtmaddivyayogtmdra. 

^)  iti  frtdigyogtmdra  grt  vidydttrtha  "pdlakena  gri Sdyandcdryena  viracite  Mddhavtye  .  . 
*)  idam,  pititakam  ganecadikshitena  likhitam. 

^)  der  Comm.  zu  VI,  i-G  ist  schon  in  dem  Comm.  zu   I,  2  fg.  enthalten. 

5* 


36  Yajurveda. 

1438.     Ms.  or.  ibl.  792 \ 

Fragmente  von  Sdyanas  Comra.  zum  Taitt.-  Brdhmarut,  welcher  in  der  von 
Räjendra  Lala  Mitra  in  der  Bibliotheca  Indica  (1859 — 70)  publicirten  Textausgabe 
dieses  Werkes  mit  enthalten  ist. 

Moderne  Abschrift,  die  Seite  zu   i(i  Zeilen,  ä  49-55-Go  aksh. 

a.    26  foll.,  Comm.  zu    1.   l-io  Bibl.  Ind.  vol.  I,  p.  1  —  64. 

ß.    32  foll.,  Comm.  zu  2.  1,  1—2.  8  Bibl.  Ind.  vol.  II,  p.  363  — 451. 

y.    50  foll.,  Comm.  zu  2,  (;,  1  —  7,  12  Bibl.  Ind.  ib.,  p.  652  —  788. 

d.  72  foll.,  Comm.  zu  2,  7.  1  —  H,  9  Bibl.  Ind.  ib.,  p.  750  —  935. 

e.  45  foll.,  in  grofser  Unordnung,  weil  nicht  von  vorn  herein,  sondern  erst 
secundär,  und  daher  zum  Theil  falsch  paginirt.  Auch  hat  der  Schreiber  selbst 
viel  Confusion  gemacht;  —  Comm.  zu  3,  10,  i  —  12,  0  Bibl.  Ind.  vol.  III,  p.  728 
bis  846,  5;  —  auf  42''  zunächst  ein  Nachtrag,  und  danach  der  Comm.  zu  3,8,3-5 
(Anschlufs  an  c). 

C.    foll.  1  — (i6,  Comm.  zu  3,  8,  0  — 12,  ;»  Bibl.  Ind.  vol.  III,  p.  582  —  868. 

Im  T.Br.  erwähnte  Namen  etc.:  etad  vai  brdhnanam  piird  Vdjagravasd 
viddm  akran  I,  3,  10,  3,  —  VdjaQravasd  Gotamdh  III,  11,  8,  8,  —  Aruno  ha  sniau 
"pavegih  \  agiiihotra  erd  "Ao  II,  1,  5,  n,  —  traijo  vai  Praiyyained/ui  dsau  II,  1,  9,  1, 

—  tdip  fvd  Mndf/dfd  havishd  vardhanti  11,  5,  6,  .'>,  —  Agastyo  marudbkija  uksknah 
jjraxkshat  II,  7,  11,  1 ,  —  etena  vd  Ekaydvd  Kdmdamah^')  svdrdjyam  ayac/uU  II,  7, 
11,  2,  —  Carakdcdrya  III,  4,  ig,  - —  Mundihlut  Aadnnyava  III,  9,  1.').  1,  —  Atyavihu.s 
Anmi  und  Plaksha  DayydrnpdfP')  III,  10,  9,  3,  — ■  Janako  ha  Vaidehah  (ahordtraih 
samdjagdma^  III,  10,  9,  9,  —  Ahtna  Afvatf/iya  III,  10,  ;>,  m.  —  Devabhdga  (^rautarsha 
Gautama  III,  10,  9,  n  (und  adriQyamdnd  vdk),  —  (^Visha   Vdrshneya  III,  10,  9,  15, 

—  Bharadvdja  und  Indra  III,  10,  11,  3,  —  JJ^ant  Vdjap'avasa  Gautama  und  sein 
Sohn  Naciketas  III,  11,  «,  1,  —  Gohahi  Vdrshna  III.  II,  9,  3,  —  hrahinavddino  vad- 
anti  I,  1,  fi,  3.  4,  1.  5,  4.  1.  11,  1,  o.  8.  4,  4.  .%  1.  3,  1,  1.  3.  .j,  1.  9,  1.  III,  3,  9,  12,  — 
eke  III,  11,  9,  1,  —  dhidj,  fad  dhuh  I,  1,  3,  8.  3,  1,  t;.  2,  3.  .'>,  1.  5,  11,  4.  6,  3,  9.  8. 
4,  3.  10,  1.  3.  II,  l,  ■),  3.  III,  3,  1,  3.  «,  7.  8,  8,  2.  3.  J(i,  1.  9,  1,  3.  i:>.  •_'.  18,  1,  — 
ity  dcakshale  paroksham,  pa/'okshapriyd  iva  hi  devdh  II,  3,  11,  3.  4.  III,  12, 
2,  1.  4,  I,  —  hrdhmanai'anfah  2)afavah  I,  2,  5,  3,  —  etadhrdhmandny  eva  pamca 
lutvi^shi  I.  7,  1,  1  (s.  I,  3,  10.  3).  —  tad  i'tad  ricd  'bhyaktam  III,  10,  9,  14,  —  etdv 
amiväkau,  ete  'luivdkdh  111.  10.  lu,  •.'.3:  —  der  sdvi/ra  ayni  >->sarvavidyd<.<,  über  den 
drei  Veda  stehend  III,  10,  11,  4.  —  rico  yajüiushi  sdmäni  \  atharvdmgii'asa^  ca  ye 


1)  s.   Gdmdania  Panc.   21,   14,  20  und   cf.   Kdnulamnyana    TPr.   1,  9.   2,  .s. 
'-')  an   dem:   l'rajighdi)andninkasya  muneh  der  Bibl.  Ind.  p.  750  \st  Sdyana  unschuldig; 
er  hat  richtig:    Dj/dmpdta" ;   cf.    ^'atap.   IX,  5,  1,  64. 


Säyana's  Commentar  zum  Taittiriyabrähinana;  —  in  T.Br.  erwähnte  Namen  etc.       37 

III,  12,  8,  -2,  —  ricciip,  ijdjii.'ilidm,  athariutnam  <i rn/irasäyi,  s(iiii..jm  III,  12,  9,  i,  — 
atharvabhyah  III,  4,  li,  —  atharva^)  pltiDU  ine  'jopdiju  I,  1,  in.  4.  —  (iilgirasas  (jutta- 
mdh  suvargam  lokam  dyati)  I,  3,  c,  i.  II,  I.  l,  i  (sattram),  —  drujirasih  j)rajd  Jiainjam 
vahanti  II.  2,  3.  7,  —  Uftdiia  Afußrasa  II.  2,  ö,  3.  3.  -2,  ö.  4.  T).  c.  — •  Aydsija  Anglrasa 
II.  2,  7,  -A.  11,  5.  —  kntnn  drigu'asdh  II.  6,  2,  2-),  —  Hkrigündm  Angirasdm  tapasd 
tapyadhvam  III,  2,  7,  t;,  —  bhrigv- angirasdm,  anydsdm  hrdhinantndm  prajdndvi  I,  1, 
4,  8,  —  Bhdrgavo  hotd  I.  8,  2.  .=>:  —  agni,  vdyu,  sio-ya  (clditya)  I.  6,  3,  9  (iiäjinas). 
II,  1.  K  t!.  3.  s,  I.  (;,  1.  7.  17.  1  (kecinas).  III,  10,  2,  i.  ll,  ü  (jugui,  rdyu,  indra  etc.). 

II,  1,  7.  ;',  11,  —  tri^hatyd  hi  devdh  III,  2.3,8.  12,  5,  lo,  —  dreiunddreifsig  Götter- 
Reihen  III,  11,  2,  —  ci/pam  des  Kafyapa  II.  7.  15,  3,  —  apsn  rat  varnnak  I,  6,  5,  8, 

—  varuna.  u.  anrita  I,  7,  2,  t;,  —  varimo  vai  jumhakah,  ist  resp.  kha/ati  viklidha  g.ukla 
pingdksha  III,  9,  15,  3,  —  indrdni  devi,  tri^^ad  asyd  jaghanam  yojandni  II,  4,  2,  7,  — 
zwei  webende  Schwestern  II,  5,  5,  3,  —  asvra  von  agii  II,  3,  «,  2,  —  asurdndm 
vd  iyam  agra  dstt  III,  2,  ii.  g,  —  Kdlakafijd  vai  ndmd  'sitrd  dsan  I,  1,  2,  4  (divyau 
füdnaii),  —  Prakrddo  ha  vai  Kdyddhavah,  Virocanaxi  svam  putram  apanyadhatta  I,  5, 

9,  1.  1(1.  7  {i(ddsyaf),  —  Indra  u.  Namnci  I,  7,  1,  e,  —  Arai-ar  vai  ndinä  'sura  dstt 
in,  2,  9,  4,  —   Sttd  Sdvitri  soma^n  rdjdnam  cakame,   ^Vaddhdm  u  sa  cakame  II,  3, 

10,  1,  sthdgaram  aJamkdraiii'^')  2,  —  Manoh  craddhddevasya  yajaindnasyd  'snraghn'i 
vag  yajndyudheshu  pravishtd  "sU  III,  2.  5,  9,   —    Manos  talpam  pratijagrahushah  II. 

3,  4,  5,  —  Mdnavo  vai  talpah  II,  2,  5,  3,  —  Idd  vai  Mdnavt  yajndnnkdciny  dstt  I,  1, 

4.  4;  —  brdhmami,  rdjanya,  vaicya,  rathakdra  I,  1,  4,  8.  III,  4,  1  (cudra  als  vierter), 

—  daivyo  vai  varno  hrdkmanah,  asuryah  cudrah  I,  2,  ü,  7  (Beide  carmakarte  vydya- 
chete),  —  ahavir  eva  tad  yachudro  dogdhi  III,  2,  3,  9.  —  tu!  'sya  /irdhmano  'ndgvän 
grihe  vaset  I,  1,  4,  2,  —  brdhmano  vasatyai  iid  'parudhyah  III.  7,  3,  3,  —  brdhmam 
grihe-vdsine  pariddya  griluhi  eti  I.  1,  m.  ti.  —  brdhmanam  parikrmtydd  ucheshanasya 
pdtdram  I.  8.  6.  2.  —  brdhmano  vai  sarvd  devatdh  I,  4.  4.  2.  4,  —  yam  brdhmanam 
vidydm  vidvd^sam  ya<p  na,  'rchet  so  'rniiyam  paretya  ..  II,  2,  1,  4,  —  prdcnanfi 
brdhmand  odanain  I,  1,  9,  3,  —  brdhmano  vd  ashtdvi^^u  nakshatrdndm  1,  5,  3,  4,  — 
brdhmano  vai  prajdndm  upadrashtd  I,  2,  1,  3.  5,  —  na  vai  brdhmane  rdshtra^ä  ramate 

III,  9.  14.  3.  —  nd  'rdjanyasya  yuddham  asti  I,  5,  9,  i,  —  rdjndm  aranyain  ahhi- 
jitam  1,  7,  3,  8.  —  ya^  rdjdnam  vico  nd  "jtacdyeyuh,  yo  vd  brdhmanas  tamasä  pdp- 
manä  prdvritah  II.  7,  is,  2,  —  vyatishaktam  vai  kshatram  vicd  II.  7.  18,  5,  —  esha 
vo  BImratd  rdjd  I,  7,  6,  7,  — jaghanye  naiddghe  pratyancah  Kn  rii  pancdld  ydntih 
8,  4,  2,  —  Sdrasvattr  apah  I,  8,  2,  5,  —  am/ie  ambdly  atnbike  subhage  Kdmpi/avdsini 
in,  9,  (1,  3,  —  dryd  vasatir  iti  vai  tarn  dhur  yam  profainsanfi  II,  3,  5,  4.  I,  3,  9,  2 
(vyomd  'gann  iti  vai .  .),  —  Freude  des  vidvdn  II,  3,  9,  9,  —  Mischkasten  III,  4,  1t19, 


1)  !  atharya  Vs.  3,  .n.  2)  s.  V/s.   1 9,  78. 

^)  s.  meine  Abb.  über  das  Rdnidyanam  p.  9.   10. 


38  Yajurveda. 

—  surydbhyudite ,  sürynbhinimrukte ,  kunakhini  etc.  III,  2,  «,  u;  —  yasmin  snryä 
arpitäh  sapta  sdkam  II,  7,  15,  3  (8,2  sapta  7-djdiiah),  —  die  27  7i(ikshafra  mit  ihren 
Gottheiten  aufgezählt  etc.  I,  5,  1.  2.  III,  1,  1-5,  und  Mond  III,  11,  1,  in.  22,  — 
abhijin  ndma  nakshafron  I,  5,  a,  4,  —  krittikdsii  etc.  I,  1,  2,  1,  —  die  fünf  resp. 
sechs')  Jahre  des  yuijd:  samvatsaro,  pari",  idä",  id",  vatsara,  samvatsara  III,  4,  n, 
samvatsara,  pari",  idd",  idn",  id",  vatsara  111,  10,  4,  1,  samv",  pari",  idd",  ami"  I,  4, 
10,  1,  —  Namen  (Xqt  ahordtra,  ■midmrta  und  sonstigen  Zeitabschnitte  III,  10,  1-4.  lü; 

—  akshardja,  krita,  tretd,  dvdpara,  k<di  III,  4,  l(i,  —  krishna/ain  I,  3,  c,  7:  —  der 
Eine:  asmdl  lokdt  pretya  dhndnam  veda:  ayarn  ahani  asmt  'ti,  der  Andere:  svam  lokam 
na  pratiprajdndti  (aynimuydho  dhümatdntaff)  III,  10,  11,  1;  —  sieben  svargasya  loka- 
sya  dvärah  111,  12,  -L  1.  4,  i  (fünf  dgl.);  —  .sapta  cattirattardni  chanddiüsi  I,  5,  9,  7. 

1439.     Ms.  or.  fol.  806  +  803. 

Das  Taittirlya-Aranyakam.  Mit  dem  Comm.  des  Sdyandcdrya  herausgegeben 
von  Rdjendra  Lala  Mitra  in  der  Bibl.  Indica  (1864  —  72). 

132  foll.  (;)  Z.,  a  2!)  aksh.):  roth  accentuirt;  samvat  1848  lait'i  mdsa  i}n  di  11 
hhrigxivdsare  lipikntam  \\  10  ||:  das  letzte  Blatt  beschädigt. 

806  foll.  1  —  55  mit  1,  1-IV,  11,  5:  —  803  foll.  56  —  131  mit  IV,  11,  5 
bis  X,  80. 

I  27",  II  38",  III  47",  IV  24",  V  86",  VI  98%  VII  102",  VIII  106",  IX  109", 
X  (in  80  §§)  132". 

Erwähnte  Namen:  etad  eva  Qi)nyor  Bärhaspatyasya  1,  5,  2,  —  ity  dcdrydh 
1,  7,  2.  4,  —  Kagyapo  'shtamah  snryah  m  Malidmerum  na  ja/idfi  1,  7,  1.  3.  8,  6.  7. 
l!t,  1,  —  iti  Pancakarm  Vdtsydyanah  Saptakarnac  ca  Pldkshih  1,  7,  2,  —  Gdrgyah 
Prdnatrdtah  1,  7,  3,  —  iti  Vaicampdyanah  1,  7,  5,  —  iti  Vatsasya  vedand  1,  8,  2,  — 
sa  ho  'vdca  Vydsah  Pdrdfaryah  1,  >»,  2,  —  rishayah  saptd  'triQ  ca  yat  \  sarve  'trayo 
AyastyoQ  ca  1,  n,  2,  —  atha  savituh  Qydvdcvasyd  ' vartikdmasya  1,  11,  2,  —  tat  Sam- 
bhavasya  vratam.  1,  11,  7,  —  VdsisJüho  Rauhino  vihndiäsdtp  cakre  1,  12.  r.,  —  ketavo 
arnndsa^  ca  |  rishayo  vdtaracandh  1,  21,  3.  23,  2.  24,  4.  5.  ;n,  t;,  —  arundh  kdnda- 
risliayah  1,  32,  2,  —  atha  ha  smd  "hd  ' runah  Svdyamhhurah  1,  2G,  i,  —  Arnnah 
Ketuh  1,  2o,  ö,  —  etad  dha  sma  rd  dhnh  (^amdildh  1,  22,  10,  —  Ndciketam  agnw\ 
1,  22,  11,  —  vaikhdnasäh,  vdlakhilydh  1,  23,  3,  —  ^ndarfane  ca  Kraunce  ca  Maindge 
ca  rnahdgirau  .  .  saiähdryarn  nagaram  (cf  1,  11,  7)  tava  1,  31,  2,  —  iti  ha  smd  "ha 
^auca  Ahneyak  2,  12,  1,  —  namo  Garnga- Yanianayar  madhye  ye  vasanti  2,  20,  — 
Manave  ta/pani  3,  10,  3,  —  Himarate  hastinam  3,  10,  3,  —  yad  dnjanam  Traika- 
kudam  jutam  Himavafas  pari  6,  10,  2,  —  feshdip  Kanikshetram  vedir  dstt  \  tasyai  Khan- 


1)  s.  meine  Abb.  über  die  Nah/t.  II,  298. 


Taittiriya-Äranyakam;  darin  erwähnte  Namen;  Säyana's  Commentar  dazu.  39 

{lavo  dakuliimirdha  ästt  \  D'oyhiunii  nttarürdliah  \  Fartnaj  jaghandvdhah  \  Marava 
titkarah  5,  l,  i,  —  etd^ü  ha  vd  aayu  \jradevo  Rdjanir  dcakrdma  5,  4,  la,  —  Mahd- 
camasyah  praredayate  7,  4,  i,  —  iti  Prddnayogyol  'pdsQi^ra  7,  5,  2,  —  satyam  iti 
Satyavacd  Rdflutarah  |  tapa  iti  Toponityah  Faurucishtih  \  svddkydyaprmmcane  eve  'ti 
Ndko  Maudycdyah  7,  8,  1,  —  iti  Tri^ankor  veddnuvacanmn  7,  9,  1,  —  Bhrigur  vai 
Vdrunih  \  carumm  pifannu  iqntsitsdrti  9,  1 ,  —  iti  Vasishthah  10,  17,  12,  —  Vtgvd- 
mitra  rishih  10,  35,  —  Sdmkhydyanasagotrd  10,  35,  —  Prdjdpatyo  ha  "rnnih  Su- 
parneyah  prajdpatim  pitaram  iipasasdra  10,  8(i. 

1440.  Ms.  or.  fol.  805. 

Dasselbe  Werk,  Buch  I.  IV.  V.  VI. 
43  foll.,  paginirt  1  — 15.  30  —  57  (10  Z.,  ä  n  aksh.);  roth  accentuirt. 

I  lö*;  —  Blatt  30  beginnt  in   der  Schlufsunterschrift  des   dritten   Buches; 
IV  40",  V  52";  VI  bricht  in  der  Schlufsunterschrift  mit:  yat  ta  utti  ab. 

1441.  Ms.  or.  fol.  821. 
Dasselbe  Werk,  dieselben  Bücher. 

89  foll.,  paginirt  a  1—29,  b  52  — 111  (in  a  9  Z.,  ä  28  aksh.,  in  b  10  Z.,  ä  25  bis 
30  aksh.y,  roth  accentuirt;  ohne  Datum. 

a.  I  29";  —  b.  IV  52='— GS",  V  90",  VI  111". 

1442.  Ms.  or.  fol.  792". 

Sdyana's  Comm.  zu  Taitt.-Ar.,  Buch  I.  III  —  VI.  X.  Moderne  Abschrift. 
218  (69  +  22  +  90  4-  37)  foll.;  —  nämlich:  I  69  (10  Z.,  ä  48  aksh.),  III  22 
(11  Z.,  ä  46  aksh.),  IV— VI  90  (10  Z.,  ä  52  aksh:),  X  37  ohne  Schlufsblatt,  und  von 
verschiedenen  Händen,  nämlich:  Bl.  1 — 9  zu  10-11  Z.,  ä  54-56  aksh.,  10  —  25  zu 
12-13  Z.,  ä  62  uksh.  (19"  bricht  in  Zeile  8  ab,  20='  schliefst  aber  unmittelbar  an), 
26  —  37  zu  11  Z.,  ä  54  aksh.;  37"  schliefst  auf  p.  905,  3  '<'•"•  der  Ausgabe  mit:  pari- 
vatsardc  ceti  cakd. 

1443.  Ms.  or.  fol.  793. 

Derselbe  Comm.,  Buch  VI;  21  foll.  (10  Z.,  ä  eo  aksh.),  modern. 

1444.  Ms.  or.  oct.  248. 

Derselbe  Commentar,  Buch  X. 
71  foll.   (8-11  Z.,    ä  33-40  aksh.);    )iagai-'ka-ashti^)pramtte    sii^dke   ydmydyane 


1)  7.  1.  16,  d.  i.   1617. 


40  Yajurveda. 

sdhasi)ti(hekri.ihne^')  \  t/flnj-amka'''')-nefre'')  /cnja  raksha-rikshnm^)  diiir  ca  tasminn 
alikhun  mühdtniijdin  \\  1  ||  ninrge  indsi/  (tsite  pnkshe  himte  bhAmisute  titthd  \  räksha- 
.sdkhyrt-'rkshix  tatraiva  Hkhitam  Bhdniijdtafe  ||  1  (!)  ||  samvaf  1752  Qake  l(il7  yiivdöde") 
rat^are  indrgaf^trshamdae  knu/mapakshe  14  hhaume  'tnülanakshatre  taddiiic  Apaji- 
bhattena  likhito  'yam  gramthah  yathdjrrotih  (!)  |  paropakdrdrtham  \  lekhakapdthakayor 
i'ijcyo  '■■<tii  I  ('uh/idni   ((stu  \ 

Wegen  des  llterargeschichtlichen  Interesses,  das  sich  an  einige  Stellen  in  der 
Einleitung  dieses  Theiles  des  Commentars  anknüpft,  lasse  ich  dieselben  hier  folgen, 
zumal  sich  hiei-  einige  Varianten  von  dem  sonst  bekannten  Wortlaute  ergeben. 

Beginnt:  <^)'dj.  )i.  \  luniio  luniuih  kdranakdrandtnnane  iiamo  naino  mmnya/a- 
iiinm(/(ddt)iicnie  \  namo  naino  vedariddni  tiiauishindni  updsamydya  ikiiiio  iicnias  Qiamo 
'sfn?)  k-  11  1  II     ya.sya  m(^vasi"'')  ||2  || 

lulr unynpdnishad  yosya  sudhandcvdtMind ita nd ')  | 
ydjnikyd.m  kkiJordpdydm  sarva^esho  'hhidhiyafc  \\  3  || 

yafhd  r ri luidd ranya kc  s a, p tamds hta mddhydyau  khilakdmdah'end  "cdryair 
uddliritau  \  taf/ic'i/ciii  jnhul y a ui'^yrydkhyd  y&jnaky-upcmishad (qji khilakdmdariqju  \\  4^)  || 
tallakshanopet(i/rd/  \  kdfiimpdsdnd  hrakniata({)h'djndnes}ni  kimcid^")  aiHi^ishtdm  tasya 
mrvasyd  'hhidhdnenn  prakirndmpdtrdt)) ' ')  b  r  ih  a  dd  r  d  ny  d  k  e  s  dp  td  m  ddhydye:  purnam 
dddh  pürmm  addin  ity-ddind  brdhdi<ttd{t)tniiii '-)  dbhihlldm  \  mp.  k/uim  brdhne  'ty-ddibhir 
dshtamddkydydfjatdih  sim  (!)  yo  ha  rdi  jyeshthditi  cdfreshthdin  cd  ri'df  'ty-ddiblur  rdkydir 
ndndvidhdmj  npdsand  (fol.  2°)  ny  dbhihitdui  |  . . .  ydjnikt  'ty  ucydte,  . . .  npdnishdd  ity 
vcyote  1  fddtydpdthd^dinprdddyds  tu  decdiH^e(dhe').shd  bdhuvidhddi  upd/dbliyate^'^)  \ 
Idtrayady  api  ^dkhdbheddh  kdrdmnn  tafhd  'pl  Taittiriyd^dkhddhydpdkdis  tdttddde^a- 
nirdsibhih  cishtair  ddritdtvdt  sarvo  'pl  pdthd  upddeya  evd  \  tatrn  Dr&viddndm  catuh- 
shdshtydimvdkapdihdh'^^).  Kd nidUikeshii  keshdmcit  cdtuhsaptatipdthdh  \  apareshdm  cd 
'fiti^''ypdthdh   I    fdfni  rnydip  pdthdm   (fol.  2')  fdrdnd   .mcdyamfo  'cUipdthdm   prd- 


')   darüber  steht:     indrgasiteture  ca". 

2)  ka  von   zweiter  Hand,   erste  Hand   unklar,  etwa  shva. 

•^)  d.  i.  wohl:  an  der  20sten  tiflti?  freilich  theils  ein  sehr  sonderbares  Compositum 
(das  Sanskrit  dieses  Verses  ist  ja  aber  auch  sonst  ziemlich  bedenklich),  theils  pflegen  die 
tif/d  sonst  nur  in  den  Monatshälften  gezählt  zu  werden. 

*)  lies:  rikshe.  ^)  oder  "xJiye^  ^=  "khye'> 

•>)  der  Vers  odylt^ddyah  fehlt  hier. 

^)  "shady  ukfd  bra/imacidi/d  msddhand  Bibl.  Ind.  und  Ind.  Stud.  1,  76. 

*■)  "i/aniyd  Bibl.   Ind.  ■')  es  liegt  hier  gar  kein  Vers  vor. 

•")  karmopdnaHdhrahnKtkdmleiihu  trisho  a/n  yad-yad  vakfacyam   Bibl.   Ind. 

11)  °pam  khilatvam  Bibl.  Ind.  ^'^)  hmhmatoam  Bibl.  Ind. 

'•1)  8.  hierzu  Ind.  Studien   1,  7C. 

'*)  Amdhrdnäm  afityanuvdkapdfkah  fügt  Bibl.  Ind.   hinzu;  ebenso  Ind.  Stud.  1.  c. 

^■>)  navdfiti"  Bibl.  Ind.   und  Ind.  Stud.   1.  c. 


Säyana's  Comni.  zum  Taittiriya-Äranyaka;   —  Taitt.-Prätifäkhyam;  Comui.  dazu.      41 

(lluhnjena  rijdkht/cid'i/iiniaft  \  praf/KiiJutnurdkasyd  "dnii  kdfcid  rico  brahmut(i(f)t\Hmi  prati- 
pddaydmti  \  fdsii  pralhüindin  ricain  dha:  ambhasy  iipdre  iti  .  .  . 

Mit  dieser  Ankündigung  im  Widerspruche  steht  die  Folge,  welche  vielmehr 
den  J)nirid(i-Text,  in  (J4  amwdka^  zu  Grunde  legt!  Und  zwar  giebt,  s.  Ind.  Stud. 
l.  TU,  der  Verf.  sehr  bald,  zu  1,  .j  (hier  fol.  IT'),  selbst  diesen  Wechsel  seines  ui- 
sprünglichen  Planes  an,  ihn  wie  folgt  motivirend:  iht  ürdhvarn  teshu(-teshu)  ca  de- 
geslui  Qritq)dthd(cri(ti"')  atyamtavilakshands  tatra  Vijndndgra'rnaprabhrifihhih ')  püriiair 
it  ihdwdlKtkdrair  Drävidapäthasya  radritah'äd  (°syd  "drita'')  vayam  dpi  tad  Q)  evä 
"drityd  rydkhydi-ydmah  .  . 

Schliefst:  ..  adoshmn'^  dtimumgalam  \\  veddrthasya  o  niahe^-varah  \\  iti  Närä- 
y<( ntye  catuhshdshiitdino  'nuvdkah  \  iti  pimadrdjddhirdjapa/'mnefvaravaidikanmrgapra- 
varttaka  qiu  vtra  Biikkanabhiipd/adhnramdharena  Sdyandcdryaviracite  Mddha- 
iTiye  veddrthaprakä^dke  yajdrd rayyakabhdshyam  || 

1445.  Ms.  or.  fol.  881. 

* 

Das  Taittiriyd-Prdticdkhydiii  in  zwei  adhy.  zu  je  12  §§.  Herausgegeben, 
und  zwar  mit  dem  in  1446  vorliegenden  Commentar,  von  Whitney  im  Journ. 
Am.  Or.  Soc.  vol.  IX,  1871.  sowie  von  Rdjeiidra  Ldla  Mitra  in  der  Bibl.  Indica 
(1872);  von  Whitney  überdem  auch  übersetzt  und  commentirt;  s.  auch  noch 
Indische  Studien  4,  77  fg.  (1858). 

17  foll.  (7  Z.,  a  35  dksh.y.   <;(ike  1697  mamnathanämasamvatsai'e  äQvinacuddha- 

pamcada^dm  ravau  Punyagrdme (e  dksh.  schwarz  überstrichen) -^jcr?!«/««« 

likhitain  idam  prdtifdkhyam. 

Beg.:  (riy.  ?i.  \  bhaktiyuktah')  pranamyä  'harn  ganegacaranadvayam  \  gunin  ajti 
giräm  devtm  idam  vakskydmi  lakshanam  \\  atlia  oarnasamdnmäyah  .  .,  —  11''  atha 
lopah  I  lupyate  tv  akdra  ...  so  rückwärts  die  pratika  der  §§  von  1,  12  bis  1,  1  atha 
vamasanuhnndyah  \\  iti  prdt/uniio  'dhydyah.  Ebenso  am  Schlufs  des  zweiten  adhy. 
Aufzählung  der  pratika  der  §§  rückwärts  von  2,  12  bis  2,  1. 

Ueber  die  in   TPr.  citirten  Namen  s.  Whitney  p.  430  und  Ind.  Stud.  1.  c. 

1446.  Ms.  or.  fol.  592. 

tribhdsliyard titdiii,  Commentar  dazu,  von  einem  Anonymus*)  aus  drei 
älteren,  von  Vararitci,  At7'eya,  Mdhisheya  verfafsten  Commentaren  zusammengestellt. 

82  foll.  (l3  Z.,  a  35  aksh.y,  ^rikrishndipanam  astn  \  Qake  1789  pr abhavanäma- 
samvatsare  kdrtikakrishna  ö  tdrikha  le  mdhe  Navambanr')  sanna  1867  isavi  7'oji  na- 


^)    Vijnändtma''  Bibl.  Ind.  (p.  769),   "cijndtidt  ■pi'abhritibhik  (?)«   Ind.  Stud. 
'^)  afesham  Bibl.  Ind.  •^)  dieser  Vers  ist  aus  dem  Comm.,  s.  nro.  1446. 

*)  oder  sollte  er  doch  Kdrttikeya  heil'sen?  s.  Ind.  Stud.  4,  332;   Whitney  freilich  spricht 
sich  auf  p.  1   seiner  introd.  note  sehr  zweifelnd  hierüber  aus.       •'')  Monat  November;  mdhe  gujr. 

HAXDSCHKIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  6 


42  Yajurveda. 

kala^)  samäptam  \  sakho  Anamtalimaye  yämcä  prativarima  nakala  lilüli  nse  \  iiakala- 
lihinura  ^rikankdtaka-^  kshetrastlui  yhalasd^l  ity  iipandmaka  Vyamkatdcäryena 
likhUam  |  svdr&tham  paropakdrdrtham  \  hi  nakala  meharabdn''^)  Bulara  (ßühler!)  sd- 
heba  bufiadüra  ydmcyd  hukinnd*)varüna  tayärakelt  ose  \  yramthasamkhyä  2700  |  sattdvi^e  \ 
pothi  nambara''^  89  ||:  in  Whitney's  Ausgabe,  auf  Grund  einer  von  Dr.  S.  Goldschniidt 
gemachten  Copie.  als  B  verwerthet,  s.  Introd.  note  p.  2. 

I  10",  11  15",  111  1!)\  IV  26",  V  31",  VI  34",  VII  36»,  VIII  41\  IX  45",  X 
48",  XI  52",  XII  54",  XIII  58",  XIV  64^  XV  65»,  XVI  69",  XVII  70",  XVIII  71", 
XIX  72",  XX  73",  XXI  76*.  XXII  78»,  XXIII  80».  XXIV  82». 

Beginnt:   Qng.  u.  \  Qnsarasvatyai  n.  \  prt  datfdfr'dydya'')  a.  \ 
pikldmbaradharam  devam  Qa^ivarnam  catiirbhujam  \ 
prasannavadanam  dhydyet  sarvaviyhnopn^dyntaye  \\  1  || 
bhaktiyuktah  pranamyd  'hnm  gane(iacnranadiui ymji  | 
ynrün  ajji  yiram  dei'tm  iditm  lui  k.shyii  m  i  In  ksha  na  in  ||  2  || 
vydkkyänatn  prdtigdkhyasya  vtkskya  i^arariicddikdip  \ 
kritam  tribhdshyardftuim  yad  bhdsafe  bhüsurapnydm  \\  3  || 
^lokayor  anayor^')  ayam  arthuh  |  .  .  .  .  ra,rarncddt kain  b/uUhyajdtam  vtkshya 
nyimdtirekaparihdrena  kritam   viracitam  \    ddifabdend  "treya- Mdhisheyau  yrihyete, 
ata  eva  trüilidshyarafnam    iti  ndntna  npapntflh,   fraydnäm  bhäshydndm  sa^idhdrah 
tri'bhd.<;hyam,  tusya  ratnam  biwshanam  \  atha  v a r nasanidmndy ah  .  .  . 

Schliefst:  .  .  .  vidiw  budhdh-)  \\  iti  tribhdskyaratne  prdti^dkhyavivaraiie  sdmyo- 
pämgaüedasvalaksJuuuun  caturvincatimo  'dhydyah  ||  24  || 

1447.     Ms.  or.  qu.  541. 

Fragmente  einer  Bearbeitung  von  D/mrtasvämins  Commentar  zu  Apastamba's 
^rautasütixt  durch  ^n  Kaufika  Rdma^);  prapni  6  und  7. 

47  foll.  (l(j-21  Z.,  ä  H8-40  aksh.):  die  an  und  für  sich  wohl  theilweise  unzu- 
sammengehörigen   Blätter    sind    überdem    noch    heim    Binden   der  Handschrift    in 


1)  isavt  roj!  Christian  employment  (era),  nakala  a  copy  (guji"-). 

■^)  das  II  vor  h  sieht  eher  wie  ein  /--Strich  aus. 

•^)  kiiid,  gracious  (gujr.). 

*)  a  coiiiinand,  an  order  (gujr.).  '•)   number. 

ß)  wohl  dattätreydyaf  kann  übrigens  auch  dattdnna"  gelesen  werden. 

')  somit  gehört  der  erste  Vers,  der  auch  bei  Whitney  p.  6  fehlt,  nicht  dem  Werke, 
sondern  dem  Schreiber  an;  er  findet  sich  resp.  auch  im  Eingange  von  Rudradaftas  Comm. 
zu  Apufitamba,  s.  Garbe's  Ap.  p.  1 ;  zu  v.  2  s.  Nro.  1445. 

8)  s.  Whitney  p.  422.  423. 

^)  Kkcikardma  heilst  er  bei  Burnell  Classif.  Catal.  Tanjore  p.  IT*"  (1879),  so  wie  im 
Catalogus  of  a  Coli,  of  Vedic  Mss.  p.  20  (1870). 


Coinni.  zu  Taittiriya-Prätif-äkhya;  Kaupikaräiiia  zu  Äpastamba  VI.  VII.  43 

weitere  Verwirrung  gerathen:  am  Anfange  stehen  i'oll.  21—43;  es  folgen  foll.  10. 
19  bis  1  (in  dieser  Reihe):  darunter  sind  aber  mehrere  foll.,  hei  denen  die  Pa- 
giua-Marke  abgerissen  ist,  die  daher  nicht  sicher  zu  placiren  sind:  je  ein  dgl.  un- 
paginirtes  Blatt  liegt  sodann  auch  noch  zwischen  38  und  39  und  zwischen  4  und 
5:  wie  zwei  Blätter  mit  10,  so  sind  auch  zwei  mit  7  paginirt  (das  zweite  steht 
zwischen  2  und  3).  Die  Schrift  ist  klein,  in  die  Breite  gezogen  und  mehrfach 
schwer  lesbar:  der  Text  aber  erscheint  leidlich  correct,  ist  jedoch  durch  mehr- 
fache Risse  etc.  stark  beschädigt. 

Beginnt:  crlg.  n.  \  agnihotram  iti  karmanämadhejinm  \  agner  yatra  säyamr- 
dhutih  pratlunne  'ti  \  agnihotracabdasyo  'bhayakälahomanämadheyatve  ' pi pravrittinimitta- 
mäh-am  agner  yatra  säyamähntir  iti  tasya  nirvacanam  \  sa  etad  hhägadheyam  abhy- 
ajdyata  yad  agnihotram  tasmäd  agnihotram  ucyata  iti  \  so  Xg)nir  abibhed  ity  npa- 
kramya.    S.  hierzu  Garbe's  Ausgabe  des  Apast.  er.  s.  in  der  Bibl.  Ind.  (1882)  p.  316. 

pata/a  14'':  —  II  6"  beginnt  (s.  Garbe  p.  328):  pattn  yasmin  vidyate  tad  idam 
patntvat  kanna  .  .:  —  III  (G.  p.  336)  beginnt:  iidhrtyamänenä  "havantyah  prati- 
shtjidpyate  dhdryate;  —  IV  (G.  p.  349)  schliefst  auf  10":  —  V  12"  beginnt  (G.  p.  352): 
agnyupasthdnädhikdrädydny  vttaratro  'cyamte:  —  VI  13''  beginnt  (G.  p.  361): 
iwdtaravanekena  prdtar  npastheyah  \  prdtaravaneko  ndmadheyam  npasthdnasya  |  py'dtak- 
kd/e  yasmin  prakshdianam  hastayoh ,  tena  prdtar  evo  'pasthdnam  na  sdyam  .  .;  — 
VII  beginnt  (G.  p.  366):  praratsyan  prardsam  karishydmi  'ti  samkalpitavdn  sam- 
preshyaty  agnihotrahotdram  .  .:  —  auf  dem  zwischen  43  und  19  liegenden,  aber  nicht 
mit  20,  sondern  mit  10  paginirten  Blatte  findet  sich  die  Angabe:  iti  shashthah 
patalah  \  iti  cri  Kaugikena  Rdniend  'gnicitd  kritdydm  Dhvrttasvdmibhäshya- 
kritaa  shashthah  pracnah  samdptah  || 

Es  folgt  der  siebente  prapta;  beginnt:  pacur  badhyate  yasmin  karmani 
sa  paQuhamdhah  (G.  p.  394),  tene  'shtavdn  papdjandhayäji  sa  sarrdm  lokdn  abhi- 
jayati  nd  'sya  lokeshn  prdnepratighdto  bharati  .  .:  —  prathamah  patalah  schliefst 
24'';  —  II  27"  beginnt  (G.  p.  404):  abhrih  khanitram  \  cdtvdlo  'pi  famydmdtram, 
gamyayd  parimitye  'ti  racandi .  .:  —  III  3V  (G.  p.  412):  paristaranam  iho  'padegene 
'ti,  dvyahakdlatve  'pi  sdyam  .  .;  —  W  32"  (G.  p,  421):  pacuh  chdgah  \  mamtravarndt  \ 
chdgasya  vapdyä  medaso  'mibruhi  'fi .  .;  —  V  34''  (G.  p.  427):  ansotnihiyoh,  ansayoh 
ye  cahiiasthdne  tayor  amjanam,  p'07iih  katih  \  srucd  hüyata  iti  sri(cyam  .  .  .;  —  VI 
37''  (G.  p.  436):  tvshnim  dydtanam  (?)  patanam  (?)  patnydh  \  gdi-hapatyottaradegam 
jjratiprasthdtiih  .  .:  —  VII  40'  (G.  p.  445):  pacvarthah  p^irodägah  papipuroddfa  iti  .  .; 
—  VIII  (G.  p.  455):  vasdhomah  ptapirasa  eve  'ti  vasdhomam  grihndtt  'ti  vasdhmna- 
fabdo  grdhyavacanah  .  . .  Und  hierher  gehört  denn  wohl  das  zwischen  4  und  5 
liegende,  unpaginirte  Blatt,  auf  welchem  die  Angabe:  ashtamah  patalah,  samd- 
ptah prafnah. 

6* 


44  Yajurveda. 

1448.      Ms.   or.  fol.  !)8U. 

Bhdradväjai<ntr(nn ,  in  zehn  pntfNa,  welche  theils  (J.  111.  IX)  in  gröfsere 
Unterabtheilungen,  die  resp.  hie  und  da  auch  pniQna  genannt  werden,  theils  (II. 
IV — VIII.  X),  wie  diese  selbst  wieder,  nui-  in  §§  zerfallen. 

156  foll.  (lo-n  Z.,  ä  .■);{-34  (ihh.),  ohne  Datum. 

pra^na  I  mit  drei  Unterabschnitten,  bis  29'':  —  1  mit  2i")  §J:^,  bis  13':  heg.: 
Qrtg.  n.,  fiarih  otn,  dar^apüimamäsau  rij(lk'hi/(hi/(i)iKi.  (huäväsyena  hariahd  yakshyamäna 
eknsyd  dvai/or  rd  pnrvedipir  havirdtamcanam  dn/ici/ifi-d  jtnnishdd  pra  di-iji//ie  /ri/ii/ie 
vd  'wiffiipfam  d/if/dham  dolunlvd  'nugtiptena  dadhnd  "taiutkti,  samtatam  arichi/i/iani 
abhidiihdmtij  o  'pnvasdfhydd,  ycd  nhah  pfirmtQ  camdrarndQi)  .tydf  tdm  ptinnvirndsim  iipiir- 
vase-chrah  purite  'ti  vd,  yad  (ihar  na  drlt^yetd  'indrdsyd  Qvo  no  'deti  'fi  vd,  tatrai  'a/w 
'mtyamhth  prade(;o,  ye  ke  c<i  jMiiinunndsim  amdvdsydm  v<i  dhannd  andrabhyd  "mnd- 
yamta  idjhayatrai,  'va  te  knyamte,  yajnopavtty  eva  daweshu  kaniuisu  bhavati  prdcrndvtt'i 
pi(r(y)eshu,  prdlniydydny  iidarinydydni  vd,  pradokMnam  daivdni  karmani  kiirydd  vipan- 
tam  pitrydni,  —  schliefst:   srd/ie    ty  etaih  priitiiiKniilrain  ||  2()  ||   ifi  jnui tha  hkiIi  ||,  — 

2  19  23°  beg.:  devasya  tvd  savitnl/  prasava  iti  .sphymii  dddya  tj-inenn  saininriQati  ^ata- 
bhrishtir  asi  vänaspatyo  dvishafo  vadhah  sa/msrabhrishtil>  cjttatejd  vdynr  nsi  fiymatejd  ity 
apareiid  Wadaniyam  vedir  bhavati,  —  schliefst:  atrai'ke  prdcifraxi  saitidiiKuaiipfy  apari- 
shtdd  eke  ||  19  ||  iti  dvittyah  \\,  —  3  18  29''  beg.:  iddpdtram  upasttryd  ''yncyasya  puroddQcv- 
.sya  dakskindrdhdl  pvrvani  iddvaddnam  avadyati  Mamind  drishtdm  yhrif(ipadhn  initiri- 
i'aranasamtrifdm  dakshiiidrdhdd  asa(^m')bhi)ndanii  avadyd»!  ekafomukhdin  iti  prishtam 
sambhidya  jmrvdrdhdd  yajamdnabhdyam  avadyaty ,  —  schliefst:  tri'^Qatam  rd  par- 
väni  fi-iiä^atam  vd  varshdni  \\  13  ||  tnthj(dj  ||  3  ||  p ratlia nmli  pracmih  saindpfah. 

j)rapia  II  hat  blos  5  §§,  bis  31'':  beg.:  Qvo  bhute  yajamdno  bruhmanam  vri- 
rnte:  bhüpafe  bhuvanapate,  —  schliefst:  evion  rihitam  evd  ^sye  shtipacubamdheshii  brak- 
matvam  bhavati  hr.  bli.  ||  5  ||   dvil!y((h  pi'ac/adt. 

pracua  111  mit  drei  Abschnitten,  bis  54":  —  1   mit  -l-l  §§,  bis  42'  (auf  39" 

3  Zeilen  Lücke  gelassen);  beg.:  om  ydjamdnam  vydkhydsydmah,  parvani  yajamdnah 
kecapimgra  vdpayale,  —  schliefst:  vishmikramdn  go)natdiii  iti  braydtW  22  ||  pratlunnah  |, 

—  2  mit  21   §§.   bis  52":    beg.:    agntn   ddhdsyaindao,   yo   agvafthah  Qamigarblio, 

—  schliefst:  piniarddheyam  eva  knnnta  ||  21  ||  iti  dvittyah  ||,  —  3  mit  H  §§,  bis  54"; 
beg.:  a^g^nynpasthdnarn  vydkhydsydmo  ddhdnaveldydm  pata!  ca  yajamdnap  ca 
vratacdrinaa  bJutvata  d  hoaidd ,  —  schliefst:  na  fv  evd  ^nuhareyiü'  iti  vijndyate  (der 
ganze  Satz  zweimal)  ||  (!  ||   ///'  tritlipih  pracnah. 

prapia  IV  mit  8  §§,  bis  58";  beg.:  agnihotram  vydkhyiisydma  utdhard^)  "ha- 


^)  die  Ligatur  fdh  kommt  in  modernen   Handschriften  mehrfach  vor. 


Bhäradväjasütram;    Namen   darin.  45 

i'aniya»)  ity  eva  sdyam  yajamdiutk  sampreslujaty  udhard  (!)  'havaniyam  ifi  prdtar,  — 
schliefst:  aynihotram  ydrajjtvam  jithuydt  ||  14')  ||  8  ||  cdtnrthah  prapuih. 

prapia  V  mit  4  §§,  bis  61":  heg.:  dgrayanam  vyd" mo  vrihrndm  agn&kapd- 
lasya  yajafe,  —  schliefst:  evaiii  eva  sasye  ydvajjtvam  yajate,  ydr.  y.  \\  18-)  ||  4  ||  patncco- 
mah  pra^nah. 

pmpiaW  mit  -23  §§,  bis  71'':  beg. :  pciciibamdhena  yakshyamumik  shaddho- 
tdram  manasd  'nudrntyd  ''havaniye  sagraham  jiihofi  sriwena  yupdhutim  juhoty  um  mshm 
vikrammve  'ty  etayd,  —  schliefst:  etam  mamtram  itktrd  hhakshayed,  e.  id.  ii.  hh.  ||  23  || 
sfuishthah  pra^iiah  \ 

prapia  VII  mit  2ä  §§,  bis  82'';  beg.:  cdturmdsyair  yakshyamdnah  pamca- 
hotdvdm  manasd  'niidrutyd  "'havantye  sagraham  jiihoti  vat^udnaram  dvddagakapdlam 
nirvapati,  —  schliefst:  mdsam  atsrijed  iti  vijndyate  \\  25  ||  saptamah  prapnah  \\ 

prapia  VIII  mit  19  §§,  bis  Ol"  {kand.  17  auf  89''  fehlt:  der  Platz  dafür, 
5  Zeilen,  ist  freigelassen);  beg.:  p-ntilakshanarn  prdyaQ.citt(tm  ridhyaparddhe  mdht- 
yata, —  s,c\i\\Qht: pi dya^cithm  kurvamtVti  vijndyate, pr. k.'ti  v.  ||  19  ||  ashtamah  prapiah  || 

prapia  IX  mit  fünf  Abschnitten,  bis  154'',  —  1  mit  -22  §§.  bis  101';  beg.: 
vasamte  jyotishtomena  yakshyamdno  brdkmandn  drsheydn  rifvijo  vrinlte  yuna  stha- 
vxrdnücänän  anamgahtndn  ürdhvavdca^,  —  schliefst:  niravadyed  ity  aparam  ||  22  ||  pra- 
thamah  ||,  —  2  mit  22  §§,  bis  112'';  beg.:  pravargya'v  samhharishyana  udagayana 
dpih'yamdnapakshe  punye  nakshatre,  —  schliefst:  anyad  ad/m/lfd 'nyad  adhtyita  \\22  \\ 
iti  pravargyaprapnah  (!),  —  3  mit  21  §§,  bis  122'';  beg.:  yad  dtithydyd  dluruo- 
vam.  djyam  tat  ka^ise  camase  vd,  —  schliefst:  rdjanam  gopdyatt  'ti  vijndyate  \\  21  ||  iti 
dritiyah  (!)  pra^aah  (!),  —  4  mit  o.i  §§,  bis  139'';  beg.:  mahdrdtre  yudhyata 
dgneyarcd  "gnidhram  ahhimri^ed,  —  schliefst:  samtishtluite  jjrdtahsavanam  ||  33  ||  tri- 
tiyah  (J)^  —  5  mit  26  §§,  bis  154';  beg.:  mddhyamdinam  savanam  vakshydmas,  -^ 
schliefst:  samtishtluite  jyotishtomah  s.  jy.  \\  2(i  ||  navamah  prapiah. 

prapia  X  mit  4  §§.  bis  155'';  beg.:  some  Vdsishtho  hrahmd  hluivaty,  apy  a- 
Vdsishtham  kurvita  yah  kag,  ca  stomabhdgdn  vidydd  iti  vijndyate''),  —  schliefst:  Npavifed 
ity  AI  ek  ha  nah  ||  4  ||  (s  aksh.  übertüncht)  iti  Bhdradvdjasiitram  samdptam  \\ 

Erwähnte  Namen  etc.:  ity  Acmarathyah  1,  l,  le:  in  der  Regel  aber  so, 
dafs  gleich  danach  eine  entgegenstehende  Angabe  folgt,  die  mit:  ity  Alekhanah 
schhefst*),  so  I,  1,  20.  2,  11.  III,  1,  3.  VIII,  6  (zweimal).  7  (zweimal).  8.  9.  16.  17. 
IX,  4,  2.  X,  1  (zweimal).  2  (zweimal).  4,  —  eke,  ekeshdm  I,  1,  .3.  8.  15.  2.  19.  3,  4.  II,  1. 
III,  1,  ;i.  2,  1  (zweimal).  2.  13.  15.  3,  3.  IV,  3.  VI,  2.  5.  VII,  12.  21.  VIII,  6.  9.  IL 


')  hierbei  scheinen  die  6  kamj.  von  3,  3  mitgezählt  zu  sein. 

2)  wie  eben.  ''')  s.  Ind.  Stud.   10,  34.  35. 

*)  beide  Namen  finden  sich  im  Afvaldyatiagrautas.,  der  Aonarathuh  hilpali  auch  sonst. 


46  Yajurvt'da. 

13.  14.  lö.  IX,  1,  5.  18.  2,  10.  3,  7.  9  (zweimal).  21.  4,  13.  28.  5,  5.  10.  13  (zweimal). 
21.  24.  2.").  —  iti  rijndyate  1,  1,  Li  (dreimal).  17  (zweimal).  3,  9.  II,  2.  III,  1,  3.  2,  9. 
12.  13.  19.  3.  r,.  IV,  2.  VII,  25.  VIII,  G.  8.  14.  16  (zweimal).  19.  IX,  1,  13.  14.  2,  8.  12. 
3,  !).  10.  21.  4,  1.').  It;  (zweimal).  17.  29.  X,  1.  4;  —  Bhri<iiihhir  .  .  Atharvobhir  Aügiraso 
III,  1,  18,  —  Bhargavasijd ,  ijo  brähmana  Angirasah  sydt,  auyäsdm  brdhmantnäiu  pra- 
jdndm,  rdjnah,  rdj(t)nja,'<ya,  va/Qyasya,  rathakdrasyaWl,  2,  i;,  —  Atreydya  p7-athamdya 
IX,  5,  .j,  —  some  Vdsishtjto  bnihimi  bhavati  X,  1:  —  yo  brahmacdrt  striyam  upeydt 
sa  raiidram  gurdublunn  diabheta  VIII,   17. 

1449.  Ms.  or.  fol.  87(). 

Eil)  zu  Bdudlidyana  gehöriges  «(//««/u/- Ritual,  wohl  von  (^eshagovindu  (s.  145fJ). 

40  ibll.  (9-14  Z.,  ä  30-46  «A,y/;.);   ohne  Datum;   modern;    von  zweiter  Hand  ist 

hinzugefügt :  puramdharyopandmnd  Gov  im  da  bhattdtmaja  Kr  is  Im  a  bhattasyo  pustokam 

samdptam:  —  auf  1'  die  Aufschrift:   ba ii dhdyantya  (^eshi  ddhdnaprdrambJiah ,  auf 

40'':  {^esJu  ddhanc  samdplah. 

Beg.:  pr«/.  //.  |  atlid  'g/n/dd/uhidyi  nirupyafe,  tasya  kdlah  fi^lra-vasamta- 
grishma7'ttavah,  pHutiiHDiutsyamävdnydyajamyds  tithayah,  krittikd  rohini  jninarvasit  pür- 
vottaraphdlguni  citrd  nakshatrdni,  iiirigadrshavi^äkhdproshthapaddQravandnurddhd  apt 
'ti  kecit;  atra  rohini  rnukkyd,  vaicdkhdmdvdsydyuktu  mukhyatamd,  ritunakshatj-aparva- 
yogah  p7r(dhdnam  rohimyi(kt(iy(ijamyaupavas(ühau  vd,  tadaldbhe  ritunakshatrayoga  eva, 
Ultra  'p/  pvrvapalisha  eva,  ritvpurraiior  yogo  rd,  drttddluhie  tv  na  rttiiviinnakshatra- 
piarvaniyuinah,  somapnrve  tu  ddhdnadina  eva  yathd  dikshd  bhavati  tathd  tatpürvakdla 
eva,  eshv  anyataratrd  'gn'tn  ddhdsyaimhio,  —  5''  Baadhdya)iabralimddmdm  apy 
ayam  eva  iiuid/uiparkah,  iti  Bnadhdyanamadlmparkah,  athd  g^iydyatandyii,  — 
8'' fg.  samhitd- Accente  für  die  Sprüche,  —  26''  upasthdne  vikalpah,  atha  pavamd- 
neshtil),  —  31'  ity  A^A'aldyanano  'gnihotrahotvah,  at/id  nvdrambhaniyeshtih  bis 
33'',  wo  athd  ""gra yana tn,  —  schliefst:  ity  dähduam. 

1450.  Ms.  or.  fol.  836. 
Baa.dhdyaitadar^apimiamdsaprayogah. 

60  foll.  (7-8  Z.,  ä  22-27  aksli.);  die  sehr  zahlreich  citirten  Sprüche  roth  acceu- 
tuirt;  p'inripai^dlivdhanacake  1677  varshe  yuvd-ndtnasainvatsa^'e  dakshindyaiie  Sishddha- 
mdse  krishiiajKikshe  pratipadydydm  adya  vdsardvdsardvdsarastu  (!)  guruvdsare  tadr- 
diin  keddralimgasamnidh(ni2  darcajjaa vnamdsa2)rayogQ  likhitam  \  vdstavya  Pd- 
räfara  tatasamnidhone  Bdp{rrabhtr)ibha(^t)tdtmaja  siita  Ndrdyaiiabha(t)tajapena 
likhitam  .  .  .;  die  beiden  ersten  Blätter  neu  ergänzt;  auf  V  die  Aufschrift:  atha 
Ba  u  dh  dy  a niya  dat'^apiirtiamdsah. 

Beg. :  pig.  n.  \  p^tgtmibhyo  naviah  \  uktänvddhdaadine  yajamdnah  prdtar  agni- 
hotrain  hutvd  ke^afmap'ulomanakhdnl  vdpayih'd  sapatnikah  sndtvd  k-dtanavanitdbhyam- 


Zu  Baudhäyana  gehörige  prayoga:  ädhäna,  dar^apiirn.,  cäturm.,  papii,  agnishtoma.      47 

janah  kritdmjtuwh  ekainhQatidarbhapimjülaih  pavanam  kitrydf,  paranddi  ritvijaf  ca 
kuryuh,  saptahhir  mukham  sammripta  .  .,  —  schliefst:  agtie  naye-'tyddüio  'pasthänam 
kurydt,  ity  d^valdyanayajamdmtprayogl  Baudhdyanadarcapürnamdsaprayogah 
sampürnah  \\ 

1451.  Ms.  or.  tbl.  893. 

Schlufs  eines  cdtiirmdsyahmitram  ydjushani  (Baxdhdyana?). 
2  foll..    signirt   1  ;^   u.   14:    13"  zu   1'2  Z..   a  u  <tksh.,   13''.   14  zu  9  Z.,  ä  ie  aks/i.; 
modern. 

Beg.:  jyotir  iti  mdrjanam,  tato  yathetam  ufMraio  gatvd  prdcindvtty  eva  prd- 
kritdhavamyam  upatishthate ,  —  13"'  iti  sdkamedhdh  hautram,  atha  cundsirtyeshtih, 
—  schliefst:  iti  ^undsirt hautram  samdptam,  iti  cdtnrmdsyahaittram  ydj ni^ham 
samdptam. 

1452.  Ms.  or.  fol.  851. 
Ein  zu  Baudhdyana  gehöriger  pagubandhaprayoga. 

10  foll.  (18  Z.,  ä  48  aksh.):  pake  1710  k'dakandmasatnvatsare  vaicdkhakrishnadvd- 
da^i  idam  pastakam  samdptam  |;  —  die  mamtra  mit  rothem  .<rtmA<V«-Accent;  —  auf 
1"  die  Aufschrift:  pacuhamdhapi'ayoyaBaudhdyantya  prärambhah. 

V  beg.:  crig.n,,  atha pacubamdhaprayogak,  tasya  udagayane pürvapakshe  deva- 
nakshatre  revatyäm  vd  amdyäm  vd  yajamye  vd'nushthdnam,  tasyd  "dye  prayoge  purvedyur 
ndmdlmukham  rdtrdv  udakacdmtim  pratisarahamdham  ca  kurydt,  Qvah  sndnddipam- 
cakam  kurydt,  —  schliefst:  iti  uirüdhapaQubamdhaprayogah  samdptah  \\ 

1453     Ms.  or.  fol.  886. 

Des  ^'eshagovimda,  Sohnes  des  (^eshayajneca,  prayoga  zum  agnishtoma; 
zu  Baudhdyana  gehörig  (:  cf.  die  Aufschrift  bei  uro.  1449). 

44  foll.  (18-20  Z.,  li  54-58  aksh.);  —  cake  1709  plavamgandmasamvatsare phal&- 
gunakrishne  trittyd  te  divasi  idam  pustakam  samdptam.  Auf  1'  die  Aufschrift:  atJur, 
Baudhdyaniydgnishtomaprayogap'drambhah:  die  mantra,  voll  aufgeführt  und  mit 
rothen  Äom/tiVa -Accenten  versehen. 

Qrtg.  n.,  am  namo  bhagavate  mamgalepvara  primaddivyalakshminrisinhdya  \\  yajne- 
pvardya  n.  ||  G ovimdapes hasudhiyd  Qeshayajnecasünund  |  kramajn'dptah  prayogo 
'yam  agnishtomasya  ucyate  ||  1  ||  athd  'gnishtomasya,  ucyate  \  tasya,  vasamte  paurna- 
midsydm  am^dvdsydydm  devaimkshatrayajaniye  vd  sutyd  dikshd  vd. 

9''  II  18  II  iti  prathamah  pragnah  \\  anena  prtyatdm  devo  hhagavdn  mamga- 
leQvarah  \  Lakshmtnrisinliah  pi'irveshdm  asmdkam  kuladaivatam  \\  1  ||:  adhvaryjibrahma- 
pratiprasthätragntdyajamdnd  namo  väca  iti  pämtim  japamti,  —  19''  iutvirdhdne  räjd- 
nam  gopdyamti  \  iti  dvittyah  prapnah:  tribhdgävapeshdydm  rdtrydm  yajamdnas  tat- 


48  Yajurveda. 

purushdf  ca  prnhitdhya,  —  2()'^  ||  1  ||  prdtwydvabhyo  det'ehhyo  hotar  annbmhi  bi'ahman 
vdcant  yacfui,  —  21'  ||  2  ||  ahhiid  tisJn'  'tl  hohih  Qrutvd  pracara7iydm,  —  24"  ||  7  ||  iinne- 
tdram  aha,  ariktam  piitablmtom  ktiru,  —  25''  ||  9  ||  sphyah  svastir  viyhanah  srastih 
pnrQur  redih,  —  28'' ||  12  ||  adhvaryxh  sadasah  pnni.sfdd  dsitiasyd 'chdvdkanya  haste,  — 
30^11  15  11  maiffdranmas-ya  camasam  a)m)iuay<tdhvam  .  .,  —  3r  sarnfishthate  prdtah- 
saca/tcni ,  hiermit  schliefst  denn  wohl  der  dritte  j/rop»«,  denn  auf  32"  fg.  finden 
sich  neue  /vw^/Zy/- Schlüsse:  2  —  4;  —  35"  samtishthate  mddhyamdinam  savanam  |i; 

—  Schlufs  des  vierten  j)raciia  zwar  auch  nicht  angegeben,  aber  es  folgen  neue 
Xymc?/Ä-R- Abtheilungen:  i  auf  35\  2  auf  3(5",  H  auf  36",  5  auf  37",  7  auf  37'',  8  auf  38", 
!)  auf  41'',  10  auf  42'',  ll  auf  43';  —  auch  der  Schlufs  des  fünften  jyrap««  ist  nicht 
dircct  angegeben;  44'  schliefst:  samtishtliateynishtmnah  \\  anena  prryatdm  devo  bhaga- 
vdn  mamyaleQvarah  \  hikshmt  nrismhah  puiveshdm  asmdkam  kuladmvafam  \\  1  ||  (^esha- 
(jov  imda  krifapra  yoyo  '  g)i  ishtomah  satndptah  ||,  hierauf  folgen  noch  einige  Sprüche. 

1454.     Ms.  or.  fol.  801. 

Md t r ida  1 1 ty ä  mamtramdld ,  er!  .S d ty d s hddha- Hira ny akef  i-  s ii  tr apra- 
yogasiddhi;  der  somaprayoya ,  resp.  ayin'.s/ttomapi'ayoga. 

1  Ui  füll.   (7-ll-lH  Z.,   a    18-44  aksh.;   sehr  verschiedene  Hände);   cake    1690 

sarvadhdrindmasamvatsare    dQvinakrishndshtßim     bhaumavdsare     taddine    Bdladikshita 

Godabo/opandmena  likhifam,  Qrt  karaviri  via/id/akshiinv  Jayati.  \\  ^uhhain  bhavatn  \\;  — 

auf  1 '  die  Aufschrift:  crlmahälakshn'ipraaanatlui  Hiranyakei;!  agn/shtonuiprayo- 

gah,   —  auf  116''  iti  Hi  .  .  gah  samdjitam  aguinat  \\ 

Beg.:  (^rtga'n\e^dya  namah,  om  jyot/'shtoniasyd  'gnishtomasya  prayogah 
kathyate  \  amndrtham  hdmdtkavhikam  kritrd  rdjdna'tn  dhritya  pdyasandanena  praty- 
aham  pnjayafi jiurasfdddlk^hifah,  f<oma pravdkasarvaprayogaku^alam  vrimte  ddhvarya- 
vddy  ekaikaprayogam  .  .  .,  —  18''  afhd  '^tithyd,  —  23''  atha  Satydshddhiyah  ])ra- 
V argyaprayogah  bis  37",  —  atha  pravargyodvdsanavidhih  37",  —  48''  shashthah 
patalah;  uttarata  dgnidhrtyam  minoti,  —  50''  saptamah  patalah;  agxUhomtyasya 
pafos  tamtram,  —  63''  patmsamydjdmto  ' ginshoimyah  samtishthate,  —  Qb"  mahdrdtre 
biidhyamte,  tribhdgdtHifishtdydip  rajavydm  riti'ijo  budhyamte  sarve  —  krita^aucdh 
karmdny  U2)akramamte  yathä  pvrd  vdcah  pravaditoh  prdtaranuväko  bJmvati,  —  73" 
dvitiyah  patalah;  devasya  h'd  sa  o  stdbhydtn  ddade  ity  updriQusavanam  grdvdnani 
dddya,  —   75"  frttiyah  patalah:  r(ith(imtarasdm7i'y  aiindravd'jiavdgrdn  grihmydt, 

—  77"  caturthah  patalah;  adhvarynh:  aynid!  agiirn  vihara  .  .  —  79''  falah  pafu- 
tamtram  prapadyute,  —  83"  atha  dv idevatydn  bhakshayuti,  —  84  atlut  vdjinena 
pracaramti, —  85''  saptamah  patalah;  ritiigrahaih  pracarate,  —  9^  samtishthate 
2)rutahsavanam;  yasya  smritye  "ti,   abhishavddi  m.ddhyamdinam  savanam  fdyate, 

—  101"  samtishthate  inddhyamdinam  sara/arm;  atha  t ritiyasavanam,  dditydram- 
bhanam  trittyasavanam,  —  109"  samtishthate  trittyasavanain;  sutye  lumi  avabhritha- 


Hiranyake^ii,  agnishtomaprayoga,  cayanakärikäs;  —   Käthakam;  —  Väjasaneyi-Sanihita.       49 

syä  'sambhave,  —  schliefst:  iti  frtSatyashddha  Hiranyakefisntrajnvyogasiddhau 
Mdtridatttydydm  m amtramäl dy dm  somaprayogah  samdptah  \\  trividhah  ratham- 
tarasämabrihotsdmohhayasdme  'ti,  pamcavidha  iti  Jaiminih,  iti  samtishthate  'gni- 
shtomak  samdptah  \\ 

1455.     Ms.  or.  fol.  878. 

Zum  Hiranyake^isiitra  gehörige  cayanakdrikdh,  von  Gane^a. 
16  foll.  (9-12  Z.,  ä  34-38  aksh.);  fake  1694  namdanasamvatsare  dgvina^uddha  6  cukra- 
vdsare  taddine  Bdladtkshita  Godabolopandmena   likhitam  svapustakam  samdptam. 

Beg.:  p'i  mahdganapataye  n.  |  atha  Hiranyakeg\cayanakdrikdprdi^amhhah  \ 
ayiiishtome  'gnih  prakritau  shoda{}iny  api  ne  'shyate  \  vikrityos  tv  anayor  ishtak  sddyas- 
krädiimhedhatah  ||  1  ||  prakrityog  ca  vikrityog  ca  ciyeto  ' kthydtirdtrayoh  |  parvanoh 
Qukla  rikshe  vä  samkalpo  vikriteh  kratoh  ||  2  ||  mit  v.  9  hört  die  Verszählung  auf;  — 
5'  atho  'cyate  vedimdnam,  padam  tithy-amgidair  bhavet  \  ta(d)dvayam  dvipado  'trai  'sha 
grihyate prakramo  bndhaih  ||,  —  7''  ddyoprastdi-opadhdnarnpara^yenasya  katkyate  \ 
2mchät)nagirasi  sthdpydh  shoda^o  'dtcyaritaye  ||,  —  ll"  atha  adbopadhdnam  tu  pratha- 
mdvad  bhaved  iha  \  cvetd^vdlambhanam  kriti^d  vdn  ma  äruhya  ce  'shtakdm  \\  atho  'cyate 
mamtrakriptis  trittyasydm  citau  yathd  |;  —  schliefst:  ämikshayd  ca  paredyuh  kritsno 
hy  agnih  samdpitah  \  Hiranyake^isiitre  gneh  paracyenasya  yukfitah  \  somaydji- 
Ganeferia  racitds  fasya  kdr'ikdh  \\  iti  Hiranyake^isutre  dviftyocyenasya  kdrikdh 
samdptah  \\ 

l>.    X£  ^  t  li  a,  Ic  a.  ruL. 

Fragmente  desselben  s.  in  1508. 

1456.    1457.     Ms.  or.  fol.   1103.  1104. 

Die  Vdjasaneyi-Samhitd,  im  samhitdpdtha.  Herausgegeben  von  mir  mit  dem 
Vedadipa  des  Mahidhara  als  vol.  I  des:  White  Yajurveda  (Berlin  1849  —  52), 
und  mit  einer  ///?ic?«-Uebersetzung  des  Vedadqxi  von  Giriprasddavarman  (Vifvd- 
viiti^apura,  B  e  s  w  a n  1870  —  75). 

1456  (Ms.  or.  fol.  1103),  Buch  I— XX.  238  foll.  (6  Z.,  ä  22  aksh:),  samvat 
1834  vnrshe  m\ti  j^halguna  pikla  9  mamdavdsare  likhitam  Josindthardma  Gujara  goda- 
suratpdn])d,  dtmapathandrtham  gubham  bhuydt;  —  auf  dem  Umschlage  bezeichnet 
als:  Värähi  Samhitä;  —  gut,  accentuirt,  mit  den  Verdopplungen  im  Anlaut  etc., 
die  bei  dem  dirghapdtha  der  K9.  üblich  sind:  ishe  ttvo'rjje  ihm  vvdyava  sttha  devo 
vah  savitd  pprärppayatu  ^^reshttatamdya  karmviana  dppyäyaddh>am  aghiiyd  (nicht 
aggh")  .  .  . 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  7 


50  Yajurveda. 

1  ii\  2  17",  3  2<\%  4  34%  5  45',  6  53",  7  (i.5*,  8  78%  9  89%  10  98^  11  113", 
12    131",    13    143",    14   152",    15    165",    16    177",    17    192",    18   208%    19   225",  20  238% 

1457  (Ms.  or.  fol.  1104),  Buch  XXI  — XL:  12G  toll.;  anderes  Format  wie 
1456  (8-9  Z.,  a  18  (dsh.),  aber  von  derselben  Hand:  likhitam  Josuuithwuma  and 
sva  ätmapathandrtha  ^nhliam  bhavah  Takshakapuramadhye  ljdrdhi^)sammdhau 
kdritika  ^ukla  i4  mamdavdsare  samvat  1844  ^ake  1709;  (2  Zeilen  Platz)  varshdd/nfo 
bhaved  rdjd,  purodhd  janmalagnapah  \  niamfn  ca  inu(m)thahddh\fo,  horefo  (^ainya- 
ndyakah  || 

21  13%  22  20%  23  28%  24  34%  25  43%  26  4C.%  27  53%  28  61%  29  70%  30  74% 
31  78%  32  81%  33  95%  34  105%  35  108%  36  lli%   37  115%  38  l2o%   39  123%   40  126". 

In  Fs.')  erwähnte  Namen  etc.:  esha  vah  Kuravo^)  rdjai  's/m  vah  Pahcdlä 
räjd  9,  40.  10,  17  (Kdnva;  Ed.  p.  306),  —  arishto  Arjimah*)  10,  21  {Phahjunah, 
Kdnva:  Ed.  p.  307),  —  Ambe'^)  Ambike 'mbdlike,  Subhadrikdm  Kdmptlavdshitm  23,  18, 

—  Mdgadha')  30,  5.  22,  —  Müjavatah  3,  61,  —  pahca  7iadyah  Sarasvatim'')  34,  li, 

—  die  Ddkshdyana''^  und  Qatdntka  34,  52,  Ddkshdyamia  hiranyam  34,  51,  —  prajd- 
pataye  Manave  11,  66,  —  Manor  afvd  37,  12,  —  Urva^t,  Ayii,  Purüravas  5,  2,  — 
Bhrigündm  Angirasdm  tapasd  1,  18,  Avgirasvat  oft,  Ailgirasa  4,  10.  19,  73,  —  Atharvan 
(auch  soma,  varmia,  agni,  indrä)  8,  56,  —  trydymham  Jamadagneh,  Kafyapasya  3,  62, 

—  Vasishtha  rishih,  Blmradvdja,  Jamadagni,  ViQi'dmitra,  Vifvakarman  13,  54-58,  sapta- 
rishayah  (=  1  prändJf)  34,  55;  —  riksdmdbhydm  yajurbhih  4,  1,  riksdmayoh  (päpe) 
4,  9,  riksdmäni  (als  apsoras)  18,  43,  stomaf  ca  yajiiQ  ca  rik  ca  sdma  ca  18,  29,  rico 
ynjüwshi  sdmdni  18,  (w.  34,  5,  yajurbhih  sdmabhih  rigbhih  20,  13,  ricam  yajuh  sdma 
36,  1,  —  ishiayajus,  stutastoma,  ^astoktha  8,  12,  —  Atharvabhyah'')  30,  15,  —  Cara- 
kdcdrya^)  30,  18,  — ■  termini  technici  für  Opferformeln  19,  24-29.  20,  12,  —  Liste 
der  Opferthiere  beim  aQvamedha  24,  1-40.  29,  58.  59,  beim  purushamedha  30,  5-22, 

—  (7/J/7- Lieder  20,  36-46.  55-66.  21,  12-22.  29-40.  27,  11-22.  28,  1-11.  24-34.  29,  1-11. 
anuydjapraisluk  21,  48-58.  28,  12-22.  35-45,  —  Räthselfragen  23,  9-12.45-62,  Zoten 
23,  19-31:  —  agni,  indra,  siirya  8,38-40,  agni,  sitrya,  indra  10,  17,  «.,  s.,  candramas, 
väta  18,  38-41,  agni  väta  siii'ya  14,  20,  agni  vdya  sürya  23,  17.  39,  l,  af/ni  rdyii 
dditija  26,  1.  39,  6,  agni  dditya  väyu  32,  ll,  vdyu  savitar  agni  siirya  35,  3,  agni  sav- 
itar  surya  37,  15,  agni,  indra,  savitar,  dhdtar,  brihaspati  37,  12,  —  vasavo  rudrd 
äditydh  2,  5.  16.  5,  ll  (J.ndraghosha  und  f.,  pracetas  und  /■.,  CK^vakarniaa  und  (i.). 
6,  32  (indra  mit  v.  r.  «'.).  9,  34.  11,  58  (und  vifve  devds).  60  (desgl.).  65  (desgl.).  12,  44 
(ad.  r.  V.).  14,  7  (und  vipe  d.).  20  (und  marutas).  25  (desgl.).   15,  10-12  (und  )nar., 


^)  daher  wohl  der  auch  hier  auf  dem  Umschlag  sich  findende  irrige  Vermerk:    Vd- 
rdhl  Sainhitd.  2)  resp.  in  den  nicht  mit  dem  Rik  gemeinsamen  Theilen. 

^)  s.  Ak.  Vorl.  über  ind.  Lit.-G.^  p.  126.  *)  ibid.  p.  127.  •')  s.  ibid.  p.  124. 

6)  =  Indus,  s.  VdJ.  S.  spec.  II,  80  (1847).  ^  g.  inj.  Stud.  4,  358. 

**)  8.   Ak.  Vorl.   ind.   Lit.-G.-'   p.  125. 


Väjasaneyi-Samhita;    darin  erwähnte  Namen  etc.  51 

tvf.).  21,  23-25.  22,  28  (wie  bei  15,  lo).  23,  8.  24,  G.  27.  28,  4.  29,  8  (Jiharat!  und 
ad.,  sarasvati  und  ;•.,  idd  und  r.),  —  ad.,  vas.,  mar.  vif.  2,  22,  ma7'.  vig.  r>i.  ad.  25,  6, 
V.  nt.  11,  55,  V.  ad.  15,  ß,  ad.  v.  20,  39,  ad.  allein  8,  1-4.  22,  ist.  24,  39.  25,  l,  —  va- 
srnnate  rudravate  ädityavate  38,  8,  —  vasvl,  ddityd,  rxidrä  4,  21,  —  radra  u.  Schwester 
Ambikä  3,  57,  ti-yavibaka  3,  00.  Gl,  krivi  10,  20,  das  ?-«c?rrt-Buch ')  16,  1-6G,  —  agni, 
aQani,  pacupati,  bhava,  carva,  ifa,  mahddeva,  ngra  deva  39,  8.  9,  —  monotheistisch 
31,  1-22  (l-lG  pwntshastikta),  32,  l  fg.  34,  l-G.  40,  l  fg.  (Jf;  dtman  IG,  dditye 
piirushah  17:  asambhnti,  sambhüti  9.  11,  vidyd  avidyd  12-14),  —  prajdpati  und  satyä- 
nrite  19,  77,  —  sarasvati  vdc  9,  27.  30.  10,  30.  18,  37,  —  makhasya  giras  11,  57. 
37,  2  fg.,  —  aditi  vishnupatni  29,  60,  —  aditi  u.  diti  10,  16.  18,  22,  —  aditi,  devdndm 
patiiih,  dhishandh,  varntrth,  gndh,  janayah  11,  Gl,  —  divyo  gandha7'vah  ketajmh  9,  1. 
11,  7,  —  gandharvdh  saptavi^äfatih  9,  7,  —  Bathagritsa,  Bathanjas,  Rathasvana, 
Rathecih-a,  Rathaprota,  Asamaratha,  Tdrkshya,  Arishtanemi,  Senajit,  Sushma  15,  15 
bis  19,  —  Ritdshdd  Rifadhdmd  etc.  als  Namen  von  sechs  gandharva  18,  38-43,  — 
Punjikasthald ,  Kratasthald ,  Menakä,  tiahajanyä,  Pramlocanti ,  Anumlocanti ,  Vipvdct, 
Ghritdci,  Urvagt,  Piirvacitti  15,  15-19,  —  mudas,  dyuvas,  bhehirayas,  iirjas,  stdvds, 
riksdmdni  als  apsards-^&vüQn  18,  38-43,  —  8väna,  Bhrdja,  Anghäri,  Bambhdin, 
Hasta,  Suhasta,  Kricdnu  4,  27  (anghari,  bambhdri,  krigdmi  auch  5,  32),  —  ide  rante 
havye  kdmye  candre  jyote  'dite  sarasvati  mahi  vigruti  (aghnye)  8,  43  (idd,  aditi,  saras- 
vati auch  38,  2),  —  7 mal  7  Namen  der  Winde  (fukrajyotis,  citrajyotis  etc.)  17,  80-86; 

—  nirriti  12,  62-65,  —  valaga,  "hau  5,  23.  25,  —  Qanda  7,  12.  13,  —  Marka  7,  16-18, 

—  Namiici  10,  14.  33.  19,  34.  20,  59.  67.  68.  71.  74;  —  Namen  der  fünf  Jahre  des 
yuga:  samvatsara ,  pari",  idd",  id°,  vatsara  27,  45,  —  Monatsnamen-):  1.  madlui, 
mddhava,  cukra,  fuci,  7^abhas  nabhasya,  ish  (isha),  iirj  (nrja),  sahas,  sahasya,  tapas 
tapasya  7,  30.  22,  31  (13,  25.  14,  6.  15.  16.  27.  15,  57),  —  2.  dpi,  svdpi,  apija,  kratii, 
vasu,  aharpati,  ahar  magdham,  mtigdha  vaina^gina,  vinaüicin  dntydyana,  antya  bhati- 
vana,  bhuvanasya  pati,  adhipati  9,  20,  —  3.  vdja,  prasava,  apija,  kratu  .  .  .  adhipati, 
prajdpati  18,  28,  —  4.  vdja,  prasava,  apija,  krata,  svar,  miirdhan,  vyapiuvin,  antya, 
antya  bhanvana,  bh.  p.,  adhipati,  prajdpati  22,  32,  —  5.  asu,  vasu,  vibhu,  vivasvant, 
ganagri,  gunapati,  abhibhü,  adhipati,  pisha,  sa^sarpa,  candra,  jyotxs,  inalimluca,  divd 
patayant  22,  30,  —  abdo  ayavobhih  12,  74,  yai'df  cd  'yavdg  cd  14,  31.  26,  —  Zahlen 
von  1  bis  pardrdha,  Billion^)  17,  2,  —  ganaka  30,  20^),  —  akshardja,  krita,  tretd, 
dvdpara,  dskanda  30,  18,  —  27  gandhanm  (==  nakshairaf)  9,  7,  nakshatradarga  30,  10''); 

—  baldsa,  argas,  iipacitas,  100  yakshma,  pdkdru  12,  97,  vishücikd  (Cholera?)  19,  10, 
Körpertheile  19,  85  fg.  20,  5  fg.  25,  l  fg.  39,  8-10. 


^)  s.  Ind.  Stud.  2,  14  fg.  '^)  s.  meine  Abb.  über  die  Nakshatra  2,  349  fg. 

3)  s.  Ind.  Streifen  1,  95.  *)  s.  Ak.  Vorl.  über  ind.  Lit.-G/^  p.  125. 

7* 


52  Yajurveda. 

brdlunaneshu ,  räjasu,  vipyeshu,  ^üdreshu  18,  48,  brähmamim,  rajanyam,  vai^yam, 
füdrcnn  30.  i  (31,  11  aus  Rik'),  hi'ahmardjanydbhyd'ü  pudrdya  cd  'rydyd  ca  26,  2, 
hrahma  uiid  ksliatnun  mehrfach,  — purohlta  11,  «1,  —  hr.  ksli.  nebst  vig  38,19,  — 
a^üdrd  abrdkmandh  30,  22,  —  ^üdrdryau  14,  30,  ^üdre  .  .  arye  20,  17,  giidrd  .  .  uvya- 
jdrä  23,  30,  fi(d7'o  .  .  arydyai  järah  23,  31,  —  nishdda,  punjinhtha  16,  27,  naishdda,  paunji- 
shtlia  30,  8,  mägadhu  30,  5.  22,  dilsa^  bauida,  faushkald,  märgdra,  kevarta,  dnda, 
maindla,  parnaka,  kirdta  30,  Ui,  paidkasa  17,  cdndäla  ix,  —  send  abhthKtrth,  dvyd- 
dhinih,  malimlun,  taskarän,  stenäii  11,  77-79,  stdya,  taskara,  mushtuint')  16,  21:  — 
Pt'ugUed  12,  66  fg.,  —  }>r(th)nd  'krishnah  (Mond!)  23,  15,  sintvali  11,  55.  56;  —  sisena 
tantmni  19,  80;  —  a<^manvati  riyate  35,  lo,  anadvdham  anvdrabhdmahe  Sauni- 
bheyam  35,  13,  medasah  kidydh  (ii.  pitaras)  35,  20. 

Druckfehler  in  meiner  Ausgabe.  Es  ist  zu  lesen:  3,  3  yavL/itJiya,  — 
4,  1  riksaiiidbhyäo,  —    4,  11  vratam  knnuta  vratam  krmnUt'),  —  4,  34  sa^skritam, 

—  174,  13  yuda,  —  7,  14  sa^skritir,  —  8,  22  tarn  jushasva,  —  348,  18  dikshita 
iikhye,  —  12,  3  prciydnärn,  —  371,  l  padydlokxi,  —  13,  15  mijrdhdnäm,  —  15,  9 
ad/üpatinorjorjam ,  — ■  15,  10  samvidunä,  —  15,  31  ^ocishkeQam ,  —  15,  58  vyandya 
vifvamjyoür  ydchd,  —  4:92,  4  "■'■  ^- (tnefan,  —  17,  14  asyti,  —  17,  17  rishir,  —  17,48 
vigvdluP'),  —  541,  IS  prishthydsahitam,  —  541,  19  prishthydsamlay)iam ,  —  17,  78 
havih,  —   18,  60  vida*),  —   19,  2  gpsvantwd'') ,  —  598,  20  ekasydh  payasdpukritenä, 

—  608,  8  u.  11  dhdyyd,  —  19,  68  namS  astv''),  —  19,  85  hridäyena,  —  20,  5  cakskkr 
vinit,  —  20,  (io  kdmant,  —  21,  47  pdthd^sy,  —  67,  18  joshtryor,  —  zu  22,  34  cf. 
die  Angabe  im  Schol.  zu  Kdty.  20,  4,  32:  luptah  svddhydyo  drashtavydh,  die  sich  auf 
^^at.  XIII,  2,  1,  5  stützt;  es  liegt  im  Text  ein  ydlitam  vor.  —  23,  55  kd  im  und 
kd  im'),  —  734,  3  V.  "•  manivdkih,  —  746,  l  vdrdkrinasah ,  —  31,  15  pdrid/uiyg,  — 
932,  11  ddhyddhi  gacJutty,  —  935,  8  vadaii 

1458.     Ms.  er.  oct.  345. 
Kdtydyand's  miukramani  dazu,    VdjdSdueydke  sdrvdnukramanikd ,    in    5  adhy.: 

—  zu   I,   1    und  IV.   10  —V,  8  s.  Ed.  p.  LV-LIX. 

29  foll.  (9  Z.,  a  34  dksh.);  sdmrad  rishikhiimunihhumite  'bde  |  1757]  mdse  na- 
bhdsye  dluivale  ca  pakshe  \  bhrigau  tiüiau  bhütcunite  hy  aleklu  veddkramo  yain  Jugcij)- 
jivdtiena  \\  sdmvat  1757  varshe  pake  1622  pravartamdne  dakshindyane  mdsottama- 
bhddrapaddmdse  ^uddhapakshe  pamcamydm  tithau  bkriguvdsare  Nav'mapure  Ahichatra- 
jndtiya  bhdttaDäldsuta  Pitdmbdrdtmajena  Jaga^j^jtvaiiena  'yam  aimkramanikd 
ydthdpiistakam  alekhi  \  karakritam  aparddham  kshamtum  arhamti  samtak  \  lekhaka- 
pdthdkayoh  kd/ydiiam  bhüydt.     Gute  Abschrift. 

1)  s.  Ak.  Vorl.  über  ind.  Lit.-G.^  p.  122.       -)  s.  Ind.  Stud.  IV,  275.       •')  ib.  p.  199. 
*)  ib.   p.  31.3  not.-.  ■')  ib.  p.  313  not.>.  «)  ib.  p.  231. 

■')  ib.  p.  235,  resp.  Pdn.  VI,    1.   127   vd"  2. 


Väjasaneyi-Samhitä;  Kätyäyana's  anukramanikä  dazu;   —   Väj.-Prätifäkhyam.  53 

I  (40)  10",  adhy.  i— X,  beg.:  mamdalam  dakshinaia  akshi,  —  II  (4o)  IS",  adhy.  XI 
bis  XXI,  beg.:  athd  'gnim  prajdpatir  apacyat,  —  III  (23)  23'',  adhy.  XXII— xxxm,  beg.: 
athä  'fvaniedhd^  caturo  'dhydydn  prajdpatir  apacyat,  tejo  'si  .  .,  —  IV  (i:-;)  27'',  adhy. 
XXXIV  — XL,  beg.:  yaj  jdgratah  shadricam,  —  V  («)  29",  beg.:  atha  chandd'ad;  — 
schliefst:  mddhyamdüitye  vdjasaneyake  sarvdnukraman\kai  'shd  kritir  bhagavatah  Kdtyä- 
yanasyai,  'shd  k>\  bh.  K.  \\  8  ||  it!  Vdjasaneyake  sarvdnukramantye  pamcamo  Wiydyah  \\ 

1459.  Ms.  or.  oct.  346. 
Eine  anonyme  paddhati  dazu. 

123  foll.  (8-9  Z.,  ä  27-29  aksh.);  samvut  1746  varshe  hhddrapachuddha  14  some 
li"  bhagavatd  Jirnadurge. 

Beg.:  ^rtvighnahartre  namah,  vidhih  kritdrthatdm  eti yatprasdddd  annsht{h)itah  \ 
tan  aham  brdhmandn  cishtdn  vamde'bhtshtdrthasiddhaye  \\  1  ||  atha  ishe  tvd-'di  sarva- 
maint)-dndm  rishi-daivata-chamdo-viniyogä  likhyamte  .  .  .,  —  49"  iti  sarvdnu- 
kramanikdpaddhatau  prathamo  'dhydyah  (nichts  weiter). 

I  7\  II  IV,  III  \b%  IV  19",  V  24",  VI  28",  VII  34",  VIII  39",  IX  44",  X 
49",  XI  54",  XII  58",  XIII  63",  XIV  66",  XV  69",  XVI  71",  XVII  75",  XVIII  78", 
XIX  82",  XX  86",  XXI  88",  XXII  90",  XXIII  94",  XXIV  94",  XXV  95"  XXVI  97", 
XXVII  99",  XXVIII  100",  XXIX  102",  XXX  102",  XXXI  103",  XXXII  104",  XXXIII 
109",  XXXIV  111",  XXXV  112",  XXXVI  113",  XXXVII  115",  XXXVIII  119", 
XXXLX  120",  XL  123". 

1460.  Ms.  or.  fol.  879. 

Das  Vdjasaneyi-prdti^dkhyasutram ,  in  8  adhy.:  in  Text,  Uebersetznng  und 
mit  Noten  von  mir  edirt  in  den  Ind.  Stud.  IV,  65  fg.  (1858).  Wird  jetzt  mit 
Uvatas  Comm.  (s.  1462)  in  der  Benares  Sanskrit  Series  edirt  (Heft  1  erschien 
1883,  geht  bis  2,  42). 

8  foll.  (l6  Z.,  ä  38  aksh.);  Ukhitam  Bhagavatipattadhartmadhye  sa^iivat  1759  phd. 
I  (9  kand.)  2",  II  (4)  3",  III  (8)  4",  IV  (lo)  6",  V  (3)  7",  VI  (2)  7",  VII  8",  VIII  8". 

1461.  Ms.  or.  fol.  909. 
Dasselbe  Werk,  mit  einem  kurzen  Oommentar. 

15  foll.  (14  Z.,  ä  38  aksh.);  Kashmir-Schrift;  —  bricht  auf  15"  Zeile  8  im 
Comm.  zu  1,  1G8  ab,  mit:  jdmdtah,  tvashtar  jdmdtar  adbhuta  .  .  .;  dazu  noch  ein 
unpaginirtes,  nur  auf  einer  Seite  beschriebenes  Blatt. 

1462.  Ms.  or.  fol.  591. 

Des  Üata,  Sohnes  des  Anandapnravdstavya-  Vajraia,  hier  nur  als  prdfipäkhya- 
bhdshya  bezeichneter  Commentar  dazu.  Wird  jetzt  (s.  bei  1460)  in  Benares  edirt: 
s.  auch  Ind.  Stud.  IV,  95  fg. 


54  Yajiirveda. 

94  foll.  (l2  Z.,  ä  32-37  aksh.),  gut;  ohne  Datum. 
I  18^  II  21\  III  48^  IV  77\  V  85^  VI  89",  VII  90\  VIII  94». 

Beg. :  fng.  7i.  \  p-tsdmbasadä^iväyo  n.  \  Qrigvrave  ii.  \  avightaw  ashi  \  japädau 
nd  'dhikdro  'sti  samyakpdthmn  ajdnatah  \  prdtifdkhyam  ato  jneyam  samyakpdthasya 
siddiwye  ||  1  ||  avarasamskdi'ayog.  chamdasi  niyamah  \  Die  mtra  sind  durch- 
gezählt. 

1463.     Ms.  or.  fol.  590. 
prdfifdkhyajyofsnd,  Commentar  des  Bdmacandr-a ,  resp.  Rdmagarman,  Sohnes 
des  Siddhefvara,  zum  Vdjasaneyi-Prdtt^dkhyn^  verfafst  frtA'e  1739  (AD  1817),  für  einen 
Baghimdtha,  der  in  Vairdjakshetra  wohnte. 

•53  foll.  (l2  Z.,  ä  32  aksh.);  ganz  moderne  Abschrift,  von  Professor  G.  Bühler 
in  Bombay  am   1.  August  1867  erhalten. 

Die  siitra  sind  dem  Inhalt  nach  zusammengestellt,  nicht  in  der  Reihenfolge 
des  Textes  behandelt;  auch  ist  eine  ganze  Zahl  derselben  völlig  übergangen;  dafür 
enthält  das  Werk  aber  zahlreiche  andere  zur  Sache  gehörige  Zuthaten.  S.  Ind. 
Stud.  X,  433.  436  (1868). 

Beginnt:    pr*"  rdmam  sadgumm  iiatvd   Ydjnavalkyamum'm  tathd  \ 
Kdtydyanakrite  j)rdti-fdkhye  Vdjasaneyake  ||  1  || 
Mddhyamdmunnsärma  jyotsndkhyä  tnvritir  laghvh  \ 
kriyate  sukhahodhärtham  mamdändm  Rdmagarmand  ||  2  || 
japddau  nd  'dhikdro  'sti ....  snmyakpdthasya  siddhaye  \\  3  |{ 
Schliefst:    amkdgmsaptakinmte  1739  Qcika  ifvaravatsare  \ 

ishapik/adacamydm  fri  Siddhefiiai'atmwbhuvd  ||  1  ||     • 
Rdmena  racitd  prdtifdkhydjyotsnd  samarpitd  \ 
Qri  Rdma-Siddhe^agurucarandmmi/ruhadvaye  \\ 
iti    ^nmadvidvanmuhitara tna    pi Siddhefvara yogivaramnu Rdmacamdra- 
pamditavirncitd  jyotsnd  p7'dticdkhyavwrttih  samdptä  \\ 

jyotmn(J)kulasambJmto  Vairdja  kshetrasamsthitah  \ 
Raghundthas,  tasya  krite  jyotsnd  viracitd  mayd  \\ 
Inhalt:  sarnjndparihhdshdprakaranam  bis  5°,  —  svardh,  und  samdhi  derselben 
bis  IP,  —  vyamjanasamdhih  bis  14",  —  visargasamdhih  bis  17",  —  sdmdnyavikdi-dh 
bis  26^  —  Accente  bis  32",  wo  eine  gröfsere  Lücke  angezeigt  ist  (atha  grantho  gatah), 
—  vom  padapdiha  bis  39'',  —  vom  kramapdtlia  bis  42",  —  pratijndsritrapari- 
pishtam  bis  45°  (s.  meine  Abhandlung  hierüber,  in  den  Abhh.  der  Königl.  Akad. 
der  Wiss.  zu  Berlin  1871),  —  Fingersprache  aus  der  Ydjmwalkyagikshd  bis  45'' 
(in  der  eben  citirten  Abli.  p.  91  fg.).  —  über  die  acht  vikriti  des  kramapdtha, 
nämlich  den  jatd-,  nid/d-,  pkshd-,  reklu'i-.  dlvoja-.  dcnda-,  ratlia-  uml  ghana-pdtha, 
s.  G.  Thibaut  in  seiner  Schrift  über  da»  j(ttdpat(t/am,  Leipzig   1870,  p.  36  fg. 


Väjasaueyi-Prätifäkhyam,  jyotsiiii  da/.u;  —  patapatlia-Brähmauam.  55 

1464 70.     Ms.  or.  fol.  609  — 61Ö. 

Das  {'atapathu-Brdhmamun  in  der  Mädkyumdina-Schnle;  Buch  I  —  XIV,  in 
100  adky.  —  Herausgegeben  von  mii-  als  vol.  II  des  White  Yajurveda  (1849 --55); 
Buch  I.  II  übersetzt  von  Jul.  Eggeling  in  den  Sacred  books  of  the  East  vol.  XII 
(1882);  s.  auch  meine  Indischen  Streifen   1,  u  fg.  (1868). 

681  foll.  (14-15  Z.,  ä  3-2-34  aksh.);  brihaddranyopanishadah  samdptah  |  sam- 
asta^atapath(ih(\)samkhyd  kdiida  14,  pntpdthaka  68,  brdhmana  437,  grarnthasam- 
khyd  24(;24,  samvat  1531  fdke  1396  pravarttamdne  fuhhakritandmm  samvatsare 
dakshindyanagate  p'tsürye  carada  ritau  kdrttika  pu  di  9  hndlvwasare  dhanishthd- 
nakshatre  vriddhiyoge  kaulavakaram  kumbhard^isthite  camdre  adye'/m  R dj ap ur avdstav- 
yam  dt  Sdvdhtjndtiyd  vohorä  vidyddharena  mupamshaduparyamtaiii  kdmdacatur- 
da^a  dtmapathandrtham  tathd  paropakdrdrthe  likhitam  \  yddri^am  pnstakam  drishtvd 
tddrifum  likhitam  nuiyd  \  yadi  ciiddham  afuddham  vd  mama  doshä  na  d&yate  \ .  — 
Vorzügliche  Handschrift,  accentuirt:  die prapdthaka  sind  immer  (die  adhydya  nicht 
immer)  markirt;  auch  die  Zahl  ihrer  kandikd  wird  stets  angegeben;  ebenso  die 
Cento-Schlüsse  der  letzteren,  und  am  Ende  des  kdnda  je  dessen  Name.  Es  beginnt  im 
Uebrigen  jedes  kdndam  mit  einigen  Zeichen,  welche  den  von  den  Jaina-Mss.  her 
bekannten  dgl.  sehr  ähnlich  sind,  cf.  nro.  1426  und  Ind.  Stud.  XVI,  2. 

1464.  Ms.  or.  fol.  609.  Erstes  und  zweites  kdiulani;  haviryajnasamjnam 
fol.  1—57",  und  ekapddikd"  fol.  58"— 108\ 

I  adhy.  l  7",  2')  14",  3  20",  4  26",  5')  30',  6  38",  7  44",  >s  51",  9  57". 
II  adhy.  l  64",  2  7\\  3  82",  4  89",  5  99^  6  108\ 

1465.  Ms.  or.  fol.  610.  Drittes  und  viertes  kdndam;  adhvarasamjnam  109" 
bis  19  r.  und  graha"   192"  — 263^ 

m  adhy.  1  118",  2  130",  3  139",  4')  148",  5  157",  G  166",  7  172",  8  182",  9  191". 
IV  adhy.  l  203",  2  217",  3')  230",  4  241",  5')  253",  6  263". 

1466.  Ms.  or.  fol.  611.  Fünftes  und  sechstes  kdndam;  savasamjnam 
264"  — 304",  und  ushdsamhhatrma"  305"— 354". 

V  adhy.  i  271",  2  279",  3^)  289",  4  298",  5  304". 
VI')  adhy.  1   311",  2  319",  3  827",  4  332",  5  338",  0')  344",  7  351",  8  354";  — 


1)  nicht  markirt.  2)  die   Angabe:    ^•atapathasyci  'rcUtan  hinter  3,  4,  14,  s.   Edit. 

p.  497  und  Akad.  Vorles.  über  ind.  Lit. -G.'  p.  132,  liegt  auch  hier  (fol.  285")  vor;  es  ist 
jedoch  bei  ||  14  ||  arddha  \\  cha  ||  das   Wort  gramtha  erst  von  zweiter  Hand  hinzugefügt. 

■'')  zu  den  sprachlichen  Differenzen  zwischen  Buch  I — V  und  VI — X  s.  Ind.  Stud.  13, 
266  fg.  Akad.  Vorl.'  p.  147.  Ich  führe  hier  noch  eine  dgl.  Differenz  an.  Wie  in  der  Legende: 
devdg  ca  vd  asurdf  ca  \  ubhaye  prdjdpatydh  VI  fg.  statt  des  Perfects:  paspridhire  das  lin- 
perfect:  aspardhanta  haben,  lautet  ebenso  auch  die  Legende:  prajdpater  ha  vai  prajdh  sasri- 
jdnasya  parcdni    visasra'osiih    in*  VI  fg.    vielmehr:   prajdpatih  prajdh   srishtvd   vyasraüisata, 


56  Yajiirveda. 

die  Angabe:  gatapathasyd  'rdham  hinter  7,  l,  19  (Ed.  p.  555)  findet  sieh  hier  (s. 
345")  nicht  vor. 

1467.  Ms.  or.  fol.  612.  Siebentes  und  achtes  kändam;  hasüfihatasamjnam 
355"  — 390",  und  citi"  391"  — 432". 

VII  adhy.  1  360",  2  366",  3  373",  4')  381",  5-')  390". 
VI!I  (idhy.  1   395",  2  400",  3  405",  4  412",  5  417",  6  424",  7  432". 

1468.  Ms.  or.  fol.  613.  Neuntes  und  zehntes  kdndam;  samcitisamjnam 
433°  — 468",  und  agnirahasya    469''  —  502". 

IX  adhy.  1   440",  2  448",  3  454",  4  461",  5  468". 
X  adhy.  \')  473",  2  480",  3  484",  4^  491",  5-^  498",  G")  502". 

1469.  Ms.  or.  fol.  614.  Elftes  und  zwölftes  kcmdam;  ashtddhydytsamjnam 
503"— 539",  und  madhyama    540"  — 577". 

XI  adhy.  1  509",  2^)  516",  3  517",  4  522",  5  532",  G^)  535",  7  537",  8  539". 
XII  adhy.  1  542",  2  547",  3  550",  4  556",  ö'O  558",  G  561",  T')  565",  8  573",  9  577". 

1470.  Ms.  or.  fol.  615.  Dreizehntes  und  vierzehntes  kändam;  afva^ 
medhasamjnam  578"  —  613",  und  brihadäranyopanishadah  614"  —  81". 

XIII  adhy.  1  582",  2  589",  3  592",  4  599",  5  605",  6  607",  7  608",  8')  613". 
XIV  adhy.  \-)  622",   2-)  628",   3'-)  633",   4^  641",  5^)  648",  G'^  660",  7")  669", 
8'-')  672",  !)-)  681". 

Erwähnte  Namen  etc.''*):  —  in  Buch  I:  Ashädha  Sdvayasa  1,  1,  7,  — 
Ydjnavalkya  1,  1,  9.  3,  1,  21.  26.  9,  2,  12.  3,  16,  —  Ba?-kn  Vdrshna  1,  1,  10,  — 
Aruni  1,  2,  11.  6,  3,  26,  —  Pdnci  2,  3,  9,  —  Bhdilaveya  6,  1,  i9  (bd/mm  api- 
QaQre),  —  Aupoditeya  9,  3,  16,  —  cke  1,  4,  24.  2,  2,  10.  3,  1,  26.  3,  is.  5,  3.  4,  1,  8. 
35.  37.  5,  1,  3.  6,  3,  8.  25.  4,  14.  21.  7,  1,  3.  3,  12.  4,  12.  9,  1,  21.  2,  2.  3.  4,  —  mimdiosä 
3,  2,  12,  —  trayt  vidyd  1,  4,  3,  —  tad  dhnh  3,  1,  21.  3,  10.  5,  3.  4,  1,  8  etc.,  — 
Hiranyastupa  6,  4,  2,  —  Entstehung  Atns  4,  5,  13  {Atreyt  yoshit),  —  Qamyu 
Bdrhaspatya  7,  2,  24,  —  Brihaspati  Angirasa  2,  5,  25,  —  Manu,  sein  Stier,  seine 
Frau,  Kildtdkuli   1,  4,  u-17;  zündete  das  Feuer  zuerst  an  4,  2,  5;   opferte  zuerst 

oder:  parcdni  vyasravjsanfa.  Dem  mystisch -speculativen  Charakter  der  agnicayana-^ücher 
entspricht  die  Verwendung  des  Wortes  devds  als  Sinne  in  VI,  1,  2,  12.  VII,  4,  1,  16.  5,  1, 
20.  21.  IX,   1,  1,  6.  —  S.  noch  unten  p.  60.  61. 

1)  bezeichnet  als  5!  2)  nicht  markirt. 

"^)  bezeichnet  als  ekashashtifamo,  cf.  das  über  s/wshfipatha  Ak.  Vorl.  über  ind.  Lit.-G.' 
p.  129.   132   Bemerkte.  *)  desgl.  als  cafuhshauhtitamo. 

5)  desgl.  als  pamcashashtitamo.  ^)  desgl.  als  shatshashtitamo. 

^)   8,2  bis  zum   Schiiils  ohneAccente! 

*)  bezeichnet   als  «/(««(statt  paHca"\)navatimo  .  . 

^)  desgl.  als  sapia('.)nacatimo  .  .  ^'')  als  ashfa(!Jnavatimo. 

^1)  als  navatimo!  soll  wohl  nava(!)navntimo  sein.  ^'^)  blos:  adhydyah! 

':')  8.   Akad.  Vorl.  über  ind.  Lit.-(T.-   p.  ].30fg. 


Qatapatha-Brähmanam;    erwähnte  Namen  etc.  (Buch  I.  II).  57 

5,  1,  t;    Fisch,  Fluth,  Schift',  >ittara  gm\  Tochter  Tdd,  Mitra  u.  Varuna  8,  1,  i-io, 

—  agni  vaifvchiara,  Videgha  Mäthava,  Gotama  Rähügana,  Saddnträ  (iittardd 
gireh)  Kosala-Videhdndm  maryudd  (te  hi  Mdthaväh')  4,  1,  lo.  i9,  —  Kaxrnpancäla 
7,  7,  8  (caturairnttam) ,  —  ^arva  iti  yathd  Prdcyd  dcakshate  bhava  iti  yathd  Bdhikäh 
7,  3,  8,  —  cannan  (Menschen),  ^arman  (Götter)  1,  4,  -i,  —  brdhmana  (ehi),  vai- 
gya  (dgahi),  rdjanyabandhu  (adravd),  ^udra  (ddhdva)  1,  4,  12,  —  hrdhmairio  rdjd- 
nam  anucarati  2,  3,  2,  —  brdhmandh  . .  rdjanynbandhavah  2,  4, 2,  —  mahendra  u.  mahd- 
räja  6,  4,  21,  —  purmha,  afva,  go,  avi,  aja  als  papi  2,  3,  6,  —  agni  Flucht  in's 
Wasser  2,  3,  1,  —  die  drei  Aptya  2,  3,  1-4,  —  devayajanam  im  Monde  2,  5,  is,  — 
Indra  n.  Vrifra,  vajra  in  vier  Stücke  2,  4,  1,  —  die  Götter,  asura  n.  agni  2,  4,  s  fg. 
5,  2  (Theilung  der  Erde),  —  Vishnu  als  Zwerg  2,  5,  5;  Vishmis  Schi-itte  1,  2,  13. 
9,  3,  9,  —  Vifvanipa,  Sohn  des  Tvashtar  {tri^trshan,  shadaksha)  2,  3,  2,  —  Indra, 
Vrifra,  Dann  u.  Dandyü,  DdnaiHt,  Indrafatru  6,  3,  3  fg.,  —  Prajdpafi's  Incest  mit 
seiner  Tochter,  ägnimdrutam  uktham  (^Rik  10,  Gl,  7),  Bhaga  blind,  Pushan  zahnlos 
7,  4,  1  fg.,  —  gdyatrt,  apdd  astar,  parna  7,  1,  1,  —  gdyatrt  zwischen  deva  (agni')  u. 
asura  (Saharakshas)  4,  1,  34,  —  Wettstreit  zwischen'  manas  u.  vdc  4,  5,  8,  — 
anaddhä  rai  tad  yad  imdn  lokän  ati  caturtham  asti  2,  1,  12;  —  etarhi  1,  2,  7.  4,  13 
(jmrd).  2,  3,  1.  7.  4,  13.  4,  1,  15.  le  (jpurd).  2,  1.  5,  3,  23.  6,  3,  17;  —  idam  hi  catur- 
the  purushe  tritiye  samgachdmaha  iti  videvam  divyamdnd  jätyä  äsate  8,  3,  6^). 

in  Buch  II:   BhäUaveya  1,  4,  6,  —  Asuri  1,  4,  27.  3,  1,  9.  4,  1,  2.  6,  1,  25. 
33.  3,  17,  —  Pdnci  1,  4,  27,  —  Mddhxki  1,  4,  27,  —  Aruna  Anpavefi  2,  2,  20, 

—  Ydjnavalkya  3,  1,  21.  4,  3,  2.  5,  1,  2,  —  Aruni  3,  1,  31.  34,  —  Takshan  3, 
1,  31,  —  Jivala  Caibiki  3,  1,  34,  —  Kahoda  KansMtaki  4,  3,  1,  —  eke  1,  4,  3.  s. 
4,  2,  19.  4,  2.  5,  3,  18.  6,  1,  33.  48.  3,  11,  —  dhuh,  tad  ähith  1,  1,  6.  13.  14.  4,  10.  2, 
1,  5.  9.  3,  1,  13.  14.  36.  2,  2.  4,  2,  3.  3,  7.  10.  5,  1,  2.  6,  1,  13.  4,  1.  9,  —  adas  4,  1,  2, 
amiin  4,  4,  14,  —  trayt  vidyd  6,  4,  2,  —  Prattdarfa  Qvaikna  4,  4,  3,  —  Suplan 
Särnjaya,  die  Srinjaya,  Sahadeva  Sdrnjaya  4,  4,  4,  —  Devabhdga  Qrantarsha,  pnro- 
hita  der  Knrn  und  der  Srinjaya  4,  4,  5,  —  Daksha  Pdrvati,  Däkshäyands  4,  4,  6, 

—  Däkshdyanayajna,  Vasishthayajna  4,  4,  2,  —   Müjavantas  6,  2,  17  (Fs.  3,  6I); 

—  saptarshin  %i  ha  sma  vai  pvra  'rkshd  ity  dcakshate,  ami  hy  uttardki  saptar- 
shaya  udyanti  1,  2,  4,  —  krittikdh,  bhiiyishthdh ,  p'dcydm,  rikshdndm  agre  patnya 
äsuh  1,  2,  2  fg.,  —  rohinydm  1,  2,  6,  mriga^trshe  8,  phalgiintshu  11  (arjunyas),  haste 
12,  citrdyäm  n;  —  Götter  und  Menschen  agre  zusammen  3,  4,  4,  —  Wettlauf  der 
Götter  4,  3,  4,  —  Vertheilung  der  Loose  durch  prajdpati  an  die  bhütdni  (Götter, 
pitaras,  Menschen,  asura)  4,  2,  1  fg.,  —  Indra,  König  Yama,  Nada  Naishidha, 
Ana^ant  Sdmgamana,  Asant  Pdnsava  3,  2,  1  fg.,  —  nauh  svargyd  3,  3,  15,  —  ko  hi 
manushyasya   pro  veda   1,  3,  9,  —   t)'yambaka,  aus  st7i  und   ambikd  (Schwester  des 


1)  8.   meine   Abh.  über  die  Vajrasüct  des  Afvaghosha  p.  257. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V. 


58  Yajurvcda. 

rudra)  6,  2,  9;  —  zweierlei  Götter,  die  deva  und  die  brähmana  4,  3,  u,  —  yo  im 
brdhmanam  vä^'^tvisamäno'micarati  kshatriyam.  vd  3,  4,  e;  —  vasanta  an  der  Spitze 
der  Jahreszeiten,  aber  varshdh  sarva  ritavah  2,  3,  7  lg. 

in  Buch  III:  Ydjnanalkya  1,  l,  4.  2,  21  (afs  Rindfleisch,  ahsahun  ced 
bkavati).  3,  in.  8,  2,  24  (Streit  mit  einem  Carakddhvaryu),  —  Vdrshnya  Sdtya- 
yapia  1,  1,  4,  —  (^'vetaketw  Audddlaki  (tad  esho  \dnd  nditiau  'shadhir  jdyate) 

4,  3,  13,  —  atro'  ttardhi  vag  vadati  Kurupancdlatrd  2,  3,  15,  —  girim  Trikakn- 
dam.   Trat"  1,  3,  12,  —  eke  1,  2,  y.  3,  1.  2,  1,  m; ').  39.  2,  5-).  c.  13.  14.  3,  2,  8.  4,  22. 

31.    4,    2,    1.    .'),    2,    3.    (),    2,    5.    7,  1,  29.    2,  3.    9,  3,  9.  30.    4,  18,   tttd   dkuk    2,    3,    21.    4,    1,   3. 

3,  12.  20.  5,  3,  19.  8,  1,  7.  10.  4,  2.  9,  3,  11,  —  Verweis  auf  das  sauparntkddravam  im 
dhishnydndm  brdhmana  2,  4,  i,  —  nur  brähmana,  räjanya,  vai^ya  sind  yajniya,  mit 
fiidra  ist  nur  indirect  zu  verkehren  I,  1,  9.  lo,  —  rdjne  vd  brdhmanäya  vü  (als  Gast) 
rnahokshain  vd  mahdjam  vd  pacet  4,  1,  2,  —  brähmana  vi^vagoträh  im  sadas  5, 
3,  5,  —  brähmanah  pagim  abhidhrishnutamak  9,  l,  12,  —  kshatram  und  vic  9,  3,  3, 
—  somavikrayin  3,  3,  1  fg.,  —  arhant  4,  1,  3.  6.  8,  —  yathä  räjno  rdjdno  rdjakrifah 
sütagrämanyah  4,  1,  7,  —  sa  mlechah   (he   lavo,  he  'lavd),    na   brdhmano  mlechet 

2,  1,  24;  —  wie  der  Mensch  zur  Kleidung,  seine  huic  an  die  Kuh  kam  1,  2,  13,  — 
wie  der  Elephant  entstand  1,  3,  4,  —  der  Augenstern  aus  dem  (^hishtia  Dänava   1, 

3,  11,  —  carma  .  .  mänusham,  farma  devdnäm  2,  1,  8,  —  angirasas  und  mekhalä  2, 
1,  10,  —  bei  der  T  hei  hing  (pitur  ddyam)   manas  den  Göttern,    rdc   den  asura  2, 

1,  18,  —  Erde  vom  Opfer-Antheil  ausgeschlossen  2,  3,  1,  —  soma  am  Himmel, 
Suparni  u.  Kadn),  Flug  der  gdyatri,  die  Gandharva  als  a"o>«« -Wächter,  Schaffung 
der  vlnd  2,  4,  1  fg.  G,  2,  2  fg.  9,  3,  18,  —  Medhätither  mesha,  Vrishanafvasya 
Mene,  Ahalydyai  jära,  Kau^ika  brähmana  Gautama  bruvdna,  3,  4,  18.  19,  — 
Götter,  Menschen  und  pitaras  tranken  vormals  leibhaftig,  drifyamändh ,  zusammen 
6,  2,  26,  —  Viertheilung  der  Götter,  aber  dann  ein  Haupt:  iiuh-a  4,  2,  1,  — 
drei  Städte  der  asura  von  ayas,  Silber,  Gold  4,  4,  3,  —  die  ddltya  und  die  angiras 

5,  1,  13,  —  Berge  und  Steine  ^ariram  des  vritra,  resp.  soma  9,  4,  2,  —  Dreitheilung 
von  Tausend  3,  1,  13. 

in  Buch  IV:  Carakäh  I,  2,  19'').  2,  4,  1^).  Carakddhvaryavah  2,  3,  15,  — 
Ydjnavalkya  2,  1,  7.  6,  1,  10.  8,  7,  —  (Jvetaketu  Audddlaki  2,  5,  15  (uQänd, 
wie  ni,  4,  3,  lö),  —  Aruni  5,  7,  9.  —  Räma  Aupatasvini  6,  1,  7,  —  Budila 
AgvatardQvi  (!,  1,  9,  —  Kauküsta  G,  1.  13,  —  tad  adas  tad  divdkirtjjdnäm  bräh- 
mane  vyäkhyäyate  1,  1,  15,  —  tad  dgnimärutam  ity  ukt/iam  tasmins  tad  vyäkhyäyate 
5,  1,  8,  —  Dadhyanc  Atharvana  und  madhu  ndma  brdhmanam  1,  5,  18,  —  eke  2,  1,  8. 

2,  16.  4,  2,  9.  3,  10.  5,  4,  14.  7,  3,  —  etena  nv  eva  bhüyishthd  ivo  'pacaranti,  anena 


1)  Ts.  VI,  1,  4,  2.  2)  Ts.  VI,  1,  4,  3. 

3)  Ts.  VI,  4,  e,  1.  *)  Ts.  VI,  5,  2,  1. 


patapatha-Brähmanam;  erwähnte   Namen  etc.  (Buch  111 — V).     "  59 

ft'  evo  'pacaret  6,  6,  7,  —  etan  nv  ekam  ayanam,  athe  'dam  dvittyam  6,  8,  7.  s,  athe 
'dam  tiittyam  i3,  —  tad  dhiih  2,  2,  i4.  3,  4,  33.  5,  2,  6.  i3.  8,  i4.  9,  lo,  —  mimä<asä 
1,  1,  16.  2,  1,  7.  5,  3,  8.  4,  7.  8,  4,  —  trayi  vidyä  6,  7,  i  fg.,  —  väkomkye  brahmodyam 
vadanti  u.  vdkoväkyam  brähmanam  6,  9,  20,  —  als  die  Bhrigu  resp.  Afigiras  zum 
Himmel  stiegen,  blieb  Cyavana  zurück  1,  5,  1,  —  (^arydta  Mänava,  gopäla  u.  avi- 
pd/a,  Cyavana,  Svkanyd  (^dn/dfi,  aQvinau  vom  Opfer  der  Götter  im  Kurukshetra  aus- 
geschlossen, Jungbrunnen  1,  5, 2-ic,  —  Mitra  als  brahman  kräftiger  denn  Varuna 
als  kshatram  1,  4,  2,  —  brdhinana  u.  purod/id  1,  4,  5,  —  in^d  vai  kshatriyo  balavdn  3,  3,  6, 

—  mahdrdja,  mahendra  3,  3,  17,  —  zweierlei  Götter  3,  4,  4,  —  Indra  floh,  nachdem 
er:  vriti'dya  vajram  prajahära  1,  3,  1,  —  dreierlei  Götter  für  die  3  savana  3,  5,  1,  — 
pnnisho  vai  prajdpater  nedishtham  3,4,3,  —  viererlei  rfff/:sA?nff,  Werthverhältnifs 
dabei  3,  4,  7.  24,  —  Atreydya  kiranyam  daddti,  weil  Atin  einst,  als  devandm  hotä,  asu- 
ratamasam  beseitigte  3,  4,  21,  —  dditydndm  ayanam,  angirasäm  ayanam  4,  5,  19.  20 
(cf.  drei  ayana  6,  8,  7.  8.  13),  —  die  Götter  Anfangs  alle  gleich,  atishthd  er- 
strebt durch  agni  (yarcas),  indra  (pjas),  mi-ya  (bhrdjas)  5,  4,  1,  —  indra  als  vtrya- 
vattama  unter  den  Göttern  6,  6,  3,  —  nach  Prajdpatis  Schiedsspruch  gehören  ^U 
des  aindi-avdyava,  resp.  aindratimya ,  graha  dem  Vdyii,  ^U  dem  Indra  1,  3,  11  fg. 

in  Buch  V:  Aupdvi  Jdnap'uteya  1,  1,  5,  —  Ydjnavalkya  5,  5,  14,  — 
Ariini  verfluchte  und  streckte  hin  den  Bhadrasena  Ajdtagatrava  5,  5,  14  (so 
erzählte  Ydjn.),  —  Pritkin  Vainya  (jnannshydnäm  prathamo  'bhishishice)  3,  5,  5,  — 
tad  dha  smai  'tat  Kurupancdld  dhuh  (mit  Rücksicht  auf  ihre  rdjdno  rdjasitya- 
ydjinah)  5,  5,  5,  —  eke  1,  3,  10.  2,  2,  3.  14.  20.  3,  5,  24.  25,  —  tad  dluih  1,  1,  9.  4, 
5,  4.  5,  1,  2,  —  yathopasmdram  2,  2,  2,  —  vdjapeya  nur  für  den  brdhmaiia  1,  1,  11, 

—  alle  vier  varna  zum  ÄO?ftrt-Genufs  kommend  (!)  5,  4,  9,  —  füdra  als  ayajniya 
3,  2,  2.  4,  —  ke^ava  puni^ha  als  Verkäufer  der  jmrisrut  1,  2,  14,  lohäyasam  in  seinen 
Mund  geworfen  4,  1,  1,  —  die  11  ratna  eines  Königs:  senänt,  purohita,  makisM,  süta, 
grdmani,  kshattar,  samgraMtar,  bhdgadugha,  akshdvdpa,  govikarfa,  pdldgala  3,  1,  1  fg., 
die  parivrittt  13,  —  Stufenfolge:  brdhmana,  König,  rajabkratar,  mta  oder  sthapati, 
grdmani,  sajdla  4,  4,  15-19,  —  königliche  Gewandung  3,  5,  20  fg.,  —  Sdrasvatir 
rt/jrts  als  erster  der  17  Bestandtheile  des  abhisheka -Wassers  3,  4,  3.  23.  25,  —  yadi 
vai  prajdpateh  param  asti  vag  eva  tat  1,  3,  11,  —  varwidd  dha  vd  abhishishi- 
cdndd  imdriyam  vtryam  apacakrdma  4,  3,  2.  5,  1,  —  Indra  und  Namuci  4,  1,  9,  — 
in  vritt-a  waren  agre:  rico  yajiaashi  samani  5,  5,  1,  —  Vi^vanipa,  Sohn  des  Tvashtar, 
triftrshan,  shadaksha  5,  4,  2,  —  gandhar-vds  und  a^va  1,  4,  s,  —  Svarbhdnu  und  »urya 
3,2,2,  —  esha  uparishtäd  Aryamnah  panthah^)  3,  1,  2.  5,  1,  12,  —  Entstehung  des 
Tigers  3,  5,  3.  4,  1,  11.  5,  4,  10,  —  Würfelspiel  4,  4,  23  fg. 


1)  MilchstraCse?  s.  TBr.l,  7,  6,  6.  Panc.  25,  12,  3;    cf.  die  Ermi  nge-strete  etc.  bei 
J.  Grimm,  Deutsche  Mythologie*   p.  295  —  98. 


60  •  Yajiirveda. 

in  Buch  VI:  Aktäkshya  1,  2,  24,  —  Tandy a  1,  2,  25,  —  Carakdh  2,  2,  i.  lo, 

—  Mdhitthi  2,  2,  lo,  —  eke  1,  4,  i;i.  37-39.  3,  1,  42.  5,  2,  i9*).  22.  6,  1,  22.  2,  9. 
7,  2,  8  \rlkrityd')\.  8,  l.  3,  —  tnd  dJmh  1,  1,  1.  10.  2,  15.  29-32.  36.  4,  20.  2,  2,  29.  31. 
3S-40.  7,  4,  12.  8,  1,  1,  —  tad  II  rd  dhiih  2,  2,  14,  —  atho  dhiih  1,  2,  9.  10.  21,  — 
td.sdin  iiktu  l)(üidhuh  •')  2,  2,  5,  —  Uisyo  pari  handhuh  2,  2,  39,  —  yat/uii  \'a  yajus  tathd 
handhuh'^')  3,  2,  8.  4,  2,  4.  G,  2,  5.  6.  3,  1.  5.  6,  —  ya  eteshdm  dvritam  ca  brdhmanam 
ca  )ta  vidydf,  tusyai  'ta  utsanndh  synh  2,  1,  39,  tayor  ato  brdhniaiiam  iidyate  ibid., 

—  tasya  tad  eva.  hrdhmanam  yat  pura^caram  6,  1,  5,  —  ity  dcakshate  paroksham, 
parokshakdmd  hi  devdh  1,  1,  n.  2,  3.  7,  1,  23,  —  Vdtsapra  7,  4,  i  fg.,  —  asad  vd 
idam  agra  d.sit  1,  1,  1,  —  prajdpatir  vä  idam  ayra  dsit  1,  H,  1,  —  pnijdpatir  vai 
Manuk  6,  1,  19,  —  agni,  rdyii,  dditya  1,  2.  1-3.  2,  3,  2.  4.  6.  3,  3,  16  (vi^vam  jyotih). 

5,  3,  3.  7,  4,  4.  7,  —  acht  agniriipdni  {riidra,  sarva,  papipati,  nyra,  apani,  bhava, 
mahddeva,  t^dna),  kumära  als  neuntes  1,  3,  10  fg.,  —  phdlguni  paurmimdst  erste  Nacht 
des  Jahres  2,  2,  18,  —  ddkshdyamhastah  7,  4,  2,  —  kshatram  vd  anv  apo,  vai^yam 
ca  pidram  cd  'mi  rdsabho,  brdkmanam  ajah  4,  4,  12,  —  fünf  papi  {pnrusham  afvam 
gdm  avim  ajarn)  2,  1,  2.  18,  goldene  pafiifirshdni  38,  irdene  39,  —  anaddlidpuriisha 
3.  1,  24.  2,  4.  4,  4,  14,  —  dronacitam  vd  rathacakra"  vd  kanka"  vd  praüga"  vo  'bhaya- 
tah-praügam  vd  saimihyapurtsham  vd  7,  2,  8,  —  Gerundium:  spd^ayitvdya  3,  3,  11. 

in  Buch  VII:  Vdmakakshdyana  1,  2,  11,  —  ^dndilya  5,  2,  43,  —  eke 
1,  1,  1.  2,  15.  2,  1,  13.  3,  1,  7.  2,  8.  17.  4,  1,  44.  5,  2,  10.  29.  30,  —   tad  dhuh   1,  2,  23. 

3,  1;    11.    26.    36.    37-41.    43.    2,    4.     4,    1,    6.    45.    2,    9.    17.    20.    38.    40.     5,    1,    29.    2,    6.    37.    43,    — 

flokah  5,  1,  21.  2,  52,  —  fusyo  'kto  bandhnh   1,  1,  34  etc.,  yathai'va  yajus  tathd  bandhuk 

4,  2,  5,  tasyu  'pari  bandhnh  1,1,  36.  3,  2,  13.  4,  2,  8,  —  üshds  als  idbain  für  die 
prajds  1,  1,  7,  —  Erschöpfung  des  prajdpati  nach  der  Schöpfung  1,  2,  1.  4,  2,  3,  — 
agni  vdyu  dditya  1,  2,  5,  —  tamah  pdpmdnam  2,  1,  2,  —  kürmo  vai  koQyapas,  tasmdd 
dhuh:  saiTah  prajdh  Kd^yapya  iti  5,  1,  5,  —  Erschaffung  des  purusha,  als  des 
ersten  der  Thiere,  tnanasah  5,  2,  6,  —  weifses  Rofs,  Symbol  des  dditya  3,  2, 
1(1.  14  (^prajdpati  als  w.  R.),  —  apsujd  u  vd  a^vah  5,  2,  18,  —  teshdin  brdhmano  nd 
'^ntydt  5,  2,  37,  —  etasydm  digi  parjanyo  na  vai'shuko  yatrai  Ve  bhavanti  5,  2,  37,  — 
Schlangendienst  (sarpandmdni)  4,  1,  25. 

in  Buch  VIII:  Carakädhvaryavah  1,  3,  7.  7,  1,  15^).  24,  —  Mdhitthi  6,  1, 
16-20,  —  (^'dtydyani  1,  4,  9,  —  Svarjin  Ndgnajitah,  Nagnajid  vd  Gdndhdrah 
1,  4,  in  (^rdjanyabandhur  iva  tv  eva  tad  uvdca),  —  eke  1,  4,  1.  7.  4,  4,  9-11.  5,  3,  s '). 

6,  3,  11.  14,  —  tad  dhuh  1,  3,  1-5.  4,  2.  4.  5.  5,  4,  8.  7,  2,  7.  19.  3,  s,  —  mimdmsd  7, 
4,  12,  —  iikto  bandhnh   1,  l,  9  etc.,  upari  bandhnh  1,  4,  10.  2,  4,  20.  3,  4,  15.  4,  4,  12, 


1)   T.y.  V,    1,  6,  4.  Kdth.   19,  6.  2)  s.  Ind.  Stud.  8,  72  —  74. 

•')  in  I — V  heilst  es:    so  's«ü  eca  bandhuh,  samdna  etaaya  yajusho  bandhuh. 

■4)   Ts.  V,  3,  10,  1.  Kdth.  2-2,  6.         5)  Ts.  III,  5,  2,  5.  IV,  4,   i,  3.  F*.  Kdnva  15,  9. 


(Patapatha-Brähmanain;   erwähnte   Namen  etc.  (Bticli   VI  —  X).  61 

yathai  'm  yajus  tathd  bandhuh  (i,  1,  &,  —  vdcd  hi  W«o  .«o /•('«/»  kritam,  tasmud 
vag  Vifvakdrma  'rshih  1,  2,  9,  —  agni,  vdyit,  ddltya  3,  2,  i.  5,  1,  35.  2,  8.  7,  1,  9-20. 
in  Buch  IX:  tad  dliai  'tac  Chdndilyah  Kamkatiyebhyo  liarahahkarma 
pradifya  pmvarrdja  4,  4,  iv,  —  Mdlütthi  5,  1,  57,  —  atha  ha  sind  "ha  (^dndilyah: 
Turo  ha  Kdvasheyah  Kdrotydm  devehhyo  'gidm  cikdya  5,  2, 15,  —  {'dndilydyanah 
präcyäm  jagdma,  Belehrung  des  Daiyämpdti  5,  1,  G-t,  —  {'ydparnah  Sdyakd- 
yanah  5,  2,  1,  —  eke  1,  2,  u.  3,  4,  11.  5,  2,  9.  11.  14,  —  tad  dhuh   1,  1,  43.  44.  2,  3,  50. 

3,  1,  17.  o,  18.  19.  4,  3,  11.  15.  5,  1,  40,  —  mtmd^sd  5,  1,  12,  —  aranye  'niicyah  3,  1, 
12.  24,  —  sapta  prdcyah  sravanti  3,  1,  18,  —  sapta  praticyah  sravanti  .  .  .  ya 
etdsdm  nadtndm  pibanti  ripratardh  ^apanatard  dhanasyavdditard  bhavanti  3,  1,  24,  — 
agni,  vdyu,  dditya  1,  1,  23  (devdnd^  hridaydni).  2,  1,  21.  3,  1,  3-6.  5,  1,  60,  —  indra 
als  freshtho  ba/ishtho  inryavattamah  2,  3,  3.  5  (apratirathah),  —  aindryo  'bhiriipd  dvd- 
da^a^)  bhcwanti  2,  3,  6,  —  te  deväh  sarvavi  satyam  avadant  sariuim  asurd  anritam, 
te  devä  dsakti  satyam  vadanta  aishdvtratarri  im  ""sur  anddhyatard  iva  .  .  5,  1,  le,  — 
trayo  ha  vai  samudrdh,  agnir  yajnshdin  niahdvrata'n  sdmndm  mahaduktham 
ricdm  5,  2,  12;  —  atha  ydni  paficati-i'n^at  sa  trayodaQo  mdsah')   1,  1,43.  3,  3,  18. 

in  Buch  X:  Disput  zwischen  (^dndilya  und  seinem  Schüler  tidptaratha- 
vdhani  1,  4,  10,  —  (^dndilya  u.  s.  Schüler  Vdmakakshdyana  4,  1.  11,  —  {.'dndilya's 
Lehre  6,  3,  1.  2,  —  Dhtra  ^'dtaparneya  suchte  den  Mahdgdla  Jdbdla  auf  3,  3,  1, 

—  (^vetaketu  Aruneya,  yakshyamdnah ;  sein  Vater  exarainirt  seinen  hotarVai^vd- 
vasavya  über  die  vier  mahdnti  etc.  3,  4,  1,  —  Priyavrata  Ranhindya?ia  3,  5,  14, 

—  {'ydparna  Sdyakdyana  (mamai  'va  prajd  Salvdndn)  r'djdno  'bhaviskyaii  mama 
h'dhmanä  mama  vaigydh,  .  .  tena  nia  ubhayathd  Sah  an  prajd  '  tirekshyate)  4,  1,  10, 

—  sa   (agnih)    ha   svayam   evd   ''tmdnam   proce    Yajnavacase    Rdjastambdyandya 

4,  2,  1,  —  Bhdradvdjah  4,  ;2,  19,  —  (^dkdyaninah  4,  5,  1,  —  ^'raumatyo  ud 
Hdlingavo  vd  4,  5,  1,  —  (^dtydyani  4,  5,  2,  —  Celaka  (^!dndilydyana  4,  5,  3, 

—  Koshd  dhdvayantah  5,  5,  8,  —  Kucri  VdjaQravasa  Gantama  befragt  von 
üu^ravas  Kaushya  5,  5,  1,  —  Anma  Aupaveci  Gautama,  Safyayajna  Paulushi 
Prdcinayogya,  Mahdgdla  Jdbdla  Aupamanyava,  Badila  Afvatard^vi  Vaiyd- 
ghrapadya,  Lidradyumna  Bhdllaveya  Vaiyd",  und  Jana  ^drkardkshya  Sdya- 
vasa  holten  sich  bei  A^napati  Kaikey a  die  Kunde  des  vaigvdnara  6, °1,  i  fg.,  — 
am  Schlufs  ein  van^a  (dreizehn  Glieder)  6,  5,  9;  —  eke  1,  3,  10.  11.  2,  3,  6.  17.  6,  19. 

4,  3,  21.  5,  1,  —  tad  dhuh  1,  3,  11.  4,  13.  14.  2,  3,  5.  15.  6,  e.  16.  4,  3,  23.  24.  5,  2,  2. 
16.  17,  —  tad  esha  ^loko  bhavati  5,  2,  4.  18,  —  mtmdvjsd  2,  5,  9,  —  itkto  bandhuh 
1,  3,  11  etc.,  —  rishind  'bhyukiam  1,  1,  10,  ri"  'bhyanüktam^')  2,  2,  2.  5,  3,  2,  rishir  abhy- 

^ 

1)  s.  Ind.  Stud.  13,  279.       2)  cf.  m.  Abh.  über  die  Naksh.  II,  -298.  336.  Ind.  Streifen  1,  9i. 
3)  so  in  I— V,  s.  I,  3,  3,  10.  7,  4,  4.    II,  3,  3,  6.  5,  I,  4.  III,  4,  2,  7.  IV,   1,  3,  n. 

5,  3,  3.  6,  1,  10.     Ebenso  XI,  1,  6,  10.  XII,  5,  2,  4.  7,  3,  4.  XIII,  5,  4,  5.  XIV,  1,  l,  25. 


62  Yajurveda. 

onuväda  4,  i,  9,  —  licä  l)hynktam^)  2,  6,  6.  4,  4,  5.  5,  4,  is,  —  npanishad  3,  5,  12 
(als  yaji/sho  rnsah).  5,  1,  1  (als  agner  i'dlc),  —  ddefd  upanishadäm  4,  5,  1,  — 
adhidevatam  1,  2,  2.  2,  (i,  9.  16.  3,  3,  7.  5,  3.  7.  4,  1,  22.  5,  2,  5.  6,  2,  3.  6.  9,  —  adhi- 
yajnam   2,  6,  10.   13.  17.  5,  2,  e.  I8,  —  adhyätmam  1,  2,  3.  2,  6,  u.  is.  3,  3,  6.  5,  4.  7. 

4,  1,  23.  5,  2,  7.  19.  6,  2,  4.  7.  10,  —  adhvaryavah ,  chandogdh,  bahvricdh,  ydtuvidah, 
sarpavidah  .  .  di'vajanavidah  5,  2,  20,  —  vdk  tredM-vikitd:  rico  yapwshi  sdmdni 

5,  1,  2.  5,  —  trayt  vidyd  4,  2,  21.  5,  2,  2.  (21),  —  12000  hrihatt  (=  \0%{){)  pankti) 
ricah,  8000  i.  yajvvjshi,  4000  6.  sdmdni  4,  2,  23.  24.  20  (alle  3  Veda  zusammen 
10800  (ifitlndm);  —  brahvui  kshatram  vit  4,  1,  9.  10,  —  vi^  dem  kshatra  wider- 
spänstig  4,  3,  22,  —  rdjaityahandhavah,  weshalb  stark  5,  2,  10  (und  ' amritavdkd  vaya- 
sdm,  sd  kshipraQyenam  janayah),  —  jdydyd  ante  nä  'firtydt  5,  2,  9,  —  Reihenfolge 
der  Opfer  vom  ddhdna  n.  ayvihotra  an  1,  5,  2;  —  prajdpati  und  Tod  1,  3,  1  {ardham 
eva  martyam,  ai-dham  avmtav}).  4,  4,  1,  —  ne  'va  vd  idam  agre  'sad  dsin  ne  'va  sad 
dstt  5,  3,  1,  —  agnir  vdyrir  ddityah  3,  4,  4.  5,  4,  15.  6,  2,  u.  5,  3,  —  atha  ydny  adhi 
shattriv)^-at  sa  trayoda^o  mdsah  5,  4,  5^);  —  bhavdn^)  vakshyati  3,  4,  3  fg.,  bhoh*) 

3,  3,  5.   4,  2. 

in  Buch  XI:  Aruni  2,  6,  12,  —  Udddlaka  Ar^ini,  Kaurupancdla,  Gatt- 
tamasya  putra,  fuhr  zu  den  Udicya,  Wettstreit  (um  nishka)  mit  (^aunaka  Svai- 
ddyann  4,  1,  1  fg.  ■')'  belehrt  den  {'auceya  Prdctnayogya^)  5,  3,  1,  —  Qveta- 
ketu  Ärnneya  2,  7,  12.  5,  4,  is,  —  y(tdy  evam  Aishdvtrd  (oder  besser  wohl:  ai"') 
ydjayeijuh  2,  7,  32,  —  Janaka  Vaideha  frug  den  Ydjnavalkya  nach  den  agni- 
hotra  3,  1,  2,  verlor  die  von  Gotama  Rdhvgana  erschaute  miti-avindd ,  suchte  sie 
angajidbrdhmaneshii,  fand  sie  bei  Ydjnavalkya  4,  3,  20;  Ge^^räiCh  mit  Qvetaketu 
Aruneya,  Somagnshma  Sdtyayajni  und  Ydjnavalkya  über  agnihotra  6,  2,  1;  bei 
seinem  Opfer  Wettstreit  (um  1000  Kühe)  zwischen  Vidagdha  Qdkalya  und 
Ydjnavalkya'')  6,  3,  1  fg.,  —  Ydjnavalkya  und  Qaulbdyana,  adhvaryu  der 
Aya(h)sthünagrihapah  4,  3,  17,  —  Kefigp'hapatmd^  ha  samrdddughä^  fdrdiVo 
jaghdiia,  prdya^citta  durch  Khandika  Andbhdri*)  8,  4,  1,  Kaiginih  prajdh  6,  — 
Mddhvka  Paingya  7,  2,  s;  —  Bhrigu  Vdnmi  und  Varuna  6,  1,  1,  —  Purüravas 
Aida  u.  Urvaft  5,  1,  1,  —  Idd  Mdnavi  5,3,5,  —  Jnnamejaya's  Palast,  Rosse 
darin  5,5,  13,  —  A7iy  a  tahplakshd,  Kurv kshetra  5,  1,4,  —  Saindhava  (Rosse) 
5,  5,  12;  —  eke  1,  4,  1.  2,  4,  9.  7,  15.  4,  2,  1.  4.  13.  i4.  5,  4,  i3.  14.  7,  2,  4.  8,  —  dhuh, 
(ad  dhith   1,  3,  7.  5,  4.  9.   7,  3.   2,   1,   1.  4,  2.  8.   10.  5,   1-3.   6,  13.  7,  32.  3,  3,  7.  5,  2,  9. 

4,  16-18.  8,  7.  7,  2,  2.  6.  7.  4,  2.  8,  3,  1-3,  —  tad  apt  glokam  gdyanä  5,  4,  12,  tad  apy 


')  ebenso  XIV,  7,  2,  28;   uf.  ydm  vai  devatdm  rig  abhyanüktd  VI,  5,  1,  1.   VII,  5,  I,  4. 
2)  s.  Ind.  Streifen   1,  91.  •^)  sonst  nur  noch  in  XIV,  7  —  9  (7,  3,  5.  8,  2,  2-4. 

9,   I,  5.  6.  8.  10).  *)  s.   noch  XI,  4,  3,  20.   6,  3,  1-6  und  in  XIV,  8.  9  (8,   15,  11.  9,   1,  i)- 

S)  8.    Gopath.  Br.  .3,  6-10.  6)  ibid.  3,  u  fg. 

0  s.  XIV,  6,  1,  1.  9,  1.  »)  s.   Vkhnu  Pur.  6,  6  p.  218. 


(patapatha-Brähmanam;  erwähnte  Namen  etc.  (Bueli  X  —  XII).  6S 

ete  ^lokäh  3,  l,  5,  tad  ete  'bhi  ^lokdh  5,  5,  12,  —  adah  1,  7,  i  (»in  Buch  I«).  2,  1,  3.  5. 

3,  7.  6,  10,  —  iti  nvd  etad  brdhmanam  ndyate  7,  2,  8,  —  iiümd^sd  2,  4,  4,  upamhndvisd 

4,  2,  2.  12.  15,  —   iti  tad  etad  uktapratyuktam  pahcada^arcam^)  Bahuricdh  prdhiih 

5,  1,  10,  —  nai  'tad  asti  yad  daiväsui'am  yad  idam  anväkhydiie  tvad  udyata 
itihäse  ti^at  1,  6,  9,  —  svddhydya  5,  G,  s.  7,  1  ("prafavjsd  und  °pravacane)  fg.,  — 
sechs  verschiedene  Weisen  des  dfrdvami  4,  2,  6,  —  sdvitrt  als  dritte  Mutter  des 
brähmana  ä,  4,  6  (tdo  ha  smai  'tarn  purd  samvatsare  'nvdhnhi).  12,  —  brahmodyam  4,  1,  2. 
5,  3,  1.  6,  2,  5,  —  kdvyam  3,  1,  5.  5,  5,  13,  —  adhydtmam  1,  G,  29.  2,  4,  5,  —  rin- 
mayo  yajurmayah  sdmamayah  2,  6,  13,  —  ricah,  yajü^ski,  sdmdni,  atharvdngirasah , 
anu^dsandni  vidyd  vdkovdkyam  itihdsapurdnam  gdthd  ndrdgai^jsih  5,  6,  4-8, 

—  agner  rigvedo  vdyor  yajurvedah  sitrydt  sdmavedah  5,  8,  3-7  (Jiaidrarn,  ddhvar- 
yavam,  tidgithani),  —  trayyai  vidydyai  p/krain  5,  8,  4  (brahmatvani).  7,  —  hrahma- 
cdrin,  brahmacarya,  dcdrya,  bhikshd  3,  3,  1  fg.;  —  vier  dharma  des  brähmana 
5,  7,  1,  —  brdhtnandyd  'mibriiydt  5,  4,  12,  —  zwischen  brähmana  und  7-äjanyabandha 
ein  brahm.odyam  unpassend  6,  2,  5,  —  brahma  kshatram  vit  2,  7,  14,  —  vaipya 
bringt  dem  König  bali  2,  6,  14;  —  Anfangs  Alles  "Wasser,  goldenes  Ei,  daraus 
purushah,  prajdpatih  1,  6,  2,  —  die  Götter  Anfangs  sterblich  1,  1,  12.  2,  3,  6,  —  agni 
väyu  stirya  2,  3,  1.  5,  8,  2.  8,  3,  5,  a.  c.  ädifya  2,  7,  6.  4,  4,  1.  6,  2,  6-8.  8,  3,  5,  — 
bj-ahma  vai  ynrityave  prajdh  prdyachat  3,  3,  i,  —  g.ri  -»udakrämat«  dein  prajäpati 
4,  3,  1,  —    die  Gandharva:   fürpam  (!)   Yavamän   Kriskir    üdvdlavdn  Dhdnäntarvdn 

2,  3,  9,  —  goldene  Becher  der  Götter  4,  3,  17,  —  rnmio  vai  sarasvdn  vdk  saras- 
vatt  2,  4,  9,  —  Ddnaväh  5,  5,  13,  —  MaMdeva  5,  3,  5;  —  der  sterbliche  Leib 
als  pdpman  2,  6,  13  (der  dtmaydjin  besser  als  der  devaydjin;  Eingehen  zum  svarga); 

—  Sonne  geht,  Mond  geht,  Sterne  gehen  5,  7,  10,  —  Mond  divyah  fvd  1,  5,  1,  Hase 
ihm  gehörig  1,  5,  2,  —  rohint  1,  1,  7,  —  vai^dkhasyd  '■mdvdsyd  1,  1,  7;  —  Ddkshä- 
yamyajnt  1,  2,  13,  —  offenes  Stadtthor  1,  1,  2,  geschlossenes  3,  —  na  vai  striyam 
ghnanty,  uta  tvä  asyä  jivantyd  evd  "dadate  4,  3,  20;  —  sahasram  bho  Ydjnavalkya 
dadmah  4,  3,  20,  bhishmam  rata  bhoh  6,  3,  3-6. 

in    Buch  XII:     (^vetaketu  Aruneya   seinem   Vater   gegenüber  2,   1,  9,  — 
Proti  Kau^dmbeya  Kausarubindi,  brahmacaryam  bei")  Udddlaka  Arimi  2,  2,  13, 

—  Aruni  2,  2,  13.  4,  1,  u,  —  Paingya  2,  4,  8,  —  Bäläki  3,  1,  1,   —    Vdrka/i 

3,  2,  6,  —  Ydjnavalkya  4,  1,  10,  —  Ndka  Maudgalya  5,  2,  1,  —  Suplan  Sdrn- 
jaya  befrug  den  Prattdarga  Aibhdvata  8,  2,  3,  —  Gauriviti  Qdktya  und  Rishahha 

Yäjnatura  König  der  (^vikna  8,  3,  7,  —  Dushtaritu  Pau^sdyana  aus  Da^a- 
purushavträjya  vertrieben  9,  3,  1.  13,  —  Revottaras  Pdtava  Cäkra,  sthapati  der 
Srinjaya,  von  diesen  vertrieben  9,  3,  1.  13,  —  Balhika  Prdtiptya,  Kauravyo 
räjd  9,  3,  3,   —    Vasishtha    u.  Indra   6,  1,  38,    —  purä    Vdsishtha   eva  brahma 


1)  8.  Ind.  Streifen   1,  19.  2)  g.   Gopatha  4,  24. 


64  Yajurveda. 

hluivdti^')  ijntds  tv  e n  d  tipy  cfarhi  i/a  eva  kaQ  cd  'dhife  tato  'ptj  etarhi  yct  eva 
k(t<^  Cd  hraliind.  bluwati  ü,  1,  41,  —  eke  4,  1,  4.  9.  2,  7-9.  3,  7-9-).  5,  1,  2.  3.  14-17. 
8,  3,  18,  —  anye  'dhvai'yavah  7,  2,  12.  8,  1,  t;,  —  tnd  dhih  2,  1,  6.  2,  1.  3.  3,  5.  6. 
8.  18.  3,  ."3,  2-10.  4,  1,  2.  6.  9.  12.  2,  1-6.  9.  10.  3,  1-4.  i;.  4,  2.  4-7.  5,  1,  1.  2.  13.  7,  2, 
2.  16.  3,  20.  8,  1,  17.  2,  13.  3,  21.  27.  2,  12,  —  yatlia  'rk  tathd  brdhnanam  5,  2,  4,  tasya 
tad  eva  brdhiuanom  yat  pvra^carane^')  3,  5,  2,  —  samimtsarasyo  'panishad  2,  2,  23,  — 
tad  esha  f/oko  'bkynktah  3,  2,  7,  —  tad  esha  Qlokah  pratynktah  3,  2,  8,  —  rigveda, 
yajurveda ,  sämaveda  3,  4,  9,  —  agnir  arkyaiii  (inahuvratarn)  mahadnktliain  3,  3,  14, 

—  ddityds  und  ailgirasas,  Wettstreit*)  2,  2,  9,  —  agni,  vdyu,  dditya  3,  4,  8,  —  p'addhä 
vai  mryasya  duhitd  7,  3,  11,  —  iiaruna  König  der  Götter  8,  3,  10,  —  pitrnsha';)  ha 
Ndräyanarn  prajdpatir  uvdca  3,  4,  1,  —  hmshtd  hataputrah  u.  indra  7,  l,  i.  8,  3,  i, 

—  indra  und  Namiici,  die  apnii  als  Aerzte  7,  1,  10.  3,  1  (Schwur),  —  dlkshä  der 
16  Priester ')  1,  1,  2  fg.,  —  sdvitrav)  ha  smai  'tarn  pvrve  papim  diabhanfa,  athai  'tarhi 
prdjdpafyam,  yo  hy  eva  savitd  sa  prajdpatih  3,  5,  1,  —  Reihenfolge  der  Opfer 
vom  agnihotra  ab  3,  5,  2,  —  34  Stadien  des  soma  beim  Opfer*^)  6,  1,  3  fg.,  — 
drei  pafavo  'medhydh:  durvaräha  aidakah  pca  4,  1,  4;  —  brähmano  vd  drsheyak 
sarvä  devatdh  4,  4,  6,  —  sa  yathä  brdhmanatn  ävasathavdsinam  kruddham  yantam 
ukshavehato  'pamantrayeta  4,  4,  6,  —  anddyd  im  brdhtnaneiia  parisrut  9,  1,  1; 

—  favadahyd  5,  1,  1.  3,  ^avodvaha  5,  2,  14,  —  Entstehung  des  Wolfes,  Tigers,  Löwen 
7,  1,  8  (Tiger  König,  Löwe  t^a  der  wilden  Thiere);  —  proshushavi  5,  2,  8. 

in  Buch  XIII:    Mundibha  Audanya  3,5,4,  —  Bhdllaveya  4,2,3.  5,3,4, 

—  Sätyayajni  4,  2,  4.  5,  3,  9,  —  Satyakäma  Jdbd/a  5,  3,  1,  —  Saxmdpau 
Mdnutantavyau  5,3,2,  —  Qaildli  5,3,3,  —  Ydjnavalkya  5,3,6,  —  Indrota 
(^aunaka  5,  3,  5;  derselbe,  zugleich  Daivdpu  genannt,  opferte  für  Jana- 
mejaya  Pärikshita  5,  4,  1,  —  Janamejaya  Pä°  5,  4,  1.  2  (in  Asandtvat),  — 
Bhtmasena,  Ugrasena,  Qrutasena,  Pdrikshiftydk,  Pdrikshitäh  5,  4,  3,  — 
Para  Atndra,  Hairanyandbha,  Kausa/yo  rdjd  5,  4,  4  (Apidrasya  pi(t7-ah),  — 
Marutta  Avikshita,  Ayogavo  rdjd  5,  4,  6,  —  Kraivyah,  Päficdlo  rdjd,  in  Pari- 
vakrd  5,  4,  7,  —  Krivaya  iti  ha  vai  purd  Pancälän  dcakshate  5,  4,  7.  s,  — 
Dhvasan  Dvaitavana ,  Mdtsyo  rdjd,  am  Dvaitavanam  saras  5,  4,  9,  —  Bha- 
rata  Da nhshanti,  Varnundm  anu,  an  der  Gangd  5,  4,  11  (i/e  'yam  Bharatdndm 
injashtih).  12  (Savdyiivifii).  13  (ffakuntald  Nddapity  apsardh).  14  (110  'ddpuh 
pafica  mdnavdh).  21  (Bharatah  Safvafdm  wa),  —  Rishabha  Ydjnahira,  (^viknä- 
nd^  rdjd  5,  4,  15,  —  (.^ona  Sdtrdsäha,  Pancdio  rdjd  5,  4,  16  (Tatirvagd/f).  17 
(Kokapilar).  18,  —  Qatd7i1ka  Sdtrdjita  5,  4,  19  (Kagyasya  '^vam  dddya).  21,  — 
etad-arvdk  Kd^ayo  'gntn    iiidadhate:   dttasomapithdh   sma  iti  vadantah    5,  4,  19,  — 

1)  s.  Ind.  Stud.  10,  34.  -ib.         ■^)  und   10?  s.  Schol.  Kdty.  25,  3,  9.         ■^)  s.  VI,  6,    1,  5. 
*)  s.   Gopatha  4,  23.  ^)   ibid.   4,   1.  ")  s.  Ind.  Stud.    10,  34. 


Qatapatha-Brähmanam;  erwähnte  Namen  etc.  (Biieli   XII.  XIII).  65 

Dhritardshtra  5,  4,  22  (König  der  Kd^i,  dessen  Oplerrofs  {'atdmka  raubte),  — 
mahad  adya  Bhardtdndm  .  .  vo  'ddpnh  sapfa  mdnavdh  5,4,  2h  (s.  14),  —  ViQva- 
karviaii  Blunivami  7,  1,  14,  —  Ka^yapa  7,  1,  15,  —  yd  daivyak  prajdh  ..  yd 
daurydli  prdcyds  frad  ye  tvat  8,  1,  5.  2,  1,  —  hdrhadukthihhir  (^Vs.  29,  \)  dpnntydt, 
Brihadiiktho  ha  r<ii  Vdmadevyo  'fru  vd  Sdmudrir  «fvasyd  "prtr  dadarc«  2,  -2,  14,  — 
Jdmadagnih/ür  (Vs.  29,  25)  evd  '^printydt,  prajdpatir  eva  Jnmadacjnik  2,  2,  14,  —  Mddhu- 
chandasani  ö,  1,  s,  —  Vdmadevymn,  Pärthuraftnam,  Samkriti  3,  8,  4-0,  andere  sdman- 
Namen  5,  1,  1  fg.  :\,  10,  —  Gotamasya  cutKruttarah  stomah  5,  1,  1,  —  eke  2,  2,  15. 
o,  9,  2.  4,  4.   1.  T),   1,  2.  :!.  s.   n.  8.   1,  H.  18.  2,   1.  5.  o,   10.  4,   n,  —  tad  dhnh   1,  2,  2.  9. 

3,  2.    (!.    8.    4,    -.',.    :>,    2.    4.    2,    1,    7.    2.     12.    14.    4,    3.    .5,    2.    6,    2.     3,    2,    3.    3,    9.    5,    2.    (5,    4.    6. 

4,  1,  2.  8,  1,  7,  —  tad  etad  gdthayd  'hhiyttam  5,  4,  2-4.  o.  7.  8  (dviftyayd).  9.  11.  12-14 
(dviftyayd,  fn'tiyayd,  cafurfhyd).  15- 18  (dvitiyayd  17,  tri"  is).  21-23  (di'itiyayd  22,  catur- 
thyd^)  23),  —  tac?  c//«'  hhmnih  clokam  jayan  7,  1,  15,  —  tasya  (oder  teshdm)  uktam 
hrdhmanam  2,  3,  2.  6,  8.  l(»,  2.  4,  1,  0.  6.  2,  s.  u.  14.  15.  3,  0.  5,  1,  11.  13.  ig.  o,  7, 
yad  eva  piirmsdm  hrdhiuanam  tad  atra  I,  «,  3,  frw?/«  etad  eva  hrdhmanain  yat 
pürvasydh  5,  1,  11,  —  iti  dvddaQabhir  auavd kaih  {Vs.  22,  2;i-:u)  5.  1,4,  —  etat 
sä  kfd  III  (Vs.  25,  24)  adhriydv  dvapati  5,  1,  is,  —  sechszehn  a^vastomiydh  3,  6,  5, — 
hrahniodyam  2,  O,  9.  5,  2,  11-22  (vorher  geht  das  abhimethanam  3-8).  —  pdriplavam 
dkhydnmn  dkhydsyan  4,  3,  2,  —    Manur   Vaivasvata,   ricd^  snktani  4,  8,  3,    Fayna 

Vaivasvata,  yajnshdm  anuvdkarn  6,  Varuna  Aditya,  atharvandm  ekam  parva  7, 
iS'omrr  Vaiahnava,  angirasdm  ekam  parva  s,  Arhuda  Kddraveya,  sarpavidydyd 
ekam  parva  9,  Kubera  Vaicravana,  devajanavidydyd  ekam  parva  10,  Asita 
iJhdnvana,  kdmcin  mdydm  11,  Matsya  Sdmmach.  kamcid  itihdsam  12,  Tdrkshya  Vai- 
pagyata,  kimcit  pardnam  13,  Dharma  Indra,  sdmndm  dacatam  i4.  —  Vai'wna  ist 
von  Gestalt  p"/A'  k/ia/afi  viklidha  pinydksha  3,  G,  5,  —  puriisho  ha  Närdyano  'kdma- 
yata  6,  1,  1,  —  purashena  ndrdyanend  {Vs.  31,  l-li;)  'bhishtaati,  —  uttara- 
ndrdyanenai  {Vs.  31,  17  fg.)  'vd  "dityam  apasthdya  6,  2,  20,  —  adhldevatain,  adhydt- 
viam  6,  2,  7.  10.  11;  —  kshatriyasya  (Arm),  brdhmanasya  (Mund),  vaigyasya  (Schenkel), 
füdrasyd  {Knie)  8,3.  u.  —  yo  brdhnanah  sann  acvamedhasya  na  veda  so  'brdh- 
mano,  jyeya  eva  sah  4,  2,  17,  —  ya  11  vai  kap  ca  yajate  brdhtnani-bhnye  'vai 
'va  yajate  4,  1,  3,  —  yad  u  vai  purasimh  piyam  yachati  vtnd  'siiuil  vddyate  1,  5,  1, 
—  vindyanayma  ity  dha  pnrdnair  imam  yajamdnao  rdjabhih  sddhukridbhih  sam- 
gdyata  4,  3,  3.  4,  2  {devaih),  —  brdhmanan  vtndgdthmaii  samvatsaram  gdyatah  I,  5,  1, 
brdhmano  vindgäthi  dakshinata  nttaramandrdm  i(ddghna''s  tisrah  svaya^sambhritd 
gdthd  gdyati:  'ty  ayajate  'ty  aiiin^  saipy rdmarn  ajayad  iti  4,  3,  5,  —  brahma- 
hatyd  8,  1,  1.  .5,  3.  4,  — viereckige  oder  i-unde  Qinafdna  8,  1,  t,.  2,  1  {anantarkitdni 
und  aufarhitdni,   camvdm  tvad  yasmi's  tvat),    —    rdjanyd  vigo  ' nabhishecantydh 


^)  aber  frittyayä  fehlt!    ebenso  in  der  AV/u-«- Reccnsion. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V. 


66  Yajurveda. 

4,  2,  17,  —  (eshd&  rathakärakula  eva  vo  vasatis  tad  dhy  agvasyä  "yatanam  4,  2,  i7, 

—  \\ev  jdyä:  mahishi  u.  100  räjaputryah,  vävätä  u.  100  rdjanyd  aniicaryah,  pari- 
vriktd  11.  100  .<;{itagrdnianydm  duhitarah,  pdldgalt  ii.  100  kshdttrasamgrahitrtndm 
duhitarah  5,  2,  s;  —  Entstehung  des  rajjuddki,  pUuddru,  bilva,  khadira,  pa/dfd  4,  4, 
6-10,  —  ekanakshatre,  sarveslw  nakshatreshu  8,  1,  3,  —  esho  ha  jivdndm  dig  antarena 
saptarshtndm  co  'dayaruan  ddityasya  cd  ' stamayanam  8,  1,  s;  —  ned  ekavacanena 
bahuvacanam^)  vyavdydma  5,  1,  is,  —   mürdhunvuty   anyd  bhavati  sadvaty'^')anyd 

4,    1,    K). 

in  Buch  XIV:  a.  im  pravargyakdnda:  Asuri  1,  1,  33  (resp.  am  Ende  jedes 
hrdhnana,  da  dieselben  sämmtlich  die  kandlkd  1,  l,  33  als  'SahXvxh - kandikd 
haben),  —  dhuh  1,  l,  2.  2,  2,  48-52,  —  rishind  ""thyanüktam  1,  1,  20,  —  Kura- 
kshetram  devdndm  devaydjanam  1,  1,  2,  —  agnir,  vdynr,  ddityah  3,  2,  24,  —  sattram 
der  Götter:  agni^  indra,  sovta,  /;u?Ma  (Glosse?),  vi^fmu,  vifve  devas,  ohne  die  a^vin 
1,  1,  1,  Vorrang  des  Vishnu  1,  1,  0  fg.  (vcmiryah  s),  —  Dadhyanc  Atharvana  1,  1, 
18  fg.  (indra  u.  die  a^vin,  ^iras  abgeschlagen),  madhu  ndma  brdhmanam''')  uvdca 

1,  4,  13,    —  asdv  eva   bandimh    1,  2,  10.  12-14.  17    etc.,    —    Reihenfolge  der   Opfer 

2,  2,  48.  3,  2,  2t;-;3ü. 

b.  im  madhukdnda:  Äydsya  Angirasa  4,  1,  21,  —  Brahmadatta  Caiki- 
tdneya  4,  1,  -'6,  —  Ydjnaiuifkya  4,  2,  5,  —  tad  dJiai  'tat  pafyaiin  rishir  Vdrna- 
devah  pratipede:  ahain  nianiir  ahhavax)  .süryaf  cu  (Eik  4,  2('i,  1)  4,  2,  22,  —  idam 
vai  t(üi  iHddliH  Jjadhyartil  Atharvana  gvibkydm  uvdca  5,  5,  17  fg.,  —  Driptabdldki 
Gdrgya  u.  Ajdta^atru  KaQya  ■'),  l,  1.  14-17,  Janako  Janaka  iti  vai  jand  dhdvaiüi 
b,  1,  1,  —  Ydjnavalkya,  Maitreyl  u.  Kdtydyani  5,  4,  1,  —  am  Schlufs  ein 
van^a  mit  Gl  Gliedern  5,  .'i,  20-22,  —  Aufzählung  der  sieben  rishi:  Gotai)ia- 
Bharadvdjau  Vi^vdiintra-Janiadagm  Vasishtha- Kacyapan  Atrih  5,  2,  6,  —  eke  4,  1,  29, 

—  dhiih  4,  2,  12.  20.  26.  H,  3.  5.  6.  23.  26,  —  (tsya  iiudiato  bhntasya  nigvasitam  etad 
yad  rigvedo  yaju7vedah  sdmavedo  'tharvdngirasa  itihdsah  pnrdnam  vidyd  upani- 
shadah  flokdh  ,s))frdny  anuvydkhydndni  vydkhydndni  ö,  4,  10,  —  yathd  vedo 
vd  'naniikto  4,  2,  28,  —  yad  vai  kirn  cd  'nüktam  4,  :i,  25,  —  amicdnah  5,  1,  1,  — 
tad  etad  rishih  pa^yann  arocat  .ö,  .5,  I6,  —  iti  ^lokdh  4,  :i,  1,  athai  \s-ha  Qloko  bhavati 

4,  3,  34.  5,  2,  4,  —  tasyo  'panishat  satyasya  satyam  iti  5,  1,  23,  —  athd  'ta  dde^ah 

5,  3,  11,  —  ity  aiaicdsanam  5,  .%  u),  —  athd  'to  vratamtma^sd  4,  3,  30,  —  iti  pra- 
gaiäsd  4,  3,  7,  —  etad  viditam  mhialasitam  4,  2,  29,  —  brahmavidyayd  sarvam  bhavi- 
shyamto  tiunin.thyd  bhavauti  4,  2,  2(i;  —  kumyasd  eva  devd  jydyasd  asurdh  4,  1,  1, 

—  ayni,  vdyu,  dditya  4,  1,  13-15.  5,  ö,  3-6,  —  sehr  unehrerbietig  gegen  die  deva 
4,  2,  22,  —  indro  vaikunthah  5,  1,6,  —  y^-y^  devdndm  pratyab udhy a ta^)  sa   eva 


')  s.  Ind.  Stiui.  4,  76.  '^)  s.  ibid.,  sowie  Edit.   p.  1018  (bhucah  als  zu   yas 

gehörig!).  ^)  s.   5,  5,  \i  und   IV,   ],  5,  18.  *)  cf.   den  Namen:   Buddha. 


Qatapatha-Brähmauam;  erwähnte  Namen  etc.  (Buch  XIII.  XIV).  67 

tad  abhiH'at  4,  2,  •_>!,  —  ätmaCx^e  'dam  agra  ästt  purrishavidhah  4,  2,  i  (Schöpfung), 

—  brah)m(  vd  idmn  agra  äsU  tad  ähnänam  evd  'ved:   aha  in  hrahmd  'smt  'ti  4,  2,  21, 

—  asato  md  sad  gamaya,  tamaso  vid  jyotir  g.,  mrityor  nid  'mritam  g. 
4,  1,  :io,  —  dharnuif  param  nd  'sti  4,  2,  26,  —  tarn  devd^  cakrire  dhannaa  sa  ei'd  'dya 
sa  n  {•ra/i  4,  H,  ;i4;  —  kshat'dt  param  nd'sti,  tasmdd  brdfmianah  kshatriyani  adkastdd 
■apdste  rdjasuye  4,  2,  23,  yady  api  rdjd  j)aramatdm  gachaü  brahmai  \hi  'ntata  upani- 
crayati  2;?,  —  tad  etad  brahma:  kshatram  vit  Qudrah  4,  2,  27,  —  pratilomam 
rat    tad  yad  brdhmanah    kshatriyarn   iipeydd:    brahma  me  vakskyatt  V<  5,  1,  15, 

—  yathd  mahdrdjo  jdnapaddn  grikUvd  5,  1,  20,  —  yathd  kumdro^)  vd  mahd- 
hrdhmano  vd  T),  1,  22;  —  yo  ha  vd  asnud  Jokdt  srain  lokam  adrishtvd  praiti  4,  2,  28, 

—  apa  punarmrityutn'^)  jayati  4,  3,  6,  —  Belehrung  des  Sohnes  durch  den 
sterbenden  Vater  4,  3,  25,  —  Wettstreit  der  Sinne  4,  3,  30,  —  ndma  rnpam 
karma  4,  4,  1,  —  na  pretya  samjnd  \sti  5,  4,  12.  13. 

C.  im  Ydjnavalkiyakdnda:  Janaka  Vaideha,  Kiirupahcdldndm  brdh- 
mandh,  anücdnatamah  ? ,  lUOO  Kühe  ausgesetzt  (1,  1,  1  fg.,  Ydjnavalkya  nimmt 
sie,  und  behauptet  sie  im  Disput  mit  dem  hotar  Afva/a  6,  1,  4  fg.,  —  so  wie 
gegen:  Jdratkdrava  Artabhdga  2,  1  fg.,  Bhujyn  Ldhydyani  3,  1  fg.,  Kahoda 
Kaushttakeya  4,  1  fg.,  Ushasta  Cdrdyana  5,  1  fg.,  Gdrgt  Vdcaknavt  6,  1  fg., 
Udddlaka  Aruni  7,  1  fg.,  nochmals  Vdcaknavt  8,  1  fg.,  schliefslich  Vidagdha 
(Jdkalya,  der  dabei  sein  Leben  verliert  9,  i  fg.,  —  Madresha  carakdh  pary- 
avrajdnut  6,  ö,  i,  Madreshv  avasdma  7,  1,  —  Patancala  Kdpya  6,  s,  1  fg.  7,  1  fg., 
l'ochter  gandharvagrihitd  (Stidhanvan  Angirasa)  3,  1,  Frau  gandharvagrihttd 
{Kabaudha  Atharvana)  7,  1,  —  kva  Pdrikshitd  ab/utvanf  6,  3,  2,  —  Janaka  Vai- 
deha  berichtet  dem  Ydjnavalkya  von  den  sechs  Lehrern,  die  er  gehabt''): 
Udanka  (^au/vdyana,  Jitvan  Qailina,  Varku  Vdrshna,  Gardabhtviptfa  Bhdrad- 
vdja,  Satyakdnm  Jdbdia,  Vidagdha  (Jäkalya  6,  10,  1  fg.  und  wird  von  ihm 
belehrt  6,  11,  1  fg.,  —  Gespräch  des  Janaka  V.  und  des  Ydjn.  über  das  agni- 
hotrani,  und  kdmapragna  des  Ersteren  als  vara  7,  1,  1  fg.  41  (Ydjn   in  Verlegenheit), 

—  Ydjn.  und  seine  beiden  Frauen  Maitreyt  und  Kdtydyani*)  7,  3,  1  fg.,  — 
am  Schlufs  7,  3,  26-28  wörtlich  derselbe  vanga  wie  im  madhukdnda  (hier  aber 
68  Glieder),  —  ydjnikdn  6,  7,  4,  —  yathd  Kdpyo  vd  Vaideho  vo  'graputra  iidyain 
(iijjyamf)  dhanar  adhijyam  kritvd  ..  6,  8,  2,  —  asya  vd  aksharasya  pra^dsane  jxrd- 
cyo  'nyd  nadyah  syandante  Qvetebhyah  parvatebhyah  praticyo  'nyd  ydm-ydin  ca  dipam 
6,  8,  9,  —  ime  Videhd  ayam  aham  asmi  6,  11,  g,  bhagavate  Videhdn  daddmi 
mdm  cd  'pi  saha  ddsydya  7,  2,  30.  —  tad  dhuh  6,  <),  10.  23.  24.  7,  1,  m.  10.  2,  2.  7,  — • 
etaih  clokaih  papracha  (5,  9,  30,  —  tad  esha  c/oko  bhavati  7,  2,  s.  9,  tad  <ipy  efe  dokdh 


1)  Prinz!         2)  s.  noch  II,  3,  3,  9.  X,  1,  4,  14.  2,  6,  19.  5,  l,  4.  6,  l,  4.  5,  8.  XI,  4, 
3,  20.  5,  G,  9.  XII,  3,  4,  u.  XIV,  6,  2,  10.  3,  2.        ■"■)  s.  Ind.  Streifi-ii  3,  öot.        *)  s.  5,  4,  1. 

9* 


68  Yajurveda. 

7,  1,  12.  2,  11,  —  tKO'veshu  vedeshn  6,  7,  is,  —  etdbhir  upanishadhhih  samä- 
hitättnä,  vrinddraka  ddhyah  sami  adlutaveda  nktopanishatkah  6,  ll,  i,  —  aupaub- 
shadam  puntsharn  6,  9,  2s,  —   veddniivacaneiia   7,  2,  25,   —   iiktdimt^dsond   7,  .s,  is, 

—  y«6'«  vai  bandhuh  prajndi/utc  rigvedo  yajiirvedah  sdiiuwedo  tha rrdrujiriisa  iti- 
hdsah  purdnam  ridijd  upniushaddh  f/okdh  sntrdnij  u  uit  vydkhydndni 
vydkhydndni  6,  lo,  e:  —  ('fp>i,  dditya,  candra,  vdyu  G,  1,  5-8.  !),  :j,  —  ayni, 
dkdfo,  vdyu,  ddih/a  7,  9-rj,  —  piirusho  jdyamdnah  ^arirdiii  <dj/u.saiiipadyamd7U(h 
pdpniabhih  sdiasrijyate^')  7,  l,  s,  —  Auflösung  des  Menschen  beim  Tode  in  (lyni, 
vdta,  dditya  etc.  6,  2.  i;i,  —  VerheiTlichiing  des  kdrnntn  (J,  2,  u.  7,  2.  (;,  —  jm- 
traishond,  inttai",  hikai"  aufzugeben,  hhikshdcarydin  (J,  4.  i.  7,  2,  26,  —  hdiyain  ca 
pdndityam  ca  nirvidyd  'tlia  ununir,  amaunam  ca.  tnaimam  ca  idrvidyd  'tha  hrdkniaiitdj 

6,  4,  1,  —  devo  hhvtiHi  deiHin  apyeti.  6,  lo,  4.  7.  lo.  i:i.  le.  i9,  —  Reihenfolge  der 
loka,  bis  zum  hrahma"  6,  G,  i,  —  Gradation  der  Wonnen  vom  Menschen  bis  zum 
brakinaloka  7,  l,  :32-;i9,  —  siifram  yasiniiiii  ayani  ca  lokah  parac  ca  lok<di  6,  7.  i, 
antarydinin  4,  —  der  Mensch  nach  dem  Tode  (kva  yaTnishyasi'f  6,  11,  i)  anyan  na- 
vataravi  rupam  tunute  pitryam  vd  gdndharvam  vä  brdhtnam  vd  prdjdpatyam  ud 
daivam  vd  mdnusham  vd  'nyehhyo  vd  hhutebJiyah  7,  2,  ö,  —  i^drira  dtiud  prdjnend 
"frnand  samparishvaktah  7,  1,  21.  2,  1.  9,  —  jx/a/kasa/j ,  cdnddlah,  gramamih,  tdpa- 
sa/i  7,  1,  22,  • —  König  und  ayrdh  pra fye/uisah  aii tayrdiitanyah  7,  1,  4:j.  44, — 
etad  (Iha  sma   vai  tat  piirve  brdhmand  anücdnd  vidvä^sah  prajdni   im  kdmayante  .  . 

7,  2,  2(i:  —  P''iy''  khalit  no  hhavafV^')  satt  7, ;%  0,  —  avedi  7,  2,  15  (für  avediin,  1.  p.  Sgl.). 

(1.    im  khilakdnda:   Kauravydyantpiifra  8.  1,  1.  —   Prdtrida  8,  1.!,  2, 

—  Jauaka  Vaideha  und  Biidila  AQva1ard{-ri  8,  ir>,  11,  —  {'vetaketu  Aruneya, 
Fahcdldndm  parishad  und  Jaivala  P ravdkana  9,  1,  1,  ('»e^.'s  Vater  6^«»- 
tama  und  Prav.  9,  1,  7  fg.,  —  Udddlaka  Ai-uni,  Ndka  Mandga/ya,  Kuindra- 
hdi'ita  9,  4,  4,  —  kurzer  vaii^a:  Udddlaka  Aruni,  dessen  Schüler  Vdjaaaueya 
Ydj'ii.ava/ kya ,  Madhuka  Pciäyyc ,  Cttda  Bhdga vitti,  ■Jdnaki  Aya(li)sfhiina, 
Satyakdnia  Jd/ui/a  und  dessen  Schüler  !),  ;i,  14-20,  —  vait^a  von  58  Gliedern') 
mit  42  metronymischen  Namen  auf  "pufra  9,  4,  :io-:i8,  —  dditydnl  indni  Qukldni 
yajii'zishi  Vdjasaneyena  Yd jn aval kyend  k/iydyanfe  9,  4,  :vm  —  risher  vacah 
frufaiii  9.  1,4,  —  prafikdiii  9,  1,  5,  —  iyam  vidye  'tafi  pärvaiti  »a  kasi)ii''Q  cana 
brdkmana  uvd,^a  9,  1,  11,  —  vdcd  ha  siiiai  'va  pnroa  upayanti  9,  1,  10,  —  sarvdn 
vcddn  anuhravita  9,  4,  17,  —  ckc  8,  I0,  1.  1."),  s  (sdvitrhn  (Dnmhtidjluun  anvdhah'),  — 
dhu/i  8,  7,  1.  18,  1.  15,  6,  —  taayo  ' pauishad  8,  6,  4,  —  ya  evam  etad  vidah,  ye  cd 
'mt  aranye  {•naldlidv)  satyam  updsate  9,  1,  18,  —  wenn  der  Mensch  stirbt  .v« 
vdyinii  dgachati,   weiterer  Weg   bis  zum  /oka  apoka  8,  12,  1,   anderer  dergl.  Weg 

^)  B^iddhas  Lehre.  "^)  pvii/d  catd  ' re  nah  .lati  5,  4,  4. 

•')  die  untersten    40  Glieder   von    Sdmjivtputra  I8  -abwärts  werden    in    dem  caiica  X, 
(i,  5,  9,  wo  S'/«y.  aber  nicht  an    18ter  sondern  an   1 3  ter  Stelle  steht,  als  identisch  bezeichnet. 


(patapatha-Brähmanam;  erwähnte  Namen  etc.  (Buch  XIV);  —   Druckfehler  in  der  Edit.       69 

9,  1,  18  (während  der  6  Monate,  wo  die  Sonne  iidaml  eii).  i9  (während  der  6,  wo 
sie  dakshind  geht),  —  Wettstreit  der  prdna  9,  2,  7,  —  udacjayana  dpnri/aindna- 
pakshe  punydhe  9.  8,  i,  —  Erschaffung  des  Weibes  9,  4,  2,  Beiwohnung  7  fg., 
pandita  (Tochter,  Sohn)  9,  4,  it;.  it;  —  bravitn  iio  bhavdn  8,  2,  2-4.  9,  1,  .^  (mit 
2  pers.:  ovocas).  e.  8.  10,  —  ya)i  }iu  ho  (aus  bhof)  tad  gdyatrivid  abjnithäh  8,  15,  11. 

Druckfehler  in  meiner  Ausgabe")  (eine  eingehende  Vergleichung  der  Ed. 
mit  dem  vorliegenden  Mspt.,  so  wie  vor  Allem  auch  mit  den  seitdem  zugänglicher 
gewordenen  Mss.  der  /umcrt- Schule,  erscheint  mir  als  ein  specielles  BedürfniTs). 
Es  ist  zu  lesen:  45,  18  hnatn  mänusJunä  hotdram,  —  68,  15  yafhgyoucu,  —  79,  7 
hcwishkaroti,  —  113,4  handhmßiktah.  —  146.  10  yafhdcradd/uon,  —  ibid.  12  dredhdvi- 
bhaktu,  —  156,  22  suryo,  —  172,  (i  kglpyam  dm,  —  181,  15  mathitvd,  —  ibid.  20 
'nfghfalyd,  —  186,  15  pgtryau.  —  188,  5  yavggvaltd'i),  —  197,  8  savygn,  —  224,  11 
ghedgnr),  —  236,  13  gfo  hi  na  kirn  cang,  —  238,  13  nignojdtd,  —  242,  ui  krttidti, 

—  260,  10  sgmka/payati,  —  262,  11  visrijygte.  —  265,  22  fcdyam,  —  271,  1  id/ungm, 

—  293,  10  sammgyanam,  —  ibid.  21  tan  luu  —  311,  20  pg^vekä",  —  345,  10  sutamis- 
rdydni,  —  350,  16  cukrodha,  —  351,  6  punar  brgvatah,  —  355,  9  prdtgh  prdtah- 
savgsya,  —  369,  6  ndnia,  —  370.  4  md  hvayasva.  —  386,  1  yafhdcamasam,  —  399,  7 
arddUard,  s.  Leumann  in  Böhtlingks  kürzerem  Sanskrit- Wörterbuch  5,  245,  —  ibid.  22 
end  avati,  —  446,  17  "kshdmpanam,  —  464,  14  rathavghanasya,  —  472,  3.  4  s/iad- 
hhir,  —  497.  12.  13  lies  4,  13  und  dreimal:  ||  14  ||  statt  ||  24  ||,  —  513,  15  vapd  puklg- 
vafyai(r^),  —  516,  3  di'gd((^gpriya.s ,  —  522,  17  apacete,  —  526,  22  abhynlkratnay- 
ishydrna,  —  544,  1  na  vai  mitrah,  —  ibid.  5  parygvartayati,  —  ibid.  14  sgm- 
abhacat,  —  562,  8  djagäma  ||  4  ||,  —  571,  19  devci"^  —  576,  9  "ftsampgdam^  —  585,  12 
ydvajjwam.  —  586,  18  bhishajyed,  —  587,  7  bhgvati,  —  591,  7  citrotayo,  —  ibid.  21 
retorüpain,  —  592,  4  dve,  —  ibid.  14  utsannam,  —  616,  5  iw'yenä  'tygdadhdti^  — 
642,  4  ti/'gccif,  —  672,  22  gdhyüdhah.  —  724,  4  /(/  saptarishgyah,  —  740,  3  mürdhg- 
vatibhydm.  —  780,  2o  samdnes/m,  —  788,  9  npadhattgti,  —    791,  12  tgpas  tapygta, 

—  798,  18  islitakdh  paggvah  sijdadohd,  —  833,  1  pdpyg,  —  837,  11  srishtau,  — 
854,  20  punannritywn ,  —  856,  2  hdsinin  jyog,  —  ibid.  4  avdtskl,  —  895,  14  prafi/- 
avekshya,  —  901,  10  dikshamdnd,  —  903,  13  etdbhyas,  —  909,  7  yajnakrintatrgni,  — 
ibid.  8.  9  rgkshdusi  sgcerann  evg^a  hai  'vai  'ndn  afandyg  pipdsg  vd  pdpingno  rgkshä^si 
sacante'tha,  —  915,  9  gnantaritam,  —  916,  18  dvapsygte,  —  931,  6  sg  vygghro,  —  ibid.  7 
sg  stiaho,  —  932,  22  karkgndhüni  ca,  —  933,  15  ngiyagrodham,  —  945,  18  shodaca- 
ka!d,  —  957,  18  sa^skriygte^  —  971,  19  gpakrdmanty  d  'hgm*),  —  979,  20  ni^hkinyo, 

—  982,  17   indriyam    vai  vtryam,   —   992,  8  kg  mi,  —  996,  21    daddfi,  —  998,  2 

^)  zu  Buch  1  s.  die  Monatsberichte  der  Berl.  Ak.  der  W^iss.  vom  20.  Januar  1859 
p.  60  —  63.  -)  besteht  aus:    aha  ä  id&m.  •^)  ?  ^di"  auch  in  diesem  Mspt.  ohne 

Accent!  als  ob  vupagukl"  ein   Compositum  wäre! 

*)  in  dem  citirten  mantra  wird  der  Accent  der  Vdjas.  Samh.  beibehalten,  nicht  nach 


70  Vajurvcda. 

pancavidham,  —  1001,  n  .saiin/n//  pnro'\  —  ibid.  lö  medhän,  —  1019,22  nen  mahad 
aghgm  AÜ,  —  1022,  1  abhyaarijydmta,  —  1029,  (i  hn/am,  —  1033,  17  tgsmai,  — 
1038,  :i  pmviti'gtha,  —  1047,  ll  npajwanti,  —  1055,  8  prishthata  steht  so  in  der 
Handschrift  (ef.  \).  1194),  —   1060,  ii  ebenso  pratilomom,  —  1062,  18  sygt  kofhmn, 

—  10()3,  i;  /»•(_/ hnumah,  —  ibid.  lli  hhavati  ist  zu  tilgen,  —  1074,  l  yo  dicg,  — 
1078,  1.')  bhavantity  steht  so  in  der  Handschrift  (cf.  p.  1194),  —  ebenso  bhavatijy 
1078,  1».  1079,  1.  (i,  —  1086,  5  pumjeng  'nanvdgatah.  —  1093,  12  i'gimakdc  ca,  — 
1094,  5  Vij^vgrnpas^  —  1095,  !)  die  Handschrift  hat:  lokdn  jita  (s.  p.  1194),  — 
1098,  ;i.  (;.  17  ebenso  turiya,  2(i  aber  (im  tnantra')  titrtygya,  —  1105,  2o  tejah,  — 
1107,  10   die    Handschrift   hat:    dadhgvahai,   (s.  p.  1194),    —    1108,  7   piifrnndmdsi, 

—  1109,  11   die  Handschrift  hat:  vgco  (s.  p.  1194). 

Bezieht  sich  ein  guter  Theil  dieser  Fälle  auf  fehlenden  oder  irrig  gesetzten 
Accentstrich  unter  der  Linie,  so  sind  ferner  auch  noch  manche  Wörter  irriger 
Weise  (was  damals  theilweise  noch  nicht  zu  erkennen  war)  als  paroxytona  statt 
als  perispomena  accentuirt;  so  die  Participia  Fut.  Pass.  auf  /gvya  statt  tgvya^), 
die  Wörter  auf  devgtya  statt  dergtya,  ferner  z.  B.  yujyuni(vgkyd  statt  rgkyd  (z.  B. 
149,  15).  Ein  interessanter  Fall  ist  (s.  Edit.  p.  899)  dpriyah,  resp.  gpriyah,  statt 
gpryidi,  von  dem  Üxytonon  dprt.  Umgekehrt  ist  statt  c//po  434,  lo.  14  vielmehr 
«?fpo  zu  lesen,  und  304,  14.  307,  lö  dgr>^  era  statt  d(irv  eva. 

1471.     Ms.  or.  fol.  828. 

Fragment  einer  Zusammenstellung  solcher  kandikä  des  (^ataj),  Br.,  welche 
in  gleicher  Weise  auslauten-);  eingetheilt  in  Abschnitte  Namens:  rdtiain.  Bricht 
in  der  40sten  dgl.  Cadenz- Formel,  resp.  im  40sten  rdna,  ab. 

73  foll.  (7  Z.,  ä  20  aksh.):  55"  leer,  66  fehlt:  röthliches  Papier;  gut  und  sorg- 
fältig geschrieben;  roth  accentuirt,  und  zwar  ganz  nach  der  Weise  des  Qatap.  Er. 
blos  durch  wagrechte  Striche  je  unter  der  betonten,  i-esp.  je  vor  der  mit  dem 
primären  svarita  versehenen,  Silbe'');  auch  sonst  mit  den  gleichen  Modalitäten  wie 
dort  (von  mehi-eren  uddtta  nur  der  letzte  markirt:  betonte  am<war«-Silbe  hat  den 
Strich  auch  unter  dem  anusvdra,  sg'->),  —  anlautendes  y  hat  auch  hier  rothen  Punkt 
in  der  Mitte;  ebenso  zwei  innere  yy;  anlautendes  v  ist  fast  stets  doppelt  geschrieben. 


den  für  das  Brähmanam  geltenden  Gesetzen  behandelt,  daher  z.  B.  476,  6  ihchai"  (nicht:  ihe- 
hai"),  547,  21  kfiUhlti  (nicht:  krifchi'ti);  cf.  Ind.  Stud.  10,  -409. 

1)  auf  p.  915,  19   ist    veditanyn    aber    richtig,    weil    dies  svantdntam    mit    dem   uddtta 
von  cka  zu  verschmelzen  ist. 

2)  doch    so,    dals    hinter    dieser  Cadenz    im  Text    des    («<.    selbst   mehrfach    noch 
andere  Schlufsworte  folgen. 

■'')  hie  und  da  zeigt  jedoch  hier  die  hinter  dem  primären  svarita  stehende  Silbe  auch 
noch  einen   in  ihrer   Mitte  antretenden  kleinen,  wagerechten  Strich. 


Qatapatha-Brähmanaiii,  Druckfehler  in  der  Edit. ;  —  Cadcnz- Formeln  darin.  71 

1  (8)  -i"  ya^o  ha  bhdi'ati,  2  (l,s)  s"  fad  asydm  evai  'tat  'pratishthdydm  prati- 
tkhthati  3  (2l)  it  mithunain  evai  'tat  prajananam  kriyate,  4  (4)  u^  tad  yajnavi  abhi- 
sampddayati,  b  (4)  nf  alwaldm  dfdste,  6  (s)  le*"  tad  hJmnuhiam  dgaste,  7  (23)  25"  äci- 
sharn  (oder  pushtim)  d^dste,  8  (6)  -.'V'  yadi  kdmayetd  pi  nä  "driyeta,  9  ((;)  -is''  d^isham 
(jßoslutm)  dgdste,  10  (-2)  ■.>;»'  jayati  tdvaj  jayati,  11  (7)  .n"  preshtho  bhavati,  12  (c)  32'' 
sai^dn  kdmdn  dulw,  13  (2)  33"  nd  "yatandc  cyavate,  14  (4)  35''  akshayau  (yy)  sukritam 
bhavati,  15  (4)  36''  so  \wuii  kdmah  samridhyate,  Ki  (8)  38*'  annddo  bhavati,  17  (4)  39'' 
annddo  hai  'va  bhavati,  18  (4)  40''  bahur  lud  'va  prajayd  pacubhir  bhavati,  19  (8)  41'' 
prajayd  pacubhir  dpydyate,  20  (3)  42"  dcisham  dfdste  (s.  7),  21  (24)  01''  sarvavi  dyur  eti, 
22  (3)  52"  brahmavarcas!  hai  'va  bhavati,  23  (6)  53''  p-iyd  yagasd  bhavati,  24  (2)  53'' 
sarve  kdmdh  samridhyamte,  25  (2)  54"  sarva\ä  hai  'vä  ''yur  eti(s.  21),  26  (3)  sö*"  grtr  bhavati, 
27  (7)  57*  pratishthdydm  pratishthdpayati,  28  (l4)  ei''  dcisham  evai  'tad  abäste,  29  (3)  62'' 
mdnushyai  vvdco  vvadati,  30  (4)  63"  dyushi  pratitishthati,  31  (2)  63*'  sarvdn  kdmdn 
dohdtai,  32  (3)  64*'  arishtivi  svastim  dfdste,  33  (2)  65*'  punyalakshmtka  ity  dcakshate, 
34  (5)  67°  yasrnai  vai  rdjdno  rdjyam  anumanyamte  sa  rdjd  bhavati,  35  (2)  67''  ^atam 
varshdni  jwati,  3(5  (3)  es''  piitro  jdyate ,  37  (6)  71''  dyur  eve  'mdriyam  viryam.  dtmam 
dhatte,  38  (2)  73"  k/iptah  prajdndm  yogakshemo  bhavati,  39  (2)  73''  hrahmand  kshatrena 
CO  'bhayatah  p^ih  parigrihUd  bhavati,  40  bricht  in  1  ab  vor  dem  Schlafs  der  kandikd 
(XIII,  2,  1,  e),  der  seinerseits  lautet:  eva  tat  prmdti. 
Als  Specimen  theile  ich  das  erste  vdnam  mit: 
^.rlg.  n.  \  sa  vai  satygm  eva  vvadete  (lies:  vaded  e)  tad  dha  (vai^)  vai  deva  vra- 
tgm  caramli  yat  satyam  tasmdt  te  ygQo,  yago  ha  bhavati^)  (I,  1,  1,  5)  ||  1  ||  tav  enam, 
upgvavritatuh  \\  s  tdv  arm  sarve  devdQ}'^')  preyuh  sarvvd  vidydh  sgrvam  ygfah  sgt^vam 
anncidyavi  sgrvvd  Qris  tene  shtve  'mdra  etgd  abhavad  ygd  idam  imdra  eshg  u  paurna- 
mdsgsya  bgrndhuh,  sa  yo  hai  'vgm  vidvgn  paurnamdsena  yg,  2"  jata  etih  hai  'va 
p'iyam  gachaty^)  evam  ygco  yaco'^)  ha  bhavati  (I,  6,  3,  10)  ||  2  ||  ghar  vai  devd,  gna- 
pahatapdpmdnah  pitgro,  ng  pdpmgnam  gpahate  mgrtydh  jntgrah,  purd  hg  "yusho 
mriyate  yo  'nudite  mgmthaty,  gpahatapdptndno  devd,  gpa  pdpmgna<ä  hate  'mfitd  deva*), 
nd  'mritatvgsyg  "cd  'sti,  sgrvam  dyur  eti,  ^rtr  devdh,  piyarn  gachati  yg^o,  devd  yggo, 
yg^  2''  ha  bhavati^)  (II,  1,  4,  9)  ||  3  ||  vvgruno  hai  'nad  rdjygkdma  gdadhe,  sg 
rdjygm  agaclmt,  tgsmdd  ygf  ca  veda  ygc  ca  na:  vvgruno'^)  rdje  'ty  evd  "huh,  somo  yagas- 
kdruah,  sa  ygfo  'bhavas  {"vat),  tgsmdd  ygg,  ca  some  Igbhate  ygg.  cg  no  'bhgv  evd  "gachato 
(yg)ga,  ygga  §vai  'tad  (dr)gshtum  ggachamti  yggo  ha  bhavati'')  (II,  2,  3,  1)  ||  4  ||  te  de- 


1)  der  Schluls  lautet  aber  im  ^'at.:  ijai;o  ha  bhavati  ya  ecam  vidvdmt  satyam  vadati. 

2)  der  Schlul's  lautet  aber  im  ^'at.:  gachaty,  ecam  ya^o  bhacaty,  evam  annddo  bhavati. 
•^)  ohne  Accent.  *)  hier  bezeichnet  der  Strich  zugleich  den  folgenden  svarifa. 
*)  im   ^'at. :  bhavati  ya  evam  vidvdn  udite  mainthati. 

^)  vvaruno',  aber  ohne  na  zu  accentuiren. 

^)  im   Qat. :  ya^o  ha  bhavati  rdjyam  gachati  i/a  evam  vidvdn  ddhatte. 


72  Yajurveda. 

vdh\\  jushtas  tannh  priyuni  dhamäni  sä(^r)ddha^  samavadadire,  te  ho  'cur:  etena  nah 
sa  nana  'sad  etena  vishvan  yo  na  etad  atikrämä  3"  d  (ti ,  tud  devä  upy  etgrhi 
na  'tikrämamti,  ke  hi  synr  yad  atikrameyur  gnräaiü  hi  rgdeyur,  ekav)  ha  vai  deva 
V7'atam  caramti  satyam  eva,  tasmäd  eshdm  jitam^)  (inapacayyam,  tasmdd  yafo ,  evg'i^ 
ha  vg  asya  jitgni  anapacayygni'^)  evatn')  yg^o*)  ha  hharati  (III,  4,  2,  s)  ||  5  ||  tgd  dhuh  \ 
kirn  tgd  aynau  kriygte^)  yena  ygjamdnah  pimarmrifynm  gpajgyafi'')  'fy,  agnir  im  eshg 
devgtd  hhavati  yo  'gnim  cinute,  'inritam  n  vd  agnih  pir  devuh,  i^iiyam  (pn'"!)  gaclwti, 
ygfo  devd,  yg^o  ha  hhavati'')  (X,  1,  4,  h)  ||  6  ||  (dMcaran'iyani  gpemdraa  soniam  gha- 
ra(t)  tasye  'mdro  ygjnave<^asgrn  (lies:  yajna")  kritvg  prdsghd  somam  apihat,  sa  insh- 
rgil  rydrchaf^),  tgsya  mukhät  prdnehhyah  Qnyagasgmny  vrddhvdny  iidakramams,  tdni 
pgpin''')  prgvipi(i)i)s ,  tgsmät  pa(}gvo  ygfo  yg^o  h"  hharati'")  (XII,  8,  ö.  i)  ||  7  ||  tgm 
devd  {"vgl)  ghhyasrijyanifc^')  ||  ygfhd  vittim  vvets(jj)gmdnd  evgm,  tarn  nndrah  pra- 
thamah  prapa,  tgm  anvamygm  anuQinijT)nyapadyata,  ttam  (famV)  pgryagrihndt,  tgm 
parigrihye'dam  ygfo'hhavad,  ygd  idaxi  imdro  ygco,  ygQo^-)  ha  hhai'(/fi  (XW^  1,  i,  12) 
i|  8  11  vdnavi  \\  1  || 

1472.    1473.     Ms.  or.  fol.  700-^623. 

Sdyana^s  Commentar  zum  (Jatapatha- Brdhniana,  Buch  III. 
foU.  6  —  16U   (iH  Z.,   a  3o-:i'.'  aksh.):    die    Ränder   der   ersten    und   der  letzten 
Blätter  beschädigt;   143  steht  zwischen   133  u.  134:  gute  Handschrift;  sainvat  1638 
varshe  jyeshtha  pt  di  3  guran  /ikhitain.  idain  (ulhvarakdmdasya  hhdshyam. 

700  enthält  blos  Ibl.  6,  das  in  adhy.  1,  2  (auf  fol.  4"  von  Bodl.  Wilson  3 
resp.  \).  n  meiner  Abschrift  davon,  s.  vol.  I,  p.  45)  beginnt:    1,  2   schliefst  auf  6^ 

H2fi  enthält  die  foll.  7— IGO  und  schüefst  unmittelbar  an  700  an;  a  bis  11", 
4  14";  _  adhy.  2,  1  20",  2")  25\  s")  31",  4'^  37%  —  3,  1  40%  2  43",  :i  48",  4  56%  — 
4,  1  er,  2  66*"").   -i  70",  4  74",  —  5''),  1  81%  2  83%   3  89%  4  93%  5  98%  —  6,  1 


')  ohne  Accent.  2)  ja".  ^)  eva^. 

■*)  im   {'at.:    ecaiii  ya^o  bharafi  yn  eram  vidvdmt  tsatyam  vadati  tad  etat  fdnünaptram 
nidänena.  ■')  acceutuirt         '')  lies:   tyuvi  apaja".  ')  im   {'af.:  bhavati  ya  eram  veda. 

**)  rcha  ist  rechts  in  der  Mitte  mit  einem  kleinen  wagereehten  Strich  versehen,   der 
ofi'enbar  dem  vorhergehenden  svarita  gilt!  ^)  pacnn! 

'**)   ('at.  hat:  bhavati  ya  eram  vidodnt  nautrdmanyd  ''bkishicyate. 

")  wie  IV,   1,  3,  5;  mri  in  der  Ed.  ist  zu  corrigiren,  s.  oben  p.  70. 

''^)   Qat.  hat :  ya^'O  ha  bhavati  ya  eram  redu. 

''')  richtig  bezeichnet.  ^^)  bezeichnet  als  -ll  (ebenso  in  AB!) 

'^)  bezeichnet  als  3!  (ebenso  in  AB!) 

18)  fol.  04"  bricht  auf  Zeile  2  ab,  es  fehlt  aber  nichts,  sondern  der  Text  geht  auf 
65°  richtig  fort.  Das  Blatt  war  vermuthlich  nafs  geworden,  so  dal's  der  Schreiber  es  nicht 
weiter  benutzte.  '^)  Sdy.  giebt  dem  fünften  adhy.  vier  brdhmana,  dem  sechsten  drei,  s. 

Edit.  p.  8Hit.  Akad.  Vorl.-  p.  132. 


Qatapatha-Brahmaaam;  Cadeuz- Formeln  ciuriii;  Säyana's  Comiii.  zu  Buch  III.  VI.  V'III.       73 

102»,  2  lOG",   a  109\  —    7,   1    113",  -2  115\   h   IICA   4   119",  —   8,  i   121",  2  12C/, 

3  132",  4  134",  ■>  13G",  —  9,  l  139^  2  142",  3  151",  4  159";  —  die  adhydya  (4.  5.  8 
ausgenommen)  schliefsen :  ifi  p-tmadräjddhirdja  räjaparame^vara  vaidikamärgapra- 
varttaka  Qrt  vira  Harihai-a  bhnpd/asdrimtjyadhNrmndhnrena')  Sdyanäcdryma  vira- 
cite  Mddhaviyaveddrthaprakd^e  Mddkyamdma^atapatliahrdhmane  .  .  . 

1474.  Ms.  or.  fol.  625=. 
Fragmente  desselben  Commentars,  Buch  VI. 
foU.  1  —  ().  101  —  111  (12  oder  13  Z,  ä  35-42  oksh.);  dazu  ein  blos  mit  IV2  Zeile 
beschriebenes  Blatt  von  derselben  Hand  sign.  100;  auch  fol.  1  enthält  nur  eine 
Zeile  (den  Spruch  yasya  m'fvasitam),  ist  im  Uebrigen  leer;  die  Ibll.  101  fg.  sind  arg 
beschädigt;  es  fehlt  an  der  einen  Seite  ein  über  elf  Zeilen  sich  erstreckendes  Stück, 
zwischen  3-S  aksh.  wechselnd.  —  Ohne  Datum,  e,  0  nicht  über,  sondern  neben 
den  Consonanten  markirt.  —  Die  Blätter  sind  falsch  g-ebunden,  in  folgender  Reihe 
nämlich:  100.  111"  l)is  101".  6"  bis  1".  Es  gehören  im  Uebrigen  foll.  5.  6  gar 
nicht  hierher;  während  nämlich  fol.  4"  in  der  Erklärung  von  VI,  1,  1,  15  schliefst, 
enthalten  foll.  5.  6  die  Erklärung  von  VII,  1,  1,  -26-40!  und  zwar  geben  sie,  wie 
sich  aus  der  Vergleichung  mit  meiner  Abschrift  (s.  vol.  I,  p.  46)  von  Bodl.  Wils.  4 
ergiebt,  gar  nicht  den  Commentar  Sdyanns,  sondern  vermuthlich  den  Hansvdmins, 
gehören  resp.  wohl  zu  1480. 

fol.  101  beginnt  in  der  Erklärung  von  VI,  7,  4,  1,  und  adhy.  7  schliefst  auf 
105":  iti  p-vmadrdjddhirdja  parameparavaidikamdrgajiravarftaka  (Lücke  mit  dem 
Namen  des  Königs)  ma/uh'djasdmrdjyadhiiramdharena  !Sdyand(cd)ryena  viracite  Md- 
dhavdye  iieddrthaprokaQe  mddhyam{dina  fatapathahrdyvmane  .  .;  —  8,  1  108",  2  111" 
(der  Name  des  Königs  lautet  hier  auch:   g.rivtroHariharabh{ipdl(i). 

1475.      Ms.  or.  fol.  625". 
Fragment  desselben  Commentars,  Buch  VIII. 
68  foll.  (13  Z.,  39-41  aksh.),  falsch  gebunden,  als  68"  bis  1";  dieselbe  Hand  und 
dasselbe  Papier,    wie  1478.     Mehrfach  Lücken    gelassen,    wo    das  Original    unklar 
war,  besonders  auf  foll.  45  —  52.  62  —  66. 

1,  1  5",  2  8",  3  11\  4  14",  —  2,  1  19",  2  21",  3  24",  4-)  27",  —  3,  1  29", 
2  31",  3  0  33",  4  0  36",  —  4,  1   40",  2  42",  3  45",  4  48",  —   5,  1  50",   2  53",  3  55", 

4  57",  —  6,  1  60",  2  63",  3  67",  —  68"  bricht  in  7,  1,9  ab ;  —  der  König  heilst  auch 
hier  am  Schlüsse  von  adhy.  1.  3.  6:  p-t  inra  Harihara. 


1)  das  Vorstehende  fehlt  bei  adhy.  4.   5.  8. 

2)  als  3  bezeichnet! 

0  bezeichnet  als  4!  *)  desgl.   als  5! 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  10 


74  Yajurveda. 

1476.  Ms.  or.  fol.  624". 
Fragment  desselben  Comnientars,  Buch  IX. 

foll.  24  —  72  (13  Z.,  a  4o  ahh.):  falsch  gebundeii,  als  72"  — 24";  gleiches  Papier 
und  wesentlich  gleiche  Hand  wie  in  1480.  1477;  e,  o  neben  den  Consonanten; 
hie  und  da  Lücken  gelassen;  samvctt  l(i3!)  vurslie  mäya^ara  sn  dt  12  bhonie  laslutain. 

Diese  Handschrift  stammt  aus  demselben  Original,  wie  die  beiden  von  mir 
(s.  vol.  1,  p.  46)  copirten  Mss.,  die  sich  in  London  (A)  resp.  Oxford  (B)  befinden, 
und  in  allen  Einzelheiten  (s.  jedoch  die  Note  zu  4,  2)  damit  übereinstimmen.  Ab- 
weichend von  dem  sonstigen  Gebrauch,  wonach  zwar  der  Schlufs  der  prapäthaka 
angegeben,  die  brähmana  dagegen  innerhalb  der  adhyäya  gezählt  werden,  findet 
hier  ein  steter  Wechsel  in  dieser  Beziehung  statt.  Ich  halte  in  dem  was  folgt  an 
der  örf%.-Theilung  fest,  gebe  aber  die  Abweichungen  an. 

Beginnt  in  der  Erklärung  von  adhy.  2,  1,  i9  (p.  63  lin.  ult.  meiner  Abschrift); 
—  adhy.  2,  1  (bezeichnet  als  prnp.  1,  s)  bis  24",  2  (bez.  als  pnip.  2,  l)  26",  3  (nur 
als  Schlufs  des  adhy.  markirt)  38",  —  adhy.  3,  1  42",  2  44",  3  (bez.  als  prap.  3,  l) 
46",  4  (desgl.  als  prap.  3,  2)  50'';  —  adhy.  4,  l  schliefst  auf  53",  doch  wird  dieser 
Schlufs  gar  nicht  markirt,  vielmehr  4,  2  am  Schlüsse,  fol.  57",  als  adhy.  4,  l  be- 
zeichnet'): 4,  3  (bez.  als  2)  ^il)^'.,  4  (blos  als  Schlufs  des  adhy.  markirt)  63",  — 
adhy.  5,  l  (blos  durch:  brähmaiiam  bezeichnet!)  72";  —  bricht  in  5,  2,  i  mit: 
anyathäkritasyd  'nanyathäkaranäya  sa  pürvam  apagyat  ab.  —  Der  König  heifst  auch 
hier  (bei  2,  3):  Qrl  vira  Harihara. 

1477.  Ms.  or.  fol.  624^ 
Harisvämin^  Commentar  zum  (Jatapatha-Bfdhmana,  Buch  IV. 

95  foll.  (l3  Z.,  a  38-41  aksh.);  dieselbe  Hand  wie  in  1478.  1474  —  76:  hie  und 
da  Lücken  gelassen;  e,  o  neben  den  Consonanten;  ...  ]  samvat  1639  varshe  vah- 
pasho  va  di  5  gnruvdre  lashitarn  joomämkäsuta  Nänajt  ^rt  Sthambhattrthamadhye 
hshitam  \  .  .  . 

Beginnt:  om^)  n.  g.  \  frtsarasvatyai  nainah  \  prdno  ha  vai  \  asya  yajnapunisha- 
sya  pränah  prathamavritteh  sarvvopakäritvdd  anuccairddharmakatväc  ca  prdna  upävi^ur 
ity  aha.  —  Charakteristisch  für  Harisvdmin  ist  die  Verwendung  des  Wortes  prasannd 
im  Sinne  von:  »diese  kandikd  ist  weiterer  Erklärunii  nicht  bedürftig«. 


1)  hier  ist  in  AB  eine  grofse  Textverwirrung,  die  unser  Codex  nicht  hat;  daselbst 
sind  nämlich  4,  1,  5-8  zwischen  4,  -2,  .s  und  4  eingeschoben;  —  der  Schluls  von  4,  1  wird  resp. 
daselbst  ebenso  wenig  markirt,  wie  hier,  und  4,  2  am  Schlüsse  ebenfalls  als  4,  1  bezeichnet, 
8.  Edit.  p.  758,    wie  denn  auch    die  weiteren   Bezeichnungen  ganz  zu  den  hiesigen  stimmen. 

2)  vorausgehen  noch  drei  dem  Jaina-Diagramm  entspr.  Zeichen,  s.  Nro.  1426.  14(54. 


^atapatha-Brähmanam;  Säyana's  Comni.'zu  Buch  IX;   Harisv.'s  Conini.  zu  Buch  IV.  VI.       75 

1,  1  5"!),  2  8"^,  3  9»'),  4  lO^O,  5  12" 3),  —  2,  1*)  18',  2  20"^),  3  24^  4  28"'), 
5  34"),  —  3,  1  37",  2')  42",  3')  46",  4')  53',  5')  56',  —  4,  l  57",  2>)  59',  3')  60", 
4  61",  5  65',  —  5,  1  66",  2  67",  3  68",  4  69",  5  70",  6  71',  7  74',  8  77',  9')  78', 
Kj.)  79^^  _  G,  1  81',  2  ibid.,  3  82',  4  ibid.,  5  83',  6')  84",  7')  89',  8  92',  9  95'. 

Schliefst:  iti  p'i  äcäi'ya  Harisvämind  viradte  fatapathabhdshye  shashtho 
'dhyäyah  samdptah  \  grahanämakdmdam  samdptam  | 

1478.  Ms.  or.  fol.  625'. 
Derselbe  Commentar '),  Buch  VI. 

78  foll.  (l2  Z.,  ä  41  aksh.);  dieselbe  Hand  •wie  in  1477;  e,  o  ebenfalls  neben 
den  Consonanten  bezeichnet;  mehrfach  Lücken  gelassen,  aiifserdem  aber  auch  sehr 
zerfressen  und  beschädigt. 

Beginnt'):  ata  vrdhvam  pamcakdmddgriibrdhmanam  (mddndgni  B)  tad 
vydkhydsydmah  \  kah  punar  asdv  agnir  yasyai  'tad  vrdhmanam?  \  adhiyajnam  tdvat 
somaydga  dhavaniyddhdrdrtham  pamcacittkam  supaimam  samsthdnam  (samjndtam  B) 
sthalam  agnis  tasya  somakdranasya  {somaydgddkikaranasya  B)  sapi'abhedasya  (saptor- 
bhedasyaB)  syddhydtnuMhidawasye(sd°B)'dambi-dh'manam  \  tasya  sambamdhah  \  somor- 
yägd  jyotishtomavdya  (jyotishtomddayo  B,  "ya  B^)  raktds  (ukfds  B)  teshu  ca  vikalpena 
cetydgni  (cetavyo  'gnir  B)  vaktavyas  tadartham  idam  drabhyate  \  tatra  cd  'gnicayana- 
syo  'tpattivdkyam:  esha  vai  mrityur  yat  samvatsara  iti  (fiaf.  X,  4,  3,  i)  prakritya  .... 
adhy.  1,  1  9",  2  18",  3  23',  —  2,  i  29",  2  34',  3  35',  —  3,  i  schliefst  auf 
42',  und  2  auf  42",  denn  43°  beginnt  in  3,  2;  doch  ist  der  Schlufs  von  1  und  2 
nicht  angegeben,  und  liegt  hier  wohl  eine  Lücke  vor,  3  45",  —  4,  1  46",  2  48', 
3  49',  4  51"  (Schlufs  nicht  markirt),  —  5,  1  53',  2  56'  (Schlufs  nicht  markirt), 
3  57',  4  59",  —  6,  1  63',  2  64",  3  66",  4  67",  —  7,  1  69",  2  72',  3  74',  4  76",  — 
8,  1  77",  2  78". 

1479.  Ms.  or.  qu.  426. 
Derselbe  Commentar,  zu  demselben  Buche  (VI)  =  B. 

Moderne,  aber  gute  Abschrift,  ohne  Datum;  128  foll.;  zwei  Hände,  die  erste 
mit  6  Z.,  ä  34  aksh.,  die  zweite,  die  auf  fol.  43'  einsetzt,  zu  9  Z.,  ä  42-45  aksh. 


1)  grahdndm  bhdshye.  2)  grahakdndabhäshye. 

^)  grahdiidni  prathamasya  bhdshye. 

*)  graheshu  dviftyam  (!). 

^)  dvittyasya  dvitryam. 

^)  Harisvdmins  Name  ist  zwar  am  Schhisse  nicht  genannt,  doch  ergiebt  sich  die 
Zugehörigkeit  zu  ihm  aus  der  im  Uebrigen  mit  1477  gleichen  Form  der  Unterschriften, 
sowie  aus  der  gleichen  Behandkingsart  des  Stoffes. 

')  die  Lesarten  von  1479  bezeichne  ich  mit  B. 

10* 


76  Yajurvciia. 

adhy.  1.  i  22\  2  43^  3  50":  —  2,  i  58",  2  65*,  3  67";  —  3,  1  lb\  2  76" 
(Lücke  am  Sdilufs),   3  80":   —   4.  l   82",   2  83\  3  85",   4  89":   —   5,  i  91",   2  94", 

3  97",  4  99":   —   6.  1    104",   2    107",   3   109",    4   111":  —  7,  l    114",   2   118",   3   121", 

4  124":  —  8,  1  126",  2  128".  —  Die  Blätter  89  bis  92  sind  falsch  gebunden,  stehen 
erst  hinter  Blatt  97. 

1480.     Ms.  or.  fol.  624". 
Fi-agment  desselben  Corainentars,  Buch   VII. 
foll.  26  —  48  (l3  Z.,  a  ai-io  aksh);    dieselbe   Hand   wie  1474  —  78   (e  und  o; 
Lücken). 

Die  hierher  gehörigen  foll.  5.  6  sind  irrig  in  1474  eingebunden. 

Beginnt  in  4,  1,  13;  der  Schlufs  von  4.  1  ist  nicht  markirt,  da  sich  auf  29", 
wo  4,  2  beginnt,  eine  Lücke  befindet:  2  34"  (schliefst:  gatapafhahhushye  kastighatk 
eattirtho  'dkyäyah),  —  5,  1  39"  (Jiastigh(dAl)hmkye) ,  2  48"  (schliefst:  iti  ^atapatka- 
bhäshye  Harisvämimih  kritan  hastighat-a.  samäptüh. 

1481.     Ms.  or.  (ju.  425. 

Derselbe  Commentar,  Buch  XIII:  acmmed/mkdndabhdshyain. 
Moderne  Abschrift,    ohne  Datum;    59  foll.,   zwei  Hände,   die  erste   zu  8-9  Z., 
ä  30-42  aksh.,  während  die  zweite,  zu  9  Z.,  ä  40-45  ahh.  auf  34"  (i  einsetzt. 

Beginnt:  om  hrahmodaiiam  \  iddnhn  (i(;vamedhasya  yad  agvakrityam  (cipra- 
saiiiuim!)  tad  dur^ayishydmah  \  tatrdgvamedJuisyo  'tpattiQf)  p/udam  va  (cci),  prnjdpatir 
akdmayata  sarvdri  kämän  avdpnuydd  (dpiwydm!)  ity  atr-a  kamdikdyäm  (XIII,  4,  1,  1) 
avigishteshii  {cwi<^esheshu ,  lies:  ava"')  ycwasv  (^pamcasv)  adhyäyeshu  tasya  dharmavisha- 
yah(^vidhayaJi)  ddhvaryavahautroi>atra(^t)rmdgätra)brah'maüKiydjnmdnavtshayd^^^ 
(^yäsütra  ca,  lies:  °yA<,  tatra  ai)  trihhir  adliydydih  sahn  metr(i(^}iuiinträ)vydkhydiH'na 
vi^eshadharmd  (vinkrdmtdv  (^'tdh  piiuar)  (idhydyadvdyeiKi  fa  evd  dhariuttiraQiharmdm- 
tara')sahitd  anakrdntd  apcwyunuyojyatndd  (ciparyiiiiiiinyo".  lies:  (tparyanu°^  vedasya, 
hrdhmanehhyah  ritvigbhya  ndano  brahinodanas  fad  (!)  (idhvaryuh  piiyafi,  tasya 
kdiddtn  ripeshdn  vakshyati:  sd  yd  'sau  phdlyn  (2")  nl  .  .  . 

adhy.  1  8",  2  21",  3  31",  4  Schlufs  fehlt,  :.')  45",  6  50",  7  52",  8  59";  —  die 
b /■  d /un a  n a  -  E'intheWung  wird  völlig  ignorirt.  —  Diese  Handschrift  ist  noch 
schlechter,  als  E.  I.  H.  149,  2  (Edit.  pref.  p.  xi.  Xll),  von  wo  ich  die  obigen  Va- 
rianten zugefügt  habe.  Beide  Abschriften  stammen  im  Uebrigen  aus  einer  Quelle, 
da  sie,  abgesehen  von  sonstigen  gleichen  Fehlern,  nicht  nur  am  Schlüsse  von 
adhy.  4  dieselbe  längere  Lücke  haben,  die  freilich  hier  (fol.  37")  noch  etwas 
länger   ist  als   ilort,   sondern  auch    die   irrige  Bezeichnung  des  adhy.  5   als  adhy.  4 


^)  bezeichnet  als  4. 


Harisv.'s  Conim.  zu  (^atap.  I>r.  VI.  VII.  XIII.  —  Kätiya^rautas.,  Coniiii.  zu  Buch  III — V.       77 

theilen.     Die  hiesige  Abschritt  ist  aber  vollständig,   während   die  Londoner  auf 
fol.  53",  4  derselben,  in  der  Erklärung  von  XIII,  8,   l,  3  abbricht. 

1482.  Ms.   or.  fol.  574. 
yajnikaderat^  vydkhyd  zu  adhy,  III.  IV  des  KdtiyaQrdutüsütra. 

Durchzeichnung  auf  transparentem  Papier  aus  E.  I.  H.  749,  im  Winter  1857/58 
für  mich  in  Oxford,  unter  Aufrecht's  Aufsicht,  angefertigt.  S.  meine  Ausgabe  des 
Rdthjasiitra')  in   vol.  III  des  White  Yajurveda  pref.  p.  VIII.  XII  (1859). 

a.  adlnf.  111  foll.  40  [resp.  97,  da  je  nur  die  Vorderseite  der  Blätter  benutzt 
istj  (9-10  Z.,  ä  b-2  aksh.):  schliefst:  iti  pi'itriragtiicitsamrdpthapatimahdydjmkapifn- 
Prajdpatisutena  Ydjnikap'tdevena  krite  Kdtydyanasütravydkkydne  triityo  dhydyah, 
samvat  1860. 

1  8'\  2   16",  3  25",  4  31",  5  37",  6  39",  7  43",  8  49". 
b.  (idhy.  IV  foll.  133,  resp.  266  (9-10  Z.,  ä  32-35  aksh.);    schliefst  wie  eben:  .  . 
Ydjnikadevadattakrite  .  .  .  caturtho  'dhydyah  .  .  samvat  1708. 

1  13",  2  25",  -d  41",  4  53",  5  59",  6  65",  7  72",  8  80",  9  86",  10  99",  11  104", 
12   113".  13   116",  14   126",  15  133". 

1483.  Ms.  or.  fol.  575. 
Ydjnikadevd^  vydkhyd  zu  adhy.  V  desselben  Werkes. 

Durchzeichnung,  wie  eben,  aus  E.  I.  H.  750:  foll.  121,  resp.  242  (9-10  Z., 
ä  36  aksh.y,  ohne  Datum. 

1  8^  2  14",  3  28",  4  43",  5  58",  6  71",  7  74",  8  86",  9  96",  10  104",  11  117", 
12   120",  13   121". 


) 


1484.     Ms.  or.  oct.  246. 
Kdtydyanarishipranttam  trikamdikdsiitram,  ü ber  a"  n  d  n a  in. 
3  foll.  (s  Z.,  ä  36  aksh.y,  gut:  ohne  Datum. 

Beginnt:  p-ig.  n.  ]  prathamam  sndnavidhinä  sndnam  \  athd  'to  uityasndnam 
nadyddua  nindgotnayakucatdasumanasa  dhrityo  'dakdmtam  gatvd  gucau  dege  sthdpya 
prakshdlya  pdnipddam  kuQopagraho  baddhacikhi,  yajnopavtiy  dcamyo  'r?/o  hi  'ti  toyam 
ämamtryd  ''vartayed  .  .,  —  2  beginnt:  samdhyopdsanam  \  uUirya  dhaute  väsast 
puridhdpya  mrido  "ru  karau  prakshdlyd''camya  .  .  .,  —  3  beginnt:  tatas  tarpanam 


1)  um  das  kritische  Material,  das  ich  für  dieselbe  benutzt  habe,  beisammen  zu 
halten,  habe  ich  meine  Abschritt  für  den  Druck  von  Kafi/.  Buch  VI  —  XXVI,  welche 
manche  unpublicirten  Stücke  der  Commentare,  roth  oder  schwarz  eingeklammert,  enthält, 
der  König!.  Bibliothek  überwiesen.  Ebenso,  zu  gleichem  Zwecke,  auch  mein  Handexemplar 
der  drei  voll,  des  »White  Yajurveda«,  welches  besonders  in  vol.  III  manche  kritischen 
Notizen  enthält,  so  wie  meine  Copie  der    Vdjas.  Samhitä. 


78  Yiijurveda.  —  Atharvaveda. 

kuryät  \  tarpayed  brahmdnam  pürvam  vishmio  mdram  prajdpatim  devdm  chamddvisi 
veddn  rishin  pxirdndcdrydn  gamdhanidn  itardcdrydmt  smmatsaram  sdvayavnm 
devir  apsaraso  devdnngdn  ndgärnt  sdgardn  pa7Tatdmt  sarito  mamis/iydn  yakshdn 
rakshdvisi  pifdcdmt  supamdn  bhütdni  paphi  vanaspattn  oshadhrr,  bMtagrdmag.  catur- 
vidhas  tripyatdm  iti,  tato  nknti  mamishydmt  Sanakam  ca  Sanamdanam  ca  tinttyam 
ca  Sandtanam  \  Kapilam  cd  ''surim  cai'va  Vodhttm  Pamcnfikham^)  tagv&thd  (!)  || 
tato  'pasavyam  tilamtfram  Kavyavdda(jn)  Nalaia  somam  yamam  aryamariam  agni- 
shvdttdmt  somapo  (!)  barhishado  'pi  ca,  yamdm^  cai  'ke  yatndya  dharmardjdya  mrityave 
cd  'mtakdya  ca  \  Vaivasvatdya  kdldya  sarvahhidakshaydya  ca  \\  audnrnbardya  dadhndya  (!) 
midya  paraineshiine  |  vrikodardya  cit)'dya  Citragyptdya  vai  nama  ity  ekaikasya  tilair 
mifrdms  trhns  trin  dadydj  jaldmjalin  ....     Schliefst :  esha  sndnaindkir,  e.  sn°dhih. 

1485.     Ms.  or.  oct.  247. 

Kdtydyanoktam  navakandikdsutram'^);  über  p'dddha. 
6  foU.  (9  Z.,  ä  22  aksh.);   samvat  1794  var&she  van^dsha  va  di  3  bhuvte  lishi- 
tam  1   da.ve  (^ivardma  Rdmajisuta  Krishnardmen  likhitam  \     Auf  1"  Aufschrift:    rfawe 
Qivardmasuta   Krishnardmandm  putra  6   ^rdddhakalpandmche  \;   gut  geschrieben 
und  durchcorrigirt;  die  einzelnen  sutra  dabei  abgetheilt. 

Beginnt:  frtg.  n.  |  aparapakshe  grdddham  kunnto,  "rddhvam  vd  cahirthyd,  yad 
ahah  sampadyeta,  tad  ahar  brdhmandndm,  amtra  (!)  pnrvedynr  vd,  sndtakdn  eke  yatin, 
grihasthasddhiüi  vd,  p'otriydn  vriddhdn  anavadydn,  sxmkarnwsthdnabhdve  'pi  fishydn, 
sdcdrdn  dvir  n  ag  n  a  piklavikli\dmdhabadhira^ydvadamtaviddKiprajananavyddlntavyam- 
giQvitrikushiikunakhivarjam,  animdyend  "mamtrito  nd  'pakrdmed,  dviambnto  vd  nd 
'nyad  annam  pratigrihmydt;  —  2  (2"):  daivapurvam  ^rdddJwm  pmdopit)-iyajnavad 
upacdrah  .  .,  —  3  (3"):  udhritya  ghritdktam  annam  prichaty  .  .,  —  4  (4"):  athai 
'koddishtam  .  .,  —  5  (ibid.) :  fatah  sarnvatsare  pürne  .  .,  —  6  (4*') :  dbhyudayike  pra- 
dakshinkm  upacdrah  .  .,  —  7  (5"):  atha  tj^ipti?'  mdsam  grdmydbhir  oshadhi(l)hi)r  .  .,  — 
8  (ibid.):  athdkshayyah  Aiadgah  kdla^dkam  .  .,  —  9  (ö''):  atha  kdmyd  bhavamti  .., 
schliefst:  amdvdsydydm  sarvam  ity  am.  s.  iti  \\  9  || 


1)  8.  vol.  I,  pag.  46.  91.  .327. 

2)  von  den  sonstigen  paricitshtn  des  weifsen   Yajuri-eda  s.  Einiges  zu  gotrap ravara- 
nirnaga  und  caranacyüha  bei  Snmvainjaya  (Ms.  or.  qu.  348). 


Kätyäyana,  trikandikäsütram,  navakandikäs.;  —  Atharvaveda,  Samli.  XIX;  anukramaai.      7t> 


4.    Atharvaveda. 

1486.  Ms.  or.  qii.  542. 
padiipdiha  des  neunzehnten  Buches  der  Athariia-Samhitä. 

Eine   zur  Ergänzung    der   Lücke    in    dem    bisherigen    Bestände    der    hiesigen 
i4^A.-»S.-Handschriften  (s.  vol.  1,  p.  82  —  84)  durch  Bühl  er  besorgte  Abschrift  aus- 
einem  in   Bhan'ich  angekauften  Mspt.  der  Bombayer  Regierung. 
27  foll.  (9  Z.,  k  42-45  ahh.'):  accentuirt. 

1487.  Ms.  or.  fol.  621'>. 
brihatsarvänukramanikd  zur  Atharüasamhitä,  in   10  patala. 

74  foll.  (l5  Z.,  ä  22-24  aksh.y,  bläuliches  Papier,  die  Blätter  in  europäischer 
Weise  neben  einander  liegend;  das  Datum:  samvat  1767  varshe  vai^dsha  va  di  1 
ravidma  .  .  ist  das  des  Originals'). 

patala  1  (25)  io\  über  kdnda  I.  2  (caturricam ,  pamcarcam);  —  2  (-23)  is*", 
über  kdndd  3.  4  (shadricam,  saptarcam);  —  3  (lo)  23%  über  kdnda  5;  —  4  (-25)  so*", 
über  kdnda  6  (tricani);  —  5  (lö)  36'\  über  kdnda  1  (ekarcam)-)-  —  6  (22)  43'',  über 
kdnda  8.  9  (kshudrakdndiC);  —  7  (is)  51'',  über  kdnda  10.  11  (kshudrakdnda);  — 
8  (17)  57%  über  kdnda  12.  13;  —  9  (23)  64%  über  kdnda  14—16;  —  10  (34)  73% 
über  kdnda  17 — 19;  —   11   bricht  74''  in  Bericht  über  kdnda  20  (bei  20,  30)  ab. 

Beginnt:    p'tg.  n.  \  ^ngnruhhyo  naniak  \  namo  brakmaveddya  \   brahmavede 
bhrigiivamgh-oktam  (J)    brihaisarvdnukfamanikd    likhyate   \    cngopdlardmacandrd- 
bhydm  namah  \\  brahmavedam  namaskrityd  durgdm  vigknegvaram  gurum  \ 
nrisinham  dakshindmiir'ttim  atharvdnam  abhedatah  \\  1  || 
dvishkurve  brahmavedamamtrdnukramanim  yathd  \ 
rishidaivatachamdobhir  yuktdm  pat/iaphaldptaye  ||  2  || 
athd'thdrvanaganamamtrdndm  rishidaivatachamddnsi,  yatkdma  rishir  mam- 
tradrishtd  vd  bhavati  yasydm   devatdydm  drthapatydm  (!)   ichatd   stutih  prayujyate   sd 
devatd  tasya  mamtrasya   bhavati,   chamdo  ' ksJmrasamkhydvachedakam  ucyate,   tdvat 
tatra  cJmmdo-mikrama'nam,  gdyatry  ushnig  bis  utkrity  ekavingati^  chamddnst  'ti,  yatra 
sarvdni  chamddnst  ti  vakshydmas  tatra  gdyatryddl  jagatyamtam  sapta  chamddnsi pra- 
kntdni  vijdniyd(c),  chamtdfiyaganasya  gamtdtif  cam     fol.  2"      dramdh  sarvdni  cham- 
ddnsi,  bhaishajyaganasyd  'thai'vd  bhaishajydyur  atijagatyatiQakvaryau  sarvdni  chain- 


1)  s.  darüber  Bilhler  in  den  Monatsber.  der  ßerl.  Ak.  der   VViss.   1871,  p.  77. 

2)  kdnda  1  —  7  erscheinen    hier   als    ein  Ganzes    markirt,    da   sich   am    Schlüsse   von 
k.  7  specieile  Lohnverheifsungen  finden. 


80  AtliMrvaveda. 

dänsi  Cd,  rudrcganayor  atharvd  rudro  'hQakvarmrät^akvm-yashUiyah  sarmni  cham- 
ddnsi  vd,  'tha  da^aydiidh:  fdmtiganasya  Jmthmä  somo  'shtlh  . .  pm tilm m iniganasya 
^ukrcih  krityddushane'tijayatt^aki^arymt  sarvdni  chamddiisi  \\  1  ||  cdta)iagcmasya  Cdtana 
risldr  agnir  dernitd  .  .  m dtrin dm-dyamtsya  Mdtrindmd  rishir  mdtrmdmd  devatd  tri- 
shtid),  .  .V dstoshpo tiyanasy((  hr(dimd  rishir  vdstoshpatir  devatd  fakvary  .  .  .  pdpmah'd- 
ganasya  brakmd  rishir pdpmahd  devatd gdyatry . .  takmand^anaganasya  Bhrigvangirä 
rishir  yakshmand^ano  devatd  fakvary  .  .  diihsvapnandQanagaiiasi/a  yama  rishir  duh- 
svapnandfano  devatd  sarvdni  chamddn  fol.  2''  sy  dyushytigunttsya  hrahmd  rishir 
dyiir  devatd  'tijagatl  .  .  varcasyaganasyd  'tharvd  rishir  hrihaspatir  devatd  sarvdni 
chamddnsi  \\  2  \\  atha  sa ptugandndrn  svastyayandbhaydpardjita^ctniKivarmddevapurd- 
citräga7iapdtntvatdndm  atharvd  rishif  camdramd  devatd  faki'ary  .  .  cd  " d  i f y  a ganaysa 
brahmd  rishir  ddifyo  devatd  'fijayati  chaindcmsy  dynshmagamwatydm  cd  'jjatyagana^ 
syd  'tharvd  rishir  agnir  vdyiih  sürya^  camdrapo  devatd  gdyatry  .  .  s  a  l i / a ganasya 
brahmd  rishir  ddityn  devatd  'tijagati  .  .  vipvakarmägariasyd  'tharvd  rishir  vdcaspatir 
devatd  amishtab  .  .  chamddnsy,  a rfhani  a tthdpanaganasyd  'tharvd  rishir  agnir  devatd 
'nushtup  .  .  r djy dbhishekaya  fol.  o''  nasya    brahmd  rishir  mrityu(i-)   devatd 

' tharvdmgird  dpap  camdramd  nshnig  .  .  anholin g aganasyd  'tharvd  rishir  irndrdgm 
carndravanmavi^vedevd  dei^atdh  sarvdni  chamddnsi  \\  d  \\  atha  sii ktamamtrdnäm 
rishidaivatachaniddnsi ,  talrit  jirathamam  ye  trishaptd  (1,  l)  ///  trhn  suktdny  dnu- 
shtnbhdny  evd  'tharvd  'pa<;yat,  pürvam  vdcaspatyam,  dvitiyain  cdiiuh-aniasam ,  pdr- 
janyam  trittyaai  .  .  \\  12  ||  venas  t<ul  (2,  l)  ifi prahhrdiv  d  kdindaparisamdptah  \  pioTa- 
kdmdasya  catvrrica(^m')  prakritir  ity  evam  vttarottarakdmdeshn  shashtham  ydvad  ekai- 
kddhikixtd  \a  sükteshv  rig  iti  vijdntydd,  venas  tad  iti  traishtubham  brahmdtmadevatäm 
veno  'paQyat  .  .  .  (fol.  10'')  .  .  .  ||  25  ||  ///  (•lubrahnurvedokfanunptrdndm  hrihat- 
sarvdn  >ik  )-<f  nui  n  ikdyd  in  pra  tha  viah  patalah  \\ 

agnir  na  iti  (3,  l)  dve  sendmohane  bahudevatye  traisiitahhe  Atharvd,  'tra 
shadrica(jn)  prakritir  anyd  vikritir  iti  vijdniydt,  —  15"  .  .  ||  I  5  ||  brahma  jajndiiatn 
(4.  l)  iti  kämdaiii.  saptarcam  siiktam.  j)rakritir  anyd  viknlir  ify  avagached,  bruhnia 
jaj  luhnrai   iti  Veno  ... 

fol.  58*'  II  3  II  vrdtya  dsid  (\b,  l)  iti  kdndani  ashtdda^a  paj'ydyd  adhydtniakam 
mantroktadevatyd  uta  vrdtyadaivatam,  —  fol.  62''  jj  17  ||  atisris/ifo  (tpd)ii  (Iti,  l)  iti prd- 
jäpatyasya  nava  painjdyds  tatra  trayodafd  ^'dyam  vijdntydd  ddydthddyd  (!)  niroko  manohd. 

fol.  64"  vishdsahim  (17,  l)  ricas  triiipad  brahmddityadevatyd,  —  fol.  64''  ||  1  || 
0  cit  sakhdyam  (18,  l)  iti  caturaiurvdkam  ashtdvincatisüktakam  navarcam  yama- 
daivatyatji  traishtubham  kdndam  atharvd  mantroktabahndevatyam  ca,  —  ||  10  ||  sam- 
sain  sravantu  (IS),  i)  nadya  iti  tricam  bahvricam  brahmakdndam  brahmd  cdndra- 
masam  dnashtubham  apa^yad  ddyam ydjnikam  tasyd^dye  dve paihyc^brihatyau,  —  fol.  72'' 
yasmdt  ko^dd  {\'i)^  72,  i)  ity  ekarcam  paramdtmd  daivafat»  traishtnhhtim  anena  sarvdn 
devdn  svarakshanam  aprdrthayad  iti  bhrigva ägird    hnihme  '/i.  bhrigra ngirä  brahme 


anukramanikä  zur  Atharvasanihita.  81 

'ti'li  II  34  II  iii  Qrthrahinavedu-  fol.  7;^''  ktamamtränäm  brihatsarvännkramani- 
käydm  dafamam  patalarn  sampüriiamiti  \  svasti  \  karakratam  apm-ädham kshmntiim 
arhamti  samtah  \  samvat  1767  varshe  vaigdsha  rn  di  \  ravidme  Vdyaddjndtuja  -Tjoga- 
jjmmena  /ashifrr»;  idam  idam  pnstakam  lekhakah  pdthakayo  (!)  dram  ]]\:ydt  \  pdiham 
nstii  I  ydral  lavanasamudro  .  .  joyatu  \\  hhacpiaprislüi .  .  pd/ayet  \\  yddri^am  .  .  na  diyate  \\ 
kalydnam  astii. 

Dann  ein  neuer  Anfang  in  Zeile  3  v.  u.:  om  namah  \  frtbrahmaiieddya  namah  \ 
om  (ithe  X>p)dniiu  fvddhi  (20,  1,  i)  pandyyam  tad  (20,  143,  o)  ity-amtdn  b(dwii  aindrä- 
gnäii  gdyati'än  ydjniyaQansanamamtrdn  Atharvdmgird  apacyat,  tatrd  ''dyasya  sukta- 
73''  sya  di'itiyd  indruti  pard  ''gneyi,  inarutah  potrdd  (20,  2)  ifi  catusro  mam- 
troktadevatyd  ekdvasdnd,  ddye  dve  virddgdyatrydv,  imdro  brakmd  ''rcy  ushnig  devo  dra- 
vinoddh  sdimn  trishtub  yatho  'dapruto  na  vayo  rakshamdnä  (20,  16)  iti  bdrhas- 
patijan},  er  am  yatr'o  ^nainfrdmfar  devatd  yd  drigyate  sa  mamtras  taddevatdko  bhavatt  'ti 
sarvatra  paribhdshyate,  vi  hi  sotor  asrikshate  'ti  (20,  126)  trayovm^atimamtrdn 
aimdrän  vrishdkapir,  idam  jand  upagrute  (20,  127)  'ty-ddi  yad  nsydham  (!  20, 
136)  ity-amtdn  khilamamtrdn  sarvdn  Aitaco  munir  apa^yat,  Aitaco  niiinlr  apacyad 
iti  II  4  (!)  II  om  süktasamkhykrishidaivataisichamddnsy  anuvartate ,  apai^asydh  samkhyä- 
rishidaivatachamdobhyo  brihatisatobrihatyau  bdrhatah  pragdthah  pragdthoktau  tarn 
bruydt  \  parihhdsha  \  athd  '"tharvane  vincatitamakdmdasya  süktasamkhyd  sam- 
praddydd  rishidaivataq,chamddmy  Ä^valdyandnukramdmcsdrend  (!)  'nukramishydmak 
khildn  va-  74"  rjayitvd,  iindram  tvd  (20,  l)  tricain  VigvdmitraGotamaViriipdh 
.  .  Ijricht  mit:  pi^a  te  (20,  8ü)  Baruh  sarvaha  —  auf  fol.  74''  ab. 

Auf  fol.  36'' finden  sieb  (s.  p.  79  not.")  zwiscben  kända  7  u.  8  Lobnverheifsungen 
für  den,  der  diese  annkrdnti  richtig,  und  Verwünschungen  für  den,  der  sie  chad- 
manä  (!)  auffafst:  <^ng.  n.  \  om  \  athe  yam  prdgv&paramQXp&raiVixkrit&nakramane- 
tyanmamdhattdbhidheyend  (!)  ''vishkritd  th a  r v a mamtrai^shichamdod^vat dn  >i  k r d m  tis , 
tarn  gurvanujndto  yo  'dhlfe  \lhydpayati  ca  sa  mamtrapäthaphalam  samyag  acnute  tena 
viniyuktamamirdc  ca  saviryd  bhavamti,  dehdtnte  brahmalokam  (utiihhiiya  kiyafkdlam 
tadaiv  Ihd  dvijofUniiakale  \mvatirya  jtaram  atahnn  -inkham  bhnmkfe,  yah  pnnar  etdm 
chadmaiid  ''datte  grdhayati  vd  tatah  pathati  pdthayati  ca  sa  gatdynr  ihd  'pratishik  dam- 
dyag.  ca  bhai-ati,  mrifo  'md/iatdmi(}}'am  ntcair  gamatam  ydvad  akshavam  kaJaiit  anuhhüye 
mam  punarmrityalokam  jyrdpyo  'lukatvam  apiute,  kiyatkdlam  punar  mrito  'pi  tarn,  eva 
imraknm  annhMya  piniar  ihd  'vatirya  drijakuJe  vidydbhydsavaQdd  gur}idh(/)ug  janmdmdho 
'vacyam  bhavatt  li  tiifcitdbhiQ)  bhaved  iti,  yathoktaprukdgasya  co'b/iayathd  nima/m  aksha- 
yyam  aktatam(cttidam?)  bhaved  iti  \\  ||  om  atha  ksh^idrakdmddrtham  süklamamtrdndm 
rishidaiva  tachamddmy  ucyamte  .... 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.      V.  1 1 


82  Atharvaveda. 

1488.     Ms.  or.  oct.  84S\ 

cülikopanishad  mit  der  dipikä  des  Näräyana,  edirt  in  der  von  Rämamaya 
Tarkaratna  in  der  Bibl.  Indica  (1873)  besorgten  Ausgabe  der  (kleineren)  •»  Atharvana- 
Upanühad«  p.  219  —  28. 

5  foll.  (!)  Z.,  k  33  aksh.);  derselbe  Schreiber  wie  in  1489.  1491.  1494. 
Beg. :  p'ig.  ii.  \  culikä  cüdikd  loke  stamhhäynam  tikshnkm  ucyate  \  tadvad  veddmta- 
bhdgo  \jam  catuhkhamdd  ki  pamcami  ||  yogaphakmi  dtinadar^anarn ,  sarvdtmd  'ti- 
sannihito  'pi,  —  schliefst:  ektbhavitum  ity  arthah,  dvirnktik  samdptyarthd ,  Ndrd- 
yanena  racitd  p'utimdtropajmnd  \  aspashtapadavdkydndm  dipikd  cülikdbhidhe  {'ti\ 
samdptd  culikopanishaddtpikd  \\  5  || 

1489.     Ms.  or.  oct.  343^ 

a.  atharva^iras  und  b.  atharva^ikhä  mit  der  dipikd  des  Ndrdyana;  edirt 
in  der  Bibl.  Indica  am  eben  a.  0.  p.  42  —  60  (1872)  und  p.  229  —  38  (1873). 

20  foll.,  von  demselben  Schreiber  wie  1488. 
a  bis  16"  beg.:  p'ig.  ti.  \  rudrddhydyo  'tharvagirah  saptkkhamdo  hy  Athar- 
vanah  \  (pro  bhit(t)vd  yato  jdtam  tato  'tharvaQirah  smritä  \\  yogam  drüdhasya  malmt 
padam  drnrukshor  munv  devddikritavighnasambhdvand,  —  sehliefst:  sddhandmtaram 
vinai  'va  'nupravifati  'ti,  dviruktih  samdptyarthd  \  Ndrdyanena  racitd  ^rutarndtropa- 
jtvind  I  avyashtapadavdkydnäm  dipikd  'tharvamastake  \\  ity  atharv a^ira-upanishad^ 
dipikd  samdptd  \\ 

b  bis  20''  beg.:  esIuV tharvagikhd  ndma  fira-iird/ivam  ^ikho  citd  |  dvikhamdd 
saptami  Mrimddt  pranaiidrthanirüpint  \\  sarvärthasiddkidam  civam  di'ddkya,  — 
schliefst:  dvija  iti  füdranirdsah  \  dviruktih  samdptyarthd  \  itifabdaf  ca  |  Ndrdyanena 
racitd  ^rutimdo aspashta  .  .  dipikd  'tharva^aikhike  \\  ity  athar v agikhopanishaddtpikd 
samdptd  \\ 

1490.     Ms.  or.  fol.  883. 

Gopdlatdpini,  edirt  in  der  Bibl.  Ind.  (1876),  durch  Haricandra  Vidydbhüshana 
und  Vifvandtha  (^dstrin. 

17  foll.  (7  Z.,  ä  28  aksh.);  treH'liche  Schrift;  svasti  pu.  samvat  1714  varshe 
paiisha  va  dya  pratipadd  ravau  adye  'ha  Dhvalakdmadhye  MaphaVipuravdstavyam  dbhyani- 
taramjnä.garimjndtiya  pamcoU  p'i  7  Gane^asut^  pamcoli  pri  5  Edghavajtsut^  Goptnd- 
thena  \  lashUamin  idam  pamcoli  pn  5  prdga  o  (!)  tathd  pamcolt  Q&vardma  tathd  pamcoli 
Devardma  ■  tathd  pamcoli  Devaräjapathandrtham ,  pibham  hhavatu,  kalyänam  astu, 
kalydnam  hrüydt  ||  von  zweiter  Hand:  satnvat  1724  varshe  ff(del.  sec.  m.) kdrtyak,  von 
dritter  Hand:  da,veDaydgamka  prdria  ^amkara  samvat  1924  (doch  ist  die  9  und  die 
2  imklar,  event.  1874). 


cülikä-,  atbarva^iras-,  atbarvapikbä-,  gopälatäpini-Upanishad;   —   vaitäiiasutrani.         83 

Beg.:  p'igoptjaiiava  . . .  (Loch,  llabhdya?)  iiamah,  om  saccidänamdariq)dya  Krish- 
näyä  'klishtakärine  \  namo  i'eddmtavedydya  giirave  huddhisdkshme  ||  1  ||  munayo  ha  vai 
brahvidnatn  uchQi):  kah  paramo  deuah?  ktito  mrityio-  bihheti?  kasya  vipidnend  'khilam 
bhavati^yi,  kene  'dam  vicvam  sa)nsaratif  'ti,  tad  u  ho  'vdca  ö)'dhmanah  (!):  Qrt  Krishno 
vai  paramam  daivatam,  —  7"  tarn  yajet  tarn  bhajed  ity  om  tat  sad  iti  \\  cha  ||  iti 
^rt  Atharvavede  Gopdlatdpini(iiyd')khydydm  pnrvatdpint  tripamcaQatamo 
'dhydyah  || 

2.  (Ed.  p.  29)  beg.:  om^^)  ekadd  hi  Vrajahstriyah  sakdmdh  ^anmrim  ushitim, 

—  Id"  (Ed.  p.  63)  bhaktiyoye  tishthati  ||  21  ||,  nun  in  neuer  Zählung:  prdndtmam 
namah  om  tat  sad  bhur  bhuvah  svas  tasmai  vai  prdgdtmarie  namo  namah  \\  1  ||,  — 
16"  (Ed.  p.  66)  ..  II  17  II  22  II  eko  devah  sarhhabMtteshu  yndhah ,  —  schliefst  (Ed. 
p.  69):  brahmane  brahmajmti'ebhyo  Ndradd  'ham  Qrutam  tathä  \  tathä  jjroktdmtydm- 
dhai'Vi  (J)  gachatvam  (^dhvam'^')  munayo  ^mtikam  gachatvam  {"dhvam'-)  munayo  'mtikain  || 
ity  atharvavede  gopdlatdpinydkhydydm  samdptah  catuhpamc&^atamo  'dhydyah  \\ 

1491.     Ms.  or.  oct.  343\ 

Das  vaitdnasütram,  in  14:  adhy.;  adhy.  1 — 8  (43  §§)  sind  1878  herausgegeben 
von  R.  Garbe,  der  Text  (mit  Wortindex)  in  London,  die  Uebersetzung  in  Strafsburg. 

.59  foll.  (9-10  Z.,  ä  iö-i'2  aksh^\  Qake  1761  vikdrindmasamvatsare  udagayane 
hemamturitaii  paushamdse  krishnapakshe  dviti(yd)ydm  tithan  imduvdsare  idam  jmstakam 
samdptam;  gut  geschrieben,  aber  incorrect. 

1  (4)  ö"  beg.  atha  vitdnasya,  —  2  (6)  9''  athd  'gnyddheyam,  —  3  (14)  21°  somena 
yakshyamdna,  —  4  (3)  23"  agnishiomasdmno,  —  5  (3)  25"  kdinani  aprathamayajne,  — 
6  (.5)  29"  mdghydh  purastdd,  —  7  (3)  31"  atha  rdjamyas,  —  8  (.5)  33"  atha  stotriya- 
vikdrd  ekdhesht,  —   9  (.j)  36''  atJiä  'to  ydjne  kai'mani  prdya^cittdni  vydkhyäsydmo, 

—  10  (10)  43''  atha  yasya  ptiroddQa(m  oymedhyam  dpadyeta,  — -11  (lO)  47"  athd  'tah 
somanipäni  vydkhydsydmah,  —  12  (4)  so"  sdn7idjya)n  yad  udbodhayeyur,  —  13  (g)  52'' 
agnihoti-e  ced  anä.dabhyn(d)dhrifa)n  snryo  'bhimloced,  —  14  (lü)  58"  athd  'tah  saumi- 
kdni  t^yäkhydsydmo ,  —  schliefst:  ||  tasmddrishtaQ)samdso  'Iva  tarn  nibodhata  ydjnikd 
iti  \\  10  II  ity  atharvavavede  vaitdnasiitre  prdyaccittaprasamge  caturdaQo  'dhydyah,  iti 
^rautasütram  caturdaQddhydydtmakam  sfitram,  p'imadguru  Atharvanäcdrya  Pippa- 
Idda^amyuxnktharvandya  namah.  Auf  59"  die  Notiz:  iti  craiitamtram  crhnadgimi 
Atharvanäcdrya  Pippa/dyana(J)  samdpto  'yam. 

In  I — VIII  erwähnte  Namen  etc.:  Bhdgali  1,  3.  22,  1.  28,  12,  —  Kaufika 
22,  1.  36,  28,  —  ynvd  Kaufikah  1,  3.  43,  3,  —  Mdthara  1,3,  —  dcdrydh  1,  3.  5,  13. 
7,  16,  —  eke  1,  4.  18,  ß,  20,  17.  23,  21.  27,  17.  30,  12.  32,  35.  43,  2,  —  brähma- 


')  bhdfi  sec.  m.,  "lain  vijnä/ia?n  bhdti  Ed. 

2)  zu   V  am   Rande:  oin    Vishnor  arccdydm  c^d  •  •  (zwei   Zeilen). 

ir 


84  Atharvaveda. 

nokta  7,25.  17,  ii.  31,  l,  —  ynantrokUi  1,  14.  5,  7.  11,  15.  30,  27.  31,  4,  —  bhrtf/r- 
amgirovidä  sumskritam  1,5,  —  riäujovrinite,  'tharvämgirovidam  brahnidnam  sdmn- 
vidam  udgdtdrain  rißvidam  hotäram  yopirvidam  adhvaryiun  11,  2,  —  yapirveddt  1,8; 

—  die  Monate  sind  durch  die  Vollniondstage  bezeichnet,  so:  1.  pkdigiuu,  II.  caitri, 
III.  vai^dkht,  IV.  jyaishtjü,  V.  d^hddhi,  IX.  kdrttiki,  XI.  taisht  36,  2  neben  panshi 
(28,  3),  XII.  iiuiyhl. 

1492.  Ms.  or.  fol.  895. 

Dasselbe  Werk,  aber  nur  die  ersten  acht  adhyuya  (D  bei  Garbe). 
27  füll,    (ll  Z.,  a  4ö  (iLsh.):    initiales  /  durch  %°   gegeben;    moderne  Abschrift 
eines  der  Regierung  von  Bombay  gehörigen  Bharüch-MsiAea  (Sammhmg  1870/71). 

1493.  Ms.  or.  fol.  8!)-4. 

Das  Kaugikasidraiii,  in  14  adhyuya;  Buch  X  (§  75 — 79)  in  Text  und  Ueber- 
setzung   herausgegeben   von    Haas   (§  79   resp.  von   mir   selbst)  Ind.  Stud.  V,  378 

—  410  (1862);  Buch  XIII  (§  93  —  136)  desgl.  in  meiner  Abh.  »zwei  vedische  Texte 
über  Omina  und  Portenta«  (1859). 

67  foll.  (lo  Z.,  ä  ib  aksh.):  33''  unbeschrieben,  doch  keine  Lücke;  moderne 
Abschrift  aus  einem  der  Regierung  von  Bombay  gehörigen  Bharäch-Mapte  (Samm- 
hmg 187Ü  71). 

I  (l-9)  7''  dar^apumamdaau  etc.,  —  II  (l()-l7)  10°  medhdjananani  etc.,  — 
III  (18-24)  14''  nirritikarmuni,  —  IV  (25-86)  20^  hhaishajydni,  —  V  (37-4(;)  26"  patä- 
vijnänäni,  —  VI  (47-49)  28''  dbkicdrikäni,  —  VII  (50-59)  33''  Reise  etc.,  —  VIII 
(60-68)  39"  agnyddhdnarn  etc.,  —  IX  (65-74)  43"  Erbentritt  etc.,  —  X  (75-79)  45" 
viväJia,  —  XI  (80-89)  52''  pifrimedha,  —  XII  (90-92)  54''  inudhuparka,  —  XIII 
(93-136)  63"  adbhutdni,  —  XIV  (137-141)  67"  yajnavdstu  etc. 

Erwähnte  Namen')  etc.:  IshupMU  138, —  Kdmkdyana  9.  22,  —  Kaurupathi 
9.  63,  —  Kaxfika  9.  46.  68,  —  yuvd  Kaucikah  9,  —  Gdrgya  9.  13.  17,  —  Jdiikd- 
yana  9,  —  Devadarcmak  85,  —  Paribabkrava  9.  81,  —  Fdrtha^ravasa  9.  17,  — 
BlidgaU  9.  17,  —  Mdthara  138,  —  Qaunakinah  85,  —  atharvan  59.  73.  125,  — 
bhrigavah  .  .  arigirasah  137,  —  blirtgvangirasah  94.  139,  —  bhrigvangirovidah  63,  — 
drigirasa  14.  47,  —  eke  35.  63.  67.  72.  81.  82.  87.  89.  138.  139,  —  dcdrydh  14U. 
141,  —  tad  uhuh  17,  —  brdhmana  (neutr.)  1.  6,  brähmanavidhi  1,  brulwianoktam  58.  80, 

—  iti  vijndyate  7b,  —  ^/oka  6.  68.  74,  —  anuvdka  8.  21.  63.  69.  79.  98.  139,  —  adhyäya 
38.  141,  —  sükta  oft  (s.  Omina  p.  361.  362),  suktasya  pdram  gatvd  10.  20,  —  Diantra 
1,  mantrokta  oft,  —  sdintn   17  {kshatriya).  56.  139,  —  vedasyd  \lhyayanavidki  141, 

—  p'dvana   92    (madhuparka),  —   chdndasa,    kdipya    141 ;    —    dhdtar    and    savitar 


1)  s.   sOmina  und  Port.«   p.  360  —  62. 


Vaitänasütram,  —  Kaupikasiitiam;  Därila's  Comm.  dazu.  85 

115,  —  König  aräpa  71,  —  hrahmaprajdpatibhjidm  139,  —  prajdpati  und  igätia  116, 

—  hhava  carva  pacupati.  ugrn  i-iidra  mahddeva  tfdna  51,  —  iJhdrtardshtri  2ü,  — 
Udafikya  {'idcdna,  {'uirnmjdya  Kshdtrdna,  3Jdrt(y)umjayi  AIdrt(y)avi ,  Tdkshan  Vui- 
fdleya,  Hdhd-Huhü  Gandharvan  56,  —  Tdrkshya  Arishianemi  73,  —  Vaifmvana, 
Dhanvantari,  Vdsiiki,  Citntsena,  CitrarotJui,  Takshopatakshau  74,  —  Vyddhaka  (u.  seine 
goldene,  goldbauchige  Mutter)  102,  —  Mausala  92  (madhuparkci),  —  SM  parjanya- 
patni  106  (20),  —  Brihasjxtfi  Anyirasa,  brahmanah  piitra  135,  —  U^anas  Kdvya 
139:  —  dcä  p'addhd  »ledhd  cn  hrt  vidyd  74,  —  dharniddhartnan  74,  —  antaka 
mrityu  58,  —  Götterbilder  93.  105  (tanzen,  schwanken  [oder  träufeln?],  lachen, 
singen):  —  vaicya,  prddeQika,  rdjau  94.   120.   126,  —  pdrivrdjaka  92  (^madhiiparka), 

—  ddsa,  füdra,  mahdQÜdra  17.  73.  141,  —  cunddla  141,  —  bhavatil  bhikshdm  dehi 
(die  Formel  variirt  nach  den  drei  Kasten)  57;  —  sapta  nadtrüpdni  71.  86,  —  na- 
yara  141,  —  nakshafreshn  patdpateshu  (Sternschnuppen?)  93.  128,  —  Sonnenhnster- 
nifs,  Mondf.  93.  99.  100,  —  rddha  106,  phalyunUhu  139,  citrd  7b,  —  kdrttiki,  vai- 
gdkhi  Ib,  ^rdvant,  praiishthapadt,  pausM  141,  —  ägvayuja  140,  pausha  139.  141, 
praushthapada  140,  mdyha  83.   141,  mdrga^t7'sha  141,  — -  abhijif  (Stunde)  139. 

1494.     Ms.  or.  oct.  343". 

Das  Kuugikasütrarii,  mit  dem  Commentar  des  Bhatta  Ddrila,  prapautra  des 
Mahdveddtharvavid  Upddhydya  Vatsa^arman^');  leider  nur  bis  6,  2  (§  48).  Der 
Comm.  ist  zwar  sehr  kurz,  auch  ist  der  Text  nicht  immer  mit  vollem  Wortlaut 
angeführt,  dennoch  aber  ist  dieses  Werk  von  hoher  Bedeutung. 

136  foll.  (11-12  Z.,  a  -n- io  aksh^.  Incorrect,  von  derselben  Hand  wie  1491. 
1488.  1489,  aber  zwei  Jahr  später  geschi'ieben  als  1491,  nämlich  cake  1763 
^drvarhuhnasamvatsare. 

Beginnt:  criy.  n.,  crtsarasvatyai  n.,  me  vai  hitapunsäm  (!)  |  atha  veda- 
bhäshya(jn)  likhyate,  atha  indhim  vakshydmah ,  atra  hetur  na  ca  dvalakshana  (!) 
mayä  bhramati  prakdcanam  .  . 

I.  1   \T\  2  21^  3  24",  4  26^  5  fehlt  Schlufs,  6  34%  7  39",  8  44%  9  46% 

II,    1    (10)   48%    2   (11)   50",    H   (12)   52%    4   (13)    54%  5   (l4)   56%    G   (15)   57%    7   (16) 

60^  0^  ^  (!')  63% 

III,  1  (1«)  68%  2  (I'J)  72%  3'(20)  74%  4' (21)  77%  5  (22)  79%  C,  (23)  80% 
7  (24)  84% 

IV,  1  (25)  88%  2  (2G)  91%  3  (27)  93%  4  (28)  95%  5  (29)  96%  G  (oü)  98% 
7  (31)  99%  8  (32)  102%  9  (33)  103%  10  (34)  105%  11  (35)  107%  12  (3G)  109% 


1)  wird  auch  im  Innern  citirt,  z.  B.  zu  48. 

"■^)  7  ist   in  zwei  kcmdikd  getheilt,    deren  zweite  (bis  60")   als  ashfami  bezeichnet  ist, 
aber  8  wird  auch  als  asht.  markirt. 


86  Atharvaveda. 

V,  1    (H7)    I10\  2   (3«)    112",   3  (39)  115",   4  (4())  116",   5  (4l)  118"'),   <i  (42)   120'. 
7  (43)   12r,  8  (44)   124',  9  (45)    125",   10  (4i;)   129'. 

VI,  1    (47)    133",   2   (48)    136". 

Schliefst:  ksktraudanädt  t'ini  ti  \  maMvedätharvavida  Kpddhyuya-Vatsa^armanak 
prapmitrasyo  Bhatia  Därilakritau  Kim^ikabhuskye  shashie  'd/tydye  dvittyd  kamdikd 
samdptd,  .  .  .  (/wmthasamkhyd  3790. 

1495.     Ms.  or.  fol.  621'. 

Eine  Art  paddhati  zum  Kanfikasütru. 
35  foll.  (if}  Z.,  ä  21  aksh.);  bläuliches  Papier,  die  Blätter  in  europäischer  Weise 
neben  einander  liegend;  samvat  1674  varshe  mdrya^trsha  pu  di  13  ravau  likhitam  idam  | 
pamcoli  Bhavadeiui- Nd(j ajini  pothi  kctrmdmtara  nä  patra  48  ||  es  ist  dies  das 
Datum  des  Originals'-)  dieser  ganz  modernen  Abschrift;  dasselbe  rülu-t  hiernach 
von  demselben  Bhavadevn  her,  wie  das  Original  von  1506,  ist  aber  44  Jahr  früher 
geschrieben,  als  dieses  (samvat  1718). 

Beg.:  om  iiamo  atharvaveddya  \  atharvavedasyu  samhitdvidher  vivara- 
nam  kriyate  \  tatra  Atharvavedasya  nava  b/iedd  hhavamti  \  tatra  cntasrishu  fdkhdsn 
Qauiiiikddisha  Kaufiko  \jam  samhitavidhih,  sa  ca  Gopathabnihnuindd  artha- 
vddddi  parityajya  vidhimdtram  kalpayitvd  vidheh  kritasütra(J)yathopayo(jam  ttkd  kriyate  \ 
samhitdvidheQi).  tafrd"ha  KauQikam:  atha  vidhim  vydkhydsydmah,  folgt  Er- 
klärung von  Kau^.  I.  i  —  19;  dabei,  resp.  im  Verlauf,  mehrfacher  Bezug  auf  das  Vai- 
tdnasütram,  so  wie  auf  ein  (^aunakiyasntram;  —  2°  U pavarshdcdryeno  'ktam 
mtmdnsdyäm  smritipdde  kalpasütrddhikarane:  nakshatrak(dpo-^')  intdna- 
kalpas,  tritiyah  samhitdkalpa^,  catnrtho  dngirasakalpah,  gdmtikalpas  tu pamcamah  \ 
ete  kalpä  vedatidyd  hi  iti  hhayavdn  Upavarshäcdryena  pratipdditam,  anye  kalpdh  smriti- 
fa/ydh,  —  5'  ifi  ahhydtdudmtam  prdktamtram  \  iti.  vr ihat k ii Qamdi kd(h')  .mmdptah  \ 
(d)hydtdtukly  iittaratamtram  \  atha  a ttarafa tntre  ucyate.  —  (>"  iti  uttaratantfram 
saindptain,  atha  gar bhddhdnam  aha,  —  7'  iti  yarbhddluhiam  samdptam,  atha  puin- 
savanaip,  —  ...  7"  atha  stmamtonnayanam,  —  7"  iti  jätakarma  samdptam, 
atha  iidnidkaranam,  —  8"  atha  catnrthe  mdsi  nirnayanani,  .  .  atha  ashtarne  mäsi 
aiinaprdcanam,..  <ithd''bdike  yoddnddikam  karma,  —  10"  atha  cnddkaranam, 
—  13"  Iti  apauayana m,  —  atha  \dike  vednvratam,  —  13"  atha  ka/parratam, 
.  .  atha  mrigdravratam,  —  14"  iti  b ra hinacdrivratdni,  atha  samdvartiDia karma 
(bis  14"),  —  15"  atha  vivuha  ucyate  (bis  19",  dabei  auf  16" — 18"  madhuparka,  Kaiifika- 
süti'avishaye'),  —  19"  atka  caturthikd karma  (vddhnya  etc.),  —  21°  atha parigishtoktam 
m a d ng h a m a n ipraya^cittam    ticyate ,    —    21"    atha    la g hucdkh d karma    ucyate ,   — 


1)  bezeichnet  als  xhauhtlu.  "^)  s.  darüber  Bühler  ii»  den  Monatsber.   der  ßerl. 

Ak.  der  W.  1871   p.  76  (Nro.  6).  '^)  cf.  p.  87  not.  '  u.  *. 


Kaupikasütram,  Därila's  Comm.  dazu ;  paddhati  dazu ;  —  die  atharvaparipishta.         87 

22"  atlui  b rihachdl dkanna  iicyate,  —  22"  iti  Därila  hhäskyakärah ,  —  23"  iti pam- 
ditaKe^aiwQi)  paddhatikdrah,  .  ..  iti grihapraveg.ah  samdptah,  atha  ^dmtyudakam 
Iicyate,  —  25"  atha  sampatkarmo  'cyate,  —  26"  sumpadasya  karmapaddhatih 
samdptah,  atha  piishtikdma,  —  27"  iti  paitshtikah,  yatrdhhicdrah,  athd''dbhutäni, 
—  28°  atha  part^ishioktam  prdyafcittam  ucyate,  —  29"  iti  karmoddhärakor- 
paddhatir  likhitd,  atha  rriddhifrdddhain,  uktam  ämgirasakalpe:  kanyäputravivä- 
heshu  prave^e  navaveg,manah  \  ^ahhakarmani  xiäldnäm  ciiddkarmddike  tathd  \\  shiiamto- 
niiayane  cai  'va  pntrddimukhadar^ane  \  yajnodvdhapratishthäsu  mekhaldbamdharnoksha- 
yoh  II  putrajanmavrishotsarge  vriddhigräddham  samdcaret  |,  —  28"  atha  dahana- 
vidhih,  —  35"  pretasya  pretatvavimuktyartham  aham  utsrijämi,  —  35"  i'rishot- 
s  arg  ah  savidptam  iti. 

1496.  Ms.  or.  fol.  896. 

Dasselbe  Werk. 
26  foll.  (lO  Z.,  a  43  aks/i.'),   moderne   Abschrift   aus   einem   Bha7'i(ch-Ms\)t.   der 
Regierung  von  Bombay  (Sammlung  1870/71). 

1497.  Ms.  or.  fol.  973. 

Die  Atharvapari^ishta,  s.  vol.  I,  89  fg.,  Nros.  364 — 66;  Kau^ikoktänt,  nach 
§  49,  und  zwar  danach  eigentlich  nur  72,  hier  dagegen  79,  in  zwei  Theilen  (a.  b). 

121  füll.,  aber  fol.  68  —  76  fehlen  (l5  Z.,  ä  38  aksh.)\  modern.  Randmarke 
auf  ":  atharvana  (links),  parigi  (rechts). 

a.  1  (50)  13",  nakshatrakalpak^),  beg. :  crtg.  n.  \  om  namo  'tharvdtmane  väma- 
devdya  Qivdya,  frtsarasvatyai  namah  \  krittikd  rohinP)  .  .,  schliefst  (13"):  pratip'utir  iti 
II  50  II  iti  brahmavedapa7'igishta(in)  nakshatrakalpdbhidhdnam  krittikdrohini  samdptah, 
hieran  aber  schliefst  sich  noch  (wie  in  Chambers  110)  ein  Abschnitt  über  den 
^(kadhiima^),  beg.:  om  yad  räjdna<^  Qkkadhumam  .  .,  und  schliefst  (13"):  putrasyd 
''dahane  daramtx  \\  1  ||  krittikdrohimmadhye  Paippalädd  mamträh ,  —  2  u"  (ohne 
Namen),  beg.:  om  brakmane  brahmai^eddya,  rudrdya.  parameshthine ,  —  3  16" 
(desgl.),  om  atha  räjaprathamdbhisheke,  —  4  17",  purohitakarmdni,  om  atha  (pu^i^ä.- 
hitakai-mdni,  —  5  is"  pitshyäbkisheka,  —  6  19"  pishtardtrydh  kalpah,  —  7  19"  drdtri- 
kam,  —  8  20"  ghritdvekshanam,  —  9  21'  ti/adhenu,  ausdrücklich  auch  als  navamam 
pari^ishiam  bezeichnet*),  —  10  21"  (da^amam  p.)  bhümiddnam,  —  11  22"  (ekd- 
da^am)  tiddpiirushadanavidhi,  —  12  ibid.   (dvadagamam)   ddityamamlcdam ,  —  13 


^)  s.  dazu  meine  Abb.  über  die  naksh.  2,  390.  392  fg. 

-)  dies  ist  nach  §  49  der  Anfang  der  72  parig. 

^)  s.  meine  Abb.  über  Omina  u.  Port.  p.  36.3  (1859). 

*)   hier  ist  somit  der  nakshatrakalpa  als  erstes  parif.  gerechnet,  s.  p.  89  not.'. 


88  Atliarvaveda. 

(so  Cod.)  23*'  hiranyagarhhavidhi ,  —  14  (caturdagamam)  24''  hastirathnddnam,  —  15 
(pamcad.)  ibid.  a^varathaddnam ,  —  16  (shnda^.)  25°  gosahasravidh! ,  —  17.  18  {pa- 
7'icishtad>'(iy(f)ii)  2fi''  hastya^vadtlishd ,  —  15)  (Zahl  fehlt)  28"  rujdkanndsdtnrdtudriijam 
hdsh/dc.i'ddidihhd  samdptd,  iti  uktapdrigishtdndm  kdrfdri/d/id/dh,  —  2()  (Zahl  fehlt)  2»'' 
vrishotsnrga,  —  21  (9  Cod.!)  29''  rddrdmdhotsdvd,  —  22  (aber  als  ekomwingam 
pam  II  19  II  bezeichnet!)  :io''  hrakmaydcjd ,  —  23  (20  Cod.!)  32''  skandaydgdh ,  pra- 
tlidind  vin^atih  samdptd,  evam  shdmdd  (khainde?)  124,  —  24  (-21  Cod.!)  34"  sdmhhdra- 
lahhanam,  —  25  (22  Cod.!)  35''  aranilakshanam ,  —  20  (2h!)  3.s''  yiij/idpahrdd",  — 
27  (24!)  39"  vedila",  —  28  (2:.!)  4(i"  kumdala",  —  21)  (ohne  Zahl!)  4i"  .sd,ni/ld\  — 
30  (27!)  42"  srdvd/d\  —  81  (28!)  42"  hdsta",  —  32  (29!)  ih'id.  jvdJd,  —  33  (8ü!)  43" 
laghulakshdhodia,  —  34  (ohne  Zahl!)  44''  rrihd/lakshahonKf,  —  85  (:il  Cod.!)  46''  koti- 
homa,  —  3()  (32!)  48''  ganamdld,  —  37  (3s!)  öo''  ghritdkambdldm,  —  38  (84)  r)i"  amo- 
lomakdlpa,  —  39  (3.5!)  52"  dsimkalpa,  —  40  (ohne  Zahl)  ."14''  dchnshuudxydpah, 
pdri(^ishtdndm  pnrvdrdha(in)  samdptdni  iti,  ga  -ibi,  khdmdd  sdrvdke. 

b.  1  (:>7  Cod.)  .tt"  sdddtccdyaprdyd^cittdni ,  beg.:  Bhngvamgirorüpadhdrim 
pvdya  namah ,  df/ic  yafra  tiul  djudianyamdne  dutsdldin  patafi  fdt^  ghoram  hhavati,  — 
2  (hb!)  57''  hrdlididkurcavidhi ,  —  8  (39!)  ös"  fdddgddiridhi ,  —  4  (40)  öiV'  papipata- 
rrdfdin,  drifiyd  rivcdtlh  sdiddpfd,  etdddvitiyainncatydh  ig4,  nhhaydtp  288,  —  5  (ohne 
Zahl)  (u''  .sdmd/iyopdsansividhi,  —  6  (42  Cod.)  62"  srnhuwidhi,  —  7  (ohne  Zahl)  i;4''' 
torpanovidhi,  —  8  (44  Cod.)  <;ü''  (:niddhaka/pa,  —  9  (45!)  Hfi''  agnihotrahomakidpa,  — 
10  die  Lücke  beginnt  hier  schon  früher  als  in  Chambers  112,  nämlich  bereits 
im  uttamapatala  §  (i  (e?''  nlt.),  endet  jedoch  einige  Zeilen  früher;  77''  beginnt  näm- 
lich im  carandiiynha.,  res]),  in  18  (49),  noch  in  der  Darstellung  des  Sdrnavedd:  ■■mrdhdsydny 
etdt  mnuigandip  snirifdni  \  dt/ia  sdmavedah  fnivdrd  siiga()p')dhis  tejasvi  niriditraktd 
hrahmanyah  2)rala)nbdl)dhd  duccarmt  krishno  imrneda  kdratdh  j  svarme  'ti  shadaratnih 
pramdnena  (\  aksh-fehh)  ai  smi-itd/t  |  .^tdiuimty  rishdyo(T)  hndimd  sdmdni  ti,s'ht(h)(ifi  \  -idn- 
nidhan  sa hhagavdn sdmavedo mahe^varahhaktah ;  —  fafre  rrd/niu/v e da sy a  nc ra  hhedd 
bhavamti,  lad  yathd:  Paipp(ddddh,  Stnuddh  (J),  Mauddh,  {'(iinidktydh,  Jdmrd/d/j.  Jidaddh, 
Brahmavaddh,  DevadarQdh,  ('dranavaidydg  ce  'ti,  teshdni  adkyayanani  ricibp  drddciQa 
sahasrdny  a^'ttitricatdni  ca,  parydyikam  dvitcdiasrdny  anyd(;  cai'rd  'rcishikdt  Q)  \  Ixdii'nii 
ty  et((  (^^  grdmydranyakdni  shit  sidiasrdni  bhavamti  \  tatra  In-a Iniuii'i'dd.^^yd  '.<thtd- 
vm^aty-upaimhado  Idun'dmti^'):  niumdakä  1,  prdcidikd  2,  hndivdnv'dyd  3,  ksharikd  4, 
adikd  b,  athai-vaQiro  ts,  dthdrrd{-iihd  i,  gdr1)hdj)dnislid(t)  i\,  m(dwj)dniKhd(t')  ^,  hnihmo- 
panishat  10,  prdndgndiotrdm  u,  mdmdukye  12,  iiädabmdu  13,  bndutudjimdn  u,  amrita- 
bimdii  10,  dhydnabmdfi  16,  tejobmdü  n,  yogap'khd  I8,  yogatat(^t)va  19,  ntlarudra  20,  pamca 


')  hiervon  steht  in  Chambers  112  niciits,  s.  vol.  I,  92.  Die  beschränkte  Zahl  28  für 
die  upanishad  sowoiil  wie  die  Auf'/.ähluiig  dieser  28  t/p.  selbst  ist  von  hohem  Interesse. 
(Die  Zahlen   sind   von   mir  hiiiznj^efügt.) 


die  Atharvaparifishta.  89 

täptni  21,  ekadamdt  22,  sa(m)nyäsavidhih  23,  arunah  24,  hamsah  25,  paramahansah  26, 
närdyampanisha(t)  27,  vaitathyam  28  ce  V«,  tofr«  Gopathah  fatapwpdthakam  hrdh- 
mdiiam  dsU,  tasyd  'racishte  dve  brdhmane  pürvam  iittaram  ce  'ti^  tatra  shad  amgdny 
ad/ütya  ishadamyavid  bhavati,  shad  anifjdm  hhavamti:  clkshä  .  .  (wie  Ch.  112)  .  .  Inksha- 
(n(i)gramthä ')  bhavamti:  catarkdhydyikd  prdtl^dkhyam  pamcamapat&likd  damtyoshtha- 
vidhir  hrihatsarvdnukramant  ce  'ti  \  tatra  dvdsaptatih  parigishtdni  bhavamti  Kaii^ikäni: 
krittikd  rohinyddyddan  (!)  ukfdni-),  tatra  ca  brahmavede  'shtddaga  vrntdni  carishyat: 
säviti'tvratam  . . .,  —  14  (00)  77''  —  79'  camdraprdtipadikam,  —  15  (äl)  so''  grahayiiddham^), 

—  IG  (52)  83"  grahasamgraha,   —    17   (53)   s-i'   r-ähucdra,   —    18   (54)   84''   ketucdra, 

—  19  (ohne  Zahl)  85*'  fituketidakshanam,  —  20  (5(i)  86"  kürmaviljhdga,  —  21  (57)  8?" 
mandaJdni,  —  22*)  (58)  87''  digdähalakshanam,  —  23  (nochmals  58!  resp.  auch  dh-ect 
bezeichnet  als  ashtäpamcdpattatnam)  89"  u/kdlakshanam,  —  24(59!)  ss''  vidyul/a",  —  25 
(pol)  ibid.  nirghdta" '"),  —  26  (61 !)  90''  parii}eshala°  (vesha!),  —  27  (62!)  91''  bhmnikampala", 
28  (63!)  93"  nakshatragrahotpdt(da\  —  29  (64!)  96"  utpdtala",  —  30  (65)  97"  sadyo- 
vrishtila'',  —  31  (6G!)  gs"  gogdmti,  —  32  ((i7)  99''  adbhutaQamti,  —  33  (ohne  Zahl)  105" 
svapnddhydya ,  —  34  (69!,  resp.  von  zweiter  Hand  68)  loe''  atharvahridayam ,  — 
35  (70)  108''  bhdrgainydm,  —  36  (ohne  Zahl)  113"  Gdrgydni,  —  37  (ohne  Zahl)  iie'' 
Bdrhaspatyddbhutdni ,  —  38  (ohne  Zahl)  119''  Ucanasddbhatdiii,  —  39  (ohne  Zahl, 
mit  6  kand.  [so  auch  Ch.  112]),  beg.:  atha  inahddbhitdni  vydkhydsydmah ,  schliefst 
|wie  Chamb.  112]:  tathd  mahdtmd  vratam  asya  kurydt  t.  rn.  vr.  a.  k.  kuryäd  iti,  iti 
mahddbhutäni  samdptdni,  ohne  sonstigen  Schlufstitel! 

Erwähnte  Namen  etc.''):  Agasti  41,  1,  —  Angiras  67,  1,  —  ff»^«Vrt5  appellat. 
72,  8,  Plur.  45,  1.  72,  1,  —  äügirasa  2,  3.  45,  1.  48,  2.  9.  Ki.  69,  3.  72,  1.  5.  8.  9,  — 
Atharvan  6,  1  (Brihaspati).  19,  5.  20,  1  (Bhdrgava).  32,  1.  33,  1.  4.  10.  35,  2.  54,  1, 

—  atharvan  1.  2.  3",  5.  65  (v.  25).  66  (v.  46).  68,  3.  71  (v.  151).  72,  2.  3.  6.  7.  9, 
Plur.  5,  1.  45,  1.  72,  4,  —  atharvaka  71,  8,  —  atharvavid  1,  2-4,  —  atharvavihita 
2,  1.  69,  1,  —  Atharvaveda  38,  2.  43,  5,  —  atharva^iras  46,  2.  70,  8.  72,  2,  — 
atharvahridfiya  72,  8.  9,  —  Atharvdngirasah  1,  5.  45,  1.  72,  8.  73  (v.  1),  —  äthar- 
vana  37,  1.  45.  1.  48,  9.  10.  56,  2  (mantrdh).  72,  1.  5.  8.  9,  —  Bhrigu,  bhrigu  1,  2. 
72,  1.  8.  73,  1.  8,  —  Bhrigv  -  Angirasan  35,  2,  —  bhrigvangirovid  2,  1.  3.  35,  2.  46,  2. 


1)  unter  diesen  lakshanagrantha  ist  somit  etwas  Anderes  zu  verstehen,  wie  hier  in 
jmric.  24  fg.  55.  58fg. ,  cf  Ind.  Stud.  13,  46ofg. ;  bei  ßurnell  aber  im  Catalogue  seiner  Vedic 
Manuscripts  (London  1870)  p.  9  fg.  werden,  ähnlich  wie  oben,  allerhand,  jedoch  zum  Taitt. 
Veda  gehörige,  phonetische  Schriften  mit  dem   Titel:  lakshana  bezeichnet. 

2)  der  Nakshafrakalpa  somit  als  erstes  parig.  gerechnet.  •^)  s.  Ind.  Stud.  10,  .317  fg. 
*)  dies  Cap.  ist  vol.  1,  93  irrthümlich  ausgelassen:  es  reicht  in  Chamb.  112  bis  51'''. 
^)  so  ist  auch  vol.  1,  93  zu  lesen. 

^)  die   nachstehenden    Angaben    basiren    auf  Chambers    111.    112;    s.    bereits    meine 
Abb.   »zwei  ved.  Texte  über  Omina  u.  Portenta«   p.  346.  347.  413  (1859). 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  1 2 


90  Atharvaveda. 

48,  7  {Bhrigv-Angirahprokta).  73,  G.  77,  4,  —  bhärgava  1,  l.  2.  48,  2.  68,  3,  — 
Bhärgava  20,  1.  23,  1.  26,  l.  56,  1.  60,  1.  61,  i.  66,  i.  68  (v.  3).  71  (v.  72).  76  (v.  8), 

—  b7-ahmaveda  öl,  —  Atreija  54  (v.  78),  —  Aditya  74,  9,  —  Apastamba  24,  11,  — 
Udddlaka  54  (v.  (52.  76),  —  Urmati  Q)  2,  1,  —  U^anas  2,  l.  25,  2  (Kavi).  54 
(v.  7S).  67.  1.  (1.  76,  1    (Kdvyct).  8.  9    {Bhdrgaiyi),  —  Ai(ganas(i   2,  1,  —  Karmargha 

33,  2.  35,  2,  —  Kafgapn  54  (v.  7G),  —  Kdpjapa  Ib  (v.  .^4),  —  Kdnkägami  32,  1,  — 
Kan^ika  24,  9.  10.  30,  2.  34,  2(;.  46,  3  (zweimal),  —  Kraushtuki  52,  4.  71  (v.  2.  Gl.  92), 

—  Garga  52,  4.  53,  1.  5.  54  (v.  78).  64,  l.  65,  1.  67  (v.  67),  —  Gdrgya  53,  5.  74 
(v.  122),  —  Gotama  75,  l,  —  Gautama  31,  i.  74,  l,  —  Gopathokteh  21,  6.  28,  2. 
29,  I.  33,  10.  51,  —  Cdramvaidydh  23,  l.  51,  —  (lidgahjuh  Q)  38,  25,  —  Jalndd- 
yana  23,  l,  —  J(d(dia  Q'du^)  1,  ö')-  23,  l  (V).  51,  —  Jdjcda  23,  l  (?).  51,  —  Deva- 
darQdh  23,  l.  51,  —  Ndmda  30,  1.  54  (v.  78).  64,  l.  67,  6.  76,  l.  2,  und  Nakshatra- 
kalpa  §  4(;,  —  Padmayoni  54,  1.  71,  1,  —  Fard^ara  2,  l,  —  Fijjpaldda  23,  10.  24,  14. 

34,  20.  41,  1,  —  Paippcdäda  1,  3.  6.  34,  20,  —  Paithtnasi  MansalipnMi  3,  3.  17,  13, 

—  Brihaspati  2,  l.  3,  2.  6,  l.  30,  l.  74,  9.  75  (v.  l.  56.  9i),  —  Bra/urnnt.  als  Lehrer 
()9,  1.  74,  1,  —  Brahmavaddk  51,  —  Bhdradvdja  2,  l.  —  Mdliaki  24,  lo.  46,  3,  — 
Mauda  1,  5.  23,  1,  —  Mauddyana  24,  10.  23,  1  (V),  —  Mausadputra  3,  3,  —  Vädari 
32,  1,  —  vriddha  Garga  64,  l,  —  ('«/•?•«  74  (v.  58.  10(;),  —  {!amiaka  20,  l.  23,  1. 
24,  13.  26,  1.  31.  54,  1.  61,  3.  65  (v.  r,).  71,  l,  —  Qnijuiki  1,  4,  —  {"aunakeyds  24,  10, 

—  die  Namen  der  riahi  und  dcdrya  im  turpana  s.  vol.  1,  91.  92;  —  Ildthara  69,  3; 

—  Vdgishthaiii  (purohitain)  2,  3,  —  eke  5,  2.  23,  is.  47,  i,  —  apara  dha  49,  2,  — 
samhitdvidhau  vydkhydtah  2,1,  —  pdthäntara  2,  l.  3,  3.   16,  2  (mitten  im  Texte!), 

—  svafäkhd,  svafdkhika  72,  2,  —  anya^dkhya  72,  9,  —  vier  veda  12,  5.  43,  4,  sdngo- 
pdnga  51,  —  veddmhn  ddibhi'r  niantraih  4,  3,  vedav e ddv g apäraga  4,  3.  12,  5  (vedä- 
ndm  pdraga).  20,  5  (vedapdraga'),  veddntaga  8,  2,  pitrtn  vedav edängavidah  pamcdgnir 
anücdno  vyavahdrt  ^rotriyas  trinäciketas  trimadhus  trisnparnt  chandogo  jye.shtha- 
sdmago  ' fharvaQiraso  'dhyetd  46,  2,  —  Anfang  und  Schluls  der  vier  vedasamhüds^) 
(^Itik,  Vs.,  Sdmas.,  Ath.)  48,  3,  — -  Aufzählung  der  einzelnen  Bücher  der  Afh.S.  48,  9.  lO 
{=  Ath.S.  19,  22.  23),  —  veda,  varga,  pada,  kdnda,  anuvdka  48,  2,  adhvaryn,  chan- 
doga,  bahvrica,  atharvavid  1,  2.  4.  5,  —  iti  brdhmanam  19,  3.  35,  1.  43,  6.  46,  3,  — 
kedbrdhmanam  48,  2,  —  pada-krama-brdhmana-kalpafanrd  sävitri  46,  6,  —  agni- 
vaikritam  adhydyum  74,  19,  —  dvdda^ddhydyasamjraha  74,  l,  dvddagabhir  adhydyaih 
75,  11,  —  sarvasarnuccayaikam  adhydyam  75,  11,  —  anuvdka  4,  2.  9,  1.  34,  3.  5. 
48,  2.  9.  74,  7,  —  .sükta  oft,  —  arthasükta  34,  18.  25,  —  purushasiikta  46,  4.  77,  4,  — 
ddhydtmikdni  (Texte,  aufgezählt)  44,  5,  —  [28  tipanishad,  desgl.,  49],  — parydya  34, 8. 18. 
39,  12,  48,  9,  —  dharmafustram  ap7'atiratharn  prdnasüktam  purushasiiktam  npani- 
shadam  anyad  ddhydtmikam  46,  3,  —  samaydcdrapm'vdbhih  Nakshatrak.  §  46,  —  divya- 


')  s.  Ind.  Stiid.   1,  29G.  -)  s.   ibid.  4,  4Si. 


die  Atharvapari^ishta.  91 

tantravid  73,  9, —  dawacintaka  76,  18,  —  ^akunajnäna  60,  1  (71,  4),  —  gäyatri  (heilige) 
31,  3,  —  tad  api\  oder  afra,  glokuh  3,  1.  7,  l.  8,  2.  11,  l.  12,  4.  15,  l.  32,  2.  68,  l  (dreimal). 
2  (zweimal).  77,  3;  —  af/nt  vdyu  süonja  45,  2,  —  savitar  35,  l.  39,  y,  —  savituh 
stluhiam^)  dpnoti  13,  1,  —  yaiidharvapadam  uttamam  73  (v.  73),  —  iQvara  37,  2 
(igvaro  'pi  vüqo  bhavet).  42,  2  (rudra),  —  mahefvara  42,  3,  —  rudra  38,  i).  42,  1-4. 
43,  6  (inadhydkne  tikshnam  ntdras  tapati),  —  paQupati  33,  10  {vratarn).  38,  9  (mnhä"). 
42,  3.  4,  —  mohddeva  33,  3.  42,  2,  —  rudrasävitrt  42,  2.  G,  —  Skcmda  21,  6.  33,  3, 
krittikaputra  21,  6,  —  vi^ukha  21,  4,  —  bhhna  42,  3.  4,  —  ■vrishahhadhvaja  42,  1.  4, 

—  gomkara  33,  4.  lo  (belehrt  von  xitharvmi).  42,  4.  6,  —  A'o/rt,  pingala,  babhru, 
kapardm,  kardla  69,  3.  4,  —  ?<rna  42,  4,  —  dxrgdpujanam  17,  2,  —  ganefänt  75,  10 
(v.  53),  —  holokä  17,  9,  —  bhadrakäU  76,  17  (v.  93),  —  sarasvatt  43,  6,  —  varshati 
Mddhavah  52,  9.  53,  3,  v.  Vdsavah  62  (v.  lü),  r.  f/ey«Ä  65  (v.  8).  76  (v.  42.  43),  —  Vishnu 
42,  3.  4,  —  Vdsudeva  76,  16.  17  (v.  8G.  90),  —  Kecava  38  fin.  (u.  Pdnchiputrdh),  — 
siirendra  20,  5  (belehrt  von  Atharvan)^  —  daivam  76  (v.  108),  daivakrito  dandah 
(v.  102),  —  dswt,  dtharimnasya  duhitd  37,  l.  2  (yosya  devy  dsuj't  grdie),  —  sarpa- 
punyojandk  47,  2,  —  Aufzählung  der  6  dig  und  ihrer  Könige  38,  1,  lokapdldn  17,  i, 
dinndga  67  (v.  89).    68,  l    (digdim^add) ,   —   Manibhadrddayo   yakshdh  76,  18  (v.  99), 

—  gandharvdg  Cit'asenayah  76,  18  (v.  99),  g.  u.  ajjsat'asas  47,  2,  (/.-Stadt  67  (18);  — 
akshamdld  43,  4,  —  Jhlgo,  Jhlgdyatana  Ib  (v.  4.5.  49).  76  (v.  4.  GO.  96.  104),  —  äyatana, 
Tempel  74  (v.  45).  76  (v.  GO),  devatdndm  vecmasu  76  (v.  97),  mahädevdyatana  42,  l, 

—  citra  (Götterbild)  74  (v.  45).  76  (v.  4.  59.  60),  daivatdni  desgl.  76  (v.  57),  arcd, 
devatdrcd  desgl.  61  (29).  75  (v.  14.  4l),  —  to7'andvartastHi,stikaiHtrdhamäna  68,  1, 
svastika  73  (v.  39).  75  (v.  5.  20),  vardhamdndg  ca  prwatsdh  75  (v.  5),  —  7urdjayitvd 
16,  4,  —  hum  phat  38,  l.  9,  ktlakdstrddi  38,  30,  kridayam  gikhd  kavacam  astratii  38,  1, 
jati  mundi  pancacikhi  42,  2,  jati/a  38,  1.  55,  2.  69,  3,  raudrajatüa  71  (v.  142),  mundo 
55,  2.  69,  3.  71  (v.  14o),  käshäyavdsäh  55,  2.  71  (v.  140  cvetaraktapato  'pi  vä),  — 
vedanido  jandn  55,  2,  —  bhasynapradigdhänga  71  (v.  143),  bhasmasndna  42,  1-4,  pd^ii- 
patavratddega  42,  i,  —  ptäshanda  67  (v.  39),  nagnapäshandahhmjishthäh  74  (v.  89),  — 
saptajanmdnugam  pdpam  15,  1,  —  jdtismaratvam  44  (2).  51,  Wiedergeburt  als  Sau, 
Hund  etc.  43,  3,  —  antya,  "druma,  "vriksha  67  (v.  31.  58).  74  (v.  39).  75  (v.  45.  73. 
7h).   76  (v.  4.  48.  50.  54),  —  yoginah  20,  5  (v.  26). 

saptadinpd  vasumdhard  13,  1.  16,  i,  —  saptasdgaramekhald  3,  2,  —  trisdga- 
irmtä  vnsudhä  25,  5,  — -  vier  sägara  4,  l,  —  Gangd  44,  4,  Gangd-Yamunayoh  42,  4, 

—  Gayd  44,  4,  —  Sarasvatt  44,  4,  —  die  Völker-Namen-)   im   kürmavibhdga  s. 


1)  cf.  Nakshatrak.  §  49,  9. 

■^)  zu  den  im  Nakshatrakalpa  §  6  —  8  vorliegenden  dgl.  s.  Naksh.  2,  h92;  dieselben 
machen  einen  älteren  Eindruck;  die  Yavana,  ^aka  etc.  fehlen  daselbst;  die  Väkltka 
finden  sich  auch  dort. 

12* 


92  Atharvaveda.  —   vedänga  und   Zugehöriges. 

vol.  1,  93,  —  Bdlhika,  Yavanu,  Kambuja,  ^alr«,  Madra,  Ui^hmra,  Seilt /•di-htra,  Sind/iu- 
Sauvh'a,  Kshudruka,  Mdlava,  Matsya,  Mlecha,  Puhndaka  52,  2,  —  {!aka-Yavana- 
Titkhdra-Bdlhikdh  bS,  s,  —  Naijnishapushkardni  44,  4, —  Ikshoäkuprabhritayah  12,5, 

—  PdndupiUräh,  Bhtmasendrjnnddydh  38  iin.  (Ke^avetio  'pagiidhdJi);  —  die  neun 
Planeten,  Sonne  etc.')  a\^:  jdta  bei  den  Kaiinga,  Yaiunia,  in  Avantt,  Magadhä,  beiden 
Saindhttva,  im  Mahärashtram,  in  Siirdshtrd,  Giri^ritlga,  Malaga  ■")3,  l,  —  ddityadina 
17  (l4),  —  ddityddigrahdh  27,  5.  43,  3  (siinjädayd).  53,  1,  - —  Mai-s'-),  Saturn,  Jupiter, 
Mereur,  Venus  66,  22  fg.,  —  grahaydga  17,  15,  —  häldrka  25,  d  (v.  3l).  30,  1  (v.  4).  — 
Fixsterne  (sthdvardh')  aufgezählt  54  v.  43  fg.  (inrigavyädha,  Trifanku'),  —  nakshatra, 
krittikdrohinyddi  17,  15  (iiaksluüra-snänäni,  "dakshindh).  58,  l.  68,  2  (darunter  bahula 
=  krit(ikd),  —  Mondregenbogen  75  (v.  65.  6G),  —  gajainthi,  ndgavitht,  govttht  etc.  52,  4; 

—  Maalse  27,  1  fg.,  —  3Idgadha -M-dnise  35,  2.  3,  —  dinära  38  (v.  2G),  —  kali  Ib 
(v.  5n),  kalikalusha  38,  i,  —  kalpänte.  Wind  74,  3  (v.  13),  —  yiigänta  52,  5.  7.  54  (v.  GG). 
6(i,  3  (v.  2g),  —  Monate,  p'ävana  etc.  57,  l  fg.,  dgvayuje  indse  16,  1,  —  vifvdvasau  mn- 
hnrte  3,  2,  abhijinmnhürte  12,  l.  35,  i,  vijayamuhnrte  17,  2.  33,  5,  ^vete  naihurte  17,  4;  — 
von  den  Kasten  27,  4.  32,  1.  2.  37,  1.  38,  7.  8.  43,  4.  48,  8;  weifs,  roth,  gelb, 
schwarz,  die  Farbe  der  vier  Kasten-)  52,  5.  56,   1.  74  (v.  40.  4l).  76  (v.  54.  55.83), 

—  strtcüdram  42,  G.  43,  4,  —  brdhmandndm  prasddena  süryo  divi  virdjati  12,  5,  — 
caüirangam,  Heer  27,  2.  71  v.  55  (?),  —  tinnala  74  (v.  115.  118).  —  Zeughaus  76  (v.  19, 
dyi(dhugdra),  —  uagara  (55  (v.  7).  74  (v.  GG.  84.  !)i)),  —  ndgara  19,  1  53,  1.  2,  — 
nalada  16,  4,  —  tagura  37,  2,  —  kushta  3.  16,  4.  37,  2,  —  madughamani  39,  9, — 
Sodomiterei  71  (v.  136  kiimärwadane  yag.  ca  vdnartm  vd  \lhigachati),  —  janamdra, 
°  märi  74  (v.  84.  98),  —  vdtikasya  .  .  paittikasya  rogasya  73  (v.  Go). 


5.    vedanga  und  Zugehöriges. 

1498.     Ms.  or.  fol.  904\ 
Fragment,  von  den  elf  prakdra,  die  samhitd  zu  recitiren. 
5  füll.  (l4  Z.,  ä  25-27  aksh.),  moderne  Abschrift. 

frtg.  11.  I  atha  sa^shitayd  ekdda^a  jirakdra,  likhyamte  \  tatrd  'nukramak:  satähttd- 
pada-kramas  tnni,  jatd  mdld  pikhd  lekhd  dhvajo  damchn  ratho  ghanak  \  ashtau  vi- 
kritayah  proktdh  kramajjurvd  maiüskibhih  ||,  om  brihäspate  pari  diya  rathhia  rakshohd 
'miträv>  apabädhavidnah  |  pra.bhamjant  seiiäh  pramrino  yudhd  jayänn  asmdkäm  edhy 


1)  zu  den  griechischen  Eeziehiingen  hierbei  s.  Ind.  Stud.  10,  .in  —  20,  und  zu  dieser 
Reihenfolge  der  Planeten  als  in  Indien  »frühestens  im  3.  Jahrh.  nach  Chr.«  möglich  s.  H.  Jacobi 
in  Z.  D.  M.  G.  30,  306.  ^)  diese  Reihenfolge  hat  mit  der  griechischen  nichts  zu  thun; 

eine  noch  andere  dgl.  s.  |).  98  s.  bei  1507.  ^)  s.  Ind.  Stud.  10,  10. 


die  atharvaparipishta;  —  elf  samhitäprakära;  Ntirada^ikshä.  93 

avitä  rathänäm  (Rik  10,  lOH,  4)  ||  hiervon  sodann  aach  pada°  und  krama  ;  \\  1  —  3  ||  atha 
jatdydm  uddharanam:  anulomavilomdbhijdm  trivdram  hi pathet  kramam  |  jatäydm  vikri- 
tim  dhiDidn  vijndya  krama/akshanam  ||  derselbe  Vers  in  jatd  . .  iti  jatoddharanam  \\  4  || 
atha  mdlo-'ddharanam:  hruydt  kramavipai'ydsdv  ardharcasyä  "dino  'mtatah  \  om  tarn 
cä"dim  nayed  evam  kramamdle 'ti  kirtitu  ||  derselbe  Vers  in  mdld,  etc.  Schliefst: 
11  1 1  II  pfdtifdkhyddicdsfrajnah  sarvaQikshdvi^dradah  \  sükshmabii(d')dhih  samartho  yas  sa 
ja  tarn  voktnm  arhatlW  ||  1  ||  t ril)hdshyinrifnatam(^t7rt^sya  bhdskyam  iHndikdbharaium.\ 
prathamam  Vydsa-cikshd  ca  Lakshnü-pkshä  dvittyakd  \\  Bharadväja^  ca  tärttyä  fikshd 
''ranya  (?)  ti(rty(cik)d  \  pumcamam  ('ambhiidkshä  ca  shashtham  cai  'vä  "^J^7rt6■  (?  cf.  Api- 
falH)  tathd  \  saptamam  Pdniin-gikshd  a^htamam  Kanhalas  tathd  \  Vasishta-^kshä  nava- 
»unn  efe  vai  nava  Qlkshnkdh  \  jiavapkshdsdrarn  dranyadikshdmritam  \\  bricht  ab. 

1499.     Ms.  or.  fol.  880. 

Eine  ciks/id,  ohne  Unterschrift;  den  Aufschriften  (von  anderer  Hand)  auf  l''. 
und  20''  zufolge,  die  Näradaglkshd;  in  2  prapdthaka. 

20  f'oll.  (7  Z.,  ä  ?,•>  aksh.);  hier  und  da  Lücken  gelassen;  svasii  sammavat 
1929  samai  mdsa  phdyuna  ra  di  12  ||  pisivo  'ham  swo  'harn  stvo  'harn  Qt.  Auf  1" 
Näradafikshdydh  prdrambhah.  auf  20''  Ndrada^ikshd  samdptd. 

prap.  1  (7  Ä/i.)  10'':  beg.:  frty.  n.  \  grisamaveddya  \  atha  'tak  svaragdstrdndü)  sar- 
veshdm  vedanifcayam  \  ticcamcaviceshdd  dhisiiardnyatiKtmpravartate\[  1  ||  drcikamgdthi- 
k(im  cai  'va  sdmikam  ccv  svarämtaram  \  kritdmte  svaracästi'dndm  prayoktavyam  ingesha- 
tah  II  2  II  ekdrntarah  svaro  hy  rikshu,  gdthdsii  dvyamtarah  svarah  \  sdmasu  tryumtaram 
vidydd  etdvat  svarato  'mtaram  ||  3  || ,  .  .  2''  ||  14  ||  khamdah  1  II,  —  sdmaveda(sya')  vakshydrm 
svarändm  caritam  yathd  \  alpagranitha  prabhutdrtha  p'avyam  veddmgam  uttarnam  ||  i  ||, 
.  .  S""  II  16  II  khanda  2  ||,  —  gdnasya  tu  dacavidhu  gunavrittis ,  tad  yathd  .  .  in  Prosa,  .  . 
4''  zum  Schlufs  drei  vv.  ||  3  ||  khamda  3  ||,  —  padmapatrapixibhah  shadja  rishabhak  Quka- 
pimjarah,  .  .  5''  ||  12  ||  klmmclam  4  ||,  —  yah  sdmagändrn prathamah  sa  venor  madhyamah 
svarah,  .  .  7'  ||  19  ||  khaindam  5  ||,  —  ddravi  gdtravmd  ca  dve  inne  gdnajätishn,  .  .  8''  ||  22  jl 
khamda  6  ||,  —  h^ushtasya  mürddhani  sthdnarn  Mate  prathamasya  tu,  .  .  10"  ||  19  || 
kharnda  7  ||,  —  ata  urdhvam  pravakshydmy  drcikasya  svarritrayam,  .  .  10''  ||  11  ||  iti  pra- 
thamah prupdthakah. 

prap.  II  (8  M.)  20",  beg. :  .sayakdrdo  samam  vdshty  akshara^^i  svaritam  bhavet,  .  . 
11''  II  11  II  khamda  1  ||, —  ikdrämte  pade purve  ukäre parata  stkite,  .  .  13"  ||  18  ||  khamda  1  ||, 
yad  udättam  udättam  tat  yat  svaritarn  tat  pade  bhavati  nicarn,  .  .  14"  ||  11  ||  khamda  3  ||, 
vivnttayaQ  catasro  vai  vijneyd  iti  nie  matam,  .  .  14''  ||  9  ||  kharnda  4  ||,  —  svarä  ga  da  da 
yap  cai  'va  fiananamäh  sahoshmabhih,  .  .  15''  ||  11  ||  khamda  5  jj,  —  chamdorndnam  ca 
vrittarri  ca  pddasthdnam  trikdranam,  .  .  16''  ||  10  ||  khamda  G  ||,  —  pathyäpäd<ih  prathamo 
dvddafamätras  tathd  trittyo  'pi,  .  .  17"  ||  11  ||  khamda  1  ||,  —  kauksheydgniü)  sadäratada^ 
p-tpdda^anav)  (1)  hitarn,   —    schliefst:    yathd  vydghrt   ha"  \\  30  ||,   evain  varriäQf)  pro- 


94  vedänga  und  Zugehöriges. 

yoktuvyu  na  'rijaktd  /ut  cu  piditdh  \  sainyaycamain-ayogenu  vrahinaloke  mahnjate  ||  31  || 
khamda  8,  gramthasamkhyä  240,  dvitiyah  pi'apdthakah. 

1500.      Ms.  or.  fol.  882. 
Die  Pdtwiiyagikshä,   Yajus -Recen&lon ,  mit  iuion.  Coiuni.  (vydkhyd);   in  Text 
und  Uebersetzung  von  mir  edirt  in  den  Ind.  Stud.  IV,  345  (1858;  auf  p.  360  fg.  auch 
die  var.  1.  der  i?iX-Recension). 

9  füll,  (ui  Z.,  a  40  aksh.);  moderne  Abschrift,  ohne  Datum. 
Beg. :    p'iy-  n.  \  pdtx  no  nikashayrtüd  matihemnah  sarasvatt  \ 

prdjiietaraparichedam  vacasai  va  karoti  yd  \\  1  || 
chamdahkalpanirnktdni  wwritärü  'ha  surihlüh  \ 
pkshd  tv  (ivirritd  yasrndt  ütsmdt  tdm  rivrinomy  dham  \\  2  || 
atha  Qikshdm  pi'avakskydmi,  athe  'ly  ayam  änamtarye,  vedädhyayanasyd  'nam- 
taram  mnyapdthah,   kirn  kdmnam?    shadamyo   t^edo  'dhyetavya  iti  siaarandt,    tatra  ca 
gikshd  pmthamd,  atha  &\\aii\\ddnnshamydt;  —  allerhand  Citate,   so:    iti  oder  tathä 
c'  Atidaiyrajih ,    tathd  ca  Näradah,  tathä  ca  (^aunakah,  tathä  ca  Suyajnah. 

1501.  Ms.  or.  fol.  621". 

Die  Mandiika Qikshd ,  bricht  in  16,  2  ab.  S.  meine  Analyse  des  Inhalts 
in  m.  Abh.  über  das  Pratijndsutram  p.  106 — 112  (1872),  so  wie  Haug  über  den 
wedischen  Accent  p.  55  (1874)  und  Kielhorn  im  Indian  Antiquary  5,  141.  19G  (1876). 

10  foil.  (l5  Z.,  ä  21  aksh.);  bläuliches  Papier,  die  Blätter  in  europäischer 
Weise  neben  einander  liegend. 

I  (14)  1",  II  (14)  2^  III  (7)  ibid.,  IV  (15)  3",  V  (11)  4\  VI  (9)  4^  VH  (m)  5", 
VIII  (11)  5",  IX  (13)  6",  X  (11)  7^  XI  (11)  7",  XII  (10)  8",  XIII  (10)  9",  XIV  (10)  9\ 
XV  (10)  10". 

Beginnt:  om  uamo  'tharvavedäya  \  om  tisro  vntttr  anukrämtd  drutamadhya- 
vilambitd(Ji)  .  .  .,  —  bricht  ab  mit:  ||  10  ||  15  ||  sahasraganitd  vidyä  ^ata^ah parivarttitä  \ 
dyamishyati  jihväyre  sthaläm  nimnam  ivo  'dakam  \\  l  ||  ^atena  ganitä  vidyä  sahasi'ma  tu 
dhäritä  \  ^atänäm  .... 

"Wenn  vollständig,  hat  das  Werkchen  184  vv.;  —  aufser  Mandiika  (2,  3)  wird 
nach  Kielhorn,  vermuthlich  in  dem  hier  fehlenden  Schlüsse,  auch  Kdpyapa  citirt. 

1502.  Ms.  or.  fol.  904". 

Die  Sarvasammatafikshd,  in  6  prakarana,  mit   153  vv. 
9  foil  (l4  Z.,  a  25  aksh.);  modern;  auf  1"  atha  sa°kshäprärambhah,  auf  9"  s^kshä- 
samdptiih^  Kandmarke  sa°fi''. 

Beg.:   Qrty.  n.  \  yane^im  varadam  devam  pi'anipatya  yajdnanam  \ 

diiitväduidm  pravakshydmi  lakshanam  sarvasammatam  ||  1  || 


Paniniyapiksha,  Matuliikaf.,  sarvasammatapiksha,  —  niruktam.  95 

svaräd  dvitvam  aväpnoti  vyamjaaam  vyamjane  pare  \ 
spar^o  lakärapürvo  yo  vapürvag  ca  dvir  ncyate  \\  2  || 
3"  II  ;3')  II  iti  dvitv apr a kar nnam  \\  1  ||,  —  idäntm  hastavinydsahhedoccärana- 
siddJmye  \  cmuktänäm.  ridättädi-dharmänäm  siddhaye  'pi  ca  \\  HG  ||,  .  .  ||  40  ||  ity  amga- 
prakanmam  \\  2  ||,  —  svarottaroshmanah  pfirva-rephasya  svarahhaktitä  \  rikärasya 
svarüpam  tat  hadhnl  hoddlwm  )ia  ^akyate  II  41  ||  svarahhaktir  ato  .  .,  4''  ||  56  ||  iti 
svarabhaktiprakaranant  \\  o  ||,  —  avyamjanasvaränäm  tu  yddan  kamtha  itfritau  \ 
varnapratikritäv  oshto»c?H'po»  syätdm  svarasyc  hi  \\  bl  Ij,  .  .  5"  ||  82  ||  iti  svarita  prar- 
karanamW  AiW,  —  yokarnakritihaste  hi  nirdiged  dakshine  svaram  \  amguUshu  ca  sarvdsa 
nayed  amgashtam  eva  ca  \\  83  ||  .  .  ||  87  ||  iti  hastasvaranyäsaprakaranam  ||  5  ||,  —  dkd- 
i'dmtam  udättdmtam  dnparam  yatra  dricyate  \  trikrayam  tarn  vijdmydu  mo  shü  na 
u  shu  nas  tathä  \\  88  ||,  —  8"  ||  loa  ||  S""  iti  s arv asammata^ikshäpy'akararutm  jj  5  (!6)  || 
omkdrap  cd  'thagahdac  ca  dvdv  etau  brahmanak  purd  \  kamtham  bliitvd  vinirydtaii 
tasindn  mdmgalikdv  ubhau  \\  1  ||  vedasyo  'pakrame  vidvdn  avasdne  'py  atamdritah  \  pra- 
navam  brahmarakshäyä  uccarec  chamdasdm  sphutam  \\  2  ||  dddv  anukte  sravati  paras- 
tdc  ca  viftryate  \  vinicramag  cai  'kapade  procyd  'nyad  yah  pravistaram  \\  3  ||  cha  \\ 
nichts  weiter. 

1503.    1504.     Ms.  or.  fol.  978.  979. 

Yäskds,  Niruktam;  herausgegeben  mit  Einleitung  und  Commentar  von 
K.  Roth  (1852). 

1503  (Ms.  or.  fol.  978).  adhy.  I  — VI;  87  foll.  (8  Z.,  ä  27  aksh.);  gake  1743 
(die  3  ist  unsicher,  kann  auch  2  sein)  vrishändma  sa(i]wa)tsare  vaicäkha  va  dya  9 
tadine  saniäptam  hasta  akshare  Ndro  Krishna  vimjhe  gotra  Väsishtha  As,v\ld- 
yanaydmce  pnstaka  ase  ^ubham  bhavatu  vijjhe  ity  upanäma.  —  Am  Schlufs  jedes 
adhy.  werden  die  prattka  der  einzelnen  §§  nebst  der  Zahl  derselben  angegeben. 

I  (20)  16",  II  (28)  33",  III  (22)  48-\  IV  (27)  63^  V  (28)  79^  VI  (3(0  87\ 
1504  (Ms.  or.  fol.  979).  adhy.  I— VIII  (VII  — XIV);  100  foll.,  von  derselben 
Hand  wie  1503 :  ^ake  1 744  vrishändma  sa(tnva)tsare  a^vina  pidhdha  5  panicamyä(in) 
imduvdsare  tadine  pustakam  samdptam  visemty  npandma  Krishndjtsüta  Ndrd- 
yanena  likhitam  \  kashtena  Kkhitam  gramtharn  yatnena  paripdlayet  \  yad\  gudhdham 
apidhdha(^m)  vd  \  [mürkhahaste  na  ddtavyam  evam  vadati  pustakam j  d  bis  j  von 
anderer  Hand). 

VII  (31)  14",  Vm  (22)  22",  IX  (43)  34^  X  (47)  50",  XI  (50)  64",  XII  (46)  78", 
XIII  (13)  83-\  XIV  (37)  99". 


96  vedäüga  und  Zugehöriges. 

1505.  Ms.  or.  oct.  231. 

Das  jyotisham  (/?«!- Receiision)  und  Somäkara^^)  Commentar  zu  der  Yajns- 
Recension  des  Werkchens. 

Eine  im  Jahre  1846  von  Max  Müller  für  Herrn.  Brockhaus  gemachte  und 
mir  von  diesem  am  3.  August  18(12  für  die  Königl.  Bibliothek  übergebene  Deva- 
««^rcrn- Abschrift,  auf  8  foU.  (j^  Z.,  ä  -.vi  aksh)  und  auf  78  foll.  (^-(i  Z.,  a  -lo  aksh). 
Die  Blätter  sind  je  nur  auf  der  Vorderseite  beschrieben. 

Der  Text  ist  aus  einem  der  beiden  Londoner  Mss.  (E.  I.  H.  1378  oder 
2521),  der  Commentar  aus  E.  I.  H.  1510  copirt.  Für  meine  gerade  damals  in 
dem  Jahrgange  18C2  der  Abhh.  der  Berliner  Akad.  der  Wiss.  im  Druck  befind- 
liche Abh.  ȟber  den  Ferfa- Kalender,  Namens  JyotLsham<.<.,  in  welchem  ich  denselben 
in  Text  und  üebersetzung  (!)  edirt,  resp.  zu  commentiren  versucht  habe,  hat  diese 
Abschrift  erst  vom  siebenten  Bogen  an  benutzt  werden  können,  s.  daselbst  p.  58"  •'; 
die  meiner  Abhandlung  zu  Grunde  liegende  Abschrift  der  angeführten  drei  Lon- 
doner Mss.  rührt  von  Westergaard  her,  war  von  ilini  für  Lassen  gemacht, 
und  von  diesem  mir  geliehen  worden,  s.  ibid.  p.  IH.  —  üeber  das  Jijotisham  hat 
nach  mir  noch  G.  Thibaut  gehandelt  im  Journal  Asiat.  Soc.  of  Bengal  46,  411 
—  H7  (1877). 

1506.  Ms.  or.  fol.  621". 

Ein  astrologisches  Werk,  am  Schlüsse  bezeichnet  als:  utharvuveduktain 
jyotisham~),  in  14  §§. 

10  foll.  (l5  Z.,  ä  20  aksh.);  samvat  1718  varshe  kärttikasyä  'sitacaturthyäm  deva- 
giu'UJi  dhie  Kanvdlaye  Rudra prayäye  Narinadottaratire  vasato^tkarvavedä- 
dJiydyinah  pamcakalpi  g.nb  Käg,idäsätmaja  pamcoli  pr*  ö  Rämacamdr asünoNäg ajt- 
siitena  äbhyamtaranägarajnättyena  Bhavadevene  'dam  gramtham  likhitam  \  dtmaja- 
Yajnadevapatliandrtham,  tathä  ca  hhrätrisutdndm  adhyayanärtham ,  tathd  niriksha- 
ndrtham,  tathd  paropakdrdi'tham ;  es  ist  dies  das  Datum  des  Originals  dieser  ganz 
modernen  Abschrift;  s.  das  oben  bei  1495  Bemerkte. 

Beginnt:  (nn  namo  ' tharvaveddya  \  atha  hrahmdnam  svuyumhhuiii  gunou  loka- 
pitdmaham  |  hrahmaloke  sukhdsinam  Kägyapak  pariprichati  \\  1  ||  kirn  pramdnam 
muhürtändm  rdtrau  vd  yadi  vd  divd  \  camdrddityagatam  sarvain  tan  me  prabrühi 
prichatah  \\  2  ||  t(isya  ^u^rühamdnasya  Kdsyapasya  mahdtmanah  \  provdca  hhagavdn 
sarvam  wuhur tajndnam   }ittamam  \\  3  1|  dvddacdkshinimeshas   tu   lavo  ndma,  'bhidht- 


')  so  nennt  sieh  der  Verf.  selbst  in  der  Einleitung  und  am  Schluls.  In  der  Schhils- 
unterschrif't  ist  das  Werk  anscheinend  bezeichnet  als  fiu  Qeshanägakritam,  s.  jedoch  meine 
Abh.  über  das  Jjiof.   p.  8.  '^)  s.   Bühler  in   den  Monatsber.  der  Borl.  Ak.  d.  W.  1871   p.  77. 


atharvavedoktam  jyotishain.  97 

yate  \  lavä(s)  tnii^at  kalä  jneyäh  kalätrin^at  trutir  bhavet  \\  4  ||  fnitindm  tu  bhcwet 
ii'ingan  muhürtasya  prayoja)iam  \  dmdafdmgti/am  nchesham  f((sya  chäyä  pramuna- 
tah  II  5  II  navatiQf)  shadürigx/dn^  cai  'lui  pruttchn  tan  pritkacuyei  \  piirustät  aamdhiveidydm 
vmhürto  raiidra  i')  ucyate  \\  6  ||  Qvetah  2  shashtih  samdkhydto  maitro  3  vai  dvdda^dm- 
gulah  I  shatßu  sdrabhato  4  jneyah  sdvitrah  5  pamcasu  smritah  \\  7  ||  caturshu  fu  vai- 
rdjas  8  (-  fehlt)  fris/iK  viQvdimsns  7  tathd  \  madhydhne  abhijin  s  ndma  yasmin  chdyd 
pratishthitdQ)  sec.  in.)  ||  8  ||  prddm  vai  ydmbmn  chdydm  ranhinas  9  trishu  vartate  \ 
valaf  10  caturshu  vikhydto  rijayah  u  pamcasu  smritah  \\  9  ||  nairrita  t'ol.  V'  s  12  tu 
shadamyu/yo  vdruno  13  dvddagdinyu/ah  \  saumyah  14  shashtih  samdkhydto  bhayas  15 
tu  paramas  tathd  ||  10  ||  ete  muhnrtd  vydkhydtd  daca  dvau  ca  tathd  trayah  \  ahany  eva  tu 
vijneyd  rdtrdv  api  na  sa^gayah  ||  1 1  ||  ata  nrdhvam  tu  sarveshdm  dnupürvyd(c)chubhd- 
cnbham  \  sarvam  vistaraQas  tdca  (tdvat'i)  tan  me  nigadatah  ^rinu,  ||  12  ||  1  || 

2  (11)  2°  Qidjhdpfbham  der  mnhürta  1  — 10,  —  3  (6)  2''  desgl.  der  muhnrta 
11  —  lä,  —  4  (12)  3°  Aufzählung  der  11  karana;  vier  dhruva,  nämlich:  1.  faku- 
nimQ),  2.  catushpadam,  3.  ndgam,  4.  kaustubham;  sieben  cara ,  nämlich:  ü.  bavam, 
6.  bd/avam,  i.  kaulavam,  8.  taitilam,  i).  gardjir,  10.  vanijam,  11.  vishti;  —  cubhd^ubham 
bei  kar.  1-3,  —  5  (18)  4'  Qubhdg.  bei  kar.  4-11  und  Gottheiten  aller  u  kar..  —  6  (l3)  5' 
von  den  15  tithi  und  ihren  fünf  Arten:  nandd,  bhadrd,  jayd,  riktd,  pürnd,  — 
7  (22)  e"  von  denselben  fünf:  von  den  Planeten,  nakshatra,  von  Omina  (durch  qo- 
kuiid)  u.dgl., —  8  (8)  7"  von  den  7  Planeten:  Sonne,  Mond  etc.''')  als  dinddhipäh,  und 
den  betreffenden  7  Wochentagen,  —  9  (n)  '?''  dtmakarmagunam  p-eshtham  puru~ 
sham-purusham  prati  j  a/pagramthaiii  inahdrtham  ca  pravakshydmi  Bhrigor  matam 
II  1  II  prithak  p)urushavijneyam  nakshatrdndm  fubhdcubham  \  dtmasampatkaram 
jneyam  dtmana  riddhim  <'c/iff/rtm  jj  2  ||,  —  10  (11)  s"  ddhdne  janmanakshatre  nai- 
dhane  jyratvareshu  ca  \pravdse  prdnasamdehe  kshurakarma  ca  varjayet  ||  1  ||  —  sam- 
patkare  ganey.4:,  vipatkare  ganew.b,  —  11  (7)  s'' graholkdcaninirghdtaih  kampai^r') 
ddhaiQ  ca pidyate  \  yad-yad  bhayam  bhavati  tatra  (!)  tat pravakshydmy  a^eshatah  ||  1  ||, 

—  12  (11)  9"  brdhmant  trayodaQdham  sndtd  pushyam  adhdrayat  \  kshatrini  dvddaQdham 
tu  vaigyai  'ty  ekddapa  stathd\\  1  \\  fud7-tndm  api  sarvdsdm  da^ardtro  vidhnjate  \  varna- 
kramena  ndrhidrii  esha  pushyavidhih  smritah  ||  2  ||  über  die  menses  der  Frauen,  — 
13  I  14  Cod.]  (11)  10"  ritusvdbhdvika,  strhidm  rdtrayah  shoda^a  smritah  \  cafurbhir 
itaraih  sdrdhamm  ahobhir  siddhigarhitaih  ||  1  ||  1-4.  11.  13  ninditdh,  die  anderen  loQ)  p7-a- 
fastdh;  über  die  Einflüsse  derselben  auf  die  Zeugung,  resp.  Geburt  (cf.  Nirukti  13), 

—  14  (12)  10''  kanyd  tu  vikale  jneyd  yugme  bhavati  mänavah  \  trittyd  samtatir  yasya 
tad  rakshet  kuladüshanam  ||  1  ||  ...  nakshatrdni  grahdg  cai  'va  devatdh  pitaro  dvijdh  \ 
pijitdh  pratipvjyamte  (!)  nirdahamty  apamdnitdh  ||  10  ||  dtmajyotisham  ity  uktam  sva- 
yam  uktam  svayambhuvd  \    tatuatah  prichamdnasya  Kdcyapasya  mahdtmanah  ||  1  MI 


^)  diese  Zahlen  füge  ich   iiinzii.  ^)  griechische   Reihenfolge;  s.   [i.  92   not.'. 

HANDSCHRIFTEN    D.    K.    BIBL.      V.  13 


b 


98  vedänga  und  Zugehöriges. 

ya  idam  paihate  inpro  vidhivac  ca  samähitah  \  yathoktam  lahhate  sarvam  ämnäyavidhi- 
darfandd,  dmnd°  iti^  12||  i(y  atharvavedoktam  jyotisham  samdptam. 

1507.     Ms.  or.  fol.  905. 

a.  Eine  gruppirte  Zusammenstellung  vedischer  mantra^  unter  dem  Titel: 
ricakmn;  cf.  Bühler's  Bericht  über  s.  Reise  in  Kashmir  p.  37,  Appendix  p.  1. 

b.  Sprüche  und  bmhnanam  (!)  für  eine,  nach  dem  Anfangswort  der  dazu 
gehörigen  Sprüche  ekacakram  genannte,  graheshti,  d.  i.  an  die  9  Planeten'), 
den  Polarstern  und  den  Canopus  gerichtete  Feier;  und  zwar  wird  dieselbe  mittelst 
vedischer,  der  Hauptsache  nach  resp.  nur  vedisch  zugestutzter  Verse  begangen. 

12  foU.  (ll  Z.,  ä  45  aksh.);  ohne  Datum,  modern,  wohl  aus  Kashmir  stam- 
mend; dieselbe  Hand  wie  1508.  Mehrfach  Wechsel  von  °e  und  "/,  "i,  von  °va,  und  "u, 
von  '■ya  und  "i,  wie  im  Kdthaka.  Randmarken:  1".  3".  4''  a''hha%  2'"  kd'bha",  5"— 7 
ka^sM",  8"— 10"  ri\  11".  12"  ^;a". 

a.  beg. :  om  namo  gäyatryai,  om  muktuindrumahemaniladhavalachdyai?'  mukhais 
trikshaimir  yuktdm  mdunivaddharattiamukutdm  tatvdtmavarndtmikdm  \  (jdyaMm 
varaddbhayäm  hi^akardm  gidam  kxxpdlam  gunam  famkham  cakram  athdravindayugalam 
hastair  vcüumthn  bhaje  \\  ojo  'st  'ti  gdyatrhn  dvähya  devandvi  drsham  ojo  'si  saho  'si 
valam  asi,  .  .  iti  svastyayanam  \\  agnaye  sainanamat  prithivyai  s.,  yathä  'gnih  pri 

2"  thivyd  s.  evatn  nudiyam  bhadrdh  scmnatayah  sannamamtu,  —  ibid.  ity  agni- 
bhadnim,  —  2"  iti  kanikradam  ndma  silktam,  —  3"  iti  'udrabhadrain.  d  no 
dafd  vai^vadevan  tii.  dvitrishtuvantam ,  —  3"  ity  d-no-bhadravi  ||  bliadro  no  agnih 
suhavo,  —  4"  ity  dcttibhadram  \\,  ..  iti  vishnubhadr<tm  \\,  -^11''  iti  ricakam 
samdptam  \\ 

b.  atliai  'kacakram  likhyate,  agnir  Imaiiyam  soino  hiranyam  ity  djyahhdgau, 
evam  evä  'nyadevatopahdre  taddevatd  jape  tnatntrdh  prayoktavydh  \  om  agnir  hiranyam 
amritam  hiranyam  agnir  avo  rocanam  citrabhdnuQf)  .  .  krishiiavartmd  svdhd,  somo 
hiranyam  amritam  hi  sotnah  .  .  {ui kr avartmd  svdhd  ||  ekacakram  udaydd  ity  ashtd- 
da^abhih''')  samidhdm  an7iasyd  ''jyasya  ca  juhoti;  ekacakram.  udaydd  bhrdjamdnam 
devastomam  dadrige  süryam  ekam  haiidrukmam  vi^vam  ejat  sacantam  tasmai  no  devdh 
paridatta  sürydya  svdhd;  ekavin^am  jmmcabhir  dyotayantam  shadbhih  snryarn  pra- 
vatd  CO  'dvatd  ca  .  .  yajne  süryam  mkrahntam  purastdt  svdhd;  —  ^vetah  gukro 
in-isJmbhag  carshanindm  urvd  u  tat  k&tvd  ''sutirn  karishthah,  sa  no  rayim  me  griheshva 
dadhdtv  d  no  viro  vardhafdm  dyotamdnah  svdhd;  apdm  garbho  vidathasya  prasddhanam 
{iY\o  'tishtat  sindhündm  antke,   sa  cevridham  adhidhdtv  antariksham  fiikrah  p'cu  dir- 


1)  aber  nicht  in  der  griechischen  Reihenfolge  (wie  in  1.508),  sondern:  Sonne,  Venus, 
Jupiter,  Mercur,  Mars,  Saturn,  Mond,  rdhu,  ketu;  eine  nooli  andere  Reihenfolge  s.  p.  92 
bei  1497.  ^)  je  "2  w.  für  jeden  der  9  <jraha. 


ricakani;  ekacakram  (grahesliti).  99 

gham  äynr  nidhattdm  svdhd;  —  t^rahmädhikah  prathamo  jätavedä  i>rihaspatir  bhärato 
devatdndm,  asmin  yajne  varhishi  modarndno  hiranyavdar  ishirah  svnrshdh  svdhd;  picir 
derdnd»)  rishabhah  prajdndm  rihhur  rasündni  cmritasi/d  nnl)hih ,  (ismhi  ycijne  var- 
hishi »lodamdno  hiranyaretd  nbhayam  krinoUi  svdhd:  —  viidhah  scniwyo  amrita- 
tvdin  vaUuivd  'mritan  devdndm  d  11''  ynh  prajdsu  asmin  yajne  somagipir  yuvd 
nah  call  no  bhava  payasd  ''pydyamdnah  svdhd;  vodhd  sii-  me  mayhavan  vdcam  emdm 
vodhd  SU  ine  vicvabhrito  janitrt,  vodhd  sn  me  nidtarifvd  vacobhir  vodhd  sii  me  vrah- 
mand  sanificddhi  svdhd;  —  aynir  miirdhe  ti  svdhd;  cifro  hantd  vohida^vah  pra- 
jdnäm  asmin  yajne  havishd  s-a  na  etn,  sa  navakrh-  ahhayam  krinotu  vicve  't  saväm  dda- 
dhate  tvotah  svdhd:  —  canaip  caran  md  vadhiv  asnte  vtrdn  md  no  yrihdn  pacun  md 
na  dynh  \  md  no  yxino  bhavitd  no  rathena  md  nah  cipm  yarbhdn  md  nah  kimcana 
svdhd;  (^ta  no  bhava  ritnbhih  gain.  ca  mdsaih  gam  ardhamdsaih  sha  (i  aksh.  Kleks) 
shd  mahobhih  \  (an  nah  kdshtdh  pradico  difa^  ca  <}am  süryd  candrd  jyothiisln  (am  ca 
(am  Rande)  svdhd;  —  makshü  dJidtd  mdfarigvd  vacobhih  candro  amritdj  jdyate  vardha- 
mdnah,  dynh  prajdm  amritam  saubhayatvam  pra  candramds  tirate  diryham  dyuh 
svdhd;  bhiryo  jdto  havishap  candram  asmdt  pnrnah  purastdt  jiayaso  havirbhih,  payo 
yarhho  devatdh  pinvamäna(  candro  amritatvam  abhayam  krinofa>  svdhd;  —  dhanund 
yd  dhanund  'Jim  jayema  dhanund  twräh  samado  jayema,  dhanuh  catror  ajiakdmam 
krinoti  dhanund  sarvdh  pradico  jayema  svdhd;  tu/ram  tamo  vi(varüpam  mahdntam 
svarbhänur  ajaram  mahasvat,  mahad  bhaydt  tamaso  vintyupdcdd  viniu(ni)can  rdhnr 
abhayam  krinotu  svdhd;  —  ketum  krinvann  aketave  pego  maryd  apefase,  sam  vshad- 
bhir  ajdyathdh  (svdhd  fehlt):  yajnasya  ketum  prathamam  purohitam  aynin  iiaras  trisha- 
dhasthe  saniadhire  \  indrena  devaih  saratham  savarhishi  sUJan  ni  hotd  yajafhdya  su- 
kratiih  svdhd;  —  ddityas  fejas^v)!  'ty  u palionuin  juhoti,  ddityas  tejasvt  tejo  asmin 
yajne  yajamdne  dadhdtu  svdhd,  cukm  bhrdjasvi  bhrdjo  a.  y.  yajamd  12"  ne  d. 
s..  vrihaspatir  vdkpafir  vdco  a.  y.  y.  d.  x ,  vudho  vuddhimdn  vuddJiim  a.  y.  y.  d.  s., 
amko^)  yagasvi  yaco  a.  y.  y.  d.  s.,  saurah  surabhih  sundihim  a.  y.  y.  d.  s.,  can- 
dramd  dyushmdn  dyur  a.y.y.d.s.,  r d In ir  abhayyaniQ^  abhayam  a.  y.  y.  d.  s.,  ketur 
anaparodhy  anaparodham  a.  y.  y.  d.  s.,  dhruvo  dhairyavdn  dhairyam  a.  y.  y.  d.  s., 
Ayastyo  viryavdn  vh-yam  <i.  y.  y.  d.  s.;  —  preddho  ayne  dldihi  puro  no  yatra  devdh 
pnrve  purdndh  .  .,  imo  ayne  vUatamdni  .  .,  dhruvan  te  rdjd  .  .  dhruvan  dhruvena  .  ., 
Ayastyah  khanamdnah  khanitraih  prajdmayatvam  vahnn  ichanuinah,  ubhd  varndv  rishir 
ugrah  puposha  satyd  devishv  d(isho  jaydma:  Ayastyasyai  'tat  siiktam  kaydpibhfyam,  tasya 
sdmidhenishv  apy  anvaiirüyät,  tasya  ydjydnuvdkye  sydtdm,  Ayastyo'')  vai  inarud- 
bhyah  gatam  ukshnah  pri(nt(n)  praukshat,  tan  mdrayd'"/abhata,  tarn  marutah 


1)  offenbar  hier  als  Name  des  Mars  (ff.  lohitdmku),  der  auch  vorher  in  den  Sprüchen 
nur  schwach  (durch  rohida^cah)  bezeichnet  war. 

2)  s.  hierzu   Tßv.  II,  7,   II,  i;   Pahcac.  21,    14,  ä. 

13* 


100  vedänga  und  Zugehöriges. 

/iniJdhä  iHijnnii  iidyatyä  'hhyojKiUit  QhlujdjHitaii),  sa  etat  siiktam  apagyat  tenai  'nän 
cifmnayad  yad  etad  anücyate  ^■diptyai;  ity  ekucakram  sanidptam  ||  at/id  '.fya  vrdh- 
manain^')  ity  ek.  s.(J)  12''  am  devd^  ca  vd  asurä^ca  samdvad  eva  t/«/?ie(;/.  am  Rande!) 
ahirvata,  yad  eva  devd  akurvata  tad  asurd  ahtrvata,  te  devd  etdni  yrahahavtnshi 
jxipyaris  (Augment  fehlt!),  tair  innlram  aydjayans,  tad  asiird  n&'iwavByaiis,  tato  devd 
abhavon  pard  'surd  abluwan,  ya  eimm  vidvdn  etdni  y r ahahavtnshi  yajati  hkrdtri- 
vyasyd  ''nanvavdydya  hhavaty  dhnand  pard  'sya  bhrdb'ivyo  bhavaty;  dditydya  ghrite 
carum  nirvapet,  tejas  tma  parikrindti;  ^  an  kram  c,  vrakmavarcasam  t.  p.;  vrihas- 
pataye  naivdrayn payasi  carum,  vdkpatyam  tenap.;  vaudhdya  navakapdlam,  vuddhin 
t.p.;  bhaitrndyai'kakapdlam,  ya^as  t.  p.;  saurdya  palalanii^ram  yhrite  carum.,  sura- 
bhin  t.  prindti QCod.);  candramase pamcadaQakajjdlam,  dyus  t.parikr";  rdhave  carum., 
abhayan  t.  p.;  ketave  carum,  anaparuddhan  t.  p.;  etdny  eva  sarvdni  bhava(ni)ti,  ya  evam 
vidvdn  etayd  yajeta;  yah  kdmayeta  tejasvt  bhrdjasvi  vdkpatir  vuddhimdn  yacasvt  sura- 
bhir  äyushmdn  abhaydnaparuddlu  Cyy  an°)  sydd  ity;  ekacakram  udaydd  bhrdjamd- 
navi  ity  ashtäda^a  ydjydnuvdkyd  bhavanti,  sarüpatvdyd ;  'ynir  hiranyam  sonio  h.  ity 
djyabhdgau,  preddho  ayna  imam  agna  iti  samyydje  (J) ;  uccair  yajaty,  eshd  vai  vdcdm  lUtamä 
yu  'ccair,  utfamas  samdndndm  bhavati;  ädityas  tejasvt  'ty  npahomdn  juhoti  sarvasya 
''ptyai  sarvasyd  'varuddhyaiya  evam  vidvdn  etayd  yajeta.,  iti graheshti  vrdhmanam  \\ 

1508.     Ms.  or.  fol.  906. 

Zusammenstellung  vedischer  und  moderner  Verse  und  Abschnitte  zur 
Feier  des  agni,  der  neun  graha'-),  des  dhruva  und  des  Agastya,  des  västoshpati  und 
des  kshetrapdla,  der  Jahreszeiten,  Zeiträthsel,  dei-  Nacht.  Das  vedische  Material 
ist  aus  Riksamhitd  und  Kdthaka  entnommen,  und  wird  resp.  stets  durch  An- 
gaben aus  der  mutkmmani  und  dem  mantr är shddhy dy a  eingeleitet;  es  hat  selbst- 
verständlich weder  in  Riks.  noch  im  Kdth.  Beziehung  auf  Planeten,  Polarstern 
und  Canopus,  sondern  ist  hier  nur  secundär  damit  in  Bezug  gebracht:  —  niihira, 
als  Name  der  Sonne,  ist  charakteristisch  für  die  Abfassungszeit. 

foll.  13  —  31  (ll  Z.,  ä  45-47  aksh.);  Fortsetzung  von  1507.  Randmarken: 
13''  ri"  a"  SU,  14"  vi"  su  sü\  15".  16"  ija"  cam"  sü\  17"  ya"  bhau"  sü%  18"  ri"  vu°  sü", 
19"  ya"  vu  su",  20"  ya"  ji°  5??,  21"  ya"  fu"  sü",  22"  ya"  fa"  m°,  23"  n°  rd"  m°, 
24"  ri"  ke"  .sü" ,  25"  ya"  dhru"  sü",  26"  vd"  pu"  sü",  27"  sa"  dai"  sü",  28"  a"sya" 
(sollte  asya  sein!),  29"  und  30"  a"vd". 

Beg.:  om  p'ig.  n.  \  om  eko  "nekah  susükshmah  sakalajanahriddm  antarasthah 
parokshah      stkülo  'sau  pamcavaktro  varapikavahanah  gaktihastah  trinetrah  \  saptdrcih 


')  es  ist  interessant  zu  sehen,  wie  gut  sich  auch  der  Verf.  des  nachstehenden  Apo- 
kryphon's  den  vedischen  (resp.  Brdhmana-) Styl  angeeignet  hat;  cf.  Kdth.  20,  6. 

2)  und  /.war  stehen  sie  hier,  abweichend  vom  ekacakram  (p.  98),  in  griechischer  Folge. 


okacakram;  gralieshti.  101 

faptajUwas  tribhui'anajaimnasthdnasamhärakdrt  dtptah  prntydkshadevah  sa  hhavatic 
hatab/iiik  sarvakdniapmdo  u<ih  ||  agnis  hivi,  d  krishnene  'ti  ca,  acpiir  nava,  Madimchcmdd 
Vaicvdmitro,  vdyo  vdyavyaüidnivdyavamaifrdiun-imas  tricd,  a^viiid  dvdda^a  punamdra- 
vai^vadevasdrasvatdh  saptai  'tdh  praügadevatdh ,  agnim  rde^)  Rik  1,  1,  i  bis  2,  12  .  . 
13''  .  .  rdjati:  ishtdQaktim  svastikdhhttun  uccair  dirghair  dorhkir  dhdrayantam  japdbham 
hemakalpam  padmasamstham  trinetram  dhydyed  vahnim  vaddhamaidim  jntdhhih  ||  nava- 
kumkmnasannibham  trinetram  rHCirdkidpaQatam  bhajämi  luihnim  sruva^akiivardb/ia^ 
ydni  dorbhir  dadataiii  rcttnasaromhe  nishannam  ||,  tde  agnivi  ity  dmgirasadhdyyd, 
dgneyam  gdyatram,  tde  agnim  inpafcitam,  folgt  Rik  3,  27,  2-6.  7,  15,  4.  5  {sphärdl, 
yajnasya  cetafahl).  6,  Iß,  37.  38  etc.  wie  in  Kdth.  40,  14  zusammengestellt  (resp.  von 
da  her  entlehnt)  .  .  14"  .  .  ähutah,  iti  yajurvede  'gnisiiktam. 

Sonne  14''.  IT)",  beginnt:  pratyakshaderam  vishadam  sahasramaricibhih  goblii- 
tabkitmidecaiu,  sapidfvagam  saddhvaj(diastarii  ddyam  devam  bhaje  'ham  tnihiram  hrid- 
abje  II  ad  it  tyam  (Rik  1,  50,  1-13)  .  .  radhain;  samaikshisho  "rdhvamahasa  ddityena 
sahiyasd,  aham  yafosvindm  yafo  vigvd  rnpdny  ädadhe;  udyann  adya  vi  no  bhaja  pitd 
putrebhyo  yathd,  dtrghdyntvasya  he  ^'shishe  tasya  no  dehi  sürya:  udyaritan  tvä  mitra- 
maha  drohamtam  vicakshana,  pa^yenia  caradah  fatam  jtvema  ^aradah  Qatam;  ity  rig- 
vede  ravisuktdni;  —  alha  yajushah,  divdkaram  dtptasahasrara^mim  .  .;  .  .  vd  u  tyam 
iti  vrakmatiah,  ud  u  tyam  {Kdth.  4,  9.  10)  .  .  devebhyah;  nama  dditydya  giimcai-yd- 
dhardya  sahasrakirandya  svdhd,  grahddhipataye  s.,  kamalavdndhavdya  s.,  yajamdna- 
i;arapraddya  sv.;  udayans  tu  mahdbhdnus  tejasd  cd  'bhayamkarah,  saha  15''  sra- 
rapnidiptaf  ca  ddityah  pr'tyatdtn  tnania;  anena  mantrahome^id  'gnyddityaa  grahädhi- 
pati  sdnacarau  priyetdm,  pritau  me  bhavetdrii. 

Mond  Ib^  — 16'',  beginnt:  fatnkhaprabham  enapriyam  cafdmkam  ipdna- 
maulisthitam  tjyarupatn,  tamipatim  amvujayugmahastam  dhydye  hridabje  ^acinam  gra- 
hecam;  .  .  svddor  abhakshi  (Rik  8,  48,  1-15)  .  .  IG"  .  .  purastdt;  ity  rigvede  candra- 
sx'iktam;  —  . . .  pravedasa  iti  vandära  vaishnavasya  ^eshas  tisrah  pdpmdpahasya;  pravedase 
(Kdth.7, 12)  . .  16'' . .  ayarn;  namahsomdya  umdcar-yddhardya svdhd,  shoddcakalddhipataye 
svdhd,  nakshatrddhipataye  s.  kumudavdndhavdya  s.  yajamdna''  s.;  dvijardjo  mahänwnyas 
tdrdpatir  vifeshatah,  osluidhtnäm  ca  yo  rdjd  sa.  somah  priy.m.;  anena  ■mantrapdthena 
varunacandramasau  nakshatrddhipatt  sdnucarau  priyetdm,  pritau  me  bhavetdin. 

Mars  le*" — 18",  beginnt:  om  prataptagämgeyanibham  grahe^am  sin-  17' 
hdsanastham  kamaldsihastam  surdsuraih  piijitapddapadmam  b ha  um  am  daydlum  hri- 
daye  smardmi;  tarn  yyuvan  de,  agnir  m,ürdhd,  agnir  hotd  da^a  gdyatram  rishir  vodad 
ity  dbhydm  Somakam  Sdhadevyam  abkyavadat  purd  "bhydm  asyd  '^vindv  dyur  aydcata; 
agnir  hotd  no  adhvare  (Rik  4,  15,  1-10)  .  .  krinotana;  —  jushto  damünd  ity  anucyamdno 
vi'ohmanah;  jushto  (Kdth.  2,  1.3)  .  .  18"  .  .  dnushak;  om  namo  'mgdrakdya  kumdra- 


')  mit  d,  nicht  mit  1;  so  auch  sonst  hier. 


102  vedänga  uiul   Zugehöriges. 

vratadhdrine^)  mahdiiiranäy«  (Ihardüiitäijn  i/djaindnuvara^:  yeiid  rjitd  J<i//(if/i!rhr 
bhi'imiputrma  ^d^vatt,  patravac  ca  hatd  yenn  hhanmena  inahitdtmaud:  sa  priyatam 
tti  bhaumo  dy(t  tiishto  hhuydt  sadd  iiKinur,  aneiid  ni.  kn nid niblutii mau  pnyetdm  .  .  . 

Mercur  18" — 19'',  beginnt:  am  rashat  fe  rishna,  vudhd  sva  n>e:  somdtma- 
jam  haiisayatam  dvivakum  {•amkhendiii'upani  asipdga/utstavi ,  daydnid/uiii  hhiislunid- 
bMshitdinyaip  fiidluint  smare  tndmtsapamkajehami  vishnosh  s/uid  iHiisknavam  hi.  pra 
vo  jdf/atam  tvaimdrag,  cddyas  h-ico  bhava  pamca  vodhi  shad  dpvinam  tvaii  te  trishtuhham; 
vishnor  tni  kam  (Rik  I,  1,')4,  i  —  lö7,  6)..  19'.  .  dadd^a;  —  afha  yajii.s/tah,  sarve 
vdjapeyauuDutrdh,  devundm  drshain;  am  rafluuitaram  (Kdth.  14.  lo)  .  .  19''  .  .  dpjioti: 
UHtni  (J):  am  lunno  r/alhdya  vishnuvratadhdrine  ttkshnakirandya  n)pddhip(it(iip'  yoja- 
md°  (si'.);  vtiddho  vuddlüpraddtd  ca  somaputro  mahddyutih,  ddityasya  rathe  tUhthan  .»-a 
vudhah  pnyatam  inaniax  aiietia  vi.  fishtinvadhau  sdnucaraa  pnyetdm  prttau  nie  bh. 

Jupiter  19''  —  20'',  trdtdratii  indninj.  rrihaspate,  tejoniatjam  ^aktäripdahastam 
surendrajyeshthastutapddapadmam,  medhdnidhuii  iiKi/inyaQ^yatam  dinvdhinn  yiiruin  hhaje 
mänasapamkajehain\  rriliaspate  vrihaspatijndimni  tiwhtdva  nannid  Juipifl:  <>nt  rrdiaspate 
prathamam  (Rik  10,  71,  i-ii)  ..  20'  .  .  fridr.  —  indrdya  udcam  vadate'iidnisyn  jayatah 
dam(jn)  vdcaip  j>nifydjyacirx/ia)iuhui,syd  (jilii"^^  'surebhyah  dyii{r)  yaj/n'ua  kalpatdm  ity 
anmidkadvayam  ydrat  purnsha^ya  ndrdyanadyd"rshani;  om  indrdya  rdcarn  (Kdth.  14,  l)  .. 
20'' . .  vdjajityai  trd;  namo  vriliaspafaye  rralwiacaryddhamya  si'dhd.  uniipakiraiidya  prajd- 
pdlapataye  derapurohitdya  yajamd"  (,sy.):  inerinin'irdhil  saiiidkrdpito  derardjapurohitah, 
jndtd  yah  sarvafdstrdndm  sa  yuruh  priyatdm  nutina;  a.  m.  nidrdvrdiaspafi  sd"  prt"  .  .  . 

Venus  20''  —  21''.  sa)-asvatf,  anndt  parisratalr,  sa)ptaptakdmca7ianibhani  dri- 
bhiijam  dat/dliiin  pUdinvcraip  dkritasiimnihndvandva^dlatn ,  krainncdsaiKnn  (isKraserda- 
pddapadmaip  Qiikrinn  sninre  dvindyainiiji  hridaydnnnijehamx  lydip  shcdinni  särasvatam 
trijayaty  ddijayatt  frishturmifunr.  iyain  aditdhdd  (Rik  6,  Hl,  i-u)  .  .  21''  .  .  (piniiid  \\  3(1)  ||: 
—  om  somsi  7'dja  ity  dniwdkdd  krdioncd  atnyirdSdsya  sardvantani  itt  mntyok  sdittpdrd- 
yanasya:  somo  rdjd  'mritinu  siitd  (Kdth.  38,  1.  2,  i  —  -i)  .  .  21''  .  .  lihdkshdydmi;  om 
ridmah  Qukrdya  indacaryddhdrdyd  saptakirdiidya  mdyddhipataye  asnrayurave  ynja- 
■md"  svdhd;  somafidyd  praldid  yasya  yo  \'<r(ird)idm('si(")(/urns  tafhd.  jetd  yah  sarmQatrX- 
ndm  sa  Kdvyah  priyatdm  niaina;    a.  in.  sarasratipikrau  sd"  pr.  pritaii  nie  bhareidnu 

Saturn  21''  —  23",  prajdpate,  (;an  no  devih;  luldmjandbham  niihireshta- 
putram  yrihepmratn  pd^abhujamgapdnini,  snrdsnrdndm  l)hayada)n  dvivdkinn  canon 
sinare  indnasapamkajehani;  Qamvati  shat  cdmtir  dnushtiibham,  pamcamyddi  vrihatijaya- 
ti/an,  Qa(iii)  nah  pamcond  Qdmtih,  om  ^amvatih  pdrayamty  ete  .  .,  —  22"  am.  na  indrdgiü 
(Rik  7,  35,  1  - 1,^)  .  .  22''  .  .  sadd  nah  \\  ra  4  (V)  ||;  —  athii  yajnshah,  Qan  no  derir  iti  rrah- 
manah,  ^an  no  devtr  nbhishtaya  dpo  (Kdth.  13,  Ki)  .  .  23"  .  .  pnshtipatini  (hnhific.  naniah 


')  liier,  wie  in  den  weiteren  Angaben,  liegt,  entsprechend  der  griechischen  Reihen- 
folge der   Planeten,  Mars  als  Kriegsgott  vor. 


graheshti;  dhruva;   Agastya.  103 

^anaiccardya  yamacaryädhardya  smhä  mahdkiranäya  kdktrdjyddhipafaye  krislma^art- 
rdya  yajamdnavarapraddya  si'dhd;  kviiilüiavarnah  krifdmya<;  ca  krisknajhnHtamnni})hah^ 
C(tua iccarah  suryajmtrah  s<i  saurah  pnyatdm  inama:  a.  tn.  prajdpati^anaiQcarait  . . . 

rdhii  23'  —  24":  cUdncninitrantakinii  ijyan'ipaip  yhoram  ca  vaidiiryanibham 
avdhiiDj,  tradokyarakshdpdrdiit  ishtadam  ca  rdhiiip  (jrahmdram  hridaye  bhaje  Viam; 
(jandndn  ti'd,  kayd  nah  ci  d  28''  ydhi  nava  ivy ushniy-ddy  antd  ii-nshtum  madhye  ca  sd 
ftdiir!  tadddt  Q)  'tllidsahti  tv  atlkarmatvdd  atri  deva  eva,  dydhy  adribJüh  (^Rik  5,  40,  1-9)  .  . 
a^akunvan;  —  atha  yajiis/mh.  pra  yo  jajiic  ti  Rajanasya  K&neyasya-,  pra  yo  jajne 
(Kdt/i.  10,  is)  .  .  24"  .  .  apdnsi:  namo  rdhave  kdlacaryddhardyu  ashtasahasrakirandya 
yandharvddhiputaye  yaja°ddya  sv.;  rakfdksho  diu) tnravai'ndbho  vijitdrir  mahdvalah,  avd- 
hiic  cd  nfarik.'ihaiithah  sa  rdluih  pnyatdm  inama;  a.  m.  yanapatirdhn  s.  pr.,  pr.  me  bh. 

ketu  24°'',  d  vo  rdjdnam,  ketinn  krmva(ji');  Idmgviayiiktatn  bhayadam  jandndm 
krighndmviibhritsannibhain  ekaviram. ,  krishndmrara)n  faktifripUahasfam  ketam  bhaje 
mdnasapainkajehamx  kad  7-adrdya  nava  rartdram  .  .  (JRik  1,  43,  1-9)  .  .  24''  .  .  vedah;  — 
atha  yajushah,  rudrd  "khum  iti Bheshajasya,  rudrd  "kkurn  (^Kdth.  9, 7). .  dhehi;  namah 
kefave  agnicaryddhardya  sandhydgarbhasambhi'itdya  puchavate  yajamd"  sv.;  agniputro 
mahdtejdh  ketuh  sarvagrahämtakah,  kshobhayed  yah  prajdh  sarvdh  sa  ketiih  pr.  m. ;  anena 
tn.  ri(draketii  sd°  pr!.,  prttan  me  bh. 

dhruva  24''  —  25'',  rishipraviram  dhritapaksharnpavi  adhodri^-ain  tryamvakayni- 
tradikstham,  niahaujasaip  cd  'mjanavarnaprakhyam  dhruvam  bhaje  mdnasa";  ko  adyu 
yi/rnktc,  dhruvd  dyai((h),  d  tvd  shad  (Bik  10,  173,  i-e)  . .  25"  . .  karat:  —  atha  yajushah., 
hiranyvarnd(^)idytp  ^ahmmdm  samavavritram  prati  tyaip  jyoti.^kmafhp  hansa  iti  prajd- 
pateh,  imdrasya  vajro  'si  prajdpater  Vdsishthasya  vrdhmana  dhruvasya,  om  indrasya  vajro 
si  (Kdth.  15,  8)  .  .  25''  .  .  grihapataye  svdhd,  namo  dhruvdya  narakdricaryddhardya 
pakshirupdya  bhnrbhuvahsvardhdtre  yajamd"  (■*"'.);  dhruva rdjo  mahdpunya  udicydm  digi 
yah  sfhifah.  risktndm  pravarah  Qreshthah  sa  dhruva h  pr.  m.;  a.  m.  vrahmadhrmum  . . . 

Agastya  25'' — 26°,  divdkardya}njyaka  (V)  nbjivd(n)sam  VdtdptQatrmn  viniptta- 
mr'idhini,  vaikhdnasam  Vindhyaripum  tv  Agasfyaip  dhydye  hridavje ghatajam grahe^am; 
ddltyaip  garbha",  Agastyah  kha";  om  jmrvi  shad  jdydpatyor  Lopdvtudrayd  Agastyasya 
ca  dvyricdbhyäm  ratyartham  samvddam  p-utvä  antevdst  vrahmacdry  antam  vrihatyddyam 
apapyat,  mn  pvrvir  aham  (Rik  1,  179,  i-e)  .  .  jagdma;  —  atha  yajuh,  priyavati  Qyam 
iti  sec.  m.)  devarshhnhn  vrahmandndm,  priyavaty  anuvdkyd  frivat!  ydjyd.  yat  priyavati 
(Kdth.  10,  11)  ..  26"  .  .  fdnfyai:  namo  Agastydya  kumbhayoyiaye jMtajalanidhaye^  Vdtd- 
pifatrave  yajamd"  sv.;  Agastyah  kalapodbhvto  dakshinasydin  digi  sthitah,  samiidram 
jtrnavdn  yo  'sau    Vitpdydrih  prty.  m.;  a.  vfthmä  'nantdcjastyau  sd"  pr.,  pr.  me  bh. 

vdstoshpati  26"'';  fvetdmvarah  saka/adevagandrcitdtnghrih  kdkdlimecakata- 
tu  26*"  r  dvibhujo  gaddbhrit,  sadratnapdtravarabhnshitavdhudando  di^ydt  sa  vdstupuru- 
sho  hridayepsitam  vah;  amwahd,  vdstoshpate  prata7'a,  vdstoshpate  fagma,  vdstosh- 
patyam  amtvd  'shtau,  vdstoshpatyam  ddyd  gdyatri  Qishtdk  prasvdpinyah  upanishadriipd^ 


104  vedäng;i   iiiiil   Zugehöriges.  —   Nachtrag  zu   Kigveda. 

dyds  tisra  upanshtdd  t\ri/n'fi/ii/i  fes/iam  (iuiis/iti(l>ham;  vdstoshpdte  (^Hik  7,  54,  i — jä,  h)  . .  siui- 
pai/ihnasi;  —  (kein  Kdth(tka-Texi  hier!);  kvnndya  dhnwdya  haraye  'nantdya;  adho- 
mnkkasthito  devah  prithmdhri(}  ca  vydpnkah,  fainhhog  ca  vallabho  nityam  savdshi(h 
see.  m.)priyatdm  manut ;  <t.  m.  vdstospatidevatä pi-tyatdm prtto  nie    27'    hhavetdm  (! Dual). 

kshetrapdla  27'  hlirdja^  candrajatädha7'(tm  trinayanam  .  .  kshetrapdlam  sadä; 
kshetrasya  patinä  ..  (Bik  4,  '>?,  i-h)  .  .  dhattam:  — -  (kein  Käth.-Text),  herukdya 
votukäya  tripurdniakdya  aynijihvdyn\  hednkddtni  cd  'iiyäiii  vdtitkd^  cankddayah,  bh{t~ 
pdtdla-klui-düpnjdpt  kshetre^ih  priyatdm  inunia:  a.  ni.  kshetrefdh  pnyumtdm  prttä  bh. 

derselbe  nochmals  27"- *"  d^dnivaram  vdmavilolanetram  caturbimjam  pimyajanair 
upetam,  /(n)ivodharnm  pdx^adharam  vilolam  tnm  kshetrapdlam  praminidmi  nihjavi; 
bhüto  bhnteshii^  . .  hayo  na  ridvdij  (Rik  5,  46,  i-s) . .  janindin:  —  (kein  Kdth.-Text),  pri- 
thm(;in)  dydm  cd.  'mtariksham  aainastabhuvandni  ca^  amard  ye  \mtisht{/i)ainte  pr'!ya(iii)- 
täm  te  sadd  niamax  iti  sarvadaivatasüktdni  sandptdni.    Es  folgen  aber  nun  noch: 

die  Jahreszeiten  27^  28":  sa  nd  'ruimata  (Kdth.  (5,  2)  .  .  ya  evam  veda; 
imsaiitdya  svulid  (jrifilimdya  s.  rai-.shdbhyii/t  s.  t^arade  -s'.  hetu.  ■•>.  fi^.  s.  shat-rit)d)hyah 
s.\  vasatnta{;  ca  fathd  yrtslmw  varshd(h  sec.  ni.)  cai  'ra  farat  tafhd,  hemantah  ^i^ira^  cai 
'iHi  prli^antdm  te  iiuniui  'rtavah:    a.  m.  shat  ritavo  mama  priyauftlip  prtfd  bhavantäm; 

das  Räthsellied  28"  —  30'':  om  namo  bhamnyai^  om  asya,  dvtpamcd^ad  alpa- 
staiHih^etat  samQayotthdpanaprapiaprativdkydny  .  .,  28''  . .  asya  iminasya  (Rik  1,  l(;4,  1-52) 
.  .  3ü''  .  .  johavrmi  \\  ua  10  (?)  ||;  —  havishpdntam  paurusham  ca  ha  tarn  ahatn  itt  'ti  ca 
asyavdmtyakam  japtim  mahadeno  vyapohati,  steyam  .  .  kilhishdt:  und  zum  Schlufs: 

die  Nacht  30''.  31",  om  namo  hhagavatyai  mahdkälyai,  rdtri  .  .  (Rik  10,  127, 
1  -  s)  .  .  31"  .  .  jigyushe :  «  i'dtri  .  . ,  ye  te  rdtri  .  . ,  rdtrim  prapadye  .  . ,  rdtryai  svdhä 
.  .,  anena  mantrahomena  rdtridevyo  inama  priyantdm.     (Nichts  weitei-.) 

6.    Nachtrug')  zu  Rigveda. 

1509.      Chambers   718". 

Fragment  des  {Jdäkhdyana- Brähniana  (24,  it — -29,  2);  Ergänzung  der  in 
Chambers  718  befindlichen  Lücke  (s.  vol.  I,  p.  19). 

Durchzeichnung  aus  einer  Handschrift  der  Bodleyan  Library  in  Oxford  (s. 
Aufrecht  Catal.  p.  405"),  und  zwar  von  fol.  79'',  Zeile  n  bis  135'',  Zeile  7  (7  Z., 
k  26  aksh.),  besorgt  im  Sommer  18()0  unter  Aufrecht's  Aufsicht. 

Beg.  in  24,  9:  kthyd  vd  samtishthamte  'gnishtomd  iti  Painyyam,  schliefst  in 
29,  2:  atra  camasdn  unnayanty  atha  hotrdh  samyajanti  tdsdm  uktam  brd;  —  24  80", 
25  96",  26   lirA  27  125",  28  134". 


')  1.509  ward  mir  erst  28.  5.  84  vorgelegt,  als  Bogen  1  —  3  bereits  gedruckt  waren. 


II.    Die  Sanskrit -Literatur. 


1.    Die  Poesie. 

1.    Die  epische  Poesie. 
A.    Die  Itihäsa. 

1510  —  22.     Ms.  or.  fol.  747  —  59. 

Das  MaM Bhämtcw).,  in  21  Büchern  (wie  vol.  I,  104),  mit  dem  bhävadipa 
genannten  Commentar  des  Nilakantha,  Sohnes  des  Govindamri.  Herausgegeben 
in  Bombay')  1862/63  in  der  Presse  des  Ganapata  Krishnäji  ((^akähda  1784 — 1785). 
Der  Text  allein  erschien  zuerst  in  Calc.  1834 — 39. 

13  voll.,  von  einer  und  derselben  Hand  geschrieben,  die  Seite  mit  12-14  Z., 
ä  -13  -  is  ak'sh.  im  Text,  is-öo  aksh.  in  dem  darüber  und  darunter  stehenden  Comm.; 
ohne  Datum. 

1510.  Ms.  or.  fol.  747.  I.  Das  ddiparvan;  448  foll.;  am  Schlufs  (446^  des 
adhy.  234  steht  mit  blasserer  Dinte,  und  nicht  von  derselben  Hand,  wie  das  Mspt. 
selbst,  Folgendes:  Süryapurastha  bhatäiiatamka  {Jambhii  (neue  Zeile)  Rämasya 
idam  pustakam  ||  (Platz)  ||  Haripardnd  jo°  Amvdrdmena  likhitam  \dam  ddyaparvam, 
^ubham  bhavatii;  zwischen  sthabhatdvatamka^imbhn  und  parvam  \\  Qubham  bhavatu  \\ 
steht  resp.  noch,  anscheinend  demselben  Schreiber  zugehörig,  vdldrkavat  \\  cha  \\ 

Der  Comm.  beginnt:  Qrt(].  n.  |  yam  vaktram  mukurd  ive  'mdriyamanomäydh 
pardgdrif:yutdm  ninyus  tatstJmvimddind  'pi  ca  vi7'dt-sütre^abhdvum  gatam  \  tum  pra- 
tyagdrigadri^yam  aksharam  anum  tyaktopanet7'atraydh  ^rigopdlam  updsrnahe  gruti- 
^irovan^travair  darcitam  \\  1  ||   (ebenso  bei  dem  Harivan^a,  s.  unten  pag.  111). 

bdhyas  tenä  'bhibhdsht . .  ||  2  ||  Harividhi-  Vasühtha-^'akti-  . . ||  3 1|  Kanabhaksham 
Akshacaranam  Jaimini- Kapilau  Patamjalirn  ca  niimah  \  p'tmadVyäsavaco 
^mhidhinayasikaravarshino  mudirdn  \\  4  ||  saniavidye^atdm  .  .  ||  5  ||  bakiln  samähritya  .  . 
II  6  II  fikdmtardnl  . ..  ||  7  ||  t^aprasdddd  .  .  ||  8  ||  uttdneshv  iha  ...  no  dmd  na  vibMshand^ 


1)  auf  Anregung  Bhdü  Ddß's,  s.  v.  5  der  Angaben  am  Schluls  des   Werkes. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  14 


1  06  Die  Poesie;   1.  die  p])isclie  Poesie.    A.  die  Itihilsa. 

Ca  vihitith  ^ri  Laktthniandrijapitaik  \\  \)  \\  ilio  khalii  hluigavan  Pdrd^aryah  para- 
makäruniko  uMindatnadhyainainatm  (uiugralüttim  caturdii^a  vkhjdsthdnarahasi/äny  ekatra 
pra(di)darfayishitr  MahdBhdratäkhyam  itihdsam  prnneshyun  \\  10||(!)  prdripsitasya 
gramthasy-d  nishpi'atyiihaparipürandya  pracayagamandya  ca  krit(((in)  mamgulam  ^ishya- 
fikshdyai  ^lokariipena  nibadhnann  arthät  tatra  prekshdrat  pravrtmtyiwigain  (d)hidheyddi 
dar^ayati:  iidräyanaiu  iti,  — -  schliefst  446":  ||  19  ||  iti  p^imalpadavdkyapramdmrjna- 
maryddddhuramdharii  -  ('(ifiirdharavan^dvntansa  -  p-t  G ovimdasurimnoh  p-iNild- 
kamthasya  kritaii  bhdratabhäiiadtpe  ddipa'rvani  Kkdmdovaddha(h)  snmdptam,  iti 
dvi^atddhikacatKstrm^o  Wiydyah  \\  234  || 

Dei-  Text  schliefst  (446'') :  ||  19  ||  «ft  p'tnuihdbhdrote  ^atasdhasnjäm  samhitdydm 
Vaiydsikydm  ddiparvtmi  Klidindavaddhah  strvidpfam  \\  234  ||  ity  ddiparva  saindptam.  — 
Danach   folgt  (446'')   eine   Inhaltsübersicht:    i  (!)    asmin  pa/vany   mnfi    rrittdmtdm, 

2  (!)  annkramardkddhyäyah,  3  (!)  parvasamgrahah,  4  (!)  pamhpopdkhydnam,  .  .  .  447 '  .  . 
62  (!)  Khdmdavaddhah,  ü3  (!)  {'drngopdkhydnam,  64  (!)  iti  vrittdmtdm,  65  (!)  samdptam; 
von  zweiter  Hand  steht  hiernach:  bhataji  (^ambhurdma  nti  \\ pustakam  ||  p^i  Shdldji- 
gamche:  —  hieran  reiht  sich  (447^  448")  eine:  phalastutih  in  25  vv..  und  danach 
encUich  folgen  die  Worte:  atah  param  sabhdparva  bhavishyati,  tasyd  'yam  ddya- 
flokah:    Vai^amp"  u°  tafo  'bnwhi  May  ah  Pdrtham  .  .  ||  1  || 

1511.  Ms.  or.  fol.  748.  II.  sabhdparvanx  173  foll.,  nnd  IIP,  erster  Theil 
des  vanaparvan  (bis  adhy.  16U,  6)  fol.  1  —  310. 

II.  Comm.  beg.:  i^ljdmhiradnimasaDiep'nrasütravicvdti  mokshdya  ciiiitaya(ta) 
]^i(yam  abhedabii(d)dhyd  |  ddsydya  bijapifagarb/uqj/ia/dbham  ekam  gopälam  eva  kalpa- 
ydma  jaganniddnam  ||  1  ||  ßve  bhujih  smparasrishtavapur  yujeva  .  .  tasmin  mamä  '.'iüi 
ratir  dtmani  Lakshmandrl\\e\\?>  Q)\\  pratutmya  Närdyana  firfhaniryd/i  Dkire- 
^ami^rdn^  ca  Hanrirapnrydii  \  präcdm  guründm  liridaydnumpam  birmah  .sahhd- 
purvani  bhdvadipam  \\  3  ||  tatra  pyruasmin  parvani  arnte  {'drngakdh  jndnabaldd  eva 
vahnimukhdd  vitnuktd  ity  iikfam  .  .  .,  —  schliefst  (172''):  i  (!)  sabhdparvany  ami  vrittdm- 
täh,  2  (!)  .sabhotiydsah,  3  (!)  sabhdvamanam. .  .,  173''  . .  ||  6  ||  iti  p-tsabhdparvavrittdmta- 
phala^rnti  samdptam  \\ 

I1I'\  Cumm.  beg.:  p-^g.  n.,  p-isarasvatyai  «.,  p'igiirtibhyo  n.,  p-ivddefva/'dya 
n.  II  yo  dei'o  miininicaQya^ks/mdhdkshadhdvdn  .  .  padam  apaydrua  gopasn iioh  \\  1  ||  yajji- 
jndsd  labh{y)ate  yajnamukhyair  yat'ai  'kdgryain  prdrthyate  samyamddyaih  \  tarn  vamde 
(«eye  Ed.)  'kam  sadgurum  Lakshmandryam  brakma  brahmajndnivan^dvataiisain^  2  || 
pranamya  .  .  wie  bei  II  .  .  Hamirapurydn  \  kiirmo  guründm  hridaydnunipam  dran- 
yake  parvani  bhdvadipam  ||  3  ||  tatra  pürvasmin  parvani  Draupaditrdnena  .  . 

1512.  Ms.  or.  fol.  749.    Illb.   Schlufs  des  vanapai-van,  fol.  311  —  628,  und  IV. 
Virdpparvau,  9:)  foll. 

Illb.  auf  627"''  die  Aufzählung  der  88  vrittdmtdh;  die  phalastuti  in  8  floka 
auf  628^ 


MahäHhärata  mit  dem  Comm.  des  Nilakantha,  Buch  I  —  VIII.  107 

IV.   Comm.  beg.:    ^rhnad(/opäl(im   ä)iamya  prdctnucäryavartmanä  \  Virdta- 
parvapradyott  bhdvndrpo  ritanyaie  ||  I  ||   tuti-a  pi(rva(smin  parva)ni:  dishtyd  pmncasu 
rakto  'si  dishtyd  (e  shatpadt  jifd  \  dve  pürve  madkyame  dve  (ca  dve)  cd  \ntye  sdmpardyike  || 
iti  fdmfo  ddmta  .  .,  —  am  Sehluls  weder  Aufzählung  der  vrittdnta^  noch  phalastiiti. 
1518.     Ms.  or.  tbl.  7JU.     V.    iidyogaparvan,  340  f'oll. 
Comm.  beg.:  Qrhuadgopdlam  dnamya  Qn  Lakshmanapaddnugah  \ 
Nilakamtho  hhdvadipam  karoty  udyoyaparvani  ||  1  || 
G  op  d  l  a  ^)-  N  dl'  dy  nna  -  L  a  k  s  hm  undry  d       Dhtreca-Gamgddhard-NUa- 
kamthdh  \  Ciinfdmanih  Sdmha^iva^  capujyd    dicamUtsarveyuravomatimmeW  2  || 
Bhdrate  sdrain  iidyogam  iti  v riddhdriK^ds anam  \ 
ato  vistaratas  tatra  rydkhydnam  upapadyate  ||  3  || 
Abhinuiiiyoli  sapakshd  Yddava  Fdmdavddydh  . .:  —  der  Schkil's  des  Textes  lautet: 
iti  udyogapm-vani  sendnirydnarp  samdptah  adhydyah,   tasyd  'yam  pratisamdhih :   Jana- 
mejaya  u°  katham   Yudhishthire  .  .  ||  1  |K   aber  weder  Aufzählung  der   vrittdnta   noch 
phf'/asfxfi. 

1514.  Ms.  or.  fol.  751.    VI.   Bhishmaparvan,  324  foll. 

Comm.  beg.:  fn'g.  n.  \  gri  Lakshmandryaguravejadajamtucakshiir-  bumdhdpa- 
nodanam  rite  na  hi  rocate  'uyat  \  pdddvimejanamukhä  'pacitis  tatas  tu  crt  Bhishma- 
porvani  vidadkma  hi  bhdvadipam  \\  pürvasmin  parvani  bhagavadbhaktah  saty  api 
sdnuü-fhye  ynh  satyam  pdlayati  ai^varyam  ca  na.  prakdcayati,  —  Schlufs:  asyd  'nam- 
taram  Dronaparva  bhavishyati  yasyd  'yam  ddya(h)  iflokah,  Ja"  u\  tarn  apratima  .  ., 
ohne  Aufzählung  der  vrittdnta  am  Schlufs,  aber  phalastuti  in  10  (9  und  l)  vv. 
auf  324". 

1515.  Ms.  or.  fol.  752.    VII.    Dronaparran,  3U5  foll. 

Comm.  beg.:  p'ig.  n.,  Qrtsarasvatyai  n.  \  atha')  Dronaparvatikd:  Ndrdyanam  iti, 

—  auf  305"  phalastuti  in  4  vv.  und  Aufzählung  der  (35)  vrittdnta;  danach  atah 
param  Karnaparva  bhavishyati,  tasyd  'yani  abhisamdhiflokah:  tato  Drone  luite  rdjan 
Duryodhanapurogd  ity  ddi. 

1516.  Ms.  or.  fol.  753.    VIII.   Karnaparvan,  217  foll. 

Comm.  beg.:  frig.  n.  \  narandrdyanaa  natvd  prdciridcdryavartiinind  \  Karna- 
parvdrthavidyoti  bhdvadlpo   vitanyate  \\  I  ||  nanu  Virdtddiparvacatushtayatdtparyum  .  ., 

—  217"  atah  param  vicitrdrtham  ^Uilyaparva  bhavishyati,  tasyd  'yam  ddyaQt)  cJokah: 
Janamejaya  v"  evam  nipdtite  Karne  .  .  ||  1  ||,  vrittdmtd  asmin  parvani  .  .  iti  vrittdm- 
tdh,  keine  phalastuti. 

1517.  Ms.  or.  fol.  754.    IX.  Qdyapai'van,  49  foll.,  —  X.  Gaddparvan,  65  foll., 

—  XI.  sauptikam  parva,  21  foll.,  —  XII.  aishtkam  parva,  13  foll.,  —  XIII.  vi^oka- 
parvan,  10  foll.,  —  XIV.  striparvan,  21  foll. 


')  s.  bei  XV ''  und  XVI.  2)  anders  in  der  Edit. 

14* 


108  Die  Poesie;  1.  die  epische  Poesie.    A.  die  Itihäsa. 

IX.  Comm.  beg.:  p'tg.  n.  \  atha')  {!alya parva  xnjdkhydyate :  Sdvyasdcmä  Arjti- 
nena;  —  ohne  ahhisamdhicloka,  vrittanta  und  p/udastiiti;  —  enthält  hier  27  adhyäya, 
der  27ste  ist  identisch  mit  dem  30sten  in  der  Ed.  Calc. 

X.  Comm.  beg.:  atha^)  gaddparvattkd,  sa  filnram  vidrutam  co 'palahhya  bkri- 
farn  udvigndh  ||  4  ||  5  ||,  —  Text  beg.:  Ndrdyanam''')  namaskntya  Naram  cai  'va  na- 
rottamam  \  devtm  sarasvathn  cai  'lur  tato  jayam  ndrrayet  \\  1  ||  Dhrita?'dshtra  nvdca: 
hatesku  sarvasamyeskn  (Calc.  Ed.  9,  1(373,  adhy.  31,  l),  schliefst  mit  (ibid.)  9,  3671  ||  atah 
param  sauptikam  parva  bhavishyafi,  taträ  'yam.  ddyah  flokah:  tatas  te  sahitd  vird 
ity-ddi',  weder  Aufzählung  der  vrittanta  noch  phalastuti  (so  auch  fortab  bis  zu  XVI). 

XI.  Comm.  beg.:  grig.  n.  \  pnnmsmin parvani  arthdrtln  kutambandQavi  anu  sva- 
yam  api  nagyatt  'ty  iiktam,  iddnhn  paramadharmanngo  brdhmanah  fa(d)dharmasii  api 
nimdyatamam  karma  karott  'ty  ucyate,  —  enthält  die  ersten  9  adhy.  des  saapt.  p. 
der  Calc.  Ed.,  —  21"  atah  param  aish'ikam  parva,  tatrd  'yam  ddyaijf)  glokah:  tasydm 
rdti'ydm  vyatttdydm  ity-ddi  (v.  543  des  saupt.  p.  der  Ed.  Calc). 

XII.  Der  Comm.  hat  keinen  besonderen  Anfang;  —  der  Text  beg.:  Ndrd- 
yanam'^)  (wie  X,  l)  ||  1  ||  Vai^a"  x"  tasydm  rdtrydm,  —  enthält  die  übrigen  9  adhy. 
des  saupt.  p.  der  Calc.  Ed.;  —  kein  ahhisamdhicloka  am  Schlufs. 

XIII.  Der  Comm.  ebenfalls,  ohne  besonderen  Eingang;  —  der  Text  beg.: 
Ndrdyanam'^')  (wie  X,  l)  ||  1  ||  Janamejaya  it"  hüte  Duryodhaue  cai  'va  .  .,  —  enthält 
die  ersten  8  adhy.  des  strtpurvan  der  Calc.  Ed.,  —  10"  asyd"^)  'namtaram  strtparva 
bhavishyati,  yasyd  'yam  ddyah  ^hkah:  gafe  bhagnvati  Vydse  ' ty-ddi  (v .  24^1  des  sf?rp. 
der  Calc.  Ed.). 

XIV.  Comm.  beg.:  strV)parvaÜkd,  prdrambhah  \\  ^okasyutigddhatvdt pmiar  Vida- 
rmo  'ktam,  —  Text  beg.:  Ndrdyanam'^)  .  .  ||  1  ||  Jaiiam.  ic"  gate  bhagavati,  —  enthält 
die  übi'igen  19  adhy.  des  strfp.,  —  21"  asyd')  'namtaram  ^dmtiparva  bhavishyati, 
tatr'd  "daii  rdjadharmah,  yasytl  'yam  ddyah  f/okah:  Vai^amp.  n"  kritodakds  te  suhri- 
ddm  sarveshdm  Pdmdunamdand  ity-ddi. 

1518.  Ms.  or.  fol.  755.  XV'^  der  erste  Theil  des  ^äntiparvan,  rdjadharmah, 
244  foll.;  enthält  129  adhy.  bis  v.  4778  der  Calc.  Ed.  (die  dafür   130  adhy.  hat). 

Comm.  beg.:  p'ig.  n.  \  p'hnadgopä/am  dnamya  Qri  Lakshmanapaddnugah  | 
Nilakarntho  bhdvadtparn  knrnte  fdmtiparvani  \\  1  ||  yatsddhaneshu  rucyartham  itihdso 
'yam  tritah  \  d/iarmdrthagdmamokshds'^')  te  samyag  atra  nirnpitdh  ||  2  ||  dliarmdditrayam 
artliakdmakaranaprityartha m  ity  ((/pakiihdhipi{d)dhikratujivandrtlutk-dtayd  mtiktyartham 
ity  uttamäh  \  .  .  ||  3  ||  tatra  täva(c)  chdmtau  rdjadhar7nd-''paddharma-moksha- 
dharmdkhydh  kdmdds  trayah  .  .  prdthamyam  rdjadharmdnd(jiii)  .  .,  —  244"  rdja- 
dharmdrtluiprakd^ah  samdptim  agamat;  kein  abhisaindhicloka. 


1)  anders  in  der  Edit.  '•^)  fohlt  Edit.  •'')  g  statt  kl 


MahäBharata  mit  dem  Coinm.  des  Nilakantha,  Buch  IX  — XVI.  109 

1519.  Ms.  or.  ibl.  750.  XV*^  die  erste  Hälfte  {adhij.  1  —  107)  des  dritten 
Theiles')  des  ^dntiparvan^  mokshadharmah,  fol.  1— 33ü. 

Text  beginnt  mit:  (^dntiparvan  v.  6457  (Cap.  174)  der  Calc.  Ed.,  doch  geht 
der  Vers:  Ndrdyanarn  .  .  \\  1  II  auch  hier  voraus;  —  Comm.  beg.:  (^ruj.  n.,  ^rtgurur- 
bkjjo  n.  I  taranimukntaiietrotvejondndm  cartrmn  .  .  pratyag  ide  gavemdram  \\  1  ||  Kana- 
bhaksham  .  .  wie  v.  4  —  i;  und  v.  !)  bei  1  bis  Qri  Lakshmandrya^ritaih  \\  5  ||  nanu 
moksho  udina  ^artrandpdd  anyo  nd  'sti. 

1520.  Ms.  or.  fol.  757.  XVd  die  zweite  Hälfte  des  dritten  Theiles  des 
gdntiparvan  fol.  331  — 582  und  XV b,  der  zweite  Theil  des  ^dntiparvan,  der  dpad- 
dharmd  67  foll. 

XVd  enthält  adhij.  107,  29  bis  188  (Cap.  367  v.  1394:i  Calc.  Ed.),  —  .^82' 
schliefst:  veddmte  Lakshnuuidryam,  kratuuid/üvivritau  tirtha-Närdyanäryam 
tarke  Dhtre^amicrdn,  phanipatibkanitau  pola'^-Gafngddhardryam  \  vede  särtige 
pitrivyam  Qivmn  atha  pitanun  dakshindmürtyiipdstau  fraiite  Cimtdmanim  yah 
^tranam  upagato  bhumni  Gopdladevam  \\  1  ||  vydkai'on  mokshadhanndn  sa  NUa- 
kanthah  samdsatah  \  anena  priyatdm  devo  girijdpatir  avyayah  \\  2  ||  samdptam  ce  'dam 
Qdmtiparva,  asyd  'im  dnu^dsanikam  parva  bhavishyati,  tasyd  'yam  ddyah  flokah: 
Yadhi"  iC  famo  baluwi",  —  mokshadharmdrthaprakdgah  samdptah  \  (tshtdQityadhika- 
^atatamo  'dhydyah  \\ 

XV b  beg.:  prig.lL  \  G opdla'''')- N drdy ana-L akshmandry a-Dhlr ega-G am- 
gddhara-Ntlakarjithdn  \  Cimtdmatihn  Tdta*)fiva'm  ca  natvd  vivrinva  dpad- 
gatardjadharmdn  \\  1  ||  pürvasminn  adhydye  ydpina  dpadi  dgatdydm  prajdptdanend 
'pi  ko^am  sampddya  dpadam  tared  ity  uktam,  tdämm  sthdyina  evä  ''pady  dgatdydm 
prichati:  kshtnasye  'ty-ddind;  —  enthält  43  adky.  (131—173  Ed.  Calc.  v.  4779—6456), 
—  schliefst:  mmdpto 'yam  rdjadharmah  dpaddharmag  ca,  asyd'narntarammoksha- 
dharmo  bhavishyati,  yasyd  'yani  ddyah  glokah:  dharmd(h)  pUdmahenoktd  ity-ddi. 

1521.  Ms.  or.  fol.  758.  XVI.  dnupäsanikam  parva,  367  foll.  in  167  (168 
Calc.  Ed.)  adhy.  mit  6682  ploka  (so  am  Schlufs;  7796  Calc.  Ed.). 

Comm.  beg.:  p-fg.  n.  \  yaj  jyotis  tamasah  pararn.  maluid  aho  nirmdya  riipdni 
tan  ndmdni  pravibhajya  ca  vyavaharaty  etair  guhdydrn  gatam  \  dnamdaikarasam  tad 
advayarn  afho  tanmdyayd  Devaki-  Kumti-Satyavafisha  jannui  dhritavat  Krishnatra- 
yampdta  vah  \\  I  jj  Gopdla-Ndrdyana  .  .  (wie  XVb)  Sdmbagivam  ca  natvd  vydkur- 
mahe  Bhdrataddnadharmdn  jj  2  |i  dharmam  trishu  dravinam  ashtasu.  kdma-inokshdv 
ekatra  parvani  nirüpitavdn  munhndrah  \  tatsddhandni  subahüni  sahapramdndny  atrd 
"nn^dsanikaparvani  varnitdni  jj  3  jj  tatra  pürvasmin  parvani  pokataranopdyah 
samyan  niriipitah,  —  3(36"  Bhirnasvargdrohanam  ndmd  'dhydyah  \\  167  ||  plo"sam"  6682  ||, 


1)  der  Buchbinder  hat  irrig  den  zweiten  Theil  hinter  dem  dritten  gebunden. 
^)  pola  üMasse,  Menge«  Pet.  W.,  ob  im  Sinne  von  »(•/•("-«?     •'')  s.  bei  V.     *)  S'itnba'  Ed. 


HO  Die  Poesie;   1.  die  epische  Poesie.    A.  die  Itiliäsa. 

367*  asyd'nnmtaram  cä"^vamedhsikam  parva  bhavishyati,  tasyiVyam  ddyah  flokak: 
Vai"  u°  kritodakas  tii  rdjdnam  .  .  II  1  ||  ddnadharme  hy  amt  vritlämtdh :  (lautamhnntyu- 
smnvddah  .  .  bhojydhhojydmiktrtanam,  prdya^cittam ,  ete  vrittdmtd  ddnadharme  dnahta- 
vydh  iti  \\ 

1522.  Ms.  or.  fol.  759.  XVU.  dQvamedhikam  parva,  147  foll., —  XVIII.  af-ra- 
mavdsikam  (Vydsdp-a")  parva,  41  foll.,  —  XIX.  mav^alam  parva,  14  foll.,  — 
XX.  mahdprasthdnikam  p.,  (i  foll.,  —  XXI.  avarydrohanam  p.,   14  foll. 

XVII.  Coium.  beg.:  frig.  n.,  p'isomeQvardya  n.  \  (^rhnadgopdlam  dnamya 
prdctndcdryavartwand  \  dfvamedhikabhdvdrfhah  cri  Krishneiia^)  prakd(;yate  \\  \  \\ 
aguP)stnfy-nrdhvani  dydtdshtdvakriyeshu.  miritam  \  .  .  II  2  ||  mokshadhanite  .  .  ||  3  ||  yajjt- 
jndsd  .  .  II  4  II  yatra  prdvanya  .  .  ||  5  ||  tad  etm  spashtaiti  atropa  .  .  ||(i  ||  dkhydnatrayam 
CO  Samvarta-AJanitfiyam,  Krishnadharmasamvddah  KrishndrjimammvdduQ  ca,  tah-ddye 
Kd^ydin  .  .  .,  —  am  Schliifs:  ifi  prmmtpadavdkyapramdna  .  .  .  tri luwatitamo  'dhydyah 
II  93  II,  ataf)  param  VydsdxwiQramavdsikam  parva  hhavishyati,  yasyä  'yam  ddyah  clokah: 
Jana"  a"  prdpya  rdjyain  .  .  ||  1  II  asiniii  parraiu  vrittdmtdni:  Vydsavdkyam  i,  Samvartta- 
marutttyam  •>  .  .  Nakidopdkhydnani  iti  ■>(),  ity  d^vamedhikam  parva  caturda^amam 
(dies  stimmt  nicht  zu  der  hiesigen,  sondern  zu  der  in  der  Calc.  Ed.  vorliegenden 
panmn  -Theilung)  proktam. 

XVIII.  Comm.  heg.''):  om  naiiiah  {•rlyuniGopdlayaunyaaapatihhyah  \  ilui 
\dp'arHavdsivdnaprasthd(^rama2)ra{utnsdtdtparydrtluih ,  avdtp tarafdfparydrthas  tu  Dhri- 
tardshlraparicarydder  yuruQUQriishdpruQansd ,  Vidnrotkramanasya,  —  41"  asmin  par- 
vany  amt  vrittdmtdh :  l)hri(ardshirapvjd  .  .  ndakaddnakathanam,  atah  para)p  Maufahnn 
parva,  ycisyd  ''yam  abhisaindhi^h):  shattriiii^e  tv  atha  mmprdpte  ity-ddi. 

XIX.  Comm.  heg.:  evam  ddipai-vani  svtritdndip  dharnrdrthakdmamokshdndm 
vtadhye  sabhdvanayor,  —  14"  .  .  ashtanio  'dhydyah  \\  ohne  weitere  Bemerkung. 

XX.  heg.:  pyg.  n.  \  kritakritydndm  duhsahaduhkhayrastämim  mahdprasthdnd- 
dind  ypdyena  dehatydgo  yiikta  iti  Pdmdavdcdrma  pradar^ayan  mahdprasthdnikam 
pai-vd  "rabhate,  —  6"  trifiyo  'dhydyah,  savidpfo  )/atp  mahdprasthdnikaparvah  (!)  || 
nichts  weiter. 

XXI.  Comm.  heg.:  pim^asmin  parvani  dharmasya  phalabhiitds  tydgdnri<;an~ 
syddayo  Yudhishthiradrishtdmtena  darfitdh,  iddnim  tasya  mukhyam  pha/atn  darfayitiim 
svargdrohanaparva  drabhyate,  —  14"||  loi  ||  ?>/  fri  rnahdhharate  ^atasdha.s7ydm  samhitd- 


1)  sie!  (ebenso  Edit.)  am  Schlul's  aber  wird  der  Commentar  wie  sonst  als  der  des 
Nila/c.  bezeichnet.  '■^)  acri  Edit. 

•^)  ganz  anders  in  Edit.,  wo  zunächst  der  Vers:  fr?  Ndrdyana - Lakshmumi  fatapadam 
Dh'ire(a-Gamgddharau  Gopdlain  ca  nidhdya  cetasi  Qivam  üimtdmanim  cd  "dadnt  |  parvasv 
dframavd^ikddühtt  caturskv  drabhyate  Bhdrate  pvrvdcdryamatdnugena  vidushd  bhdva- 
pradipo  \lbhut.ah  ||  1  ||  und  dann  ein  ganz  anderer  Eingang:  pürvafra  aingopdmgasakitd 
brahmavidyd  mmdpifd,  tutra  .  .  . 


MahäBliärata  mit  Nilak.,  Buch  XVI  —  XXI;  —  Harivanpa,  mit  Nilakantha.  111 

ydm  Vaiyusikydm  mrvaparmnnkirtanam  samäptam  ||,  —  Comm.  schliefst:  friNila- 
kamthosya  kritaii  Bhdratabhavadipe  svargdrohamgramthdrthaprakd^ah  samdpta  iti 
s/i(Ktht(^li)o    dlujdydh  \\  (nichts  weiter). 

1523.     Ms.  or.  fol.  (334. 
Der  Harivanfd,  in  '^IS  adhydya,  mit  dem  Commentar  des  Nilakantha; —  der 
Text  ist  (in  326  adhy.)  heransgegeben    in  vol.  IV  der  Calc.  Ed.  (1839)  des  Mahd- 
bhärata   p.  445 — 1U07,   gleichzeitig    anch    separat   edirt  (539  pp.);    übersetzt   von 
Langlois  Paris   1834  (2  voll.).    Ueber  weitere  Mss.  s.  vol.  I,   107.   110.   111. 

692  foU.  (12-14  Z.,  ä  40-42  aksh.);  undatirt;  nur  der  Schreiber  hat  sich  ge- 
nannt: lesuka  dvijajndtt  }id\cca  daveh  (diivef)  Lakshmmimamta  mana(h')sukhardmena 
likhitarn  .  .:  —  die  Verse  sind  in  jedem  (idhydya  gezählt. 

Comm.  beg.:  p'tg.  ii.  \  yam  vaktram  mukurd  ivetndriyainanoindydh  pardgdrif- 
yatdm  ninyus  tatsthavitnddind  'pi  ca  virdt  mtre^bhdvam  gatam  \  tarn  pratyagdag- 
adri^yam  aksharavi  aiium  tyaktopaneti'atraydh  frigopdlavi  updsmahe  p^uti^irovan^i- 
ravair  darfitam  ||  1  || 

vdhyas  tend  'hhibhdshi  vakir  udavasitam  ydti  tarko  'pratishtho  mimdnsd präti- 
hdryam  hhajati gunagaiiam  yasya,  sainkhydti  sdmkhyah  \  hritpithe  yogapiddhe  nikitam 
upanishadvdhavrimdaih  purarn  ine  hhdgyam  cri  Lakshrnandryo  jagati  vijayate 
yasya  le^dh  C'ivddydh  \\  2  || 

vydcakre  cittapiddhyai  catapathahridayam  yah  purdnefihdsaif  cittaikdgryai- 
kcdiijam  phanipatlvllütam  yoga^dstram  ca  bhdshyaih  |  iiiü/adhvdmfdpaluityaP) 
pnififikh(iragi7'd)n  brahmasutnd  rahasyam  Vedavydsah  sa  bhüydd  akhäabhava- 
bhayadhvastaye ')  'smadvidluhidm  ||  3  || 

Harividhi-VagishtQi)a-{'akt'\.  ("kfin!  metri  c.)  Pardfara-Vydsa-Qukadevdti  \ 
Vai^impdyanam   Ugra      -g,ravasam  ca  numah  pwdfiagm-umukhydn  \\  4  || 
sarvavidye^atäm  dviQ  cikirshü  pürvapüriishaa  \ 
crt  Ndrdyana- D/ürefarüpau  hari-harau  >mmah\\  5  || 
bahün  samdhrifya  uibhiimadegyan       ko^dn  vmi^citya  ca  pdlham  agryam  \ 
prdcdm  gimnuhn  aniisrifya  vdcarn       drabhyate  'yatn  Harivan^adipah  \\  6  || 
tikdmtardm  {'mybiraciprabhdni      bdhydrthafahidni  ca  kdsayatntu  | 
amtaniigudhdrt/mcayaprakdfe      dlpah  kshamo  bhdratamaindire  'smin  \\  7  || 
t^prasdddd  avitum  khavan^ydn       Bhagtrathene  'va  nutyd  pranitd  \ 
van^e  harer  yd  'jani  ttrthagamgd       lokatraytjddyamalam  dhunotu  ||  8  || 

uttdneshv  ihr  ko^wigrahabalam  padyeshu  nai  'vd  'p'itam  gambhireshu  na 
setavo  na  vikitäh  kütdnanasphotitdh  \  na  chinud  na  tama^card-'nanatatir  bhaktä  na  nd 
' hldditd       no  dind^  ca  vibkUlutnd  na  vihitdh  p-iLakshmandryap'iiaih\\9\\ 


')  dhu  ist  als  tdhv  geschrieben! 


112  Die  Poesie;  1.  die  episclie  Poesie.    A.  die  Itiliasa. 

(fol.  2")  iha  khalu  bhagavän  Pdrofaryah  paramakärunikah  mkalasnmsärd- 
nnrthasamkatdt  jadän  nddtdhtrshuh  sarvap'utirahas}i(tprakd(;nkam  Mahdhhdra td- 
khyam  itihdsatn pram/idya,  tatra  ^atam pa7'r'dni,  teshv  am tima parva t r a y am  Hari- 
van^ariipam,  yathn'ktam  anukramanikddhydye(MBh.  l,;i.57-58):  »i  harivan^as 
tatah  paj'va  piirdnam  khil asamjnitam  \  •>  inshnupaj'va  gigo^  cai-yd  xmhiioh  Kansa- 
vadhas  tafhd  ||  :i  h h  a  r  is hy a(myp a r  v a  cd  'py  nktam  khü'ishv  eiid  (khile  caVvd  Ed.)  'dbhv^ 
tarn  Diahat  \  etat  pariiagatam  pnrnam  Vydseno  ^ktam  rnahdtrnane«  'tt;  tatra  yramtha- 
samkhydyd  api  ^>ekam  gatasahasram  ca  mdmisheshu  pratishthitami.  Ity  nktdydh  Hari- 
van^enai  'va  pnrandt,  Harivangdrnte  »hhavishyottaram  etat  te  kathitam  Bhdratum 
mayev.  'ty  upasamhdrdc  ca  Bhdr a tdm tar g atatxHtm  asya;  yac  ca  gäkhdmtar astham 
gdkhdmtare  prayojanavafdt  patkyate,  yathd  Bahv&ce  grtmkta-medhdsnktddi 
tat  khilam  ity  ncyate  yathd  (Ja"i')  ' trd  'shlddagapari^dtmauf  'fihdse  hariruuigd- 
khyam  khilam  vishnupardnam  bhavishyapiirdnariipam,  tafra-tatra  svcitasya 
Krishnamdhdtmyasya  mokshadhaiTnopayogino  vairdgyasya  co  ''pahri(n)handrtham  pathi- 
tarti  purdnam  khilasamjnitain  iti  tatra  pnrdnagabdaprayoydt;  etuim  ca  yathd  'dhimryu- 
vedavihito  ^pi  smnaydgo  veddmtaram(^ra\ynhitdbkydm  stotraQastrdbhydm  vind  na  pür- 
yate  evam  bhdratapdrdyanam  api  hariiunicam  innd  na  puryata  iti  jndpandrtham 
parvasamkhydyd))}  Q/okasamkhydydm  vd  (!)  cd  '»yd  'mtarbhdva  uktah,  aayathd  tatra 
samkhydmtarain  evd  'v(iksh(y)ad  ity;  dstdm  tdvat,  tikdmtaroktaprakdrds  tr  iha 
xmtarabhaydd  amnlatvdc  ca  na  likkyamtex  gramthddau  vighnavighnaQi)vighdtdya  pracaya- 
gamandya  kritam  mamgalam  gishyaQikshdyai  piDiah  smdrayati:     2''     ndrdyanain  iti. 

Von  den  drei  Theilen,  in  die,  dem  Vorstehenden  zufolge,  das  umfangreiche 
Werk  zerfällt,  ist  im  Innern  in  den  Unterschriften  der  adhydya  keine  Notiz  ge- 
nommen. Der  Calc.  Ed.  nach  umfafst  der  erste  Theil,  das  harivangaparvan, 
die  ersten  56  Capp.  bis  v.  3179,  —  der  zweite,  das  vishnuparvan,  die  Capp.  57 
bis  190  V.  H180 — 11082,  —  das  dritte,  das  bhavishyaparvan,  die  Capp.  191 — 326 
V.  11063  — 16374.  Hier  entspricht  dem  dort  den  Beginn  des  zweiten  parran  bil- 
denden Cap.  57  vielmehr  Cap.  56,  auf  fol.  137',  und  dem  dortigen  Cap.  191  (An- 
fang des  dritten  parvani)  vielmehr  Cap.  184,  auf  fol.  423''.  Der  Text  schliefst  resp. 
hier  mit  demselben  Verse  wie  dort,  das  Schlufs-Cap.  aber  ist  hier  als  318,  nicht  als 
326,  gezählt.  Es  sind  somit  hier  im  ersten  Theil  1  Cap.,  im  zweiten  deren  6,  im 
letzten  wieder  1  Cap.  weniger  gezählt  als  in  der  Calc.  Ed. 

Der  Commentar  schliefst:  y?i«nffc«n/rt»i  ivo  ' ttamnttamakacdsyd  tadvayd  Gau- 
tami  yam  prati/ak  pravand  pramya  kritani  (V)  ,siddhefa/dbhd  'bhavat  \  vidvadratna- 
savarnavarnaghatitam  sambhnshanam  Kiirpara  -grdmam  yam  samupdfrayamti 
sudhiyu  durdstasamvatsaram  \\  1  ||  tatra  hrahmakii/a  >p  mahad  rijayate  gotreiia  yad 
Gautamam  dharmajndnainrdgaimbhavacatarbhadrena  cdtnrddharam  \  Goinmdah 
svayam  atra  janma  dhritavdn  yo  Nilakamtham  (^ivam  Krishnam  Tryam- 
bakam  ity  amün  ajanayat  phidldmvikdydn  mtdnWiW  teshdm  jyeshtho  N'tlakamthah 


Harivan^a  mit  Nilakantha;   —   Vishniinämasabasra  mit  Comm.;   —  Agastyasamhitä.  113 

Kä(^yäm  lugvegatiishtaye  \  cyatanod  Bhdrate  hhävadtpam  ämdhyamndfanmn  \\  3  ||  ih 
pim(itpadm'dkyaprmndnamarydddd/MramdharaCaturddh<iraimiifdvatarisa  ^rlGovim- 
dasuno(i-)  Nilnkainthasya  kritan  Bhäratabhävadipe  Harivanfdmtagramthärtha- 
prakdgakah  samäptim  agamat  ||  3 1 7  ')  || 

1524.      Ms.  or.  fol.  838. 

Des  Vedäntin  Mahdder«  AD  1(J94  in  einer  an  der  Tdpi  gelegenen  Stadt 
abgefafster  Comm.  zum  Vlsknimdmasalmsra,  in  142  vv.,  entsprechend  Mahdbhdr.  (Ed. 
Calc.)  XIII,  6936—7078,  s.  vol.  1,  109  (wo  irrig  XII,  1461),  und  Aufrecht  Catalogus  4^ 

80  foU.  (5-11  Z.  im  Text,  der  in  der  Mitte  steht,  zu  :i'2,  im  Commentar  zu 
32-38  aksh.)-.  ohne  Datum. 

Text  beginnt:  Vai^ampayana  uvdca:  p-uh'd  dharmdn  aceshena  päuandm  ca 
sarvaQah  \  Yudhishtkirah  (^ämtanavam  punar  evd  'hhyaUidshafa  \\  1  ||  und  schliefst: 
na  te  ydmti  paräbhavatn  \\  142  ||  iti  p'i  Mahdbhdrate  catasahast-yärn  samhitdydm  imv- 
yäsikydm  Qämtiparvani  (dies  ist  aber  irrig;  sollte  ami^äsanaparvani  heifsen:) 
dänadharme  (auch  diese  Bezeichnung  stimmt  nicht  zu  der  Calc.  Ed.)  hhagavato 
Vdsndevasya  nämiidni  sahasram  samptü-nam  \\ 

Comm.  beg.:  ^ng.  n.  \  Svayamprakd^atirthdmghrllabdha-Veddmtisatpadah  \ 
Mahddevo  'rtham  äcashte  vishnunämasahasragam\\  1  ||  und  schliefst  in  gleicher 
Weise:  Qi4matiiiHiyarnprakd^dmgknlabdhaVeddmtisatpadah  \  Mahadeiw  'karod 
tfydkhydm  i'ishnnndinasahasragdm  \\  khabdnamunibhmndne  [1750)  vatsare  ^r%- 
mnkhdbkidhe  \  mdrgdsitatritiydydm  nagare  Tdpy-alamkrite\\iti ^rtmadvedänti Mahd- 
devakntd  inshnundmasahasra vydkkyd  sampnrnä. 


B.    Die  Puräna,  Upapnräna  n.  dgl. 

1525.     Ms.  or.  fol.  855. 

Agastya samhitdydm  paramaralumjani,  in  23  adhydya.  —  Nach  Aufrecht 
Catal.  84''  gehört  die  Ayastyasamhifd  zum  Skandapxrdrur. 

foll.  2  —  62  («  Z.,  a  38  aksh.);  ohne  Datum;  dunkelbräunliches  Papier. 

adhy.  1  (30)  3";  Anfang  fehlt;  fol.  2''  beginnt  in  1,9:  te  vüiyamte  pmiar 
irydmohitds  tvayd  \\  9  |i  Rauravddishi  pacyamie  punah  samsdrino  bhuvi  \  karma^eshdt 
prajdyamte  parngv-amdha-badhirddayah  \\  10  ||;  —  schliefst:  kd madig rastacittdnäm  kitto 
muktir  vada  priye  \\  30  ||  ify  Aga"ydm.  pa'sye  prathamo  'dhydyah. 

2  (24  vv.)  4°,  beg.:  Qri  Parva ty  uvdca:  kirn  updsya  labhen  mat  km.  kriyayd 
vä  kayä  prahho  \  mumokshoh  punar  dvritti(j-)  ddvr/abhd  bhavabhanijana  \\  1  || 


')  zn  Cap.  318  ist  kein  Comm.  da. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  15 


114  Die  Poesie;   1.  die  epische  Poesie.    B.  die  Pnräna,  Upapuräna  etc. 

gi-tfvarn  uväca:  grinn  deri  mahdbhdge  rahisijam  katluiydrin  te  \ 
y(i(J)  jndh'd  miicyate  jamtiir  jaiiitKmimsdralximdlumdt  ||  2  || 
apdnipddajavaiio  grWttd  'pt,  ''kshate  'py  adrik  \  akarnah  so.  ^riiioty  etac  chahda- 
ntpam  param  mahat  \\  3  t|   vetti  redyam  so  sorvajnoir  oredyo  ridyoie  pmbhnh  \  .  . 

3  (3l)  6",  beg.:    f/v"  Pdrv.  uv.:    sarvojna  saivalokeQo   sorvoduhkhonisküdano  \ 
sarveshdm  mgomah  pomthdh  kof  tne  voda  doydnidheW  1  ||  tgvoro.  o"  ^rinmhvd  .  . 

4  (4l)  8",  beg.:  prt  Pdrr.  u.:  yoyitndiYrvamdyacorono-dvamdvd  "na)ndako((knka)- 
lakshona  \  katham  enom  updsyoi'vo  mxktim  sorve'pi  bhejire  \\  1  ||  fad  etad  bmhi  .  .  . 

5  (47)  ir,  beg.:  Suttkshno  nvdco:  pHrdtonapurdnopia  sorrdkliydnärtho- 
vibhromah  ("mo)  |  totoh  kirn  okorod  vipro  p'esht(/i)d  'gastydmbikd  todd\\  1  || 

6  (4;^)  13",  beg.:  Sntikshno  11":  kirn  etad  bhagovon  bruhi  hitvd  tnadhydm- 
gulirn  rahah  \  tat  kmi  pibasi  mdhdtrnyam  gritulasydh  kvacit  smrifom  ||  1  ||  Agastya 
u" :  ^rinu  vakshydmi  mdhdtnyam  QrttulasyäQi)  prayatnatah  .  . 

7  (34)  15^  beg.:  SiitJ"  11" :  Agastya!  vada  sarvam  me  Rdinasya  tmmisatta- 
mah  ("ma)  \  mamtraräjasya  mähätmyam  yad  uktom  brahma  (^hmond'i)  purä  ||  l  || 
Agastya  u":   sarvam  tavd  'hhidhdsydmi. 

8  (37)  17°,  beg.:  Suf.  u" :  katham  atra  varam  b/mmau  kena  cd  ''dau  pra- 
tishthitam  \  upddide^Q  kah  kasmai  tan  me  bmhi  tapodhana  ||  1  ||  Aga"  u":  brahmd  dadau 
Vasisht(Ji)dya  svasutdya  matmh  \Accus.'=mantrai}iY\  pnuah  \  so  Vedxt v y ds am.11  iia y e , 
.  .  (^annakuya  v.  4. 

9  (27)  18'',  beg.:  Sut"  u.:  kiin  tad  yamtratii  vada  hrahtnaii  svaräpam  tasya 
cd  'nagha  \  kair  momtrair  rd  katham  kutra  lekhyam  kirn  tena  vd  bhavet  ||  1  ||  Aga- 
stya 11"  manorathakardny  atra  niyamtryomte  tapodhana  | 

10  (4'J)  21',  heg.:  Agastya  uvdca:  püjdhhidhdnam  vakshydmi  Ndradd- 
bhimatam  ca  yat  \   Vdimtkaye  minumdrdya  dvdrapvjddikam  yathd  \\  1  || 

11  (50)  24",  beg.:    Ag.  u.:   Qarirain  godhayed  dddv  adhikdrdrthoni  anvaham  \ 
ttrthavigdhanam  bdhye  'py  (mitarbhntavifodharuun.  \\  1  || 

12  (()3)  27'',  beg.:  Ag.  a.:  afhd  'to  mdti-ikduydsaki'amo  'tra  par&i(pari)- 
pathyate  \  niyamyds  tadrishtch(imdodevafdb!jayojitaih  \\  1  || 

13  (51)  30",  beg.:  Ag.  u.:  Siitiksh/ia!  pdtrdny  dsddya  tatah  piijdrtham  ddardt  \ 
^imkham  mamtrena  sam^^odhya  sadddhdre  nidhdya  co  ||  1  || 

14  (i)7)  34'',  beg.:  Ag.  11.:  vidhivat  samskrite  'py  agnau  devam  dvdhya  püjayet  \ 
purvokte7iai  V«  vidhind  sdmgdvaranavdhanam  \\  1  || 

15  (53)  37^  beg.:  Ag.  n.:  atha  prayogam  vakshydmi  caturndm  ishtadam  mime  \ 
mamdabhdgyo  'pi  yene  'shpd  'ndydsenai  'va  vdmchitam  \\  1  || 

16  (62)  40^  beg.:  Ag.  ?/.:  atha  vakshye  vidhdndni  paura^caranike  otdhan  \ 
vind  yena  na  siddhoh  syän  mamtro  varsho^atair  api\\  1  |1 

17  (62)  44'',  beg.:  Ag.  it.:  athd  'bhishekam  vakshydmi  dtkshdvidhim  oniitta- 
marn  |  npdsano^atend  'pi  vind  yena  na  sidhyoti  \\  1  || 


Agastyasainhitäyiitn  paramarahasyam;  Ädityapuräue  Mänaviyasamhitä.  115 

18  (57)  47'',  beg.:  /ly.  ;/.;  atha  püjdvidhfhidndm  lakshandny  api  dadhmahe  \ 
amhucamdanapushpdni  dhüpadiputiivedamtm  \\  1  || 

19  (67)  öl"",  beg.:  Ag.  11..:  Siitikshna!  mamtravk'^esku  (unsicher)  g.reshtho  vai- 
shnava  vcyafe  \  i/anapatyeshu  (^aiveshtt  fdktasaureshv  ahhtshtadah  ||  1  ||  vax- 
shnaveslw  api  aarveslui  RdiiKimaintruh  pludddhikdh. 

20  (53)  54\  beg.:  Acf.  n.:  ekatrtii  'v(t  stlw-tblidvah  piirvoktair  7iiyamaik  saha\ 
p'ddrpifagarirasye  va  tad  daaiiam  ueyate\\  1  || 

21  (47)  57",  beg.:  Ay.  ic:  atlui  'to  liam  pmvakshyd^mi)  guhydd  yithyataram 
param  \  yad  afeshma  duhkhaghnani  tac  ckrinushva  taponidhe  \\  l  || 

22  (49)  60",  beg.:  Siitikshna  >i.:  yoyo  ndma  kim  etan  nie  bruhi  yogavidäm 
vara  \  cetaso  vijnyah  keno  'pdyena  sydn  nmniQvard  \\  1  ||  Agastya  a" 

23  (51)  62'',  beg.:  Ag.  n.:  (idvaitdnamducaitanyaQii)  fuddhasa(f)tvaikalakshana(Ji)  \ 
bakir  amtah  Sufikshnd  'tra  svaymn  dtmd  prakd^ateW  1  || 

1526.     Ms.  or.  fol.  922. 
Adityapurdne  (oder  Saura")  Mdnaviyasamhitd,  65  Capp. 
101  f'oll.  (15  Z.,  ä  4n  (tksh.y,  —  samvat  1830  samaye  paushyukrishnapakshe  2  vdra 
mamgala;  —   sorgfältig   geschrieben,    mit   Verszählung:    hie    und    da   Lücken   ge- 
lassen für  einzelne  akshara. 

Beg.:   crig.  n.,  yasyd  "jiuiyd  jagatarushid    Viramcih      pdlako  Harih  \ 
namhartd  Kdlarndrdkhyo  namas  tasmai  PiridkineW  1  || 
ttrthdndm  nttaniam  Ürtham  kshetrdndm  kshetram  nttamam  \ 
mumndm  dcrayo  nityam  Ndiiiiishdranyam  uttamam^2\\ 
Q'aioid kddyd  mahdfmdnah  civabhakfd  mahaujasah  | 
dirghasa(t)tram  prakurvamtahs  tatre  '\dnasya  tushtaye  \\  3  || 
tasmin  >>o(J)tre  mahdhhdgo  mumndm  l/hdgyogauravdt  \ 
djogdma  rnummdra.sh  tu  (!)  Sntah  panrdnikottumah  ||  4  || 
tarn  drishtvd  te  mahdtmduo  Naitni^hdvanyavdsinah  \ 
prahrishtdh  pr'ashtum.  iidyuktdh  paprachv  roinalmrfihmah  \\  5  || 
rishaya  ncuh:  katham  bhagaratd  pürvain  ddityend  ''tmarüpinä  \ 
pardnam  katkitam  Süta  tan  no  va.ktnm  ihd  'rhaai  \\  6  || 
Krishna-Dvai})dyandt  sdkslidt  sarvam  hi  riditam  tvayd  j 
tiHttto  nd  'sty  aparo  vaktd  purdmmdm  inahdtapdh  ||  7  || 
.  .  II  8  il    ydny  anydni  purdndiii  tvayo  Iddni  mahdmate  \ 
alam  taih,  Fdrvatrkdmf(il)h((ktaii  bhaktiyutam  tv  {rfam||9|| 
na  yajnair  na  fapob/iir  rd  na  ddiiair  na  vratais  tathd  | 
(^ivabhaktim  rite  yasmun.  miiktir  nd  \stl  'ti  fugriona  ||  10  || 
devo  )/am  bhagavdn  bhdnur  amtarydim  sandtanah  \ 
yad  bi'ute  sarvavasttindin  tat(t)ram  jndtvai  \hi  nd  'nyathd  ||  1 1  || 

15* 


116  Die  Poesie;   1.  die  epische  Poesie.    B.   die  Puräna,  Upapuräna  etc. 

Utah  (^traddhd  lu  mahaÜ  pvtani  tvadvacaruhnrifam  \ 
asmdkam  vartate  Süta  Lomaharshaiia  siwra/a  ||  12  || 
Siita  nvdca:  natod  snryaporam  dhdma  riffi/<(JHhmtiiarüp{nam  | 
trisatyam  trijaf/adyormn  tridlidgnim  ca  tTita{t)tnamyam  |1  13  || 
puränam  sampravakshydmi  sduram  (^ivakathdp'ayam  \ 
yachrutvd  mannjah  ftyhram  pdpakamcukam  iifsrijetW  14  || 
.  .  II  1(!  II    vaktd  yatra  rdi^ih  sdkshdt^  p-otd  tasyd  snto  Manuh  \ 
mdhdttnyam  kathyate  ^amblior  nd  'sty  asmdd  adhikam,  dvijdhl\\  17  || 
tdam  purdnam  vaktavyam  dhdrmikdyd  'nasihiave  ("yave?)  \ 
dvijäya  p-addadhdndya  Qirmkdrpifahiiddhaye  \\  18  || 
dsin  Mcmiih  süryasiiUi  rarttate  yo  mahdtdpdh  \ 
sa  kaddcin  ■mahdbhdgäh      2"      Käviikdkhydtii  vuihuh  yayaa\\  19  || 
Pratardanasya  nripater  yajne  inpidaxhikihine  \ 
tat(f)iiam  incdy'aydmdsur  mitho  yatra  maJutrshayah  ||  20  || 
a^aktds  te  inahdbhdgd  Bhrigvddydhs  tat{t)vanirnaye  \ 
evam  sthitesku  vipreshu  mdyayd  tno/üfdtrnasii  ||  2 1  || 
savi^aydvishtacitteshii  vdg  ahhnd  a^aTirint  \ 
tapah  knrudhvam  vipremdrds  tapojndnasabor/umam  \\  22  || 
.  .  II  23  II    Manum  puraskritya  yaynfj  kshetram  vai  dvdda^dtmanah  \ 
viQrntam  dvddafddttyam  iti  lokeshu  t<t(d),  f/yyrtÄ/||24|| 
yafru  samnihito  iiUyam  bhänua  trid(if<ipi)jifah  \  .  .  ||  25  || 
gute  saJuwavarshe  tu  Snryah  p/-<ityaks/uitdtn  aydt  |  .  .  || 
.  .  II  28  II   nieue  kritdrtham  ätmdnam  Maniu-  Vaivasvatas  tadd  |  .  .  jj  29 
stiitim  cakdra  sa  Ma  n  u  r  irmnibhlh  salia  .■mvrutah  \ 
Maniir  avdca:  naiiio  iunnu  varanydya  varaddyd  'n^uDidliue  \\  SO  \\ 
...  I  kiip  tac  chreyaskaram  ta(f)tvam  neddmteshu  pratishthitam  ||  38  jj 
kasmd      2''      d  rii^vmn  idain  jdtam  kasmin  m  layam  eshyati  \ 
kasya  vrahinddayo  devd  va^e  tishtQi)amti  sarcadd  \\  39  || 
tad  aikattL  athavd  ^nekavi  iibhayam  vd  rada.  prabho  \ 
kena  vd  jndyate  samyag  ayaiii  (tsti  'ti,  tad  vudn  ||  4U  || 
jndte  tasmtinf  ca  kirn  ritpam  taaya  jndaarn  kim-dtmakam  \ 
caritam  tasya  kirn  tdta  kirn  tirtham  tad-adhUhi(Ji)itam  \\  41  jj 
keshdm  aniigrahaha  tasya  tirthe  rnvasatdm  vibho  \ 
lakshanam  ca  purdiidndm  vratdnam  ca,  kmmo  ya^/ia  ||  42  || 
varndnam  dframandm  ca  saddcdravidhih  katharn  \ 
frdddhain  katham  viknyate  p r d y a ^cittavidhih  katham  \\  43  || 
..  I  evam  Maiior  vacah  p-uhul  hliagavdn  bhdskaro,  rfyt/dÄ/ jj  44  || 
yat  prishtatn  tad  a^esheiia  vaktiim  sainupacakra7)ie  \\  4')  || 
iti  ^ris aar apur dtie  prathamo  \ihydyah. 


Ädityapuräne  Mänaviyasamhitä.  117 

2  (61)  4"  (ad ifyapin-dne)^),  beg.:  prt  Bhdnur  uvdca:  prinu ptitra  pravakshydmi 
ta(f)tvam  yat  tatpratishihitam  \  purdne  's  min  mahdbhdga  sarvaveddrthasamgrahe^  1  II 

tat  ta(f)tvam  madhhagavato  (!)  rüpam  i^asya  ^iilinah  \ 
vifvam  tend  'khilam  pydptam  nd  'nyene  'ty  abravic  chrutih  ||  2  |1 
sa  eva   'ttnd  samastdndm  bkütdndm  manujddhipa  | 
caitanyarüpo  bhayavdn  Mahddevah  saho  ''mayd\\?>\\ 
eko  "pi  bahudhd  bhdti  lilayd  kevalah  {'ivah  \ 
vrahma-vi^hm'ddinlpena  devadevo  Mahefvarah  ||  4  || 

3  (46)  5\  beg.:  Bhdnur  n"  yad  etad  ai^varam  tejah  sarvagam  bhdti  kevalam  \ 
tad  eva  garanam  gacha  yad  ichasi  param  padam  \\  1  \\;  .  .  Trinabirndur  midca  (25), 
Sudyumna  it"  (-27),  Citragupta  u"  (32). 

4  (28)  ()":    Manur  u°  rdjnah  sakdfdt  sa  munir  yatvd  kirn  kritavdn  punah.  \ 
tasmd   "p-amasya  kirn  ndma  bhagavan  brnhi  ne  (ine)  vibho  ||  I  || 

Bhdnur  u°  Revdttre  mahdpunyani  Jvdle^varam  itismritam  \  dframam  Trina- 
vimdos  ta(m)  munisiddhair  nishevitam  \\  2  || 

5  (28)  ö*":  Sanatkumdra  u°  .  .,  —  schliefst  .  .  ||  2(?  ||  tasmdd  Vyäsdt  paro 
nd  ^nyah  (.'irabhckfo  jagattraye  \  Krishno  vd  Devaktsünuhr  Arjuno  vd  malid- 
matih  \\  27  ||  evam  Harullabdhavarkh  Krishna  Dvaipdyana prabho  \  tatra  ydni  ca  lirn- 
gdni  tdni  drashtnm  yayau  munih  ||  28  || 

6  (4l)  8",  schliefst:  Kapardtcvarani  tfdnam  sampiijya  prayayau  munih,  — 
7  (ö(0  9";  DadMcir  a  (29),  Vtrabhadra  u"  (56),  —  8  (26)  10\  —  9  (Hi»)  11''  (mdna- 
iHsamhitdydm),  —  10  (7»)  13\ 

11  (37)  14":    Süta   u     vratdni  sarnpravakshydmi  .  .  \    tatra   krishndshtamt 

punyä  sarvapdpapi'and^im  \\  1  ||;  Nd?-ada  u"  (11),  Namdikecvara  u"  (l4),  —  12  (40)  14" 

anamy atrayoda^i  ndma,  —  13  (46)  IG"  ^ravanadvdda^ivratam,  —  14  (56)  17" 

Umd-mahegvaram  rratam,  —  15  (3«)  18",  —  16  (7l)  20^  —  17  (42)  21",  —  18  (75) 

23",  —  19  (05)  25",  —  20  (39)  26"  crdddham. 

21  (20)  26"  dharmo  vanasthdndm,  —  22  (35)  27"  rishaya  ücnh:  katham  bhaga- 
vatd  Süta  svarga  ukto  Vivasvatd  \  nianv amtar dni  van^dg  ca  teshdm  ca  caritam 
tatlid  II  1  II  pratisargah  pimag,  cd  'mte  yathd  bharati  kritsna^ah  |  .  .,  schliefst:  katkitah 
prdkritah  sargah  samkshepdn,  munipnmgavdh l  \\  ?)4:  \\  abuddhipürvak&s  tv  eva,  brdhmt 
srishtir  atho  'cyate  j,  —  23  (35)  28",  Süta  u"  asamkhydtdni  kalpdni  gatdni  vrahmayio, 
dvijdh!  I  sdmpratam  vartate  yac  ca  vardharn  iti  samjnitam  \\  1  ||  vistaram  tasya  vaksh- 
ydmi  .  .,  —  24  (57)  30",  —  25  (79)  32",  rishaya  tmih:  katham  sa  bhagavan  {'am- 
bhiih  sarvasyd  dyo  pi  san  vibhuh  \  Caturmukhasya  putratvam  agamat  kena  hetund 
II  1  II  dakshindmge  bhavo  vrahmä  Mahddevasya  (^ülinah  \  katham  tatpadmayonitvam 
Vinrncer  iti  no  vada  ||  2  jj,  —   26  (29)  33",   vi"  ü"   katham  bhagavati  Gaurt  (^am- 


1)  fortab  abwechselnd  saura"  oder  dditya". 


118  Die  Poesie;    1.  die  epische  Poesie.    B.  die  Puräna,  Upapuräna  etc. 

ka )•  dr ddha^a rtr iiii  \  pin-avrahnuitmikd  nityd  paramdkdfovutdhyagd  \\  1  |1,  — ■  27  (.i?) 
34'',  Süta  u"  Hiranyagarbhah  (^^vayor  labdhxm  imram  amittamam  \  asrijat^  bhiivaudn  (!) 
vrakmd  Martcyddydii  akahnashan  \\  I  |!,  —  schliefst:  etd  Dakshasya  kanydndm 
simitatih  katkitd  mayd  \  athe  'dänim  Manoh  piitmsamtatim  katJuiydmi  vah  \\  37  ||,  — 
28  (30)  35'',  Svta  u  Uttdnapddasya  suto  Dhruvo  ndma  mahämatih  \,  —  29  (40)  36\ 
Suta  ?/"  svayambhuvä  samädl^hUih  pi'irraip  Dakshuh  prajdpatlh  \  prajäh  srije  'ti  scr- 
gddau  s«  sarjaty  (oder  Intens.?)  asurdsurän'^  1||,  —  schliefst:  nakhair  viddraydmdsa 
HiranyakaQipmn  tadd,  —  HO  (5ü)  38",  SiUa  «°  hate  Hiranyaka^ipmi  Prahrddan  Q'do) 
Daityasattamah  \  Hiranydksha)n  mahdmhim  rdjye  samabhiyojayat  (Angin.!)  ||  1  ||. 

lil  (73)  40"  Süta  n"  HiranyukaQipob  /»ifrah  Prahrddo  daityasattaiiuih  \  Am- 
dhake tiihafe  daitye  Ultra  rdjye  sthitah  svayam\\  1  ||,  —  schliefst:  iviam  yah  pathate 
nityam  Ikshvdkor  ban^am  uttamam\[12\\  sarvapdpavinirmnktah  sttryaloke  makvyate, 

—  82  (64)  42''  Süta  11°  Hat  Piirüravd  ahhüd  rdjd  paraiiKidhdrmikah  \  Urva^ydm 
januydimisa  shat  piärdii  prathitanjasah  ||  1  j'.  —  Uli  (üii)  43''  Siita  u'\  Manvam- 
tardni  vakuhydini .  .  \  Mamtvalj  s/iad  atttds  te  saptamo  vartate  kila  \\  1  ||  tes/idm  Svd- 
yambhuvas  fr  ddyaa,  —  iJ4  (46)  44''  Süta  11"  vibhür  iidmd  bhavatv  imdro  Raivatasyd 
'mtare,  dvijd(Ji)\  \  Vaikumthddydh  smritd  devd  gandg  cati'^drairitdh  \\  1  ||.  —  85  (75)  4G'' 
rishaya  ücuh:  sargaf  ca  pratisargag  ca  iiango  vianvamtaräni  ca  \  vanfdiiu- 
caritam  cai  'va  friitarri  sarram  (ii;eshafah  \\  1  |{  iddntm  Qrotnm  ichdmahp  caritam 
Tripiiradvishah  \  pnrdni  trhii  bhagardii  daddha  sa  kat/unn pard  |i  2  li,  —  B(>  (.'Jl)  48" 
Si'äa  11"  atha  NamdiQvarah  prdha  I)rahmddhi  parayd  miidd,  —  37  (46)  49°  rishaya 
ücuh:  ganapa lyant  katham  hibdhatti  f{-riirdd  U pa iiuni yund  \  kshiro  dagdhah (^' dadhihT) 
katham  Jabdho  hy  etad  dkhydtiim  arhiisi  ||  1  ||,  —  88  Qyr,)  •">0''  rishaya  ücuh:  katham 
Jalamdharo  daityo  nihatah  (^ülapdnind  \  SxdarQanena  cakrena,  —  89  (l65)  54'  rish. 
ü"  S%idar^mdkhyam  yac  cakram  lahdhavdns  tat  kathaip  harih  \  Mahddevdd  bhagavatah, 

—  40  (48)  55''  ri"  ?)"(sic!)  eii^apüjdindhim  vakshye {sicl)  samkshepeiia,  dmjottamdhl  |. 

41  (66)  57"  ri"  ü°  mridddirahiajKtryamtair  draiiyaih  kritvd  givd/aya m  \  yat 
phaUtm  labhate  martyas^  —  42  («(>)  59"  ri"  ü"  bhüyo  'pi  protiim  ichdmo  mdhdtmyam 
parameshihinah  |  katham  sarmtmaku  rudrali  katham  pdgiipatam  vratam  ||  1  II ,  — 
48  (64)  ()Ü"  Süta  u"  vakshydmi  {'ivamdhdtmyam,  —  44  (86)  (i3"  ri"  ü"  pativratd 
nndidhhdgä  Sdtntrt  varavarnim  \  yad  dha  tad  radd  'smdkam,  — -  45  ((>'))  65'  Süta 
n"  punar  vakshydmi  mdhdtniyain  (^ülinah,  —  46  (l46)  (18'' ?•/"  n.  PdrvatydQf)  p'otiim 
ichdmo  mdhdtmyam  .  .  \  jaghdna  sd  yathd  daitydn  Ra k tdsarapurogamdii  jj  1  ||,  — 
47  (79)  71"  Süta  it"  tatro  'panigya  S^irardt  püjyamdno  luirdsane  \  apsaroganagandharva- 
siddhtvidyddharoragaih  ||,  —  48  (27)  72'  ri"  ri"  tith'uidm  uirnayam  Süta  prdyaQcitta- 
indhim  tathd  \  vaktam  arhasi,  —  49  (74)  74°  Süta  u"  prdyagcittam  pravakshydmi, 

—  50  (74)  75''  n°  ?/°  Qrnt'hn  äsmdbhir  akhi/am  jadtuwi  mdhet^varam  mahat  |  varnd- 
gramavidhig  cai'va  prdyagcittam  ageshatah  \\  1  ||  iddnhn  px>ttim  ichdmo  invdham 
girijdpat'im  (!)  |  Süta  u"  yad  uvdca  purd  devah  prishto  mdrttamdamuund  \\  2  || 


Ädityapuräne  Mänaviyasamhitä;  —  Gargasaiphitä.  119 

51  (2h)  70''  SiT  u"  dagdhe  ratipntau  (^ambhur  uvd\cä^  ' calakmiyakäm,  — 
52  ('27)  77"  SiT  n.  (^amkardc  ca  varam  labdhvd  Devt  traäokyapüjitd  |  Umd  hhayavatt 
KdCt,  —  (v.  IC  11  Lücken),  —  53  (37)  78"  .SV«°  u.  dhvdnayat  Q)  tato  Vifvakarmdnom 
parvate^varah  \  invdhamamdapam  kartutn,  —  54  (59)  79''  HtT  n.  tnamdkipam  nirmitam 
p'utvd  ^amkaro  Vifoakxtrmand  \  (y'(uldd(;r)im  abrmnd  devo,  —  55  (44)  80''  Sn"  it. 
athd  'sau  Himavdn,  viprd!  devtm  dtmasutdm  Umdm  \  praddndrfham  mahe^tya  samprdpto 
M(i(jn)daram  ks/uindf,  —  56  (72)  82''  .S«°  k.  athd  ''ydmtani  i'iram  drishtvd  Himavdn 
parvate^varah  \  Merii^  cai,  "ra,  —  57  ((Ui)  84"  Sn"  x.  vivdhyd  'drisatdni  (^ambhnr  yayau 
Kaildsaparimtain  \  krtddm  ca  varshasdhasrhn  akarot  tatra  ^amkarah ,  —  58  (90)  86'' 
devd  ncuh:  jalablüro  jalofyamca  jaldjala  jale^vara  \  jahijdmalapa(f)trdksha  yajtiadeha 
hntd^ana  ||  1  !' ,  —  59  (78)  88"  ri"  ü"  vahnau  samtarpite  Süta  retasd  tridwaukusah  \ 
sagarUiäh  khala  sanijdfah  devadevena  (^ambhund  i|  1  ||,  —  60  (52)  89°  »SYcta  iC  evam 
gatvd  sahasrdkshu  yatrd  ''ste  Pärvattsutah  \  bdlamrydyutaprakhyam  tarn  apafyac  Chact- 
patih  II  1  II  prahiydynicaydkdram  drishtvd  Ndradam  avravit  \ 

61  (77)  91''  ri"  ü"  kathito  bhagavdti  Süta  vivdhah  parameshthinah  \  ntpattih 
Kdrttikeyasya  tasya  cai'va  pardkramah  ||  1  ||  .  .  hhaktiyogam  athe  'ddnim  vada 
Snta  mahdmateW  2  ||,  —  62  (84)  94"  p-tbrahmo  'vdca:  pamcdksharena  mamtrena  pa(f)- 
tram  pushpam  athd  "pi  vd  \  yah  prayachati  (^'arvdya  tad  anarntaphalam  sakrit  \\  1  ||, 
—  63  (67)  95"  crtbrahmo  'vdca:  pushpam  vd  yadi  vd  pa(J)tram  sakrillimgam  sama- 
cimtam  \  tad  anarntaphalam  proktam  hetur  bhavati  muktaye  \\  1  ||  hrahmahd  vd  suräpo  vd 
steift  vd  guruta/pagah  \  yo  'mtakdle  (^'ivam  smritvd(sicl)  (^'ivasdyujyam  dpnuydt  \\  2  j),  — 
64(125)99"  (^.ivabhaktimdhdtmyam  luhna;  ^ribrahmo  'vdca:  Ujjayiiiydin  Mahd- 
kdlarti  yo  vai pa^yamti  mdmwdh  \  avdpnuyuQf)  param  lokani  yatra  gatvd  nagocate\\  1  || 
Mahdkdlasya  limgasya,  —  65  (lOß)  101''  Su  u"  anyad  yad  dha  bhagavdn  bhdskaro 
Man  und  saha  \  Bhrtgvddindm,  munifj'eshthd^hy.  Qrinvatdm  asya  tatphalam\\  1  || :  — 
Sü"  u"  itt'dam  kathitam,  viprd!  Vaivasvatdya  bhdnund  \  Manave  katkitam  sarvam 
kshamtavyam  munisattamdh  ||  101  ||,  —  ity  adbhutaprabhdvam  tat  p-utvd  mdhdtmyam 
aif varam  \  svam  svam  d^ramam  djagmuh  prahrishtds  te  tapodhandh  ||  105  ||  tasmdt 
^rey&rthibhir  nitya(m')  ^rotavyam  sarvadd  tv  idarn  \  amishtheyam  vi^eshena  narair  nara- 
kabkirubhih  \\  106  ||  iti  p't  ddityapurdne  Mdnavtyasamhitdydn  brahmdmdagoloka- 
varnanam  ndma  pamcashashtitamo  'dhydyah  \\  65  ||  (ubham  bhavatu,  fnr  astu  \\ 

.  1527.      Ms.  or.  ibl.  858. 

Gargasamhttd,  in  neun  khanda. 

295  foU.  (12-15  Z.,  k  33-47  aksh.);  die  Blätter  jedes  khanda  sind  resp.  je  für  sich 

gezählt;  samvat  19  LS  (Buch  6)  und  samvat  1925.    Randmarke  auf  der  Rückseite  links 

oben:  ga  go  (oder  blos  ga°^  ga'sam"),  vri  kham,  gi" rd" kham"  etc.;  sehr  incorrect. 

khanda  I  20  «rfAy.,  43  foll.,  golokakhamdam;  —  13"  beg. :   p-ig.  n.  \  ^ri 

rddhdvallabhdya  namo  namah  |    ndrdyanam  namaskritya  fiaram  cai  'va  narottamam  \ 


120  nie   Poesie;    1.  die  epische   Poesie.    B.  die  Puräaa,  Upapuräna  etc. 

devim  sarasvati?»  Vyäsam  tato  jayam  vdtrayet  ||  1  ||  parad^ynkacapamkajayaQrtyam 
ativa  vidveshakam  Mih'>nda-)m>(7ii/edhitani-^)  knli<^akuimjacihndvritam  \  sphiratkancv- 
kanüptiram  dolitahhamktatdpatrayam  ca(Jod)dyiitlpadadtH)y(tm  hridi  dadhämi  Rd- 
dluipateQf)  \\  2  1|  vadanakmnalaynryad yasyam  (^yasy(i) ptyuyxxsham  dgha(adyaml)  pivati 
janavaro  yam  pdtii  so  'yain  giram  me  \  Vadaraxmnmnhdrah  Satydvatydh  kumdrah 
pranatadiiritahdrah  ^dr mg adhanv dv atdrah  ||  3  || 

kaddcin  Natmis hdranye  p't  Garg-d  jndmndm  varah  \ 
dyaymt  (^a/iinakam  drashtiim  tejasin  yogalduhkarah  ||  4  || 
tarn  drishtvd  sahaso  ^ffhdya  (^avnako  iiunubhih  saht  \ 
pvjaydmdsa  pddyddyair  iipdcdrair  vidhdnatah  \\  5  || 

(^annaka  uvdco:  satdm  pni-yatanam  dhonyaip  grihmdm  ^ämtaye  smritam  \ 
nrindm  amtas  tamohdri  sddhur  eva,  na  bluhkarnh  \\  G  || 
tasmän  me  hridi  sambhütam  samdehe  nd^aya  prabho  \ 
katidhd  Qnharer  vishnor  avatdro  bhavamty  <ibim\\~\\ 
friGargi}  'rdco:  sddhn  prishtaui  fmiyd,  brnhinan!  bhagiwadgimavarrianam  \ 
^rinvatdm  gadatdm  yad  vai  prichatdm  vitanoti  ^am  ||  8  |i 
afrai  'vo  'ddhanimti  ^inmii   itihdsam  pnrdfanam  \ 
yasya  (^ravanamätrma  nudiddoshah  j)rufdmyafi  \\  9  || 
Mithild  nagnram  purvam    Vahii/d^vah       2°       prdtdpavdii  | 
Qri  Kris hna bhaktuh  {xhpfdtmd  vabJnwa  iiirohamkriHh  \\  lU  || 
amvardd  dgatmn  drishtvd  Ndradfim  mimisaffamam  \ 
sampvjyd  cd  ''sane  sthnpya  kritdrnjalir  abhäshata  ||  1 1  || 
frt  Janaka  mmca:  ayonir  dtiud  piniisho  bhagardn  prakriteh  parah  \ 
kasmdt  tamim  snmddhatte  km  me  rn'ibi  mahdtnime\\  12  || 
Ndrada  iivdca:  gn-sddhx -deratd-vipra -veddndm  rakshandya  vai  \ 
tanur  dhatte  harih  sdkshdQ')  bhagaimn  dtmaUlayd\\  13  || 
.  .  II  14  II  J(tnaka  uvdca:  katidhd  (,;n  Harer  Vishtwr  avaldrd  bhavamty  alarn  \ 
sddhnndnt  rakshandrthdya  kripayd  vada  mdm,  prabho!  \\  15  || 
p4  Ndrada  nvdca:    an^o  'n^dn^as  (anQanQo   'n^as)   tathd  ''veQah    kald  pürnah 
prakathyate  \      Vydsddyai{:  ca  smritah  shashthah  paripnmatamah  svayam  \\  16  || 

')  dieser  Vers  kehrt  am  Sehhils  identisch  wieder,  wo  aber:  vikajapamkaja(-riyahm 
ativa  dveshakam,   hliakfa",  caludipifi",   "pafhn. 

■^)  die  Nennung  dieses  Namens,  den  wir  von  den  Buddhisten  her  als  den  Namen 
eines  Favawa-Königs  (des  Menander)  in  .4 iasawrfa  (ind.  Aiexandria)  kennen,  hängt  wohl 
damit  zusammen,  dal's  auch  Garya  zu  der  Yarana  in  nahem  Bezüge  steht.  Hier  findet  sich 
nun  leider  nichts  weiter  der  Art  vor,  insbesondere  nichts  von  dem  was  uns  Kern  Vorrede 
zu  Vardhamdi.  Brihatsamhifd  p.  33  fg.  aus  der  ihm  vorliegenden  Garpi  Samhitd  anführt.  Die- 
selbe ist  eben  ein  ganz  anderes  Werk  als  das  obige.  Was  Milimdamuni  mit  Krishna  zu  thun 
hat,  erhellt  leider  nicht,  da   yiedh  unbekannt  ist. 

•'')  ?  ob  etwa  ans  l'tdh  ^  lih  /  yiity  contemnere,  lety  fallere  wollen  hier  nicht  recht  passen. 


Gargäcäryasamhitä.  121 

an^^dfi^as  tu  Maricyddir,  angd  vrahmddayah  smritdh  \ 
kaldh  Kapila-kürmddydh  dve^d  Bhdrgavädayah  \\  17|| 
purno  Nrisinho  Bdmap  ca  (^vetadvipddhipo  harih  \ 
vaikumtho  'pi  tathd  yajno  NaraNdrdyanah  smritahW  18  || 
paripur natamah  sdkshd  ehrt Krishno  bhagavdn  svayam  \ 
asamkkyavrahmdmdapatir  Goloke  dhdmni  rdjate  \\  1!)  ||    .  .  II  27  || 
^nGarga  iivdca:  tachrutvd  harshito  rdjd  .  .  Ndradam  vdkyam  avravitW  28  || 
Vahuldgva  uvdca:  paripnrnatamah  sukshdc  chriKrishnah  kena  hetund  \ 
dgato  Bhdrate  khande  Dvdravatydm  virdjate  \\  29  || 
tasya  Golokandthasya  Golokam  dhdma  sumdaram  \ 
kai^mdny  aparimeydni  tmihi  makyam  mahdmune  \\  29  (nochmals!)  || 
3"  .  .  II  33  II   ifi  (^rhnadGargdcdryasamhitdydm    pn  Golokakhamde   Ja- 
naka-Ndradasamvdde')  Krisimaindhdtmyavarnanam  ndma  prathamo  'dhydyah. 

2  (55  vv.)  bis  5"  Vaideha-  Ndradasamväde  pn  Golokadhdmavarnanam;  beg.: 
prt  Ndrada  u°:  .  .\\\  \\  atha  te  sampravakshydmi  grt  Krishndgamanam  hhuvi  \  asmin 
vardhakalpe  vai  yad  bhütam  tachrinu  prabho  jj  2  jj 

3  (4ü)  T  ämadro(dgamol)dijogavariwriam,  —  4  (6?)  lU''  udyogapra^navarna- 
nam,  —  5  (39)  12"  bhagavadvrahmasamvdde  bhagavaddgamodyogapürno  ndma;  beg.:  ^rU 
bhagavdn  u":  ramd  Vaikxmthavdsinyah  (Jvetadvipasakhtjandh  \  .  .  ||  1  ||,  —  6  (63)  li*" 
Vahidd^va  -  Ndradasamväde  Kansavalavarnanam ,  —  7  (55)  16"  Ndrada -VahukiQva- 
samvade  Kansavijayavarrumam,  —  8  (3(i)  18''  Rddhäjanmavarn.,  —  9  (2l)  19''  Vasii- 
devauivdhav.,  —  10  (43)  21"  crmadVaJabhadrajanmav.,  — ^11  (76)  25"  ^riKrishna- 
jamnav.,  —  12  (50)  27"  cn  Namdamahotsavav.,  —  13  (33)  28"  Pütandmoksho ,  — 
14(64)31"  Sakatdsura(Qi'')Trindvartainoksho,  —  15(72)  34"  Vigvarüpadar^natn  Namda- 
patmd  (^tyäl)  p-i Knshnandmakaraiiam,  —  16  (56)  37"  cri  Rddhikdvivdha,  —  17  (4l)  39" 
prt  Krishnacaritam  dadhisteyavarn.,  —  18  (20)  40"  vrahmdmdadarQanam,  —  19  (3l)  41" 
Yamaldrjimamoksho ,  —  20  (3;t)  43"  bhagavadvaibhavavarnanam  Durvdsaso  mdyd- 
dargane  Namdanamdanasto&avamanam  .  . 

khandall  mit  23  adhy.,  auf  38  foll.,  vrimddvanakhamdam;  —  beg.:  pn 
krkhiäya  n.,  krislmdtlram  kUdkeliktram  gnmjdpumje  devapushpddikumje  \  ky\mvugrwau 
kshiptavdhü  calamtau  Bddhd  Krishnau  mamgalam  me  bhavamtau  ||  1  ||  ajndnatiinirdm- 
dhasya  jndndmjanagaldkayd  \  cakshnr  unmtlitam  yena  tasmai  grigurave  namah  \\  2  || 
grt  Ndrada  uvdca:  ekadoshadravam  vikshya  Namdo  nanddn  sahdyakdn  \  Vrishabhdnu- 
panamdäg  ca  Vrishabhdnucaram  tathd  \\  3  ||  samdküya  .  .  |  —  1  (52  vv.)  bis  3"  <^ri 
Namdasamvdde  Vrimddvanodijogavarnanani,  —  2  (5l)  5"  Govardhanotpattikathanam, 
—  3  (37)  7"  Kdlimdwgamanavanianam,  —  4  (30)  8"  Nd°  Vatsdsuramoksho,  —  5  (43)  9" 
Nä"  va" kd{yakd^)suramoksho,  —  6(27)  11"  iVa"  va''sikd(yakä)suramoksho,  —  7  (27)  12" 


1)  so,  oder  ähnlich,  fortab  je  am  Schliifs  der  adkydi/a. 

IIANDSCHRIl'TEN    V.    K.    BIBL.     V.  16 


122  Die  Poesie;    1.  dio  ppisciie  Poesie.    B.  die  Puräna,  Upapiiräna  etc. 

KiHshnagocäraiuwarnanam,  —  8  (4o)  13''  iJheniikdsuramoksho^  —  9  (32)  15"  Kdliya- 
danumo,  —  10  (33)  16"  Kdlhjopäkhydne ,  —  U  (33)  17"  desgl.,  —  12  (38)  19"  prt 
Rädhd  Krishnapremavai'ivxnam ,  —  13  (3!))  21'  tiilastpüjanam,  —  14  (39)  22''  fmti- 
farikshanam,  —  15  (37)  24"  Nä"  va"  yiigalaprUivm-nanam,  —  16  (42)  26*  Qamkha- 
citdopdkhydne,  —  17  (4l)  27''  Vrimddvanavihdro ,  —  18  (40)  29"  Kämavana- Kokila^ 
vanavihdre  manalihvarnanam,  —  19  (37)  31"  Bhdmdtravana-vihdro,  —  20  (4i;)  32'' 
(^amkhacüddvadho,  —  21  (49)  34''  Asurmpdkhydne,  —  22  (39)  36"  fwdsurinmmra(J)- 
prdptivarnanam,  —  28  (46)  38"  Närada-Vah^ild^vasamväde  (^amkhacüdopdkhydne 
Virajdnadisarividrotj)attikath(mam  Qriddmd-^dpuvarapraddno  ndma  . . 

khanda  111  mit  11  adhy.,  13  füll.  (6  nur  auf  einer  Seite  beschrieben,  keine 
Lücke)  Girirdja khanda;  —  beg. :  Vahuldgva  uvdca:  katham  dadhdra  bhayavdQi) 
girim  Govardhanam  varam  \  uchilhndhram  yathdvälohastenai'kenalilayd\\  1  ||  1(31  vv.) 
bis  2'  Girirdjapiijdindhiva^-mmam,  —  2  (2«)  S"  Gim-djamahotsavavarnanam,  —  3  (3,'j)  5' 
Govardhanoddharanam,  —  4  (l9)  5''  p-t  Krishndbhisheko,  —  5  (3«)  7''  gopavivddo,  — 
6  (37)  8''  kaharipankshanam ,  —  7  (4o)  10"  Girirdjattrthavarnayiam,  —  8  (i'))  10" 
Gtrirdjavibhutivarnanam,  —  9  (46)  11"  Girirdjotpattwarnanam ,  —  10  (42)  13"  Giri- 
rdjamdhdtmyam,  —  11  (23)   13''  ohne  Titel. 

khanda  IV  mit  24  adky.,  27  foll.,  mddhiiryakhamdam;  —  beg.:  Krishndya 
Vdsadevdya  Devakmamdandya  ca  \  Namdagopakitmdrdya  Govimddya  namo  namah  \\  1  il 
Vahuld^va  itvdca:  p-utam  tava  muUidd  vrahman  Madhurdkhamdam  adbhutam  \ 
vada  mdm  Dvdrakdkhamdam  p-t  Krishnacaritdmritam  ||  2  ||  vivdhdm(h)  kati  pntrdf 
ca  kati  pauird  Ramdpateh  \  sarimm  vada  mahdvuddhe  Dvdrakdvdsakdrafiam  ||  3  ||  dies 
erste  Blatt  ist  rcsp.  das  zu  khanda  6  gehörige  (kh.  6  hat  indess  hier  sein  richtiges 
Anfangsblatt)  und  fehlt  resp.  das  Anfangsblatt  des  vierten  kh.;  fol.  1  bricht  in 
V.  13  (6,  1,  13)  mit:  p-t  Krishnasya  puramh  punie  yn.  ab;  fol.  2"  beginnt  in  v.  13 
(4,  1,  13):  tah  1  rishayo  mnnayah  sarve  tasya  yajnam  samdyayah  \\  13  ||  1  (.'y2  vv.)  3" 
p'utirüpokhydnam,  —  ein  zweites  Cap.  ist  nicht  markirt,  das  nächste  Cap.  wird 
resp.  als  drittes  bezeichnet,  —  3  (i7)  4"  Maithilopdkhydnam,  —  4  (lö)  4"  Kau- 
^ahpdkhydnam,  —  5  (22)  .i"  Ayodhydpnravdsiiyupdkhydnam,  —  6  (3l)  6"  desgl.  (aber 
vdsiny),  —  7  (ao)  7"  wie  6,  —  8  (53)  9"  yajn-kVitopdkhydne  rdkd{ekdl)da^lkritaphalam, 

—  9  (24)   10"  ekädapimahdtmye  yajnasUopdkhydnam,  —  10  (I6)  11'  pnlimdakopdkhy., 

—  11  (25)  12°  EamdVaikitmtha^h'etadvtpo?yhlhvavaikumthkjitapada  Qrtlokdcalavdsint- 
(^risakUndm  iipdkhy.,  —  12  (22)  1 3"  holikotsave  dwya,trigunain-itihhihntgopyupdkhydtiam, 

—  13  (14)  13"  devajanasti-yupdkhy.,  —  14  (36)  15"  jdlamdhanjupukhy.,  —  15  (22)  15" 
pn  SaubhariMoghdtrisamvdda  varhhmati  puramdhryaksharasah^apsarahl)  sutalavdsi- 
rvdtd(°smmd')gemdr<ika)iyopdkhyd)unn,  —  16  (l4)  16"  pi Sanbhdri Md(_m)dhdfrisamrade 
friYamundkavacam,  —  17  (n)  17"  gri  Saubhari  Mdmdhdtrisainvdde  ^ri  Yamundstavam 
ndma,  —  18  (7)  17"  p-i  Saubh.  pathalapaddhahvarnaimm,  —  19  (l4o)  22"  p-t  Saitbh. 
p'iYamunäsahasrandmakathanam,  —  20(24)23"  NdradaVahuld^vasamvdde  Ft-a- 


GargäcäryasainhitA.  123 

liimvaiHtdho,  —  21  (21)  24''  därngnimoksha.  viprapalodar^anam,  —  22  (l9)  25''  Nam- 
dädi  Vaiki((_)n)thadar^anmn,  —  23  (l3)  2()°  Sudarfanopdkhy.,  —  24  (29)  27*  Vyau- 
mäsurärishtdsuravadho. 

khanda  V  mit  25  adky.,  43  foll.,  Mathuräkhanda;  —  beg.:  Vasudevasutam 
devam  Kansa-Cännramm^danam  \  Devaktparamänamdam  Krishnam  vamdsi  jagad- 
gtirum  ||  1  ||  V(ihi(/äpiu(  ii"  Mathmiyäm  kirn  cai'it7'am  kritavän  bhagavän  mune  \  ka- 
tham  jaghäna  Kansäkhyam  etan  me  vrühi  ta(f)tvatah  ||  2  ||  Ndrada  u  afhai'kadd  liam 
Matimrdm  .  .  1  (31  w.)  bis  2''  Kansamamtram  näma,  —  2  (25)  3''  Ke^wadho,  — 
3  (33)  4"  Aknirdganianam,  —  4  (37)  6"  Mathurdpraydnam,  —  5  (46)  8"  Mathurd^rt- 
Krisknapraveco,  —  6  (43)  10".  ohne  Titel,  —  7  (54)  12''  desgl.,  —  8  (52)  14'  Kansa- 
vadho,  —  9  (55)  16''  ohne  Titel,  —  10  (26)  l?*"  rajakavdyakasnddmopäkhy.,  — 
11  (26)  18''  KiaHilaydpkiapurmjanmakathanam,  —  12  (27)  19''  CänürddlKansa- 
bhrdtripamcajanapvrvdkhydnam ,  —  13  (34)  21°  Uddhavdgamanam ,  — -  14  (53)  23' 
Namdardjo-'ddhavame/anain,  —  15  (42)  25"  Rddhddar^anam,  —7  16  (27)  26''  Rddhd- 
gopyä^vdsanam,  —  17  (39)  28''  Krishnarane  gopivdkyam,  —  18  (29)  29''  goptvdkye, 
Uddhavdyanam  Q),  —  19  (32)  31"  crt  Krishnagamanotsavo,  —  20  (59)  33*"  räsotsave 
nbhumoksh<mam,  —  21  (50)  35"  Rddhd  Mddhavasamvdde  Ndradopdkhy.,  —  22  (4l)  36'' 
Ndradopäkhyäne  vrahmanidrotp)attir  ndma,  —  23(24)37''  Vrajaydtrdydm  QriKrishnä- 
ganianam,  —  24  (l07)  41''  Koladaityah  pararn  inäkshäm  jagdma,  —  25  (39)  43" 
ohne  Titel. 

khanda  VI  mit  21  adhy.,  25  foll.  (die  Seite  zu  15  Zeilen,  ä  47  aksh.);  Dvd- 
rakdkhamdam;  indgha  ^u\ka  4  p»  kara  samvat  1913  (oder  ob  1813?);  —  1  (53  vv.)  3" 
Jardsamdhapardjayo,  vv.  1 — 3  s.  bei  khanda  IV,  —  2  (49)  4"  Dvdrakdvdsakathanam, 
—  3  (24)  5°  Va/adevavivdhotsavo,  —  4  (43)  6''  Kimd&napuraydnam,  —  5  (2?)  7" 
Rukminmirgamanam ,  —  6  (47)  8''  Rukminiharane  yuddhavijayo ,  —  7  (45)  9"  Ruk- 
minivivdho,  —  8  (3ü)  lU''  sarvamakishyodvaho ,  —  9  (35)  11''  Dvdrakdgamane  kdra- 
nam,  —  10(42)  13"  GomatyKpdkliydue  Cakrattrthamdhdtinyani,  —  W  (il)  13''  Cakra- 
(irthotpattigajagrdhamokshanatn,  —  12  (23)  14''  ('amkhoddhdra^ndhdtmyam,  —  13  (32) 
15''  Prabhdsa-!:iarasv(iÜ-vogha(^{)-pippala-Gomati-Simdhusamgan(amuhd^^  —  14  (39) 

16''  Rat)idkara-Raivatakdc(damdhätmyam,  —  15(46)  18"  K(rpiiamk(i,  NrigaküpaGopU 
bhümimdhdtmyam ,  —  16  (45)  19''  siddhd^ramanidhdtntye  Rddhdrüpadarganam ,  — 
17  (39)  20''  Siddhdprime  p'i  Rddhdkrishnasamdgarne  Rddhdpremaprakd^o,  —  18  (44)  22" 
Siddh"tmye  rdsotsavo^  —  19  (43)  23"  prathumadnrgo  lildsarovara  harimamdira  jndna- 
tirtha  Kriihmikumda  valabhadrasar'o'  Gam^attrtha  ddnastha  MdydttrthamsihdMyam,  — 
20  (l8)  23''  dviti(ya)durge  rudrattrtha  Süryakumda  vrahmattrtha  nilalohita  sap>tasamii:- 
dramdhd  ,  —  21  (33)  25"  tnttyadnrga,  pimddrukarndhdtniyam. 

khanda  VII  mit  50  adhy.,  72  foll.,  Vigvajitkhandah.  —  Beg.:  namo  bhagavate 
tubhyam  Vdsudevdya  sdkshine  \  Pradyumnäyd  'niruddhdya  namah  Samkarshandya 
ca  II    ajndnathnirdmdhasya   jndndmjatuifaldkayd    \    (wie    in    II,  1,  2)   .  .    tasmai   p't- 

16* 


124  Die  Poesie;   1.  die  epische  Poesie.    B.  die  Puräna,  Upapuräna  etc. 

gurave  namah  ||  2  ||  (JriGarga  uvdca:  ittham  p'i  Krishnacaritam  mayd  te  kathitam 
mime  |  caht(h')padärthadam  nrinäm  kirn  bhuyah  p'otam  ichasi  \\  3  ||  Qaunaka  u"  Vahii^ 
Id^vo  Maithilemdrah  ^rt  Krishneshio  hcmpriyah  \  kttn  paprachd  'tha  devarshisCrshim)  tan 
me  vmhi  tapodhana  ||  4  ||  (JriGarga  u"  Ugrasenam  Yddavemdram  p4  Krishnena  kritam 
mune  \  ^rntvä  'tivismito  räjd  kenn  ptmyena  hkütale  \\  5  ||  |  ko  vd  'yam  Maru(J)to  rdjd  ketia 
pnnyena  bhütale^  (am  Rande)  |  Yädavemdro  mahdbuddhir  Ugraseno  vabhüva  ha  \\  6  || 
yasya  ^ri  Kriskimcamdro  'pi  sahäyo  'bhnd  dhaTiQf)  svayam  \  tasyä  'ho  mahimdnam  me 
vmhi  devarshisattama  \\  7  ||  ^ri  Ndrada  u"  Süry(wanQo(d)bhavo  rdjd  cakrarartt  krite 
yuge  yajnam  cakdra  vidhivan  Marutto  yogagarjitcm.  II  8  ||  .  .  1  (.37  vv.)  3"  frt  Marutto- 
pdkhydnam,  —  2  (30)  4''  PradymnnamjaysJjkisheko,  —  3  (35)  b^  Yddavasainyaiiirga- 
manam,  —  4  (2h)  T"  Pradyumnadigvijaydrthagamanam,  —  5  (3i)  S**  Kaiimg adet^a- 
vijayo,  —  6  (37)  lO"  Marudhanva  Mdlava  Mdhishmattde^avijayo,  —  7  (42)  12"  Gurja- 
(i'd)rdtvijayo  Cedide^agamanam,  —  8  (32)  13'  Dyuma(Tinat)-Qaktavadho,  —  9  (39)  14'' 
Ramgay igii(Pimga'^)vadhe  {H^itpdlayuddhe  Cedidefagavijayo,  —  10  (öo)  l(i''  Kau^m)- 
kana  Kutaka  Nigartake  Tailamga  Mahärdshtra.  Karndiakavija(^ya^Kdr\ishadefamjaya 
de^agamanam,  —  11  (40)  IS**  Damtavaktre  yuddhe  Karushade^avijayo,  —  12  (50)  20" 
Ufinanara  Vidarbha  KntaDaradadeQa  vijayam  ndmd  'gastya-Kdrsknijndnapratitdvo  ndnia, 

—  13  (5G)  22'  (y'a/rt  Malldra  Lamkdvijayo,  —  14  (40)  23''  Vemkatddri-{l)ra)vidadeQa- 
vijayo,  —  15  (35)  25"  Uddhica  (?)  Ddmmara  Vamgd-" shndsikd  Kdmarupam  Kaikeya 
vijayo,  —  16  (55)  26''  Maithildde^avijaye  Janakopdkhy.,  —  17  (65)  28''  ohne  Titel,  — 
18  (50)  29''  Kdsi  Kk^alottara  Nai\)Sipäla  Naimisha  KdrupaQ)PdmcdIyaKdnyaku(b)jaKd(tny 
pilya  Vimdu-Nishadha  bhat  (?)  Madhu{ra)  &ürasenade^ovijayo,  —  19  (35)  3 1 "  üha{Kuru  !)- 
defagamane  K&mivopdkhy.,  —  20  (5i)  32"  Kauravayuddhavarnanam,  —  21  (4G)  33" 
üru{Kuru''^^degavijaye  Vrishni  Katiravasamattoanam  (J) ,  —  22  (56)  35"  Imdraprasfhe 
Trigarta  Vaird^a  Kurujdmgala  Kangdmva  Sdrasvata  Sanvird  'bhtra  Simdhu  Kä^mtra 
Jdmgala  Ldksha  Gdmdhdrd  'rvada  glecha  {mle")  AfaiiramgadeQavijayi  Bharatakhamda- 
digvijayasampürnim  ndma,  — 23  (5l)  37"  Karavtradecaxnjam&ye  yakshadefapraydnam, 

—  24  (55)  38"  Yaduyakshayiiddhe  ganayuddhavartianam ,  —  25  (6l)  40"  ya}nade(:a- 
vijaye  Frdgjyotishnpuravijaye ,  —  26  (59)  42"  varamgaval/tcaitradecanjaye  Kim- 
purushakhamdavijaye  sampurnam,  —  27  (24)  43"  DaQdrnarqade^aiyaye  Hari- 
varshakhamdavijaye,  —  28  (57)  44"  Uttarakhamdavijayali ,  —  29  (34)  45"  ma- 
k-dradimdim  asimhakra  imghade^a  tri^rimgadepavijaye  Hiranmayakhamda  vijaya ,  — 
30  (54)  47"  Kalamkade^a  Mdnavadegavijaya  Eamyakakhamdavijaye,  —  31  (40)  49" 
ManmaihadeQamjaye  Kettimdlakhamdavijaya,  —  32  (52)  51"  Bhadramde^avijaye 
Ma  tf  V  a  (Bhadrdfva!  )khamdagamane  Camdrdvatyupäkhydne  Hrishtadaityavadho ,  — 
33  (58)  52"  Bhadrd^vakhamdagamane  Camdrdvatynpdkhydne  daityayxddhe  bhütasamtd- 
pano  ndma  daityavadho,  —  34  (43)  54"  Camdrdvatyupdkhydne  Vrikadaityavadho,  — 
35  (22)  54"  Camdrd°  KdlanShavadho ,  —  36  (22)  55"  Camdrd"  Muhdndbhadaitya- 
vadho,  —  37  (29)  56"  Ca"  Haripna^mdaityavadho,  —  38  (55)  56"  Camdrdvattyuddho- 


Gargäcäryasamhitä.  125 

päkhyiine  (^akuniyiiddhavarnanom.  —  89  (ös)  öS*"  Ccimdrd"  pi  Krishndf/ainane ,  — 
40  (tn)  6r  Camdrd"  GarmUuiatnanam,  —  41  (4G)  61"  Camdrd"  (^akunUlmtyavddho, 

—  42   (28)   62''    (^\tkimivadho    ndma    Bhadrd^vakhamdavijaymn    s<mpürmim,  — 

43  (43)    64"    Ilävritakham(d(t)ga'ma'ne    Suindaratapodegajm/e    vedajavarnanam ^   — 

44  (43)  65°  11  ävritakhnmdagamane  vedddi'itutivarnnnam,  —  45  (26)  66°  Ildvrita- 
khamddgninane  rdgakntam  pn  Kri^hnkdlnjaiHivarnmiam,  —  46  (37)  67°  lUhiritakhamda- 
gamane  GamdharvadeQiivijaye  vasamtamdlaiokarshanam,  —  47  (5l)  öS*"  lld°gamane 
devadecavijaya  (^akrasaü\a(kha)yHddham,  —  48  (ju)  70''  1  Idvr ita kham davij ay e  sva- 
yamvaravijaye  Prad^wtnnd-l^vär'ikägumanam,  —  49  (27)  IV  yajndi'ombhe  (;vajana 
mmamtrmiam,  —  50  (27)  71''  Ugi'asena  m-khidaye  rdjasüyayajnotsavovarnanam;  am 
Schlufs  noch  3  vv.  zum  Lobe  des  Textes. 

khanda  VIII  mit  12  adhy.,  22  foll.,  Valabhadrakhanda.  —  Beg. :  Vajaläfva 
uvdca:  Qrutam  tava  mukhdd  nrahman  mamgalam  yamäbhdatam  (paramddbhutarnf)  \ 
svadhdkhamddt param  ishtam  khamdavi  vifvajitam  param  ||  l  ||  paripürn.atamasy ä 
'pi  ^4  Krishnasya  ma}iä(trn(i)iah  \  shodafastmahasrdndm  puträ  da^a-d(H}d  'mai'rtma 
(bhavanl)  ||  2  ||  teshdrn  putrdpyu{"näm'^)  pauträ^  ca  vabhiamh  koti^o  mane  \  rajdinsi  bhii- 
mei'  ganayen  na  kavig  ced  dhareh  kularn  \\  3  ||  Revatydm  Valadevasya  lidmasyä  'pi  mohdt- 
manah  \  putrodayam  kafham  na  syud  etan  me  vrühi  ta(J)tvatah  \\  4  ||   Ndrada  u   .  . 

1  (l6  VV.)  2"  iJuryodhanaprädvivdkasamväde  'iiafdrakailkhanam^kdüksh''^),  —  2  (20) 
(und  ein  Prosa- Abschnitt)  3^  prddvwäkaDuryodhanasamväde  Samkarshandgamana- 
mamtro,  —  3  (I8)  4''  Jyofishmato -updkhydnam,  —  4  (34  u.  Prosa)  6''  Jy<f  Üupdkhydne 
Bevatyupdkhydno,  —  5  (l4  u.  Prosa)  7''  prddvi°väde  ValabhadrapnKrishnajtmmotsavo, 

—  6  (17  u.  Prosa)  9°  Rdma  Krishnaltldvarnanam,  —  7  (l7)  10''  Mathurd/Udvarnanam, 

—  8  (l8  11.  Prosa)  12*  Dvdi-akdli/ävarnanam,  —  9  (ll  u.  Prosa)  14°  i'dsakriddvarnanam, 

—  10  (10  u.  Prosa)  15''  paddhatipatalavarnanam,  —  11  (ll  -+-  9)  16''  stotrakaimcavania- 
nom,  —  12  (145)  22'  prddvi°vdde  sahasrandmavarnanam. 

khanda  IX  mit  10  adhy,^  12  foll.,  samvat  1925  (oder  ob  1825?),  vijndnakhamda. 

—  Beg.:  p'tVahuläsva  u  hareh  Qrt  Krishnacamdrasya  bhaktimärgas  tu pd(yah)  parah  \ 
tarn  vadä  "gu  mane  mahyam  yena  (mnktd)  bhavdmy  aham  \\  1  ||  piNdrada  uvdca: 
bhaktimdrgam  vadishydmi  Vedavydsamukhdl  Qrutam  \  yena  prasanno  bhavati  bhagavdn 
hhaktavatsalah  \\  2  ||  gakram  vijitya  Krishnena  bhujadamdavaddhv'i  taxdd  \  Dvärdvatydm 
sabhä  divyd  Sudharmd   ndma,   Maithila!  ||  3  |);  —   1  (30  vv.)  2''    Vyäsdgamanam ,  — 

2  (28)  3'  Vydsograsenasamvddo  ndma,  —  3  (30)  4°  Vedavydsodasamvdde,  —  4  (3l)  5° 
Vyäsograsenasamvddo,  —  5  (l3)  6°  wie  eben,  —  6  (29)  7°  desgl.,  —  7  (30)  8"  desgl., 

—  8  (24)  8"  desgl.,  —  9  (35)  10"  desgl.,  —  10  (4l)  12'  Ndrada Vahuldpasamvdddtn- 
targata  Vydsograsenasamvdde  vrahmämrüpanam ;  —  schliefst:  ity  uktvd  tan  munin  sarvdn 
Gargdcdryo  mahdmunih  \  anujndpya  prasanndlmd  gamtum  abhyudito  'bhavat  ||  39  II 
navasargavisargdgh^dhf^ydm  svargabkrid-G ar g asamhitdm  \  caturvargapraddm  ukt(v)ä 
Gargo   Gargäcalam  yayau  \\  40  ||    Qaradmkajapamkajapamkaja(doi[)ipe\t\')griyahtn  attva 


126  nie  Poesie;   1.  die  epische  Poesie.    B.  die  Puräna,  Upapiiräna  etc. 

(yi')dveshakarß  Mili(jn')damuniledhitam  ku(i(^akamjacihnävritam  \  sphuratkanakanü- 
puram  ralitabhxtktayXpatrayam  (daliia" täpa")  cala(d)dyuHpadadvayam  hridi  dadhdmi 
Rädhäpatim  |1  41  || 

1528.     Ms.  or.  fol.  918. 

Das  Qrtbhägaiiatam  (^Devtbhdgai'atam)  viahäpurdnam ,  ashtddafasdhas7'ydm 
samkitdydm  Vaiydsikydnt,  in  12  skandha,  von  denen  aber  der  siebente  hier  fehlt.  — 
S.  vol.  1,  139.  140.  Aufrecht  79"— 81"  (über  Buch  1.  II).—  Aufsen:  Geschenk  des 
Colonel  Henegan,  F-uttigurh  14  4.  75,  E.  Kuhn. 

652  foll.  (i)  Z.,  ä  43  aksh.);  —  samvat  1867  (bei  2.  6.  9.  11.  12),  1868  (bei  5); 
gute  Handschrift  mit  vielen  Correcturen,  resp.  Veränderungen  und  Zusätzen,  die  sich 
zum  Theil  auf  mehrere  foll.  erstrecken,  von  zweiter  Hand(B);  —  Randmarke:  de'bhd, 
oder  bhd",  bha^de". 

skandha  1  {bhd°)  mit  20  adhy.,  52  foll.,  —  II  (devtbhd")  mit  12  adhy.,  31  foll. 
(somv.  1867  phdignna  p».  9  ravivdsard),  —  III  (bhd")  mit  BO  cdhy.,  73  foll.,  —  IV 
(bhd")  mit  25  cdhy.,  63  foll.,  —  V  (deinbhd")  mit  35  adhy.,  82  foll.  {samv.  1868 
ä^mia^uklasaptamyäm),  —  VI  {bhd")  31  adhy.,  73  foll.  (samv.  1867  paushapiklapaurna- 
mä(^ydydm  saiimyaväsare),  —  VII  fehlt,  —  VIII  (deinbhd")  mit  24  adhy.,  36  foll.,  — 
IX  (deinbhä")  mit  50  adhy.,  151  foll.  (maghapikla  ekdlda]syd7n  camdravdsare  samvat 
1867;  zwischen  150  und  151  sind  drei  foll.  eingefügt,  die  Seite  zu  14.  15  Zeilen, 
ä  57  aksh),  —  X  (devtbhd")  mit  13  adhy.,  23  foll.  (die  letzten  3  foll.  von  anderer 
Hand,  die  Seite  zu  14  Zeilen,  a  54  aksh.),  —  XI  (dmbhd")  mit  24:  adhy.,  38  foll. 
(samvat  1867  caitra  krishna  navamyäydm  bhaumavdra);  viele  Zusätze  und  Aende- 
rungen  am  Rande;  auf  28"  sind  4  foll.,  die  Seite  zu  11-12  Zeilen,  a  30  aksh.,  einge- 
fügt; ebenso  zwischen  37  und  38  drei  lange  Streifen,  die  Seite  zu  34  Zeilen,  ä 
24  aksh.,  —  XII  (devibhd")  mit  13  adhy.,  30  foll.  (phälgunapdia  3  camdravdsare  sam- 
vat 1867);  angeschlossen  sind  noch  18  foll.,  von  derselben  Hand  wie  die  übrigen 
Zusätze;  dieselben  enthalten  eine  andere  Recension  von  sk.  XII,  7 — 13,  nebst  den 
ersten  31  vv.  eines  vierzehnten  adhyäya. 

skandha  I,  adhy.  1  (25)  bis  2"  Qaunakaprapiah ,  heg.:  Qrig.  n.,  sarvacaitanya- 
rnpdm  tarn  vidydm  ddyäm  ca  dhimahi  \  yayd  vyäptam  idain  sarvain  bitddhim  sä  nah 
pracodayät  \\  1  ||  (^aunaka  mäca:  sütasüta  mahdbhdga  .  .  ||  1  ||  ashtdda^a  pivrdnäni 
Krishnma  munind  purä  .  .,  —  2  (39)  4"  Qaxi'^nah,  —  3  (44)  6"  ohne  Titel,  —  4  (ß5)  9' 
desgl.,  —  5  (110)  14"  Hayagrtvdvatdrakathanam,  —  6  (44)  15"  brahmacimtd,  —  7  (49)  18' 
vishnupravodho,  —  8  (52)  20"  drddhyavicdre,  —  9  (90)  24»  ohne  TiteP),  —  10  (39)  25", 
—  11  (86)  29"  budhotpattiyogo,  —  12  (54)  31"  Sudyumna,  —  13  (34)  33",  —  14  (»39)  36" 
Vyäsa  Suka(guka)devasamvädo,  —  15  (68)  39",  —  16  (60)  41"  wie  14,  —  17  (67)  44", 


')  so  fortab,  wo  ich  keinen  Titel  gebe. 


Devibhägavatam.  127 

—  18  (61)  47»  {.'uka-Janakasamvddo,  —  19  (58)  49"  Qukadevdmtarcihdno,  —  20  (7l)  52" 
Dhritardshtra  PdmduVimdura  utpattih;  —  schliefst:  etad  mh  sarvam  dkhydtmn  tasya 
van^asamudbhavam   \    Vydsena  rakshito  vanco  bhrdtnr  dharmavidd  'nagha  \\ 

skandha  11,  ad/iy.  1  (53)  3"  Matsyagamdhotpattir,  beg.:  ^rig.  n.,  p-tma/ldrihmdl(v- 
sdJjkydm  n.,  fnmahdkdlhnahd/akshmhnahdsarasvattbhyo  n.,  (:rtgwid)hyo  n.  yd  vifvam 
vitanoti  pdlayati  yd  samharfi  (!)  kalpakshaye  brakmdnam  ca  harini  haram  ca  manasai 
'votpddayamti  gunaih  \  Sdvitrhn  ca  Ramdm  Umdm  ca  tanujdm  da{t)tvd  'tha  tebhyah  pri- 
thak  JNshtd  paQyati  dri^yafe  ca  sakalam  tdm  naumi  vi^ve^vartm  ||  1  ||,  —  2  (52)  5",  — 
3  (59)  8",  —  4  (70)   10'',  —  5  (60)  13",  —  6  (74)  16"  Pdmdavotpattih,  —  7  (67)  19", 

—  8  (50)  2r,  —  9  (51)  23",  —  10  (69)  26\  —  11  (69)  29^  —  12  (oi)  31"  schliefst: 
ya  idam  friniiydn  niiyam  sarrdn  kdmdn  avdpimydt  \  bhagavatyd  samdkhydtam  Vishnave 
yad  anuttainam  \\ 

skandha  III,  adhy.  1  (öl)  3"  rdjapracne,  beg.:  grig.  n.,  p-tbhagavatyai  n.,  ydm 
veddh  pravadamty  anddmidhandm  samyak  na  jdnamti  te  devd  Vishnu  Viramci  Rudror- 
sahitd  dhydyamti  citte  sadd  \  yajnair  yüpasamanvitair  anudinam  ynmjamti  ydm  ydja- 
kdh      tarn  vidydm  sakaldrthaddm  akalädm  vamde  bhavdntm  mudd  ||  1  ||:  —  2  (52)  6", 

—  3  (59)  8%  —  4  (48)  10",  —  5  (46)  13",  —  6  (87)  1 7%  —  7  (53)  19"  srisMrnpano  (!), 

—  8  (51)  21",  —  9  (52)  23",  —  10  (66)  26^  —  11  (57)  28"  devtmdhdtmye,  —  12  (79)  31", 

—  13  (58)  33"  wie  11,  —  14  (54)  35",  —  15  (62)  38"  Sudar^anopdkhydtiam,  —  16  (59)  41% 

—  17  (62)  43",  —  18  (55)  45",  —  19  (60)  48'  p*  Id  yam  na,  —  20  (7l)  50",  — 

21  (61)  53»,  —  22  (48)  55",  —  23  (56)  58%  -  24  (53)  60%  —  25  (49)  61",  — 
2«  (63)  64%  —  27  (56)  66%  —  28  (70)  69%  —  29  (55)  71%  —  30  (63)  73"  pi  ||  ma  || 
ri\\  nava  \\  tri\\  ta  \\  tha  \\  nd  \\  tritiyaskamdhe  trifiQo  'dhy.;  —  schliefst:  yah  grinoti  naro 
bhakiyd  Devydf  caritam  nttamam  \  sa  bhuktvd  vipuldn  bhogdn  prdpnoti  paramam 
padam  \\  62  ||  sarnty  anydni  purdndni  vistardni  ca  sarva^ah  \  frimadbhdgavatasyd  'sya 
na  tulydni  'ti  me  matih  \\  63  || 

skandha  IV,  adhy.  1  (51)  bis  3"  Janamejayapapio,  beg.:  fvig.  n.  brahmd  nai  'va 
yadd  harif  ca  girijd  jdnir  na  süryafa^t  nd  "std  inpam  idam  tad-ddi  sad  asad  rüpam 
caturdhdkriti  \  yd  tv  ekd  viharaty  ajena  sahitd  muktdtmand  svechayd  tdm  vamde  parar- 
indtmanah  parakaldm  mdydm  Qivdm  sumdarim  \\  1  ||  Janmejaya  u"  Vdsaveya  mimi- 
p-eshtha,  —  2  (61)  6%  —  3  (60)  8%  —  4  (53)  11%  —  5  (53)  13%  —  6  (59)  16%  — 

7  (57)  18%  —  8  (49)  20%  —  9  (57)  23%  —  10  (53)  25%  —  11  (57)  28%  —  12  (61)  30% 

—  13  (56)  33%  —  14  (60)  35%  —  15  (67)  38%  —  16  (59)  41%  —  17  (56)  43%  — 
18  (66)  46%  —  19   (45)  48%  —  20   (58)  50"    Devaktvivdha,   —  21  (56)  53%  — 

22  (51)  55%  —  23  (53)  57",  —  24  (62)  60"  Vydsa  u"  prdtar  Namdagrihe  jdtah 
putrajanmamahotsavah  \  kimvadamtyd  'tha  Kansena  g,rutd  vdrttd  savistar-d  \\  1  ||,  — 
25  (70  -t-  10  von  sec.  m.)  63"  Krishndvatdracaritre;  —  schliefst:  Upamanyum 
pranamyä  'tha  Krishno  'pi  Dvdrakdm  yayau  \\  66  ||  .  .  ya  idam  pinuydn  nityam  piird- 
nam  vedasammitam  \  sarvapdpavinirmukto  vishnuloke  mahiyate  \\  68  ||  pamcame  'smin 


128  Die   Poesie;    1.  die  epische  Poesie.    B.  die  Piiräna,  Upapuräna  etc. 

ptrrdne   tu  skamdho   'yam   vai  caturthakah    |    katlütah  parmnäkkyänair    hrmhitah 
pdvanaih   kila  \\  69  i|    Süta   u"  etan  mayä  p-utam    Vydsdt  kathyamunam  savistaram  \ 
purdnam  pamcamam  nünam  p'tmat^  bhdgavatdbhidham\\  70  ||   am  Rande  15  vv., 
gezählt  als  v.  66  —  80. 

skandha  V,  adhy.  1  (50)  S*",  beg. :  p-tcamdi/'^.dryai  n.,  yd  vi^vajanam  bimtvd  sacjund 
nirgund  ca  yd  |  manasd  ''pi  nd  'bhiyamyd  tdm  dhtrnahi  sadd  'mvikdm  ||  1  ||  rM\ya  ücuh: 
bhavatd  kathitam  Süta  .  .  |  Krishnasya  caritam  divycm  .  .  ||  2  ||  .  .  vnne  gatvd  tapas 
taptam  Vdsiidevena  dnshkaram  \  Vishnor  an^dvatdrena  (^iiHusyd  'rddhanam  kritam  ||  4  || ,  — 
2  (54)  5''  devtmdhdtmye  Mahishdsurotpattii\  —  3  (52)  V  bhagavathna./uitrnye  Ma- 
hishasainyodyogo,  —  4  (49)  9^  —  5  (55)  IT  Tdtnrapordjayo,  —  6  (5G)  13"  Ma- 
hishdsurayuddhe,  —  7  (G5)  16"  Devimahdt)nye,  —  8  (72)  19"  devhndh.  svarüpodbhuvo, 

—  9  (67)  21''  devtmdhdtmye,  —  10  (r,7)  24"  desgl.,  —  11  (05)  26"  desgl.,  —  12  (66)  29' 
desgl.,  —  13  (50)  31",  —  14  (58)  33'  de\  —  15  (60)  35"  de'\  —  16  (60)  38'  devt- 
carife,  —  17  (6l)  14",  —  18  (7o)  42''  Mtihishdsnrabadho,  —  19  (ohne  Vers- 
zählung) 45",  —  20  (56)  47",  —  21  (60)  49",  —  22  (eo)  52",  —  23  (ohne  Versz.)  54", 

—  24  (61)  57",  —  25  (60)  59",   —   26  (66)  62',  —  27  (64)  64",  —  28  (64)  67', 

—  29  (59)  69",  —  30  (71)  71",  —  31  (70)  74'  (^umbhamidho,  —  32  (65)  76",  — 
33  (69)  79',  —  34  (53)  80",  —  35  (56)  82"  navardtrhnakhäkhydmnn;  —  schliefst: 
Süta  n"  iti  Janamejayend  \tai(  pri'ihtah  Satyavattsutah  |  iwdca  samhitdrn  divydm  Vydsah 
sarvdrthatattvdvit  \\  54  ||  caritam  Camdikdyds  ta  ^imbhadaityavadhdp-itam  |  kathaydmdsa 
bhagavdn  Krishnah  kdruniko  mnnih  \\  55  ||  iti  vah  kathitam  sdram  purdndiidm  mu/it- 
^vardh  \  p-utam  Vydsdn  mayd  yat  tat  kripayd  bhavatdm  kiki  ||  56  ||  (sec.  ni.  rnüktgramthcv- 
samkhyd  2075. 

skandha  VI,  adhy.  1  (58)  3",  beg.:  ^rig.  n.  ydm  brahmd  madhusüdanah puraripuhs 
t'oshtd  turdshdd  ravir  vahnih  pretapatir  dhanddhipa^ap  vdyur  vasic^  cd  'fvinau  |  sarve 
te  surasattamd  muniganair  yuktdh  Qivdm  sumdarhn  gdyamti  prativdsaram  snkhu- 
kartm  tdm  naumt  vi^vepmrtm  ||  I  ||  etad  vah  kathitam  viprdh  Devyd^  caritam  utta- 
mam  |  .  .  ||  2  ||  ri"  ücuh  .  .  vritrdsura  iti  khydtas  tvashtur  dtmaja  vh-yavdn  \  sa  katham 
nihatah  samkhye  Vdsavena  mahdtmand  \\  5  ||,  —  2  (5l)  6",  —  3  (60)  8'  vritravadhe, 

—  4  (60)    10",  —  5  (50)  12",  —  6  (65)  15"  vritf-aradhe,  —  7  (62)  17",  —  8  (65)  20", 

—  9  (63)  22',  —  10  (65)  24",  —  11  (67)  27',  —  12  (73)  30",  —  13  (51)  32',  — 
14  (64)  34',  —  15  (63)  36",  —  16  (56)  38",  —  17  (64)  41"  Lakshmtgdpo,  — 
18  (56)  43"  Lakshmwaraprdptir,  —  19  (55)  45",  —  20  (53)  47",  —  21  (6l)  50',  — 
22  (6.3)  52",  —  23  (6.5)  55',  —  24  (63)  57",  —  25  (63)  59",  —  26  (57)  62",  — 
27  (56)  64',  Damayamti  v.  35,  —  28  (53)  QG%  —  29  (64)  68",  —  30  (53)  70",  — 
31  (50)  73"  bhagavatQmahdtmye  mdydprabhdvakathanam;  —  schliefst:  idam  akhila- 
kathdndm  sdrabhütam  purdiiam  nikhüanigamapunyam  satpi'amdnänuvriddhi  \  patJiati 
paramabhdvdd  yah  frinoti'tijndtvd     sa  bhavati  dhanavdn  vai  jndnavdn  mdnavu  'tra  ||  50  || 

(skandha  VII  fehlt.) 


Devibhägavatam.  129 

skandha  Vlll,  adhy.  1  (48)  o''  bhiiv<niako^,e,  beg. :  (vv)/.  /*.  Janamejaya  u"  siirya- 
caindränvayotthändm  nripänäm  satkathd^ritam  \  caritain  bhavaid  proktam  prutam  tad 
amritd^padam  \\  1  ||  adhtüid  crotitm  ichdmi  sä  Devt  jagadamvikd  \  Manv amtareshu 
sarveshu  yadyadrüpma  pvjyate  \\  2  ||  ydsmin-yasmin^  cai  'lui  sthäne  yena-yena  ca  kar- 
tnand  \  fartrena  ca  deveci  jmjanfyd  phcdapradd  \\  2  \\  yenai  'va  mamtravijena  yatra 
-yatra  ca  pvjyate  \  tat  sarvam  rada  .  .  ||  /^  ||  Vydsa  v\  —  2  (39)  4'',  —  8  (ia)  ö''  bha- 
vaiiakofe,  —  4  (28)  6''  b/in"  (von  den  dvqxi),  —  5  (3())  8"  hhu",  ndräyana  u"  \  de- 
iiarshe  ^rimi  vistäram  dvrpavarshaprabkedatah  \  bhümamdalasya  sarvasya  yathä  devu- 
prakalpitam  ||  1  ||  .  .  |  Jamvüdvipah  prathainatah  praindne  lakahayojanah  ||  2  || ,  — 
6  (32)  9^  —  7  (:i.j)  10'  bhiivanakogamrnanam,  —  8  (29)  12"  bhn"(^e,  —  9(23)  13" 
b}m°<^avariiane^  —  10  (2l)  14''  bhnvanakocavarnanam,  —  11  (34)  16'  Jamvndvipa- 
vaiimne,  schliefst:  atah  parani  pravakshyämi  Plakshädidinpashaikakam  ||  34  ||,  — 
12  (38)  17''  bhu"fe,  —  13  (36)  19"  bhi'Qavarnanam,  —  14  (30)  20"  bhii'rnane,  — 
15  (45)  22"  jyotljQcakrämivarnane,  —  16  (28)  23"  desgl.  (Planeten),  —  17  (28)  24" 
desgl.  (iiakshatra),  —  18  (34)  2G"  ad/iobhnva(na)varnane,  —  19  (32)  27''  adholokavarnane, 

—  20  (38)  29"  desgl.,  —  21  (28)  30"  desgl.,  —  22  (ö3)  32"  narakavarmme,  — 
28  (3l)  33"  adlwlokavar-nane,  —  24  (09)  36"  devqmjananiriipanam,  —  schlielst:  athä 
'iiyad  api  vakshydmi prakriteh  pamcakam  parani  \  ndmnd  riipena  co  ' ipattyd  jayad- 
dnaindaddyakam  \\  68  \\  säkhydnam.  ca  samdhdtmyam  /i7v'(!)  prakriteh  pamcakam 
mnne  \  katülialakaram  cai  'va  pinu  muktividhdyakam  \\  69  || 

skandha  IX,  adhy.  1  (l59)  7"  faktiprddurbhdve,  beg.:  piy.  n.  Ndrada  ii"  yane^a- 
janant  diirgd  rddhd  lakshmih  sarasvati  \  sdvitrt  ca  srishtividhau  prakritih 
pamcadhä  smritd  \\  1  |1  dvir  vabhüva  sd  kena  kä  vd  sä  jndninäm  vara  \  kirn  vd  taUaksha- 
nam  sddho  iHibhüva  pamcadhä  kathain  \\  2  \\  sarvusäm  caritam  pajä  vidhänam  yunara 
(iia'^  tpsitam  Qah''')  \  avatäram  kiitra  kasyds  tan  me  injäkhyätnni  arhasi  \\  3  ||  ^rl Ndrä- 
yana n"  prakriter  lakshanam  vatsa^  —  2  (88)  11"  NäradaNdräyaiiasamväde  (Jakti- 
prädurbhäimvamanam,  —  3  ((i2)  13''  ((i'bhäve,  —  4  (88)  17"  räydevatäkavacakat/ut- 
nam,  —  5  (3l)  18"  Nära"väde  (wie  2)  Yäjnavalkyopäkhyänam.,  —  6  (g5)  21".  —■ 
6')  (7  sec.  m.;  v.  6G-122)  23"  ^aktl"bhdve,  —  7  (8  B'):  102)  27"  ca"bhäve,  — 
8=*  (9   B;   62)   30"     {bhümistotram),    —    8^  (10    B:    64-93)   31"    prithivynpdkhyäne, 

—  9='    (11    B:    81)    34"     Gamgopäkhyäne ,    —    9b    (12    B:     82-162)    37",    — 

10  (13  B;  134)  43"  Gamgopäkhyäne,  beg.:  Ndräyana  (Näradaf)  a"  kaleh  pamca- 
sahasrävde''')  samattte  sure^oara  \    kva  gatä  sä  inahäbhäga  tan  nie  ryäUiyätion  arhasi 

11  1  II  Näräyam  u"  Bhäratam  Bhäratt  ^xtpät  samäyatye  "gvarechayd  \  jagäma  tac  ca 
vaikumtham  ^äpämte  pmiar  eva  sä  \\  2  |1,   —    11  (14  B:  22)  44"    Gamgopäkhyäne,  — 

12  (15  B:  .'iö)  46",   —   13  (16  B;  64)  48",   —   14  (17  B;  48)  ÖO"   Tnlasyupäkhyäne, 


')  ich  bezeichne  fortab  die  sec.  in.  mit  B.  ^)  das  Kaliifugam  beginnt  .3101 

a.  Chr.,  Kali  0000  wäre  somit  =  AD   1899  (!). 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  17 


130  Die  Poesie;   1.  die  epische  Poesie.    B.  die  Puräna,  Upapuräna  ete. 

—  15*  (18  B;  9ö)  bi\  —  15b  (19  B;  96- 182)  f)7^  —  16  (20  B;  m)  GT  ^(dä- 
prddurhhdve,  —  17  (21  B:  83)  64",  —  18  (22  B;  74)  G7''  NäradaNärdyanasnmväde, 

—  19  (2B  B;  81)  C8",  —  20  (24  B:  loo)  72»,  —  21  (25  B:  44)  74'  wie  18,  — 
22  (26  B;  8(i)  77''  desgl.,  heg.:  Ndrada  uvdca:  tulasyupdkhydnam  idam  p'utam  .  .  \ 
sdvitrynpdkhyd)iam  tan  me  vydkhyätiim  arhasi  ||  1  || ,   —   28  (27  B;  24)  78''  desgl., 

—  24  (28  B:  81)  79"  Nd"vdde  suvitrynpdkhydne,  —  25  (29  B;  ü9)  82"  wie  24, 

—  26  (80  B;  140)  88"  desgl.,  —  27^'  (81  B:  le)  89",  —  27b  (32  B;  17-43)  90" 
wie  24,  —  28*  (33  B:  103)  94",  —  28b  (34  B;  104-75)  97"  wie  24;  hier  ist  von 
B  ein  Blatt  eingefügt  mit  anderen  Versen  58-71,  beg.:  ^rtg.  n.  shannavatune  patre 
anatnkaprishthe  saptamapamkhsthatrutih,  —  29  (35  B;  50)  99"  wie  24,  —  30  (36  ß; 
31)  100"  sdmtryupdkhydne,  —  31  (37  B;  109)  104"  wie  24,  —  32  (38  B:  93)  I08" 
wie  24,  —  33  (39  B:  34)  109"  wie  24,  —  34  (40  B;  96)  112"  Ndra'vdde  Mahd- 
lakskrm{u)pdkhydne,  —  35  (41  B;  58)  116"  Ndr''  Lakskm{y)updkhydne,  —  36  (42  B; 
68)  118"  Ndr'vdde,  —  37  (43  B;  53)  120"  Ndr"  svdhopdkkydne,  —  38  (44  B;  49)  122" 
wie  37,  —  39  (45  B;  96)  126"  Ndr.  dakskinopdkhydne,  —  40  (46  B:  63)  129"  Ndr., 

—  41  (B  fehlt;  39)  130"  Ndr' de,  —  42  (47!  B:  2o)  131"  Ndr\le,  —  43  (48!  B: 
142)  136",  —  44  (49  B;  3l)  138"  Ndr\le,  —  45  (B  fehlt;  52)  140"  Ndr\k,  — 
46  (B  fehlt;  70)  142"  Ndr" de,  —  47  (B  fehlt;  40)  144"  Ndr%  —  48  (B  fehlt;  72) 
147",  —  49  (B  fehlt;  42)  149",  —  50  (B  fehlt;  46)  151"  Ndra^mde;  die  drei 
zwischen  150  und  151  eingefügten  foll.  enthalten  den  50sten  adhydya,  mit  100  vv., 
in  anderer  Recension;  beg.:  g.riUam  sarvam  updkhydnam  prakritmdm  yatlidtatham  \  .. 
schliefst;  ity  eram  katliitam  sarvam  tnahdjndnam  sudurlahharn  \\  45  ||  (;ivena  gurnnd 
dattam  kirn  hlu'iyah  crotiim  ichasi  \\  45  || 

skandhaX,  adhy.  1  (26)  2"  rnanvamtat-uurüpane,  beg.:  (/■!(/.  n.  Ndrdyanam  iiamas- 
kritya  (wie  bei  ÄIBhdr.)  .  .  .  udh'ayet  ||  1  ||  Süta  u"  iiamas  tasyai  jagaddlidtryai,  cid- 
dnamdasrarüpint  \  srijaty  avatt  samhartiQ^  jagadyonir  jayac  ca  yd  \\  2  ||  Ndrada  u"  Ndrd- 
yanal  dliarddhdra  . .  \  bhavato  'dtritam  devicaritam  pdpatidcanam  \\  3  (fehlt)  ||  Ma)iv- 
amtareshu  sarveshu  sd  devt  yatsvurupini  \  yaddkdrena  knrute  prddurbhdvam 
ma/iepuart  II  4  (fehlt)  II  ("an  (Masc!)  nah  sarv&n  samdkhydhi  devinidhdttnyamifrit-dn  \ 
yathd  ca  yena-yene  'ha  pvjitd  samstutd pi  hi  ||  5  ü,  —  2  (30)  4"  devtmdhdtmye,  -^  3  (27)  5' 
de\  —  4  (16)  6"  de\  —  5  (28)  7"  f/e°,  —  6  (29)  9"  de\  —  7  (27)  10",  —  8  (25)  11" 
de\  —  9  (29)  12"  devicaritre,  —  10  (26)  13"  de^tmye,  —  11  (34)  15"  pimdhdtmye,  — 
12  (83)  19''  de",  —  13  (33)  21"  de",  schliefst:  evam  Alan u n dm  sarveshdm  caritam 
pdpand^anam  \  devimdhdtmy asamyuktam  pathan  ^rinvan  fubhapradam  \\  32  ||  ya^  cai 
'tat  pathete  nityam  frinuydd  yo  'nifam  7iarah  |  sarvapdpamnirmukto  deinsdyujyam  dpnu- 
ydt;  —  die  zwischen  20  und  21  von  B  eingefügten  drei  Blätter  fügen  zwischen  v.  31 
und  32  noch  94  vv.  ein,  so  dafs  vv.  32.  33  daselbst  als  vv.  126.   127  erscheinen. 

skundka  XI,  adhy.  1  (27)  2''  prdyagcimtanam,  beg.:  priy.  n.  Ndrada  u"  hhayavan 
bhütahhairye^a  Ndrdyana  sandtana  \  dkhydtam  paramdfcaryarn  Devtcäritram  uttaniam 


Devihhägavatam.  "  131 

II  1  II  pradurbhavah paro  mätuh  kärydrtham  asuradrvhäm  \  adhikäräptir  nktcVtra  Devt- 
pvrnakripdvaQat  ||  2  ||  adimnd  crotum  ichdmi  yena  prtndti  sarvadd  \  svahhaktdn  pari- 
piishndti  tarn  dcdram  vada  prabho  ||  3  jj,  —  2  (30)  S*",  —  3  (35)  5"  saddcdranirnayo, 

—  4  (40)  6''  wie  3,  —  5  (3«)  8"  desgl.,  —  6  (42)  9''  rudräkshamdhatinyarri,  — 
7  (37)  11'  desgl.,  —  8  (21)  12%  —  9  (44)  14''  wie  3,  —  10  (33)  15'  hhasma- 
mdhdttmje,  —  11  (28)   IG'  wie  3,  —    12  (43)  18"  wie  3,   —   13  (3(;)  19''  saddcäre, 

—  14  (ö7)  21''  vibhutimdhdfwye,  —  15  (gt)  24"  saddcdrauiriipane  h/idsiiKidharmia- 
mdhdhnyam;  auf  22''  ist  ein  Doppelblatt  von  der  Hand  von  B  eingefügt,  vv.  26-78° 
in  anderer  Recension  enthaltend  (in  48  Zeilen,  ä  34  ats/i.),  —  16  (39)  25''  sadd"j)ane, 

—  17  (16  B:  41)  27"  prätahsamdhydyd  nirupane,  —  18  (3l)  28"  saddcdre;  auf  18'' 
sind  von  B  4  foll.  eingefügt,  die  Seite  zu  10-12  Zeilen,  ä  33  aksh.,  enthaltend  17,  35-48. 
18,  1-71  in  anderer  Recension,  —  19  (24)  29"  mkdhydhnasamdhydiurnpane,  —  20  (28)  30'' 
saddcäranirnaye,  —  21  (2(5)  31''  trikdlasanulhydvarncinam,  —  22  (<!o)  33''  gdyatryddi- 
mamirapuragcaranavid/ur,  —  23  (49)  35''  saddcdraniriipane,  —  24  (73)  38''  sadä''nam; 
schliefst:  saddcärena  siMhyec  ca  aihikämnshmikarn  sukham  \  tad  eva  te  mayd proktani 
kirn  anyachrotum  ichasiW  73  ||,  —  zwischen  37  und  38  sind  von  B  drei  lange  Streifen 
zu  34  Zeilen,  ä  24  aksh.,  eingefügt,  welche  eine  andere  Recension  des  24sten  adhy. 
in   100  vv.  enthalten. 

skandha  XII,  udhy.  1  (2G)  2''  gdyatrivarnavicdro,  heg.:  pig.  n.  Ndrada  u"  sadä- 
cäravidhir  deva  bharatd  varnitah  pirabho  \  tasyd  'py  ahdamdhdtmyam  sarvapdpainndca,nam 
II  1  II  crntam  .  .  ||  4  ||  saddcdravidhau  yaQ  ca  gayatrivid/iir  iritah  |  .  .,  —  2  (20)  3"  gdya- 
trivicäre,  —  3  (l4)  4"  gdyatnmamtrakavacam,  —  4  (l3  und  Prosa)  5''  gdyaMhnda- 
yam,  —  5  (29)  ß""  gäya&tstotram,  —  6  (l54)  13"  gdyatrisahasi'andmakathanam,  — 
7  (53)  15"  dikshdnirnaye,  —  8  (75)  13"  dtkshdprakaraiie,  —  9  (54)  20",  —  10  (40)  21" 
dikshdvicäre,  —  11  (38)  23"  caktimamtr-adikshdydm,  —  12  (9(3)  27"  wie  10,  — 
13  (84)  30'',  schliefst:  ||  69  ||  idam  bhagavatd  piirvam  varnitam  Pa d )ii  11  y o  11  ay e  \  Padma- 
yonih  svaputrdya  Sanakdya  m7nddifaf\\  70  \\  Hanakena  samdkhydtam  rrahmarshibhyo 
hy  anekapah  \  inayä  'pi  Sanakdl  labdham  deribhdgavatam  cubhamW  71  ||  fad  eva 
te  samdkhydtam  . .  ||  72  ||  Qr't  Vyäsa  u"  sa  evam  Ndradah  frimän  Ndrdyammaikliodgatam  \ 
devibhdgavatarydjnm  (?)  amritam  paripiya  ca  \\  73  ||  mene  kritdrtham  dtmdnam  .  . 
II  74  II  samanvitam  svafishyaic  ca  t<tQ)tram  samupadislitavdn  \  devtbhdgavatam  ndma 
purdnam  cd  'itwikdmayam  \\  75  ||  .  .  ||  83  ||  yah  a-utvd  piijayed  Devydh  param.  bhdga- 
vatam  drijdh  \  sa  piUradhanagodluhiyasainriddhim  Jabimte  'taldm  \\  84  ||.  —  Hieran 
schliefsen  sich  18  foll.,  die  Seite  zu  11-14  Zeilen,  ä  52-62  aksh.,  von  derselben  Hand 
(B)  wie  die  übrigen  Zusätze,  mit  einer  anderen  Recension  von  skandha  XII,  7  — 13 
nebst  den  ersten  31  vv.  eines  14ten  adhydya;  adhy.  7  (l5(;i)  5",  beginnt:  frJg.  n. 
iti  p'tdevibhdgavate  drdda^askamdhe  gdyatrisahasrandmakathanmji  iidma  shashtho 
'dhydyah  \  p-J  Ndrada  nvdca:  p'utam  sahasra)idmdkhyam  ^rtgayatiuphalapradam  \  sto- 

17* 


132  I)i(>  Poesie;   1.  die  epische  Poesie.    B.  die   Puräna,  Upapuräna  etc. 

trdiji  inahoiui((tikarai]t  iiuihdbluhiyakdram  param^)  \\  1  ||  adlnind  crotion  ichdmr)  dikshd- 
lakshaimm  nttanum  \  ..,  —  8  (92)  8",  —  9  (loo)  10",  —  10  (lOl)  12",  —  11  (iio)  15",  — 
12  (73)  17",  —  18  (21))  17",  —  14  briclit  18"  ab  mit:  t|  29  ||  iti sa  mumvarandm  agratak 
p'dvayitvä  sakalanüjamayuhyom  dau  rytnii  etat  purdnam  \  )iatcui\  aiha  rmndsamyham 
vdrdhayitvd  (-  fehlt)  s/uhnvd(?)  caranakmnalabhrimyo  nirjaydmd  ^tha  Sütah  ||  31  (30!)  || 
31  (!)  INI 

1529.      Ms.  or.  fol.  833. 

Das  yttdmdhdtmymn,  pi  Padmapurdne,  in  18  adhy.  Verherrlichung  der  18  adhy. 
des  BhayaiuidyUu. 

48  foll.  (12- 1()  Z.,  a  22-34  aksh.);  —  samvat  1903  pa  1769  vai^dkha  pw  di  14 
nemmra'^)  yiini  ye  v&mdptah  purokita  Krishnardmmn  maydrdmma  Vishnurämma 
Ndndihdi  Kdldblidi  Däviodarena  HkhXtamrn  idam  pustakam  \\ 

Beg.:  C)'iy-  n.  \  yitdmdhdtma,  äkkyate  \  (^auiiaka  uvdai:  Siita  jwa  ciram 
sädho  vadtt  iio  vadatäm  vara  \  asmän  jtvaya  samg,rdvya  kathdm  mokshapraddyinim  ||  1  || 
Siifa  >(":  (itastpuskpasamkd^am  khagemdrdsanam  acyutam  \  faydnam  (Jeshd^dyydydm 
Mahdvishnnm  updsmahe  \\  2  ||  Vydsa  ii°:  Kaild<}afikhare  ramye  sukhdstnam  Saddr- 
^vam  I  papracha  Girijd  prityd  kathdm  mokshapraddyimm  \\  3  ||  Girij'dyd  vacah  p-utvd  pro- 
vdcd  'tisaddpiviim  \  i^vara  k":  kaddcid  dsane  ramye  snkhdstna(yn)  Muradvishkm  ||  4  || 
dnaTndayitn  lokdudm  Lakshmth  papracha  sddaram  \  ('rir  iwdca:  caydhir  asi  duydhdh- 
dfuiii  bhagavan  kena  hetund  ^idddna  ivaf'^varye  jagarnti  sthäpayann  api  \\  5^)  ||  igoara  n": 
iti  devyd  vacah  Qrutvd  Miirahhin  ndma  garbhitam  \  iivdca  clakshnayd  vdcd  vihasya  smara- 
locanah  \\  6  ||  Qr^bhagavän  ii°:  nd  lum  smnukhi  nidrdlu(j-)  nijam  inaheQvaram  mahd  (V)  | 
dri^d  ta(t)ti'äiui  2"  vartinyd  pa^ydmy  amtarnmagnaydh  \\  7  ||  kufdy?-ayd  dhkjd  deviyad 
amtar  yogmo  hridi  \  papyamti  yac  ca  veddndm  sdram  mirndn(;ate  (!)  bhri^am  ||  8  ||  tad 
ekam  ajaram  jyotir  ätmariipa^)i  andmayam  \  akhamdd)iamdasamdohanish\)a.di  dvaitavar- 
jitam  II  9  ||  .  .  .  icrara  n" :  {'rlyah  Qriifi'd  vaco  yukfatn  ifiluisapurahsararn  \  dtmdna- 
gdmintm  drishtim  gttdm  bodhitavdn  jn-ablmh  ||  21  ||  ((Jiain  dimd  pare^äni  pardparavi- 
bhedatah  \  dridhd  fatah  parah  sdksh\  nirgano  nihkxüah  {•Ira/i  ||  22  ||  aparah  patnca- 
vaktro  liam  dvidhd  tasyd  'pi  samstlutih  \  C(d)ddrfhabhedato  ndcyo  'yam  dfrnd  ha  inahe- 
Qmrah  \\  23  ||  gttdyd  vdkyarüpena  yan  nirncchidyate  dridhah  \\  24^)  ||  inadujah  pdQU- 
bamd/i.o  yam  samsdravishaydtrnakah  \  yadabhydsay as ddvegah  (?)  pamcavaktro  rnahe- 
i^varah  \\  ih  \\  iti  tasya  vacah  p'utvd  gitä^dstramahodadheh  \  idam  pararn  vibhedena 
bndhyate  bhavabh'irnbluh  \\  2ö  ||  .  .  ||  27  ||  Qrinu  siip'oiii  vakshydmi  gitdsu  sthitam  dttnu- 
nah  I  vaktrdni  pamca  jdnihi  pamcd  'dhydya.}!  anukramdt  \\  28  ||  daca  bhujds  tathd  cai 
'kam  ndararn  dt) e paddmbuj'e  \  evam  ashtdda ^ddhy dy i (m)  vdnmayi(_)n)  mürtim  aipmr'im 


')  so  auch   vorher  im   Texte  selbst,  aher  mit  v.  2   beginnt  die   Diflerenz. 
2)  vorher:  crotum   ichdrni  bhaijaoan.  '^)  ob  etwa:    »14   number«? 

**)  die   Verszahlen  so  im  Codex.  '>)  blos  ein  Hemistich! 


Padmapuräna  (gitämahätmyam,  (Pesha-Vätsyäyanasamväde  Ramäpvamedha).  133 

II  29  II  jdmiü  j)idnamätreua  iii(ih(ipdfakandpini(^m)  \  (ifrd  dhydyam  indniishyo  kt  <^lokatn 
ardhärdham  eva  ca  jj  30  jj  idthyasyati  suvtedhd  yah  Surarme  'va  sa  mucyate  \\  ('rtr 
uväca:  Sii^artnd  ndmate  deva  kimjdtnjah  kirn  dptavdn  |  .  .  jj  31  jj  crlbliagavdn.  u":  Su- 
sarmd  ndiiia  dininedhdh  shnd  pdpdtrnandm  abhüt  |  andmndyavidäm  vance  viprändm 
kriüxikarmandm  jj  32  ||  .  .  ||  äU  ||  drartayad  yo  yttdnäni  ddyam  adhydyani  ädarät  \ 
p'uhid  mhikumdrebhycdi  pdthtm  cd  'karavam  rmdmh  jj  51  ||  etastniim  (imtare  kaccid 
Vägiiri^  caurakarmakrit  \  mdm  dsritya^e»  fehlt  eine  Silbe) /e  'krtndd  iti  orittani 
ttddhritdtn  \\  52  ||  (ulhydyo'yam  pum''''mndto  yena  pupafamol)hay(iin  |  putdmtarutmdyend 
'snu  mocitaQ  ca  dvijottattiah  \\  53  ||  evavi  anyonyam  dhhdsliya  tan  rndhdtinyam  prasa(;,ya 
ca  I  tejapamto  'm^am  dlurd  muktint  avhodya, (i) pedire  ||  54  ||  fas/ndd  adhydyani  ddyam 
yah  pathe(j  sma^ryata  eva  vd  \  <d)hyaseda(sya')  na  bhaved  bhavdmbhodhir  diirnttarah  jj  55  || 
iti  ^rtpadmapurdne  SatiQwarasamväde  yttämdhdtmye  pr((tham(>  'dhydyah  || 

2(62)8'',  beg.:  crtbhayavdn  i'°:  ddimasyai'vam  äkhydnam  ndiritam  anutta- 
mam  \  p'imi  mdhätmyavi  anyeshdm  adhydydnäm  api  'mdire  \\  1  ||  dakshinasydm 
di^i  ^rtmdn  dstd  dmnäyavedindm  \  pure  Pnramdardhmne  Deva^arme  'ti  vigrutak  jj  2  jj 
schliefst:  trit'iyasydn  (?)  p)-avaksh(i/)dnu  mahdtmyam  api  ce  'mdire  ||  62  ||,  —  3  (63)  1 1*" 
schliefst:  idam  kathdnakam  p-ntm  tUiyddhydyasambhavam  \  craddhayd  tu.  ynahd- 
lakshmi!  sarrdn  kdmdn  avdpnuydt  \\  63  ||, —  4  (38)  13'',  beg.:  catarthasyä  'pi  indhdtmyam 
dkhyäsydmy  adhund  g-inu  \  badarihiam  samutsrijya  yena  kanye  divam  gate  jj  1  ||  und  so 
wird  denn  auch  in  jedem  weiteren  adhy.  eine  Geschichte  zur  Verherrlichung  je  des 
entsprechenden  adhy.  der  yitds  erzählt. 

5  (28)  l5^  —  6  (99)  2o^  —  7  (38)  2l^  —  s  (33)  23^  —  9  (62)  26^  — 

10  (98)  3P,  —  11  (107)  36^  —  12  (62)  38\  —  18  (64)  4P,  —  14  (45)  42\  — 
15  (46)  43*,  —  16  (38)  45",  —  17  (30)  46»,  —  18  (6o)  48",  beg.:  Devy  u."  uktam 
saptada^ddhydyagauravam  bhavatd  p,va  \  satyam  ashtskda^ddhydyamakimdnam 
udiraya  ||  1  |!,  —  .  .  II  53  ||  nityamashtddafddhydyam  japamtam  ddmtatejasam  \  tatas- 
taccaranadvamd(y)e  hähitvd  parayd  mudd  ||  54  ||  .  .  . 

1530.     Ms.  or.  fol.  795. 

Qri  Padmapuräne  pdtdlakhamde  (^'esha-Vdtsydyanasamvdde,  69  adhy.,  über 
das  Pferdeopfer  des  Rdma. 

211  foll.  (ll  Z.,  ä  33  aksh.),  aber  einige  Mal  dieselbe  Zahl  für  mehrere  Blätter, 
so  205  für  5  Bll.,  211  für  zwei:  —  ohne  Datum. 

Beg.:  II  fng.  n.  \  närdyanam^')  namaskritya  naram  cai  'va  narottamain  \  devtm 

sarasvattm  Vydsam  tato  jayam  udirayetW  1  ||    Vydsa  uvdca:  tatah param  dharddhdram 

prishtavdn   bhujage^vardm  \    Vdtsydyano  munivarah    kathäm   etdm  swiirmahin  \\  2  \\ 

Vdtsydyana  uvdca:   (^eshd  \eshdh   kathds   tvatto  jagatsargalayddikdh  \    hhügolag.  ca 


1)  cf.  den  Eingang  des  MBhdr.  Barioanga  etc. 


134  Die   Poesie;   1.  die  episciie  Poesie.    B.  tiie   I'iirAna,  Upapuräiia  etc. 

khagola^  ca  jyotlQcakromnirnayah  ||  3  ||  inahattattvndiirishthuhp  pritJuik  tdttvavirw'- 
naymn  \  nänä  rdjacariträni  hitkitdni  tvayd  nfu/ha  ||  4  ||  Si) rytn-an^abhavdndm  ca 
rdjndm  ciiri/ratii  adbhutam  \  tatrd  '7iekamahdpdp(i/ia/ii  /{ätiia kc thd  kritd  \\  b  \\  taxyn 
virasya  Rdmnsya  hayamedhakathd  Qrutd  \  samkshepato  inayd  ti^tttot:  tdm  Ichdini 
savistardm  \\  (>  ||  yd  frutd  smnsmritd  co  'kfd  mahdpdtdkaJidrini  |  cimtikirf/inji/dddf/'l  ca 
})h(tkt(icittapratoshadd  \\  7  || 

adky.  1  (41  vv.)  3''  Bayhundthu-fya  Bharatdvdsa  N am d i g rd iiia dar^aiio  vdma, 

—  2  (40)  ö**  rdjadlidmdar^xino  n.,  —  3  (34)  7"  liayhwidt/ui^ya  pnniprave(^u,  — 
4  (54)  9''  lokasya  liaghundthardjydbhisheko ,  —  5  (42)  12''  Rdmdt;v(nnedhe  Ayasti- 
samdgamo,  —  6  (43)  H""  Rdvanotpatti,  —  7  (3«)  16''  Rdvanotpattmpattikat/umo,  — 
8  (37)  18''  Rayhundthasyd  'gastyopade^o,  —  9  (ti3)  21''  sarvadharmanirüpanam ,  — 
10  (73)  25''  Qilnighnasikshd,  —  11  (84)  29"  hayamocano,  —  12  (86)  SS**  Kdmdksho- 
pdkhydnam,  —  13  ((w)  37"  Qatrughndhiclmti'dpiiriprave^o,  —  14  (<iö)  40"  Cyaraito- 
pdkhydne,  —  15  (54)  43"  Cyavanasya  tapohhogavarnano^  —  16  (ö3)  45''  Cyavanaid- 
^rame  hoyaganumam,  —  17  (8l)  49"  vrdhmaiiasaindgai)w.  —  18  (19  Cod..  3(f) 
50"  vrdhmanopadeQO,  —  19  (20  Cod.,  Mi)  53"  Ratnagru'asya  Hrfhapraydnam,  — 
20  (21   Cod.,  >)2)  58"  (jallakitn&hdtm.yam.  —  21  (22  Cod..  4s)  60"  utimnydsidarQano^ 

—  22  (23  Cod.,  (;3)  63"  Ntlagirivanuatanu  —  23  (24  Cod.,  8s)  68'  rdjapiitrarijayo, 

—  24  (auch  Cod.,  (io)  70''  Puahkalavijayo.  —    25  (35)  72"  Siirdhusainya^amdgamo, 

—  26  ((i!))  76"  gaddyndd/unp.  —  27  (4s)  78''  Citrdmgavadho.  —  28  (75)  82"  ('att-ii- 
ghnavijayo,  —  29  (53)  85"  (Jatrnghiia  Siild/ui  hlwpayoh  parasparasamyogo.  —  30  (77)  88" 
Satyavaddkhyätiam,  —  31  (57)  91''  Satyavaddkhydiuun,  —  32  (äd)  93"  Satyavadvagayn- 
dgamo,  —  33  (63)  96"   virdndm  pninjndkathaiio,   —   34  (82)  100"    Qitrug/mamjayo, 

—  35  (70)  104"  dranyakopdkkydiKiiji.  —  36  (93)  108"  Rdmacaritrakathanam,  — 
37  ((h)  112"  iimneh  sdyitjyarnuktiprdpti,  —  38  (63)  115'  j<i/ainad/iyd((  dhaya- 
p7-dpti,  —  39  (58)  118"  hayagrahanam,  —  40  (57)  121"  yiiddhan/^cnyo,  — 
41  (33)  122"  Piishka/arijayo,  —  42  (7l)  126"  ebenso,  —  43  (62)  129"  O'triighna- 
pardjiiyo,  —  44  (8I)  133''  derayiiddham .  —  45  (6(>)  136"  RdmuMiituigamo,  — 
46  (38)  138"  hayaprasthdnam ,  —  47  (56)  141''  (;dpakirtanam,  —  48  (47  Cod..  7(i) 
145"  lutyonirmiikti,  —  49  (48  Cod.,  68)  148"  hayagrakanam.  —  50  (49  Cod., 
57)    151"    Arngadasya   dutahHivdkya(iii) ,   —  51  (50  Cod.,  7l)    155"    Pn.shkaiamocano, 

—  52  (51  Cod.,  6!i)  158''  Sinrathavijayo,  —  53  (52  Cod.,  37)  160''  Raghiaidthasamd- 
gainayogo,  —  54  (52  Cod.,  37)  162"  hayabawdiianam,  —  55  (53  Cod.,  71))  166" 
cdramrikshanam,  —  56  (54  Cod..  64)  170"  Bharafavdkyam,  —  57  (55  Cod.,  6i))  173" 
rdjdkaprdktaiHrjanviakaduniam,  —  58  (56  Cod.,  78)  177''  (uimgdd(ir<;aiiain ,  — 
59  (57  Cod.,  87)  182"  KiiQa-Lavosya.i\{tpatti'i).  —  60  (58  Cod.,  67)  185"  {Jatm- 
ghnas-ya  Kdyajit  {Kd/a")sendnimaraiiam,  —  61  (59  Cod.,  63)  188"  Hauümatapatana(in), 

—  62  (60  Cod.,  47)  191"  Lai'anmrchana(m),  —  63  (61  Cod  ,  79)  195"  (^^itrngkna- 
murcluniam,   —    64  (62  Cod.,  si)   199"  sawyajivanam,  —    65  (63  Cod.,  81)  204" 


Padmapuräiia  (Qpsha-VätsyA)  aiiasainväde  Rätna^svainedha);    Väyupuräna  (inänitotpatti).     135 

Sinnati,  —  66  (64  Cod.,  :i8)  205"'  R<tghnndthdcvamedhe  LahhvHinanirdefo^  — 
67  (65  Cod.,  87)  206''  li(iui(h/mia(/d)imn:  v.  8.  4  fehlen,  und  ist  dafür  Platz  gelassen; 
es  ist  hier  eine  grofse  Confiision  im  Texte:  fünf  Blätter  sind  205  paginirt,  von 
denen  das  eine  nur  7  Zeilen  auf  '  hat,  während  "  ganz  leer  ist,  —  68  (66  Cod.,  87) 
210''  yajimprärambho,  ■ —  (59  (67  Cod.,  39)  211"'  a^vamedhasamupti 

1531.      Ms.  or.  fol.  840. 
^nVdynpiirdne  iiu'initDtpatlih,  in    \4-  adhydi/a. 
44  foll.  (y  Z.,  ä  27  aksh.):  ohne  Datum:  sehr  gut  geschrieben. 

1  (83)  3''  vdyoQ'  tt)tpattau\  heg.:  ||  crtg.  n.  \\  Naimishe  Nivmhakshetre  (^ati- 
nakddyd  rmmiQvardh  \  L oma hur shanam  dsmam paprichuh  parayd  iruidd  \\  1  ||  rishaya 
ncnh:  sidasiita  mahdbhdf/a  jhui  tvam  ^aradah  Qatam  \  crdvitd(Jf)smo  rayam  vidvan  kathdh 
parainctpävandh  \\  2  ||  devdndm  ddnavdndm  ca  yakshdndni  atha  raksluisdm  \  pi^dcora- 
gandgdnäm  snmbhavah  kaf/ätas  hiayd  \\  3  ||  na  vdyoh  kathito  'tpattiQf)  sarvulokefvara- 
sya  yd  \  tdm  kMaya  vi^dläksha  1 ) aity ey asy a  mahdtmanah  \\  4  ||  Ditydh  pntrah  katham 
täta  d&wati>am  Hpajagmiväu  \  stat  kirtaya  viQeshena  vismayo  'sti  mahän  hi  nah  \\  5  || 
P'uhm  teshdm  hi  vacanam  Sütah  pi-ovdca  sddaram  \  nainaskritya  muntnt  sarvdn:  p'ilya- 
täm  dvijasattamdh  \\  G  ||  pitrdnavishayac  cd  'yam  kafluiydini  yafhdcnitam  \  Vydsasya 
vacanät  sarvam  kathaydmi  suvistaram  ||  7  ||  imrd  kritayuge  viprdh  Sanakddyd  muni- 
gvardh  \  brahmano  mänasdh  putrdh  sarveshdm  api  piirvajdh  \\  8  ||  jagmur  Vaikumtha- 
tn'layam  darcandkdmkshino  Hareh  \  dvdQfjsthair  nishiddhds  te  dvdre  tadd  riishtd  maha- 
ttardh  ||  9  ||  ^qmr  dvdranisheddhdram  Jayam  ca  Vijayam  tathd  \  yuvayor  vishamd 
bnddhir  varteta  dvdraväsinoh  \\  10  ||  )ia  yatra  vishamd  buddhir  indyate  Vishnumamdire  \ 
tasmdd  bhavetdm  usuran  durdharaxi  lokakamtakau  ||  1 1  ||  Vishnand  nihatau  bküyo  prdp- 
syetdm  nijafinamdii'am   \    janmabhis  tritayair  mndhau  vipramdnavihansakan  \\  12  || 

2  (33)  6"  rddavddityamdhdtmye  (so  bis  5),  —  3  (4(i)  9",  —  4  (32)  11\  — 
5  (69)  16'',  —  6  (42)  20"  mdrutotpattau  (so  bis  14),  —  7  (29)  22",  —  8  (38)  25% 
—  9  (37)  28»,  —  10  (56)  32%  —  11  (31)  35%  —  12  (28)  37^  —  13  (49)  41%  — 
14  (47)  44'';  schliefst:  bhdskaro  'pi  saindgatya  Haninnamtam  mahdbalam  \  Sugrivasa- 
civam  cakre  bahmndnapurahsaram  \\  42  ||  Rdvanasya  imdham  kdmkshan  Kishkimdhyd- 
nagarain  )iayat  |  Rdiiiasdhdhyam  aninchan  plavagäudm  adhiQvaram  \\  43  ||  Amjani^'dpa- 
ninnnktd  Rdmadarcanato  'bhavat  \  nihate  Rdvane  dushte  prdptardjye  Vibhishane  \\  44  || 
etat  sarvam  samdkhydtam  yat  pvsLshto  'ham  purd  dvijdh  \  Hamhnamto  'mahdjanntu  kathi- 
tam  hi  yothdQnitam  ||  45  ||  yam  frutim  sari'apdpebhyo  mucyate  sarvapdtakaih  \  vyddhito 
inucyate  rogdt  dhandrtht  dhanavdn  bhavel  \\  46  ||  p'utve  'ttham  Svtapntrdn  munivarani- 
kardh  püjayämcakrire  tarn  bhaktyd  bhaktam  prasanndh  punar  api  sukathdm  prashtu- 
kämd'prasiddhdm  (für  "mdh  apra"l)  \  labdham  ^akretia  punstvam  punar  api  imiditah 
kena  jdtah  kripdhdhe  samdeham  cittasamstham  nirasaya  nikhüam  tvatpaddhjam  natdh 
smaQi)  II  47  || 


136  Die  Poesie;   1.   die  episclie  Poesie.    B.  die   Piiräna,  Upapuräna  etc. 

1532.      Ms.  Ol-,  fol.  920. 

Skandapurdne,  /> ra /nn o f / a ra khanda,  22  iidhydya. 
95  foll.  (ll  Z.,  h  3s  <iks/i.);  atke   1713  mdgha  v<t  7  rain  sa. 

1  (7l)  4'',  beg.:  p'tg.  n.,  (^rtguruhhijo  n .,  jyotirmdt)'asvarupdya  iiirmalajndnarnpine  \ 
iKiiiitih  fimya  nitydya  samastayunavnttaye  \\  1  ||  ris/itn/a  vci/j:  ilkhydfani  /i/uira/d  Süta 
vishnor  mdhdttnyam  uttamam  \  smnastdghaharcun  piniyam  samdsena  p'utom  ca  tat\\  2  || 
iddiiim  p'otuin  ichdino  mdhdttnyam  tripur(idiHsh((ff  \  tadbha ktdndm  ca  vidhdtmyam 
afeshdyhahairnn  param  \\  8  ||  Uuimamtrdndm  tadvratdiidm  tafpnjdydf  cusattama  \  tat- 
kathdydc  ca  tadbhakteh  prabhdvam  annvarnaya  \\  4  ||  Siita  uvdca:  etdrad  era  mart- 
ydndm  param  p'eyah  sandtanam  \  yad  ii^varakuthdydm  ro  jdfd  b/iaktir  ahetiikt  |1  5  || 
atas  tadbh  a  ktilecasya  mdhdtmyam  rarnyate  mayd  \  .  .  IIÜ  II  •  •  II  7  ||  tatrd  'dau  japa- 
yiijiiiisya  phitlam  si'astyayanaiji  imdiat  |  ^airai/i  s/nidak.s/ni rc m  diryam  mamt'am  dhiir 
inaharshayah  \\  8  ||,  schliefst:  iti  cnskamda"  brnhiiiotlura"  c i i'n pamcdksha )■&>' idyd- 
midiim-dfanjaiunji  iidmc  pfii/linmo  'dliydyah  jj,  —  2  (l4)  11''  (TokarnaiiKihmki-iinianam; 
beg.:  Suta  itrdca:  af/id  ' iiyad  api  rakshydmi  mixlidtmyam  tripiir(i<lvi!<hidj  ,,  —  3  (l'il)  1(S'' 
pi'acaturdapnudüvi-kvarnanam-.  rdja  't-dca:  kini  drishtant  /i/iiiratil  br(dninnni  d^caryam 
pafhi  liilra  rd  |  .  .  ||  1  ||  Gautatiut  n"  (iokarndd  aham.  dgacliaii  .  .  |  .  .  labdhavdn  vi- 
■nudam  sarah  ||  2  ||,  —  4  (.')2)  21"  (^'h-apiijdmahiw&rarnanam;  Snta  n" :  lihiiyo  'pi 
(^ivamdhdtmya IV  vakshydini  .  ..  —  5(82)  24"'  (.\i.nij)rados/ia)tiahiim\i-(ir)i(nuim:  Si'ita 
>(" :  (Vro  (jitnth  (_'iro  dercd)  {.'u'o  baindhnh  (;anrlndm  \  (^'Iva  dtmd  (Jira  jircd)  (^'ivdd 
iitiyaii  /Kl  ridyateW  1  |l,  —  6  (79)  28"  pradoshamahhnkvarnanam;  rishaya  vaih:  yad 
iiktam  bhariitd  Siitn  hkiIkkI  dkhi/diiinn  ndbliiitdin  j,  —  7  (l'><>)  35"  pradoühainahimdnn- 
i'itrniniiiiji :  Si/fa  ii" :  ifij  iikt\(i  nninnid  sddhrt  sd  ripraraiiitd  pimii/i  |  tarn  praiiamyd 
'tha  piipracha  (^'uHtpvjdvidlieh  krumaiii  \\  1  ||  (,\i iikI 1 1 yn  ti":  jxikshyadriiye  frayodacydm 
itirdhdro  bhared  dird  |  .  .,  —  8  (iTü)  43"  soiiiardrarradrmdhdtmye;  Süta  a" :  iiityd- 
namdaiiKiyam  cdmtaiii  ini-rikdipam  inrdinaytnii  \  C n'ata(i)tiiam  anädyamtam  ye  vidus  te 
param  yatdli  ||  1  || ,  —  9  (iH)  47"  slmamtuiydh  prabhdrakathanam;  rishaya  vcah: 
.^•ddha  Si'ita!  .  .  |  dkhydiiam  paiiar  auyac  ca  ricitram  raktum  arhasi\\  1  ||  Säta  ni'dca: 
Vidarbherishaye  piirram  dsid  eko  drijoffamah  |  Vedamitra  iti  khydto  .  .  ||  2  ||,  —  ity 
etachivabhoktdydh  simamtiiiydh  iiripastriya.h  \  prabhdrah  kaÜiifah  ^'ambhor  indhdtmyam 
ajii  rarnitam  ||  93  ||  bh'iyo  'pi  (^'ivabhnktdndm  prabhdvam  .  |  .  .  rarnayishydmi .  .  ||  94  ||, 
—  10  (9:^)  51"  Bhaxlrdyiir-dkhydue;  Säta  a" :  ricitram  {j'ramdhdtinyain  v.  praceshti- 
tam  I  r.  Qivabhaktdndiji  r.  pdpandcanam  \\  1  ||  Avamtivishaye  kaccid  brdhmaiio  Mam- 
da  rd hrai/ah  \\  2  ||  babhiira  .  .,  —  11  (iSii)  53''  Ri)>habIujpade^o\  Säta  ii" :  Piinya/d  luhna 
yd  vep/d  mayd  pärram  iiddhritd  \  (^ivabhaktdrcandt  punyd  tyakfrd  pärrakaleraram  \\  1  || 
Camdrdmyadasya  sd  bhäyah  stmantinydm  ajdyata  |,  —  12  (4.s)  57"  {'iravarmakatha- 
nam;  Rishabha  iwdca:  naiiiaskritsCi  iiadiddei'am  sarravydpinam  ip-aram  \  rakshye  pvn- 
iiiayam  varina  .  .  ||  1  ||   zwischen   v.  27   und    2«    ein    langer  naiiiaskdra   in  Prosa,  — 


Skaiidapuräna  (brahmottarakhanda),  —  Agvaghosha's  Buddhacarita.  137 

13  (87)  6U''  Bhadnhjurvwäha;  Süta  ii" :  Da^ärnddhipates  tasya  vajrahähor  maht- 
hhujah  I  bahhvva  cah-iir  halamn  rdjd  Mag  ad  ha  rat  tatah  ||  1  ||,  —  14  (78)  64"  Bhadrd- 
ynr»rdlidt))ii/€;  Snfa  v" :  prdptasinhdsano  riro  B/mdrdij)ih  sa  xialupatih  \  . ., — -15  (7o)  67'' 
hhastnaitiahatniya/iailuüiam;  Suta  n" :  Rishahhasyd  'nubhdvo  'yam  varnitah  Qiva- 
yoginah  \  atliä  'nyasyd  'pi  vakshydmi  prabhdvani  Qirayoginah  ||  1  || ,  —  16  («l)  71' 
bhasmamdhdtmyakat1uinam\  Vdrnadeva  h"  pnrd  Mamdai'acailemdre  .  .  ||  1  ||  kuhignirtidro 
bhagavdn  kaddcid  vicvavamditah  \  samdsasdda  bküfecah  svechayd  paramefvarah  ||  2  ||,  — 
17  (63)  74"  ohne  Titel;  rishaya  ücuh:  . .  ||  2  ||  Sufa  u":  craddhai'va  sarvadharmasya 
mäte  V(?  .  .  II  3  II  craddhayd  bhajatah pimsah  cilä  'pi  phahidäyim  \  mürkho  'pi  piijito 
bhaktyd  gunir  hhavati püjitah  \\  4  ||,  —  18  (8l)  77"  Umdinahe^uaravratdcaratiam;  Süta 
i(" :  athd  liain  .mmprai'akshydmi  sarvadharmottamottaviam  \  Umdmahefvarani  ndma 
vrotam  .  .  j|  1  ||  Aiuirttasambhavah  kagcin  ndiimd  Vedaratho  dvijah  .  .,  —  19  (loi) 
81''  (^draddkhydnam ;  Süta  n° :  evam  mahdvratam  tasydc  caramtyd  gurnsamnidhau  | 
samvatsaro  vyatiyäya  . .  1|  1  ||,  —  20  (9l)  85''  riidrdkshamahimdnuvamanam;  Snta  ?«": 
atha  7-adrdkshamdhdtmyam  varnaydmi  samdsatah  |  .  .,  —  21  (88)  89"  Rudrajapä- 
bhishekamahimdnuvanumafn;  Süta  u" :  evam  brahmarshinä  proktdm  vdntrn  .  .  \  dkarnya 
mndito  rdjd  prdmjalih  punar  abravit  ||  1  ||,  —  22  (l39)  95"  pardnaQravanamahimämi- 
varnanam;  Süta  u" :  evam  fwatamah  pamthdQ)  Qivenai  'va  pradar^itah  |  .  .  ||  1  ||  atha 
dioinedhasdm  pünsdm  vedeshv  dnadhikdrindm  \  strindm  dvijdtibamdhündm  sarveshdm 
ca  ^artrimim  ||  2  Ij  esha  sädhdranah  pamthdh  sdkshdt  kaivalyasiddhidah  |  . . 

1533.     Ms.  or.  oct.  393. 

Fragmente  von  Acvaghosha's  Buddhacarita^^,  in   17  sarga. 
144  pagg.,  in  lat.  Umschrift  von  S.  Goldschmidt  (vermuthlich  aus  Paris  D  106). 

Voran  geht  eine  Inhaltsübersicht  über  die  Original -Handschrift:  1  bhaga- 
vatpramti  bis  fol.  8",  2  11''  antahpiiravihdra,  3  15''  samvegotpatti,  4  20"  strtvidyd- 
tanaQ),  5  26''  abhimshkramana ,  H  30"  ('handakanivartana ,  7  34"  tapovanapraveca, 
8  40''  antahpuravUdpa ,  9  45"  kxmdrdnveshana,  10  48"  Qrenydbhigamana ,  11  53' 
kdmavigarhana ,  12  59''  ArddadarQana,  13  64"  mdravijaya,  14  69"  abhisamhodhana- 
samstava ,  15  75°  dharrnacakrapravartanddhyeshana,  16  82"  dharmacakrapravartana, 
17   87"  Lumbintydtrddika. 

sarga  1  (95  vv.),  beg. :  om  tiamo  rutnutraydya  \  griyani  pardrdhydm  vidadhad 
vidhdtj'ijit  tavio  nirasyann  abhibhütabhdnubhrit  \  nudan  nidddjam  jitacdrucandramdh 
sa  imndyate  'rhaiui  iha  yasya  no  'pamd  \\  1  ||  dsid  vi^dlonnatasdwdakshmyd  payo- 
dapafiktye  'ra  parUapdr^vam  \  ndagradhishnor  gagane  'vagadham  pnram  inaharsheh 
Kapilasya  vastii  ||  2  ||,  —  2  (v.  1-39),  beg.:  d  janmano  janiiui  jardntakasya  tasyd 
"bnajamfd  "tmajitah  sa  räjd  |  .  .,  —  8  (v.  l-LS),  beg.:  tatas  tu  rangdvacarah  sa  ditr- 


')  dieser  buddhistische  Text  mag,  da  er  ganz  allein  steht,  hier  auch  seine  Stelle  finden. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  18 


138  Die  Poesie;    1.  die  epische  Poesie.    B.  die  Puräna,  Upapuräna  etc. 

mands  .  .,  —  12  (ll7  vv.),  beg. :  kiht/t  sumavilulrasya  muiier  Ikshrdkncundruindh  \ 
Arddiisyd  '\ramam  hheje  vapushä  pvjayann  iva  ||  1  II,  —  13  (v.  l-7(>),  beg.:  tasmimQ 
ca  hodhdya  kritapratijne  rdjarshivan^aprahhave  mnharsluvi  \  tatra  prmnshte  praja- 
harsha  lokas  tatrd  ''sa  soddhannaripns  tu  Mdrah  jj  1  II,  —  17  (2i)),  beg.:  (Yikya- 
sinhoditam  dharmamahdtmakain  brahmamnkhydsurä  bodhisatväs  tapasyäh  .  .  . 

1534.     Ms.  or.   oct.  347. 

Die  Mayaryakti  des  Kris/inaddsam/Qra,  eine  Streitschrift  zu  Gunsten  der 
Maga,  resp.  der  (Vtkadripiyn-brdhniana,  in  vier  Capp.:  s.  Monatsberichte  der  Berl. 
Akad.  der  Wiss.  Juni  1879,  p.  446  fg. 

24  pagg.;  sehr  zierliche  Abschrift  eines  samvat  1920  geschriebenen  Originals, 
die  ich  der  freundlichen  Vermittelung  von  R.  A.  Lloyd,  Gov'  Inspector  of  Public 
Instruction  NWP,  Lucknov^'  verdanke;  —  beg.:  suryan  natvä  trisamdhyam  hari-hara- 

vidhayo  ...  ■■. 

1535.  Ms.  or.  oct.  348. 

Zwei  weitere  Texte  gleichen  Inhalts,  s.  Monatsberichte  der  Berl.  Akad.  der 
Wiss.  1880,  p.  27  fg. 

a.    Sdmvavijaya,  in   15  Capp.     129  pagg.;   moderne  Abschrift  (wie  eben). 
1  (53)  8,-2  (33)  12,  —  8  (33)  16,-4  (55)  24,  —  5  (62)  32,  —  6  (53)  39, 

—  7  (30)  43,  —  8  05O)  51,-9  (44)  57,  —   10  (47)  64,  —   11  (57)  72,  —  12  (94)  85, 

—  Vd  (116)  100,  —  14  (67)  109,  —  15  (ungezählt)  129.  —  Beg.:  pr«/.  n.,  ekada 
Naimishäranye  rishayah  ^hunakddayah  |  — 

b.  die  Nirnay adipikd  des  Yadundthamip'a,  abgefafst  samvat  1900,  be- 
stehend aus  i)  der  KhaJaraktracapetikä  des  Rdjava//al//ia  Qj\a  i.  19''),  -i)  einem 
Gotrapravaranirnaya  19''  bis  22",  3)  einem  Caranavyuha  22" — 26";  dazu  noch 
4)  Auszüge  aus  der  Magavyakti  bis  27";  —  s.  am  a.  O.  p.  49.  51  fg. 

27  folL:  moderne  Abschrift  (wie  eben). 

1536.  Ms.  or.  fol.  794. 

Das  p-i Pi-apanndinritam  Rdvtdnujacoritram  (oder  "ritani),  in  90  (tdliy.  S. 
Bdjendra  Lala  Mitra  Notices  of  Sanskrit-Mss.  5,  3-19  (1879). 

193  foll.  (11  Z.,  ä  40  aksh.):  ohne  Datum,  da  das  Schlufsblatt  fehlt,  193" 
bricht  resp.  in  dem  Titel  des  letzten  Cap.  ab;  —  auf  T'  (geschwärzt)  mit  gelber 
Dinte:  Kdsmäthaknlodbhütam.  ^rt^athdrip-dddp-ayam  \  Sitdrdmdrya^dstrajnam  vamde  sad- 
giinasdgaram  ||;  —  Incorrect;  nur  sehr  sporadische  Verszählung  im  Innern  der  adhy. 

Beg.:  p-i)mate  Rdmd?iiijdya  narnak  ||  p4ramyardjapadapamkajardjahanmm 
Rdmäniijdryapadapamkajabhrimyardjam  |  p4(^ailavan^akalagdmin(dhipwiiacamdram 


1)  vorher  einige  Zeichen  nach  Art  des  Jat«a  -  Diagramms  s.  bei  1426.  1464. 


Magavyakti ;  Sainvavijaya;  Nirnayadipikä;   Prapatinämritain.  139 

^rt  RamganäthagiDinn  (üwaham  a^irai/mnah  \\  1  ||  viithydvudmadämdhashndhura- 
»n(dhdmmri()nbha/>inpl)hastha/i-  nirljhedodUuwa(}uktimauktik'anumej)r<i{°nehl)cHbhri- 

kritdbhrasthalih  \  m(j)turkasj)hnr(id(itymlagranrivaro(^nakharol^  veddmta^ailäcritah  frt 
Bdmänujakesart  vijayate  proddamdaiHkrtditah  ||  2  ||  KauQikdnvayasamhhiitam  kd- 
rimyduiritasdgaram  \  Nrisinhäcd^yatminymn  Rämdnuj aguriim  bhoje  \\  l  ||  nä  'dht- 
tä)ii  ca  cdsti'dni  na  kri'tam  gnrupüjanam  \  vakshydmi  kripayd  vishnor  anugrihnamtii 
defikdh  \\  4  ||  imdirdramaiiam  devam  ibhafailanwdsinam  \  vivasvatkotisamkd^am  deva- 
rdjaiii  (iluiiji  bluije  \\  5  ||  asti  Vaiku nttlumaga rani  sarvalokeshu  vigrutarn  \  nityamnktais 
sevyamdnam  Vishnoh  pntikaram  gubham  \\  navaratnasamdktrnaih  prdkdrair  npacobhi- 
iam,  —  2"  .  .  tanmadkye  sumahdvdhuh  phanirdjo  mahdvalah  |  .  .  .  dwyacamdanaliptdm- 
yah  pttdmvaradharo  ynvd  . .  schlielst:  phanirdjah  prusanndimd  bhüinydm  cakre  3''  inanas 
tadd  \\  51  II  iti  p-tprapaund^nrite  Rämdnujacarite  Vo/ikiimthardj a Phanirdja samvddo 
ndmo  praduüiio  dkydyah,  —  2  (ö8)  b^  Rdyndnujdrydvatdrakathanam ,  —  B  (*il)  8" 
bndimardkshasamocanam,  —  4  (44)  G*"  YddavaprakdcaGamgdydtrdydin  Gomddranye 
RdmdnujdryavisarjcDKüp,  —  5  (55)  12"  Kdmctpiirndjnayd  devardjdya  cdl&kaküpasalila- 
samarpanam^  —  6  (3l)  IS"  Gobimdasya  Kdlahastinwdso ,  —  7  (37)  14''  Rdnuhmja- 
darcandrtham  Kdmcim  prati  Ydmnndcdrydgamanqm,  —  8(24)  15''  kayydsa{y> kapydsya«)- 
p'utyarthavicaro,  —  9  (95)  19"  Vdmimdrydmtimadafdydtn  tasyd  'mkucitdmgulmiocanain, 

—  10  (7l)  22'  devardjdt  shndarthasamprdptir  ndma,  —  11  (6l)  24"  devardjdjnayd  niahd- 
pürnd<;rayanum ,  —  12  (7l)  20''  bhdrydvisarjanopdyasiddkh-  ndma,  —  18  (44)  28" 
Rdindniijdryasya  turydcramapravefo,  —  14  (7l)  31"  Kürega-Yddavasamvdde  vidamu- 
pa(vislvnunipaf)tat{f)vu)iir7iuyo,  —  15  (42)  32''  varada(^ajd(rdjdf)jnayd  yatiräjdp^ayanam, 

—  16  (55)  35"  Ramgardjdya  yatirdjasmnarpcmam,  —  17  (72)  37''  Rdinannjasya  vibJmti- 
dvayädhipatyam,  —  18  (87)  41"  bhun(siirif)  cri  (^ailupürna  Govimdasya  inalulsamvddo, 

—  19  (72)  44"  Gobimddryosya  Qrt  Qfilapumdfrayanam,  —  20  (44)  46"  mamtropa- 
degdrtham  Gosht(hytpnrdbhigomanam ,  —  21  (60)  48"  kathamcit  Gosht(Ji)tpurmikri;pdlabdha- 
inamtrardjabhvripraddnam ,  —  22  (55)  50''  Ddscürithi-Kiirecdbhydiii  caramagloko- 
padego,  —  28  (55)  52''  Rdmdmijdryasdrthopadeco ,  —  24  (33)  53''  Yatimdrdya 
vishdnnddipraddnam,  —  25  (69)  56''  yajnamürtipardjayaw,  —  26  (45)  58"  jndnasdra- 
prameyasdragramthmmlvapaQtliadiHtyayärmdiiam,  —  27  (74)  61"  ashtasahasrdkhyngrdme 
kdfydsardm-d.  Varaddcdryugrihe  RdindHujäcdrydrddhanam,  —  28  (44)  62''  vaifyasya 
i^Ti  VaishnavutiKisiddlür ,  —  29  (5»)  65"  Vitthaladevanripate  Rdiiidmijdgrayah ,  — 
30  (74)  ö?""  bhvri  (simf)  (^aüapnrndcdrydc  caturvi(n)gatiprakdrena  Rdmdyanärthacra- 
vanam,  —  81  (60)  70"  Gobirnddi-yasyd,  catiirthdgramasvtkdvQ,  —  82  (35)  71''  Vodhd- 
yanavn(J)tiiirkidniisärma  fnbMshyamrmdnakathanam,  —  88  (35)  73"  kuramganagari- 
piirndya  mixmtraratnopadeQo,  —  84  (34)  74"  digvijayakathane  gdraddpithainvudhapard- 
jayd  ndma,  —  85  (37)  75''  jaganndthaka  Rdmdnujdryasamvddo ,  —  86  (45)  77''  f.n 
Kitrma  fnVemkatdcalamrvdhakam,  —  87  (40)  79"  Kuregasya  sarvasarnpatparitydgti- 
]mrvaka(m)  QnRomganityavdsi  ndma,  —  88  (47)81"  p^lPardcarama(bha)ttdryddyavatdra- 


140  Die  Poesie;   1.  die  epische  Poesie.    B.  di(^  Puräna,  Upapuräna  etc. 

kathdydm  pri  Yihmüiäryammwrathatrayap'iWanam,  —  39  (59)  83"  prt  Pard^arabhattäi-yor- 

vivdhädikathanam,  —  40  (6C)  85"  Dhanurddsa  Kanakdmganayor  Yatirdjakripdlahdha- 

^rtvaishnavasiddhir ,  —  41  (<J9)  87''   DhanurddsaHeindmganayor  (/imakritotkarshapra- 

katanam,   —  42  (28)  89"  f/nror  )nokshopdyatvaj)rakdQanam ,   —  43  (liti)  91''    Kruni- 

kanthalolardjanirmdnahetukathcmam.,  —  44  (ö3)  93''  Krmikmühavyäjena  pa^civiadeca- 

gamane  sanvtcinardo(fva?)pdka^ishyakritdrca)min,  —  45  (66)  96"   ('edd(/dm?)ca/dmvä- 

hharthiQi)  pamcasamskdrasamyahr ,    —    46   (63)   99"    V(mddhapard)üyak<ithanam,    — 

47  (lOO)    103"    DlUmagardt^   pHltgapiitryd   saha   Sanipatsniasya    ddd(ivdd)-i(}'dd'')pra- 

tydganuütam,  —  48  (8«)  107"    Yudavddrau  DlUtfaputrykrtham   Sampatputrasya  pra- 

tishtQi)dpanakathanam,  —  49  (37)  108"  KvrandthaKrimikamthakathanmn,  —  50  (30) 

110"  Kitregasya  Snmdardcakmivdso,  —   51  (83)  113"   Vemkatdcaladakskinabhdgasthdne 

CitrakutatillaQya)Govimdardjapratisht{hytp^^^^^^  —    52   (37)   115"    Küregasya 

netrasampräptih ,  —  53  (ä4)  117"  GoddbJmhtaprapüranddikathanam,  —  54  (4.i)  118" 

Rdmdnujdshtottaväta(Qata?    resp.    wohl    rapataf)varnana))K    —    55   (4(i)    120"    Am- 

ghra{dht'a)ptmiamähdttnyakathanam,   —    56  (40)  121''    AiHimtdryapmbhdvavamanam, 

—  57  (05)  124"   Kure^ucaramada^dvarnanam,  —  58  (öo)  126"   KvreQasya  parama- 

padaprdptir,  —  59  (67)  129''   Bamgefdd/prakdQitam  Rdmdiiujavaibhtvavamanam,  — 

60  (76)  132''  PurndcdryaprakaQitaijn)  Bdtndnujcauüb/iavavarnanam,  —   61  (88)  136" 

Kürega  Ddfarathyddiprakdfäam  Rdmdnu"  (wie  eben),  —  62  (54)  138"  Rdmdnujasya 

sarvagunatvamvarnanam,  —  63  (34)  139"  dcdryavmbhavavarnancnn,  —  64  (145)  145" 

caramad^'dydtn  ^ishyajandya  catnhsaptativdkyopade^o,  —  65  (53)  147''  (^nblmtanagart 

p-i  Rdnidnitjdccd(jdryd?)imtdramdhdtniyava7m(i)un)}  (Bl.  149  steht  nach  151), —  66(35) 

149"  p-^tVaishnavavarnanam ,  —  67  (36)   150"  Rdmdnujdryaciimiiuidanii'arniüiam,  — 

68  (35)  151"  hhattdryavijaye  veduTnhvnttdmtuinkailuouap ,  —  69  (-29)  153"  bhattdrya- 

vijayam  iidimt,  —  70  (29)  154"  redamtine  nikhi/drthopadefo,  —  71  (53)  156"  Agastya- 

Vipakarmarior  anyouyafdpdvdpti,  —   72  (67)  159"  hhattdryaveddmtmimvdde  Drdvidd- 

nuuhjavaibhakta.kathanan} ,  —  73  (29)  160"  bhattjVvdde  p-i  Godddivy(isnnyun'd(pHr')- 

cdryavurnanam,  —  74  (44)  162"  bhatUVvdde  Vaikumthapuravcrrnanmn,  —  75  (46)  163" 

bhaiUV'vdde  LakshiitVaikimthasttmvddakathanam,  —  76  (8I)  166"  bhattd"rdde  blwga- 

va(d)dar^undptikathanam,   —    77  (65)  169"    bhattd''vdde   bhaktisavatdrakathanam,    — 

78(36)  171"  bhattd''vdde  khani(j)hanif)krishndvatdrakathanam, —  79(57)  173"  bhakti- 

sdramah-dhhaddkhyata(f)h>opadeQo,  —  80  (42)  1 74''  bhaktisärdvatdrakathanam  rudrapa- 

rdjayo  ndnta,  —  81  (4l)  176"  b/iaktisdraprabhdvakaihane  saroyogyddiQi^traydnum  Vai- 

kumthalokdph()-)  ndma,  —  82  (lü6)  .180"  hhaktisdrmaibhavdti^ayo,  —  83  (83)  183''  bhakti- 

sdrcwaibhuvam,  —  84  (i6)  184"  Knla^ekhardvatdravanumam,  —  85  (52)  186"  bhattdrya- 

vedärntisamvdde  fri  Kida^ekhani.sya  p4  Rdmapratynksham  ndma,  —  86  (I8)  187"  Knla- 

cekhardryacaritam ,    —    87   (43)    188"   HImttandthdvatdntkathanam,  —   88   (33)    190" 

Yddanai^'daval  oder  Padma?)rdjasabhdsthd)ie  Vishnnta{()tvamnimayo  ndma,  —  89(85) 

193"  Goddvatdrakuthäydm  Goddkalydndrthum  p-i  Ramgegddidevdndm  Dhanvipurdgama- 


Prapannämritam ;  —  fünf  Mahäkävya.  141 

7iam,  —  90  (is)  193^',  Titel  bricht  bei:  Rdmwiujacari"  ab  (fol.  193  ist  vielfach 
abgeschürft);  schliefst:  Goddcaritram  sumahad  vicitram  samastasauviamgalapiüma- 
pdtram  \  ^nnvamti  e(j/e)  bhaktiyutdh  pathamti  sanmamgalds  te  satatam  bhaveyuh  ||  18  || 


C.    Das  Kiinstepos,  Kävyam  (Sanskrit  n.  Präkrit). 

1537.     Ms.  or.  fol.  1060. 

Fünf  der  sogenannten  mahdkdvya,  nämlich:  Rdffhuvan^a,  Kuvidrasambhava, 
Meghudittd,  ('i^npdlahud/ui  und  Kirdtdrpmiya.  Der  wohl  das  Naishadhtyam  ent- 
haltende Anfang  fehlt. 

250  foll.,  signirt')  177  —  426  (l9  Z.,  ä  -24-215  aksh.);  die  Blätter  bestehen  aas 
doppelt  und  dreifach  zusammengeklebten  Streifen  von  Birkenrinde,  und  stehen 
in  europäischer  Weise  neben  einander;  26^/2  Centimeter  hoch  (Schrifthöhe  IS'/a), 
21^/3  breit  (Schriftbreite  14-,,;);  sehr  zerbrechlich,  zumal  mehrfach  einzelne  Blätter 
zusammenkleben.  —  Kashmirschrift,  sehr  gut  geschrieben;  die  Schrift  setzt  mehr- 
fach über  schadhafte  Stellen  hinweg;  modern,  undatirt;  —  die  einzelnen  Capp. 
haben  hie  und  da  einige  Verse  mehr  oder  weniger  als  die  Ausgaben,  und  auck 
sonst  bieten  sich  manche  Varianten,  daher  dies  Mspt.  entschieden  von  kritischem 
Interesse  ist  und  eine  genaue  Durcharbeitung  verdient. 

a.  RaghuvonQo    177"  — 252";   —    1    181",    3    188",   4    192\   6  200",    9  213", 

16  243",  18  248". 

b.  Kumdrasambliava  252"— 275";  —  1  255",  3  261",  6  271",  7  275". 
C.    Meghaduta  276"— 284". 

d.  {'i^upähdxidha  284"  — 370";  —  1  290",  4  304",  8  320",  11  333",  13  341", 
15  349",  17  357". 

e.  Kirdtdrjnmyam  370" — 426";  bei  den  ersten  6  sarga  Glossen;  —  1  373", 
2  376",  3  380",  4  382",  5  385",  7  391",  10  402",  11  405",  14  415",  15  418",  16  421", 

17  425":  in  18  ist  zunächst  eine  Lücke  von  v.  4  bis  v.  17  (425"  Zeile  13  bricht  in 
V.  4  mit:  abhuiavaii  ab,  Zeile  14  setzt  in  v.  17  fort  mit:  sumam  iyäya  citram  divah), 
das  letzte  Blatt  (426")  bricht  auf  Zeile  17  in  v.  38  ab  mit:  dahate  bhavainjasamtatim. 

1538.     Ms.  or.  qu.  661. 
Das  Kirdtdrjuniyani  des  Bhäi'cwi  (s.  1537);    »Transscription  des  Textes  mit 
lateinischer   Schrift,   deutscher  Uebersetzung    und   Erläuterungen    von   Friedrich 
Rückert«.     Nach  der  Calcuttaer  Ausgabe  von   1814'-'). 


^)  einige  Zahlen  erscheinen  bei  der  Paginirung  übergangen  (?..  B.  249). 

2)  derselben  haben  sich  später  noch  andere  indische  Ausgaben  angeschlossen. 


142  Die  Poesie;  1.  die  epische  Poesie.    C.  das  Kunstepos,  kävyain. 

« 
62  Lagen  zu  8  Seiten,  in  summa  also  496  Seiten.     Undatirt.  —  Am  Schlufs 

ist  ein  Kinderschulheft  (G.  Bitter,  Ostern  1857)  angefügt,  auf  dessen  letzten  Seiten  sich 

die  Verse  3,  1-2.")  von  unbekannter  Hand  deutsch  (und  zwar  anders  als  bei  Rückert) 

übersetzt  finden. 

1539.  Ms.  or.  fol.  694. 

Des  ^rtpadamkyaprammiapdrdvdrtna  Ko/aai/a  MaUinäthasi'iri  y>(/hamtäpatha<i 
genannter  Comni.  zum  Kirätärjnmyam.  Abgedruckt  in  der  Calcuttaer  Text-Ausgabe 
von   1814  sowohl  wie  in  späteren   dgl.  Ausgaben. 

151  foll.  (l4  Z.,  ;i  40  aksh.):  samiutt  ashtäda^acatvärin^e  [18401  (ihät  kdrttika- 
mdse  site  pakahe  trittydydm  hhraguvdsare  alekhi  tikd  |  Sendpuranii'dsind  t(dicyajndtt- 
yena  Bha ttdv atamkena  QivaQamkardtmajena  Ambdrdmena  likhitmn  idam  piistakam, 
yddri^am  .  .  ||  hhagnaprishti  .  .  \\  kalydnam  astu  \\  pibhdfnddre^varasotpache  |  grtvip^a- 
ndthasatpache  \  crt  Narmaddjtsatpache  \  Mdi'kamdeQvarasatpache  \  Amydre^varasat- 
pache  II  prf;  —  foll.  1 — 77.  sind  von  andei-er  Hand,  fol.  78  — 113  (sarya  9,  76  bis 
14,   1)  fehlen. 

Beg.:  ardhdmgikritaddmpahjom  dpi  gddhdnurdgi  yal  \  pitrihhydm  jagafas  tasmai 
kammcin  mahase  nmuah  jj  I  ||,  —  1  17",  2  27",  B  36%  4  41-',  5  49",  6  54",  7  59% 
§  67",  Schlufs  von  9  fehlt,  14  122",  15  129",  16  136"  (fol.  135  fehlt),  17  144",  18  151'. 

1540.  Ms.  or.  fol.  834. 

Kd/iddsds  Knmdrasambhava  (s.  1537),  Buch  1 — 8.  Der  Text  der  ersten 
7  Bücher  ist  zuerst  von  Stenzler  (1838,  mit  lateinischer  Uebersetzung)  imd  seitdem 
in  Indien  vielfach  edirt  worden.  Ueber  die  in  Bezug  auf  Buch  8  und  die  weiter 
noch  folgenden  Bücher  entstandene  Coutroverse  s.  z.  B.  meine  Ind.  Streifen  3,  217  fg. 
(1879,  ursprünglich  in  Z.  D.  M.  (i.  1873),  und  H.  Jacobi  »die  Epen  Kd/iddsaü<.<  in  den 
Abhandlungen  des  fünften  internat.  Oriental.-Congresses  (1881)  2,  132-156. 

foll.  1.  2.  7 — 27  (12-16  Z.,  ä  ;i8--io  ak.sh.);  die  Vei'se  roth  numerirt;  im  Eingang 
viele  Randglossen:  samvat  1695  xiarshe  Qrt})drejdgrdi)ie pamdita  pi  (das  Folgende  aus- 
gewischt und  gramdidgramtha  70089  payd  sahitd  darüber  geschrieben).  —  Von  23" 
ab,  wo  das  achte  Buch  beginnt,  sind  mit  grofser,  rother  Schrift  je  die  Silben: 
p-i  I  kumd  I  rasam  \  hJuwasa  \  tram  likhi  \  tarn  me  ra,  (!)  |  vijaya  \  auf  die  einzelnen 
Seiten  eingetragen  worden,  noch  ehe  dieselben  beschrieben  wurden,  da  der  Text 
um  diese  Buchstaben  herumgeht.  —  2  (64)  7",  —  3  (Tfi)  11",  —  4  (4(;)  13",  — 
5  (88)  17",  —  6  (1)5)  19",  —  7  (95)  23",  —  8  (m)  27". 

1541.  Ms.  or.  lol.  1073. 

Kumdrammbhava,  1  —  8,  mit  dev panjikd  des  Anamdadevdyani  QriVallabhadeva. 
76  foll.  (13  Z.,  a  52  aksh.);  ohne  Datum,  am  Schlufs  blos:  cha  kdnd(io\.  76")/>am 
Sdmamtagani  paithandrthmn  \\  cha  \\    Der  Text  niu-  mit  den  prattka  citirt. 


Kirätärjuniya;  Kumärasambhava;  Naishadhiya;   Meghaduta.  143 

Beg.:  o»n')  naino  ganapataye  \  yn^'^t/c  bhrimgant/ih  kamthe  {•riUaddiuimbuhku^ 
shihi  I  hhdti  riid räkshnnidle  \'(i  sa  rah  pdydd  ganddlüpah  \\  1  ||  Kd/iddsoktaya(h) 
ki(t)u  vydkhydtdro  rayatn  kva  ca  \  tad  idam  inamdadtpena  nd  'dya  vepmapravefaiiam  \\  2  || 
unnatdp'ayaindhdtmyamsyd  '"tmaprakhydtUdlasaih  \  talhd  'pi  kriyate  'smdbhih  pamjikd 
Skarndasambhave  \\  Hut  hl  prekshdpurvakdrindm  mahdkavmdm  k&ydi'amhhe  (^kdvyd°\') 
yathui  'vd  'h/iishtadevatdstavanam  .  .,  —  1  (Gl)  12",  schliefst:  ity  Anamdadevdyamp'v- 
VaUahhadevaviracitdydm  Ktt'vattkdyäm  gaitrtjanmavarnano  ndma  prathamah  sargjah; 
—  2  (tu)  19''  vrakmdhhigaynano  ndma,  —  3  (75)  30"  kdmadahano,  —  4  (46)  36' 
rativildpo,  —  5  (8G)  48"  (ohne  Titel),  —  (}  (95)  57"  (desgl.),  —  7  (96)  65"  gaurt- 
parinayo,  —  8  (89)  67"    Umdsuratavarnano. 

1542.  Ms.  Ol-,  tbl.  820". 

Fragment  eines  Coram.'s  zu  Knmdrasambhava,  nämlich  zu  7,  9-24. 
2  füll.,  bezeichnet  als  79.  80  (l4  Z.,  ä  37  akslu). 

1543.  Ms.  or.  fol.  845. 

Bruchstücke  eines  bei  der  Einlieferung  als  von  Ananda  verfafst  bezeichneten 
Comm.'s  zum  Naishadhlyain,  und  zwar  zu  7,  ;iO-89;  v.  89  hier  ist  resp.  =  v.  88 
der  Ed.  Calc.  von  1836.  —  fol.  88 — 104  (I6  Z.,  ä  20  aksh.);  modern,  in  europäischer 
Weise  neben  einander  stehend;  Kashmirschrift. 

1544.  Ms.  or.  fol.  903. 

Meghaduta  (s.  1587),  in  125  vv.,  mit  anonymer  avacüri  Zuerst  heraus- 
gegeben von  Wilson  (Calc.  1813)  und  Gildemeister  (Bonn  1841);  dann  wieder- 
holentlich.    Eine  der  letzten  Ausgaben  ist  die  von  Stenzler  {=  ST;  Breslau  1874). 

23  foll.  (4-«  Z.  mit  33  aksh.  Text,  und  6-12  Z.,  k  4i--i6  aksh.  Comm.);  der 
Comm.  darüber,  rechts,  links  (je  16-18  Z.,  ä  12  aksh.)  und  darunter,  gi-amthdgramtha 
1050;  ganz  modern,  undatirt:  hie  und  da  Lücken  gelassen. 

Comm.  beg. :  ka^cid  aiii(r)dishtandmd  yakshah  Rdmagiryd^rameshu  imsatim  cakre 
nivdsam  akdrshtt .  .;  —  bei  v.  14  nichts  von  Nicula,  Diniidga  etc. 

Als  21  steht  hier  ST  II,  —  als  33.  34  ST  III.  IV,  —  als  68  ST  V,  —  als 
69—81  stehen  ST  65—69.  71.  IX.  VIII.  X.  VII.  70.  VI.  72,  —  ST  87  steht  nach 
ST  88.  89,  —  ST  96  nach  ST  97  —  100,  —  ST  XIII  nach  ST  102  (als  112),  — 
ST  XV  nach  ST  112  (als  123),  und  dann  noch  zwei  Verse,  ST  XIV  (als  124: 
tarn  samde^am),  und  als  125:  itthambhntam  sucaritamatam  Meghadütam  ca  ndmnd 
kdmakri(Mvirakitajane  viprayoge  vinodah  \  megha^  (!)  cd  'sminn  atinipunatdbuddhi- 
bhdve  kavtndm       natvd   'ydydg.  (!)  caranayugalam  Kdliddsa^  cakdra  \\  125  || 


^)  vorher  mehrere  Zeichen  nach  Art  des  Jaina- Diagramms,  s.   bei  1536. 


144  Die  Poesie;    1.  die  epische  Poesie.    C.   das  Kimstepos,  kävyatn. 

1545.  Ms.  or.  fol.  822. 

Aleghadiita,  iii  125  vv.,  mit  der  »fishyahi/aishinta  genannten  tikä  des  p'iLaksh- 
minivdsa. 

25  foll.  (l3-irj  Z.,  II  :i7-45  aics/i.):  ohne   Datum. 

Beg.:  p4^)sa7'vajndya  namah  \  pimadvtram  dharddMram  \  karmäsdram  mano- 
haram  \  jafjattdrom  giindd/umnn  \  dnshtavdram  shive  ky  itrum  ||  1  ||  Kdlidäsakritih 
kvatra  \  kvatra  me  hiddhwaibhavam  \  tad  idam  repnaratne  na  \  kurve  vi^vdvcdokanam 
II  2  II  Meghadvtdhhidhe  kdinje  karishye  pamjikdvi  imdm  \  p'tmal La kshminivdso  'ham 
ndmnd  ^ishya hifaishitkin  \\  8  ||  puranrijHikutndramamh'a-  \  prkydnadutajaladhwana- 
girayah  \  camdrodayaparinaya-  \  ripamadhujulakeliratänrahdh\\^\\  yatrai  'te  ashtd- 
da^a  bhdvä  varnyamte  tan  mahäkdvyam  \  param  ete  hhdvk  'fra  leQato  rydvarnitdh 
samti  II  anyac  ca,  niahdkavipranUatodn  mahdkdvya m  ucyate:  atva  kvapi  crt  Kd/i- 
ddsak  varshdkdla»)  dp'itya  vipralamhharasam  varnayann  idam  aha:  ka<;cit  kdmtd  .  . 
(v.  l),  —  bei  V.  14   nichts  von   Xicu/a,   Diä/uiga. 

Schhelst:  ifi  r.j-i  vrihadgac/nya  p'i  Ratnaprahlmmri  cishyavdcaka  p't  Laksh- 
vfitnivdsaviraeitd  Meghadvt-d,mahdkdvyasya  cikshahitaishim  7idmm  tikd  sampürne 
7/ II  rrihadgache 'hhavad eva  sürir  Vddihhakesar'X^)  \  tadvaÜQe  hhadradaQvd  "sit  \ 
p-i  Bhadre^varasdrirdt  ||  1  ||  fadvineyah  sadhh'  jajne  Qrt  Ratii  aprabkasürirdt  \  <r't 
Mti)iJQX'iarasnrtmdrapattdmc(dailivdkiirah  \\  2  ||  Qrt  Ratii a j))- abhasiiripddakainale 
bhrhngdyatndno  'niptm  \  p-t  liamgasya  tunndbhiwo  'sti  vidito  Lakshmrnivdsdbhidhak 
II  3  II  tene  'yam  ja/addbhidhasya  rncird  vrittir  mudd  nh^mame  \  vidvadbliih  gatamat- 
saraih  karanayd  samfod/iaiiiyd  'lu'i'aiii  \\  3  ||  cedacamdracarabhtipramife  (1514)  ddo 
(^bde'^)  kdrttike  dluwalakdiinirdsaic  \  rrlbhatd mga  aagarc  swiagero  {snnagare'i^ 
pamjikd  lüracito  'citd  nu'td  \\  4  ||  sd/idyyd  vidadhe  rdja/üiiii(dasya  niahya  ydsauQ')  \  lilikhe 
prathamd  vrittir  yeiia  harshaprakarshatah  \\  5  ||  gramthdgramtha  ivAl  \\  p-i  Meghadnta- 
mahdkdiya  vrittih  samdptd  || ;  —  von  anderer  Hand  folgen  noch  zwei  (zum  Megh.  selbst 
hinzugefügte)  Verse:  ttmiidd  «airer  iiigaditapathd  dghrai)t  etyd  'lakdydm  .  .  .,  und: 
itfhambhäfam  siicaritaphalaip  .  .  .  virahajanite  .  .  sadyaf  cd  's')ni)>/i  ifi  .  .  bhdrah  .  . 
^^rydyd(,t  .  .  kainalam  .  . 

1546.  Ms.  or.  fol.  784. 

Der  RaghivanQa  (s.  1587)  mit  einem  kurzen  anonymen  Commentar,  avaciiri 
genannt.   Der  Ragh.  ist  zuerst  von  Stenzler  (London  1832),  und  zwar  mit  lateinischer 
Uebersetzung  edirt  worden,  seitdem  mehrfach  in  Indien  erschienen. 
95  foll.  (21  Z.,  ä  (5.i-74  akslu);  ohne  Datum. 
Beg.:    namah^)  sarasvatyai  \\  %'dgarthdv  iva  .  .  .  param€fva7'au  \\  1  ||  ahain  pdrvati 


1)  vorher  das  Jaina- Diagraniin.  2)  Löwe  gegen   die  Gegner -llfen. 


Meghadüta;  Raghuvanpa.  145 

parame^varmi  vomde,  pärvatt  ca  pa^rac  ca  pä''ran,  tau  pä''rau^  kasyaif  vdgartha- 
pratipattaye,  väk  ca  arthac  ca  vdgarthau  .  .  .;  —  atn  Schlufs  eine  Aufzählung  der 
33  Königs-Namen  darin')  und  der  p/o^'«-Zahl  in  jedem  der  Id  svarga  (so  hier). 

1   (99)   6\    —    2   (75)    10",    —  3   (72)    15",    —    4  (94)   20^    —    5  (78)   24",    — 

6  (86)  30\  —  7  (70)  34",  —  8  (97)  40",  —  9  (9i)  47^  —  10  (87)  51",  —  11  (92)  57", 

—  12  (104)  62",  —  13  (83)  68",  —  14  (8G)  74",  —  15  (i04)  79",  —  16  (88)  85», 

—  17  (81)  88",  —  18  (55)  92°,  —  19  (58)  95". 

1547.     Ms.  or.  fol.  791. 
Comraentar    des   Gimavinaija    zum   Raghuvan^a,    Raghuvritti.     Erste   Hälfte 
(sarga  1  —  9). 

84  foll.  (17  Z.,  ä  55  aksh.);  ohne  Datum. 

Beg. :    (Ihydh'd'-)   tdm  vrahmaputnm  adhikam  adhigainam  tanvathn  dattapadmam 

seiHhamp}'d2)tadevdsii}rwisa7-aciromaul/ghrishtdnhripad7ndm  |  yasydh  sanmugdhadiigdho- 

(j)jvalam  amalayacah  crotum  ashta^ravdnsi     'vä  "jo  dadht^e  'shtakdsht(fi)dvadhishu  sara- 

hhasam  gttatn  dcdmgandhhih  ||  1  ||  .  .  pimaj  Jinadattasürisngurum  citte  nidhdyd  ''dhund 

11  3  II  .  .  kurve  pi  Raghuvritthn  navydm  bhavydrthadipanapatishthdm  \  prdpya  g,rigtiru- 
carandde^am  gishyaprabodhakrite  II  6  jj  ..  ||  7  ||  vdgarthdv  iti,  nanv  ati^aprakritakdvyaka- 
randdau  kimartham  devatdnamasydvishkaranam.  —  1  15",  iti  grtmadvrihat  Kharatara- 
gachtyap'ivdcandcdryaPr  amodamdniky  aganicishya  cri  Jayasom  agani  tachishya- 
p't  Gunavinayaganikritdydm  vige shdr th ah o dhik d khydydm  p'i  RagJnnnahdkdvya- 
vrittau  . .;  —  2  24^  —  3  32",  —  4  40",  —  5  48%  —  6  57\  —  7  64%  —  8  74%  —  9  84\ 

1548.     Ms.  or.  fol.  820". 
Vier  Bruchstücke,  a.  b.  C.  d,  zweier  Commentare  zum  Raghuvanpi;  nämlich: 

A.  des  Raghuvancadarpana  des  Hemddri  (in  a.  C  als  Sohn  des  Igvaramn, 
in  d  als  Sohn  des  Mallindthasüri  bezeichnet!),  und 

B.  der  Rdghavtyatikd  des  Cäriti'avardhana; 

und  zwar  sind  dieselben  in  a  und  d  geradezu  mit  einander  vermischt,  so  dafs  zuerst 
für  einige  sarga  der  erste,   für  die  folgenden   der  zweite  Commentar  gegeben  ist. 
126  foll.  in  summa,  von  verschiedenen  Händen;  undatirt. 

a.    fol.  101—138   (16-18  Z.,  ä  40  aksh.)x  zu  12,  6  —  17,  2,    und  zwar  A  zu 

12  — 15,  B  zu  16  (resp.  auch  17?);  —  12  bis  108"  iti  pnmad  I^varamnn  bhattaHe- 


')  1.  vivasvdn,  2.  tatputra  Manu,  ;;.  Dih'pa,  4.  Raghu,  5.  Aja,  6.  Da^araiha,  7.  Räma, 
8.  Kuga,  9.  Atithi,  lO.  Naühadha,  ii.  Nala,  12.  Nabha,  is.  Dharmottara,  14.  Puindartka, 
15.  Kshemadhanvau,  16.  Devdmka,  n.  Ahhiagu,  18.  Pdriydtra,  19.  Dala,  20.  ^'lla,  21.  Unndbha, 
22.  Vajrandbha,  23.  Khamdana,  24.  Adhyushitdfva,  25.  Vifvasaha,  26.  Hircmyandbha,  27.  Soma- 
suta,  28.    Vrahmishtha,  29.  Pushpa,  30.  Dhruva,  3i.  Sudargana,  32.  Agnivarna,  33.  pattardjnt. 

2)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 

HANDSCHRUTEN   D.   K.   BIBL.     V.  19 


146  Die  Poesie;   1.  die  epische  Poesie.    C.   das  Kunstepos,  kävyam. 

mddrikrite  Riujhiivan^adarpane  Rdvanavadho  ndimt,  —  13  116''  Q^varasurtsiani), 
—  14  123"  (wie  IB),  —  15  131"  (desgl.),  —  16  138"  iti  ^ri Mdlänvayasddlm  gri 
Aradakama llasamabhyarthita  Kh aratar agnchiya  ^rt  Jin amprabh dcdryapddor- 
padmopajivi  Vanasha^Naraoesha ?)Sarasvatlvdcanacdrya  ^rt Cd ritramvarddhanam- 
viracitdydm  Rdghaviyatikdydm  ^i^uhitaishinydm  shoda^ak  sargah. 

b.  tbl.  131  —  174,  auch  paginirt  als  25  —  68  (12-13  Z.,  a  38  aksh);  B  zu  10,  1 
bis  13,  28;  —  10  143"  iti  (;.rt Mdldnvayiisddhu  p't  Aradakamallasamabhya7-thi(t(i) 
Kh  aratar  agachtya  NaraveshaSarasvati  väcanäcdrya  p-t  CäritravarddJianaviracitd- 
ydm  ppthitaishinydm  Rdghaviyatikdydm  dafamah  —  11  156"  ^rt  Mdldnvayasdn 

{dhii)(;ri  Cdritravarddhanaviracitdydm  Rd"  .  .,  —  12  170"  iti  p't  Rd". 

C.  fol.  171  —  203  (13  Z.,  ä38  aksh.);  A  zu  13,  1  — IH,  2;  —  13  181"  iti  crU 
madl^varasitrisrmti  hhaUaHemddrikrite  Raghu",  —  14  lOo"  ebenso,  —  15  203"  Zeile  1 
(Rest  der  Seiten  unbeschrieben)  desgl. 

d.  fol.  204—214.  225—236  (i4.  15  Z.,  ä  4o  aksh.);  B  zu  16,  1—75,  A  zu  18, 
14 — 54;  B  zu  19,  1 — 57;  —  18  bis  229"  iti  MaUhidthasiirisümi  hhaitaHemädrX- 
knte  Raghuvan^adarpane  . .,  —  19  bis  236"  iti^ri  Mdldnvayasädhu  p-t  Sdnimgatänü- 
jasddhit^rtA rada k a m a tla samabhyarthita ^ri Cdritravarddhana viracitdydm  Rd ". 

1549.  Ms.  or.  fol.  830. 

Der  Qiptpdlabhadha  (s.  1537),  mahdkdtnjatn  kavirdjafriMdghaviracitam,  in 
20  sarga.     Zuerst  herausgegeben  in  Calc.  1815. 

163  foll.  (7  Z.,  ä  40  aksh.);  fol.  92  zerfetzt,  99"  leer,  113—140  nochmals  als 
103  — 130  paginirt,  141  —  63  neu  paginirt  als  1 — 23.  p-tbhadrakälyai  namah  \  bd- 
ncbhtasha(camdrayute  (d.  i.  1685)  ^aradvraje  mdse  khalü  ''rje  pratipattithau  ca  \  pakshe- 
ca  pikle  divase  budhasya  Gopigvaro  'say(unklar)  alikhat  sukdvyam  \\  i  || 

1  bis  9",  2  18",  3  26",  4  33",  5  41",  6  49",  7  57",  8  65",  9  73",  10  81",  11  89", 
12  97",  13  105",  14  114",  15  125",  16  133",  17  140",  18  147".  19  155",  20  163". 

1550.  Ms.  or.  fol.  812. 

Commentar  des  Anandadevdyani  Vallabha  (s.  1541)  dazu,  genannt  samdeha- 
vishaushadhi;  zu  1,  1   bis  8,  12  und  zu  13,  44  bis  14,  13. 

162  foll.  (10-12  Z.,  ä  47-52  aksh.),  nämlich  1  —  151  paginirt  (132"  unbeschrie- 
ben) und  dann  11  foll.,  die  erst  secundär  als  152 — 162  paginirt  sind;  auf  fol.  1.  2  und 
später  viele  Lücken  gelassen;  ganz  modern.  —  Der  Schlufstitel  der  sarga  lautet: 
iti  bhadram,  iti  grt  Anamdadevdyani  friVallabhaviracitdydm  grt  Mdgha^oder 
p'iQipi,pdlavadha)sdrattkdydm  samdehavishanshadhydm  (oder  ° dhivydkhydydm)  .  . 

Beginnt:  arham^)  \ kam vnbhushite  |  bhdti rudrdkshamdle  'va  \  sa  vah 


^)  vorher  das  Jaina- Diagramm,  welches  vermuthlicb  ebenfalls  arham  bedeutet. 


RaghuvaiH!a;  Qifupälabadha ;  Setubandha  (Rävanabaha).  147 

pdydd ranädhipah  ||  1  ||  ahhishtaphalasamjiattihetum  smritvd  sara(svatini)  \  ^ipipdlavadhe 
kdvye  sdratikd  vidluyate  ||  2  || 

1  25\  —  2  52\  —  3  72",  —  4  90^  —  5  IIP,  —  6  133^  —  7  149»,  — 
fol.  löP  bricht  in  8,  12  ab.  Von  den  folgenden  11  Blättern  beginnt  das  erste  in 
13,  44,  sarga  13  schliefst  auf  159",  und  das  letzte  Blatt  bricht  in  14,  13  ab. 

1551.     Ms.  or.  qu.  662. 
Der  Text  des  Mdghakdvya.     »Die   ersten  zehn  Gesänge.     Copie   [in  Deva- 
ndgart]  mit  vollständiger  Worttrennung  von  Dr.  C.  Schütz«. 

153  Seiten;  ohne  Angabe  über  die  benutzten  Quellen.     Undatirt. 

1552.  Ms.  or.  qu.  734. 

Rdmaddsas  Setupradqya,  Comm.  zum  Setubandha  (s.  vol.  I,  367). 
Copie  in  latein.  Umschrift,  nach  einem  Mspt.  Fitz  Edw.  Hall's  angefertigt  von 
Siegfried  Goldschmidt;  =  R"  in  seiner  Ausgabe  des  <Se?»  (1880),  s.  Einl.  p.  v. 
718  pagg.,  —  «>.  1  bis  65,  2  100,  3  144,  4  180,  5  224,  6  281,  7  323, 

8  381,  9  440,  10  483,  11  553,  12  604,  13  645,  14  678,  15  718. 

Beg.:   asitamahasi  setan  pattikdydm  udancat  .  . . 

1553.  Ms.  or.  qu.  735. 

KrisJums  Setiivivaranam,  in  16  d^v.,  da  hier  13  in  2  Capp.  zerfällt. 
Copie  in  latein.  Umschrift,  angefertigt  von  S.  Goldschmidt;  s.  Einl.  p.  XI. 
576  pagg.,  o>.  1  bis  40,  2  64,  3  95,  4  126,  5  163,  6  208,  7  239,  8  286, 

9  328,  10  362,  11  424,  12  468,  13  497,  14  509,  15  543,  16  576. 

Beg.:  rdjnah  Pravarasenasya  nidhdnam  yafaso  mahat  \  kdvyam  setur  iti 
khydtam  vydkhydfmn  prayatdvmhe  || 

1554.  Ms.  or.  fol.  1305. 
KulandtJuts  Rdvanavadhatikd. 

206  pagg.  (a  20  Z.,   a  26-29  aksh.);   moderne,  für  S.  Goldschmidt  gemachte 
Abschrift;  die  Blätter  in  europ.  Weise  neben  einander  hegend;  in  Bengalischrift. 

dfv.  1  bis  18,  2  27,  3  43,  4  57,  5  72,  6  1 -6?  p.  72-85,  v.  68  fg.  p.  105-110, 
7  122,  8  1-17  p.  122-25,  v.  18  fg.  p.  85-98,  9  1-43  p.  98-104,  v.  44-72  p.  125-30, 
V.  73-81  p.  132.  133,  V.  84-94  p.  130-32,  Schlufs  p.  133,  10  145,  11  160,  12  172, 
13  185,  14  195,  15  206. 

Beg.:  Qricandracüdacarandmviiriiham  pranamya  devtm  (pranamya  cd)  giram 
Kulanäthandmnd  \  vydkhydyate  Pravarasenanripasya  sükta  -sandohamrhhara- 
Dagdsyavadhajirabandhah  \\  kalpdntarasthiraya^nayadehasiddhyai  kdruh  kritt  Pra- 
varasenannpo  vidhitsuh  \  yuktyd  parasya  ca  natim  pradi^nn  abhishta      -devastutm 

19* 


148       Die  Poesie;  1.  die  epische  Poesie.  C.  das  Kunstepos,  kävyam.  —  2.  Das  Drama. 

]s.dramhha(T)vighnttvind^ahetutve  (!)  ||  prärabdhasyä  'vighnena  parisamdpfitn  kdmayamdnak 
saddcdrdnumitap-utisiddham  mmivjalam  dar^ayttnin  jogadutpattisthitipra/ayahetmn  sarva- 
lokamahe^varam  ndrydanam  namaskurvann  aha:   naniahe  ^ty-ddi. 

1555.     Ms.  or.  qu.  736. 
Setihsarani,  s.  vol.  I,  154. 
Copie  in  latein.  Umschrift  von  S.  Goldschmidt,  wohl  aus  Chambers  437. 
269  pagg.;  —  1  bis  16,  2  26,  B  39,  4  ö3,  5  71,  6  92,  7  109,  8  180,  9  149, 
10  166,  11  193,  12  213,  13  233,  14  250,  15  269. 


2.    Das  Drama  (Sanskrit  u.  Präkrit). 

1556.     Ms.  or.  fol.  977^ 

Der  Kansavadha  des  Krishnapandifa  in  6  Acten,  s.  Wilson  Hindu  Th.'^  2, 
400-402.  —  Ä^'s  Patron  ist  Govardhanadhärirdja,  resp.  Gh'idhdri,  Sohn  des  T'odarakshitl.- 
pati  aus  dem   Tamdanakula. 

40  f'oll.  (u  Z.,  a  41  aksh.);  ganz  modern:  jedem  Pi'dkrit- Absatz  ist  seine  chdyd 
stets  unmittelbar  beigegeben.     Sehr  incorrect. 

Prolog  mit  29  vv.  5",  —  Act  1  (v.  ao-47)  8\  —  2  (v.  48-Gs)  IT',  —  8  (81  vv.) 
14"»),  —  4  (49  vv.)   22",  —  5  (v.  50-86)   30'',   —  6  (72  vv.)   iO\ 

Beg. :    p-it/.  N.  prdramhhah  Qubha\\karmanas  tnbhxivanakle^ähhicdruyamaQt) 
kdmtakarshanrtkamam^karma^kdranavidhih    kdmddvitryaha'utih    \    humkdro    madanasya 
nirvriüvadhnmamjvrismjädhvanih  freyahsarnpada m    dtanotu    bhavatah    Kansdr  i- 

van^travah  \\  1  ||  api  ca:  Vrimddranye  caramti  vibhur  api  satatam  .  .  ||  2  ||  anyac  ca, 
mumcd  'mum  camdi  )ndiiam  mayi  bhiijagapharid  .  .  ||  3  ||  ndnuliiamte  siitradhdrah: 
ahm  ativistarena,  adya  khalu  i\ri(^tny/drakavrimdavamdyamdnapdddravimd(i)>ya  tuhina- 
girinarndhünayandnamdanispamdakamdasya  \  sakalasurdsur&uraganarakinnaranikara- 
giyamdna tri])nradahyd vaddnasya  \  tribhuvanabhavandrambhastamhhasya  \  caturvarga- 
lakshmipraükshyaindiiakripdkatäkshdmcalasya  bhagavatah  ort  v  i^vef  v  a  r a sy  a  präsäda- 
parl  1''  sarasighm(inni?)  mahdn  eva  kalaka/ah  vaimdlasati  (sam°),  fad  afra  yuträpra- 
samgasamgataihr  ndnddigamtavdstavyair  vmdhdnavadyavidydvinodamodamduamdnasaih 
sakalakaldkaldpakau^alanikarshair  v  idag  dh  a  m  ig, r a  ir  upasthdnhjair  bhavitavyam ,  tad 
ydvad  etdgnija(etdn  nija°)vijndno})ahäreno  'patisht(Ji)e,  yatah:  buddhim  vard/iayati  . .  ||  4  ||, 
parikramya  puddmtare  sthitvd  mvimarsham:  kathani  andhiitaQmta')  eva.  ramgam  pravigann 


')  die  iinverhältnii'smärsige  Ausdehnung  des  Prologs  und  die  dürftige  Kürze  der 
drei  ersten  Acte  würden  allein  schon  die  ganz  moderne  Abfassung  dieses  einen  so  alt- 
berühmten Namen  führenden  Stückes  erhärten.  Dal's  der  Autor  ein  Grammatiker  war, 
8.  Wilson  1.  c,  geht  aus  dem  Prologe  deutlich  hervor. 


Rävanavahatikä;  Setusarani.  —  Kansavadha.  149 

avajndparähato  7io'pohasamya(h)  s)/dm,  yatah:  nä  ''gachaun  vpahvayate(hii)  . .  ||  5  ||,  nind- 
ttam  svca(i/i)tcd  sahamham:  spam(/<rfe  (hdshmam  . .  ||  6  ||,  dkdi'e  kaniam  da(t)tcd:  kim  h(f)Ur- 
thä,?  dürddhvasaincdraprlta^rämtasvdmtdn  asmdn  kenacid  ab h i tt av ag i^t  th i.tavas tund 
prayogena  hhagavatkathdnuhamdhind  vinodaye  'ti  2*  tad  ydvat  sa  g/iham  gaud 
grsiftiinim  dhuya  tathd  karoti  nepathydbhinmkham  avalokya:  (tye  katham?  rdtrijdgarandn 
ydsakauhdyitavüocand  .  .  ||  7  ||  skhalati  ^ithilagramthir  .  .  ||  8  ||,  vimrishya:  aukhaprasuptd 
payy(patny),  etdm  kdidttpdtakärah  prabodhaydmi  tdvat,  pravi^ya:  dryel  katham  adyd  'pi 
nidrdsi,  nanu  'ditahhüyiuhtha  eva  hhagavdn  kiranaindli,  tathd  hi:  imlatkairava  .  .  ||  9  ||  api 
cd,  'fipatati  puramdhngrihdcdrasamayah,  nanv  etdm  eva  tdvat  prabhdtaveldm  jjativratd- 
dharmam  aniamrtaindndm  dmakairtkulavadhnm  pacyatn  bhavat'x,  tathd  hi:  udbudhya 
pi'athaniain  ...  2''  pushpopahdram  bhuvah  ||  10  ||:  nali  (mha)so  'pasrit.ya:  esa 
'hmi  dnavedu  ajjo  ki(tn)mmitta7n.  maha  ccea  paccuse  sadddvida  'hmif;  sü":  drye 
tvarayamty  ate  (ete)  ndnddigamtdgatdh  sakalakaldjaladhisdmydtrikd  ydtrikdh  sarngi- 
taramgaprasaingdya  mdm,  tat  prasddhya(m)tdm  pätrdni  prave^ocitavarnikdparigra- 
hena;  nati:  ko  una  eddnam  samdM&nam  majhjhe  niggahdmiragaha(nnggaha)- 
samattho  ajjaütto  jjasa  (Jassa')  yiiido  (piiradd)  naccdgo  ("wio),  chdyd:  .  .  samdji- 
kdndm  .  .:  sü"  dryel  ayam  eva  tdvad  akhilabrahmdrndainarpdapa  npamahdnatah 
srishtisthitipralayandtikdsiitradhdrah  sittrdtmd  viQvasdksht  bhagavdn  v  idu  (imdiC)- 
pekß/'rtÄ ,  tatpddapadmaparicurydparydptaprdptam  sdmrdjyadhuramdharo  Govardha- 
nadhdrirdjag  ca;  nati:  ko  una  eso  Govardhanadhdriti  bhanijjayif  chdyd  .  .; 
s>'t°  tad  dkarnyatdm  yadi  kautukam,  asti  kshmdpdlamauU(j-)  jvaladamalamani^reniroha- 
draucir  (?  zwischen  dr  und  au  fehlt  eine  Kürze)  (-  -  fehlt)  vtciprapamcachurita- 
padanakhapre()n)khadudyanmayiikhaih  \  yend  lade  'pi  bdldrunaka7rmikarojjdgaro(j)jrim- 
hhamdna  -jyotsnäjdlair  jatdlam  sphutam  ajari  hamccakra{cijani  haricca°)vdldm  3* 
tardlam  \\  10(!)  ||  api  ca,  intpipdtdlamülam  .  .  tasmin  yatkrrtipadme  bh-amati  tnadhu- 
karah  farvansdj'vabhaionah  li  11  ||  tasyd'sti  Tamdanakiddmalamamdanasya  priToda- 
rakshitipates  tanayo  nayajnah  \  ndndkuldkalagvahansavidagdhagoshtQiym  eko  'dhi- 
t(sh\(Ji)ati  gnnir  G>ndhdrindmd\\  12  ||  fena  cd'ham  savahumdnara  dhüya  samdjena 
dishp  (samddi")  'smi,  yatati  ((itIpatatiJ  s.  Z.  lo)  puramdhrtmrihdcärasamayah  (Lücke, 
jedenfalls  fehlt:  nati{)  jayi  evvam  tu  k'isa  kisacimtdyajjdidahiao  tna  ciraamto  cidasiQth!) 
chdyd:  .  .  cimtayan;  sii°:  priyel  mahad  eva  cimtdsthdiiam  sabhyopasthdnam,  fathä  ki: 
nd  ' hütd  .  .  II  13  II;  uatt:  ajjal  jayi  ebbam  td  kirn  ti  apyd  samkade  pddijjayi,  chdyd:  . .; 
sü°:  drye!  tvarayati  nripagosht(J{)t  sa(m)stavakhydtilipsd  jadayati  ca  vidagdlidrddhand- 
sdhasikyam  \  iti  na  samadhikartum  rirpakarn  no  viramtum  prabhavati  bata  doldrohad- 
uttham  mano  me  \\  14  ||:  uatt:  3''  ko  una  udo  viaddhdrdhanassa?  chdyd  . .;  sii"  priye 
mamd  'py  esha  marshap  ciram  cetasi  vartate,  yah  prdcd(m)  vdckm  uddrdn . .  ||  15  ||  api  ca: 
sdrasvate  .  .  ||  16  ||  anyac  ca:  nirmajyd  sudhiviraih  .  .  ||  17  ||,  smntim  abhintija  saharsham: 
dryel  dishtyd  samäsdditah  khalu  duramtacimtdkdrntärasa'mtdrahetuh,  tathd,  hi:  prithvi- 
mamdalamaulimamdanamanih  prtmamNr-isinhdtmajah       kritvd  Krishnakavih  kutu- 


150  Die  Poesie;   2.   das  Drama  (Sanskiit  u.  Präkrit). 

halavafdd  asmdsii  yan  nyakskipat  \  nätyam  Kansavadhdhhidhdnam  adhnnd  tasya 
prayogodyama  vidvadi'djdsamdjamdnasamahdnamddya  vmddmahe  \\  18  ||;  nati  apavarya: 
kaham  so  'vi  kavinam  majhjha\}'i Cjjhdri)  sambhdvijjaVl  chdyd . .  madhye;  sü°:  ayimugdhe 
vim  (Jciin)  evam  dfcmikase?  4''  yatah:  cahirda^asti  vidydsu  pankarmttacetasah  \  ka- 
vite  'ti  kiyan  ndma  tasyd"gcaryam  vipa^citah  \\  19  ||;  nati:  nam  bhandmi j)asaa(säa)kavino 
via  tassa  vi  pamdiavcnno(ka'in6)  vdnt  %Had}i(^ddh(()innuramjan(issa  pojju(J)fd  hhodi  ti, 
chdyd:  .  .  prasddakaver  iva  tasyä'pi  pamditokaver  iim(J)  \Mnt  vidagdhajniiaramjanasya 
puryukld  hhavati:  sv"  hddham,  yatah:  maula^i  mamddraddma  .  .  tatkdvye  dattakarnd 
^iva^iva  mannte  hhdrati  bhdram  eva  ||  20  ||  api  ca:  yah  ptyiishuinayiikha  .  .  p'ividvat- 
kaviKrishnapamdiQ(i)vacovtci  samt(ct)7iatdm  ||  21  ||:  natt:  ajjaüttü  nam  simt(a)di, 
sadvdniisdsane  d(ii\akadh\\ydsopas(ar')o  'fi,  chdyd:  . .  dridham  krita  ahhydsopasara  iti: 
sv°  dn/e!  bhüshatiam  eva  tan,  na  dnshanam  kavlndm  vydkaranakovidate  ''ti,  tathd  hi: 
riisdlarnkdrasampannä  vdnt  vydkaraiiojjhitd  \  khinnopaJiatagdti-e  \>a  na  ramjayati  sajja- 
ndn  II  22  ||;  natt  ftoJcei/a/n:  an(ji)am  bhandmi,  visavisamaVisaharava'ijthdsahassa 
nisa7-iavakkavakkasaviadavaanovandsaniccdhioakamsa(bbhdsa'^')dihi  4*  d  tassa  jthd 
kaham  mahnmahurarasdlasdim  rasiajanamaiidim  r(imjayisamdi(^yissadi')  ti  na  hiaassa 
asamgho^);  sü°  vihusya:  ayi  mugdhel  na,  khalu  nisargamadhurodäraprakritayo  vdcah 
sdmsargikair  doshair  npahanyamdnd  api  svdbhdvikamgundt  vivarttamte,  pct^ya  tdvat: 
dhmdtabhdlataldtudaih  .  .  ||  23  jj;  natt  sotprdsam:  ajja  evvam  neda(ni),  nam  bhandmi, 
talui  vi  dujjand  «(fehlt  in  der  chdyd)vajjanijj'd  jaha  a.ivimet{f)e  vi  ahmdnam  kustla- 
vdnam  khalidena  padihasamti,  chdyd:  drya  evam  etat,  nanu  bh.,  tathd 'pi  dm'jand  v^ar- 
jantyu  yathd,  aiiumdtre  'jn  asmdkam  kuQÜavdndm  skhalitena  pratihasamti ;  sü°  drye 
alam  anayd  cimtayd,  nisai'gah  khaln  tddrifdm  no  'pdyasahasrair  api  vinimayitam 
gakyah,  yatah:  amritam  kirati  .  .  ||  24  ||  tad  ahm  kdldtipdtena  p7-as(f)uya  5"  tarn 
pj'dve^ikam  samgitakam;  natt:  kam  una  vvxdum  samaa(i]i)  samajhjhia(T)  gdissam, 
chdyd:  kam  punah  rufNin  (!)  samadhikritya  gdsye:  sn":  nanv  imam  evd  'cirapra- 
vrlttam  sarvasukhakaram  prdvritßanutyam  dfrifya  gn/afdm,  iha  mriditumridamga  .  . 
II  25  II :  (iiatiC)  taha,  iti  gdyati:  panamaha  .  .  ||  20  ||  chdyd  .  .,  ttkd:  .  .  .  (drei  Zeilen, 
mitten  im  Text!);  sü":  sahursham:  drye!  sarnyag  upahikshitam  bhavatyd  sakalamam- 
galdhnjah  kild  'yam  samayah,  tathd  hi:  Vasudevadnhkhahdn  ndnnayanotsavo  jalada- 
kdlah  1  i^aurir  iva  Strimitram  Kansam  madavicyiitam  kurnte  \\  27  ||;  nepathye:  dh 
pdpa  ko  'yam  altkavaitdlikah,  sakalasii7'dsuraeakracüddmanhnayukhamd{n)salapratdpa- 
5''  nirdagdhavairijdtasya  .  .  vdcdtatdm prakatayati?;  natt  sotkampam:  ajja  ko  eso  jassa 
dalia  . .  suntadi?  chdyd:  . .;  sü"  aye  mamd  'py  ayam  aparivitah,  nipunam  nirüpya:  nünam 
asau:  asmadvacahprafi .  .  ||  28  ||  na  tad  asya  puratah  sthdtinn  asmdkam  ncitam,  yatah: 


1)  chdyd:  anyam  (anyad)  bhandmi,  vishavühamaVishadharapatifPatamjaliJjihvdisahas- 
)-ani(/i).yif(tac(iktra (f) vakiravikatavacanopanydsanifydbhiyogd Ijhy dsa dmhitd  tasya  ji/ivd  katha7n 
madhumadhurarasdlasdni  rasikajanamandnsi  ramjaykhyat't  'ti    na   hi  me  hridayasya  dfvdsah. 


Kansavadha;    Karpüramafijari.  151 

pitaram  bhagimm  .  .  ||  29  ||  (ad  ehy  anyato  gachäva  iti  nkhkrdmfau ,  prastäoand;  tatah 
pravi^ati  tjathdnirdishtah  Kansa/j,  sdtopam  parikramya  sakrodham  kirn  dttha  re?  kirn  dtthaf 

•»Kamam  madmncyutam  kurute<'^  'ii  nanu  re  nd  'dyd  'pi  viditas  te  .  . 

1557.  Ms.  or.  fol.  66G. 

Die  Karpuramahjart ,  ein  Drama  des  Räja^ekhara,  blos  in  Prdkrit;  in  vier 
Acten,  yavanikdntarcwi  genannt.  Mit  Glossen,  welche  an  den  Rändern  der 
Blätter,  über,  neben  (erst  rechts,  dann  links)  und  unter  dem  Texte,  so  zahlreich 
stehen,  dafs  sie  geradezu  einen  fortlaufenden  Commentar  bilden.  —  Der  Text  ist 
von  Vdniandcdrya  im  y>Pimdit<^  Nros.  73 — 76  (Benares  1872)  herausgegeben  worden. 

21  foll.,  die  Seite  zu  13  Zeilen  Text,  ä  33  akshara;  die  entsprechende  Zeile 
im  Commentar  hat  5i  akshara.  —  Sehr  sorgfältig  geschi'ieben,  die  Worte  mehrfach 
durch  kleine  Striche  über  der  Linie  abgetheilt;  samvat  1520. 

Beginnt:  hhaddam  bhodu.  sarassate,  ka'ino  namdamtii   Vdmsdinno  (Ydsdino!) 
anndiiam  pi  parani  payattadu^')   varä  vdnt   cha'illapiyd'^^  \    VatthomP)   taha  Mägaht 
phuradu  no  sä  kirn  pi  Pamcäliä     rtdtäu  (i-tdw  vi!)  lihamtu*')  kavvakusalä  jimham  caardi 
va^)  II  1  II   akaliapariramhhavibhhamdim  \  ajaniacumbanadambardmirn  düram  \  aghadia- 
ghatiatddandmim  niccam  \  namaha  anamgaraina  mohanditn^)  \\  2  || 

ndmdyamte  sütra(d)härah  |  sasihamdamamdanänam'')  \  samohanäsdna^')  sura- 
anapiydnam  \  girisa-girimdasuänam'^')  \  samghäclP*^)  vo  suham  deu  ||  3  || 

yavanikdmtaram  1  bis  7'',  —  2  13%  —  3  H*",  —  4  21*";  —  Schlufs:  sam- 
mattä  karpüramarnjari  ndma  tiddikd  mahdkcäno  siri  Rdyaseharassa  kadd  \  ^rtr 
asiu  I  munijayamalddi^^)  pathandya  \  samvat  1520  varshe  gdke  —  bricht  ab. 

1558.  Ms.  or.  fol.  908. 

KarpiiTamanjari,  a.  Text,  unvollständig,  und  b.  prdkritavivaranam ,  voll- 
ständig. 

a.  16  foll.  (l5  Z.,  ä  43  aksh.);  b.  13  foll.  (l5  Z.,  ä  52  aksh.);  —  ganz  modern. 

a.    1  (35  vv.)  bis    6%  2  (48)  10",  3  (34)   13%  4   bricht  kurz   vor  dem   Schlufs 

(Pandit  p.  102'',  22)  auf  16",  Zeile  7  mit:  Bhairavä°  mahdräa  kirn  te puno  vi  piam 

hinomi;  rdjd:jo  issar'a  kirn  avaram  ppiam  vattadi  ab;  jedes  Wort  ist  von  dem  andern 

durch  einen  Punkt  getrennt,  die  Compos.Glieder  durch  kleine  Striche  über  der  Linie. 


^)  pravarttatdm'".       '■^)  vidagdhapriyd^.       ^)  catthomt  asamdsd  rtti  Vidarbhi  (^"r  Vai")"". 

*)  rttir  etd  dsvddayamtu"\  ^)  yathd  cakordh  prttipardk  yyoshndm  (jyotsndm!)  dsvd- 
dayamti'^.  ^)  anamga-ratyoh  suratdni'".  '^)  ^aQikhamdamamdanayoh'^. 

^)  sumohandfena  vartate  (!)  ye  te  samohandge,  mohanasyu  suratasyd  "pa  mohandfd"^. 

^)  tgcara-pdrcatyoh™.  1**)  samghatfand  suratdvasaro  «a™. 

^')  malddi  ist  von  zweiter  Hand  über  die  ursprüngliche  Lesart,  die  nicht  mehr  zu 
lesen  ist,  übergeschrieben;  ob  Jaganmalla  gemeint? 


152  Die  Poesie;   2.  das  Drama  (Sanskrit  u.  Präkrit). 

1).  beginnt:  <;rhj.  n.  hhudnini  bliavatu  sarasvotyäh  kavayo  namdamtu  Vyäsä- 
dayah  \  anyeshdm  api  jyratHirtatdm  vorä  väni  vidagdhapriyd  \  Vaidarhht  tathä  Mä- 
gadht  sphiratii  ntih  sd  kirn  ca  Pdmcdlikd  rU'ir  api  lihamtu  kdvyakugald  jyotsndm 
cakord  ira  \\    1  bis  5",  2  8",  B   11',  4   13". 

1559.  Ms.  or.  fol.  825. 

ratnarnumjai'i  des  Pttdmvara,  Comm.  zur  Kurpnramanjari;  im  Wesent- 
lichen nur  .Srt«.y^:77'^-Uebersetzung. 

36  f'oll.  (7  Z.,  i\.  ;vA  aksh^;  ganz  modern  und  sehr  incorrect;  — -  1  15'',  2  28", 
bricht  3Ü",  Zeile  b  kurz  vor  dem  Schlul's  des  dritten  Actes  ab  (Pimdit  72'*,  l!))  mit: 
Kaipüramamjan  sasddhoasd  priyas((khl  tdpagatyaQ^  dyatdQ^;  Ktiramgiku  nih  . .  . 

Beg.:  Qrtg.  ii.  \  vdn-dm  hhajdini  sarasdm  rasaddm  katiTyirn  vtndmkarona  dadlwtt 
karaddravmdmdCndm  | )  vidydvamtisitamvifvaraddnavidyd  (?)  vidydmujäddhanakahdro- 
kiritaveshdmna  (^i')\\  I  ||  tene  prdkritavamdhasdtakatn  idarn  yäthdrtkyatah  samskrite 
dhrrdndm  sukhavodhcnnodanidhaye  Pttamvarah  satkmnh  \  ^obhete  wa  dampatt yodi 
tayor  artlwpratUir  bhaved  ity  dlokya  rasena  vdharasinah  Karj)üramanjary  atma- 
mna  (labhiit)  ||  2  ||  bhaddam  vossa(?)gtrd  praydmhi  kavayo  Vydsddayo  vriddhitdm  anye- 
shdm  api  varttatäm  khalu  parä  vairt  vidagdhapriyä  \  VaidarbM  nami  Mdgadlü  sphuruhi 
nah  sä  ki  va  (kirn  ca.?)  Pämx dlikä  ritUjava  (!  "ttr  eva?)  lihamtu  kävyaku^ald  jyotsndm 
xakorä  wa  ||  3  || 

1560.  Ms.  or.  fol.  864. 
Der  Anfang  desselben  Commentars. 

5  foll.  (9  Z.,  ä  26  aksh);  5"  bricht  in  Zeile  3  ab.     Ganz  modern. 

1561.  Ms.  or.  fol.  977". 

Das  Dhay-mavij ay andtakam  des  (Juklabhüdeva,  in  5  aJika\  mit  dem 
Commentar  des  bhatta  Bhavämfamkara  (verfafst  samv.  1869). 

52  foll.  (ll  Z.,  Text  ä  39  aksh.,  Comm.  a  48  aksh.). 
Comm.  beginnt:  pig.  n.  |  pri  Bhudevaguram  natiHt  Samba ^ambhusvanipinah  | 
Bhavän'i-Qamkarend  'sya  kriyate  hy  arthadtpikd  \\  1  ||  athd  ' trabhavamtah  pimad- 
Bhudevag,  u  k  l  d  dh  a  r  m  a  v  ij  ay  d  khyandtakavydjena  dh  a  rmagästrär  th  a  m  viva- 
kshavas  fad  racayarnti  sma,  yatrd  ''dyapadye  närndisamjnake  \'ighnasamdj)(aye  kritarn 
mamgalam  cishyafikshuyai  nibadhnamti :  prakatite'ti. 

Text  beginnt:  prakatitanija7-^q)0  dvddagdräbhiräme  vibhur  api  hndayäbje  dtpc- 
vad  divyatimrtih  \  tribhuranam  idam  otaprofam  evä  'sti  yasmin  sa  jayati  jagadtfah 
fdsti'asidd/iihnfagarnyah  \\  1  \\  ndmdyamte  Hütradhärah:  alam  ativistarena,  adya  tdvad 
dhüya  samädishto  'snii  grimad-lJiUidayitavetanaddndmutyena  mahitacaritaprmahald 
Kegavadäsena,  yad:  vayam  dharmagästränusäriprayogdbhinayenä  ""tmänam  vino- 


Karpfiramanjari;   Dliarmavijaya.  153 

dayitmn  ichdmas,  tad  Bhudevacukl agrathitena  navena  D harmavij ay anämnd  ndta- 
kena  sambhdvamye 'yam  smdrtasabhe  'fi,  mdanamuyet  (tadatmnayät'i')  kdmtdm  dhuya 
.rcunfjtfakarma.  \ufü:ht(^li)dmi,  (nepathi)äbhimukham  avalokya):  drye!  itas  tdvat;  —  pravi(-i/a 
natt:  esa  limi;  —  sii"  drye!  sannihitdni  nepathyaindhisudhandnil ,  —  nati:  ajjacalanayya- 
(jjpaiyidvma  sadhvam  jevva  sdhanam  sajjam,  kirn  iina  tumhdnam  kajjamf,  —  s{i°  drye! 
'nnramjaniyah  khalu  dharmakannarasikah  sakalavidydpravinah  Kepavaddsah;  — - 
natt:  ke  nu  khhu  tassüji  tutthe  amhdnam  Idhof,  —  sü°  ddridryabhaniyah ,  —  natt: 
kaham  via?,  —  sn°  prasiddhaprabhdvo  mahdxmdd(ji)yah  khalv  asau  rdjarshir  yah pürna- 
manorathair  arthisdrthair  ani^am  evam  {c)ld(jkyate,  yathd:  citam^')  mdnasamunnatam 
karayngam  Qrtpnshkaram  padmajd  -jamnmasthdnatayd  samudramahimd  "krdmtah 
gayo  dakshinah  \  setur  dharmakathdmbudhes  tava  matis  tväm  ca  prabhdsam  janah 
prdptah  Kegavaddsa!  citram  iha  kirn  prdp7ioti  yad  lidmchitam  \\  api  ca:  vdnyd  viru- 
dhyati  ramd  ramayd  ca  vdni  tdvac  ca  nirvahati  cdcvatiko  virodhah  \  ydvan  na  darca- 
yati  Kecavaddsa  esha  premaprasddakarimdkalusham  katdksham  \\  api  ca:  Vain- 
yddivad  anushamgafo  'py  etan  ndmamamgalaktrtanam  ndtakasyd  'pi  satkävyatdm  äyd- 
dayatt  (apd°?)  'ti  ynktam  etat,  paQya:  samprdpto  'nufapam  (^yayn)  sado  divishaddm 
Sdmketamdti-am  tiayan'^)  ydtah  Ke^avaddsabhdvam  adhund  Rdmo  'rmgrihndti 
nah  II  yac  cai  'tanmukham  tksfmte  kila  kripddrishtyd  svayam  vtkshate  ye  cai 
' tasya  gimdnuvddaniratäs  te  svargabhdjs,  yatah  ||,  —  natt:  jujjax,  —  st\°  katamat  pra- 
karanam  abhintyai  'nam  prasddaydmah'? ,  —  natt:  nam  khkhu  ddnim  jevva  ajjaü- 
ttena  bhanidam,  jam:  Bhüdevamissara'ide^ia  dliammavijayena  nddaena  ede  drdhante 
'tif,  —  sii°  Vijayapurtyajanavadanäravimdd(t  py)dcmodamtap'avanadattacetasd  vi- 
smritam  khalu  mayd,  —  natt:  ko  nu  khkhu  udamtah?,  —  sü°  kirn  atra  jagattndya- 
kayoh  purd  samgare  vrittam  iti  prishtah  ko  'py  avddtt:  iha  hi  adharma  iva  dharmana 
bhiibhärakshamabähund  madhy adeg.akshitibhujd  jito  dakshinabhüpatih;  —  nepa- 
thije:  ah  pdpa!  vmrkha!  cailüsha!  katham  eteshu  svechdvihdrishu  bravtshi  mahäräja- 
pardjayakathdm ,  yatah :  kopdnritctsteyagartrahinsdkdrpamjamdlinyanrigamsabhdvahdur- 
ddmtatd 'nimdnyamgrahac  ce'ty  ekaika^o  dharmavadhe  samarthk,  —  sütra°  drye!  sa- 
kalajaneshu  prachannanivdsdyd  'dharmena  i'äjnd  samdjnapto  vyabhicdrajanmd  Varna- 
samkarah  yatnd  (^patnyä'i')  Ntcasamgatyd  saha  ita  evd  'bhivartamdno  madvacandd 
upajdtakrodha  iva  lakshyate,  tad  ehi  tlvad  apasardva  iti  nishkrdntau ,  prastävand,  — 
tatak  pravigati   Vartiasanikaro    Ntcasamgati^   ca,   Va''rah:  dh  päpe  'ti  punah  pafhitvd 


1)  tava  citam  kulajdtyddgabhimdna,ii)iatam  friPushkaram  frtnivdsamh  dakshinah 
gayo  hasto  Lakshmgutpattisthdnatvena  samudrasya  mahimif)  mahimdnam  ullamghitamdn, 
buddhir  dharmakathdsamudrasya  setuh,  mdnasam  unnatam  ity-ddicitddivifeshandndm 
piihfatvena  Mdnasddittrfhdtn  tvadavayavabhfddni  tvam  tu  Prabhdsarüpa  iti  hhdvah;  vdgdevt- 
lahhmyo(h)  fdfcatiko  virodho  ^pi  yatkafdkshdd  apaiti  ity  dha:  vdnye  'ti. 

)  ■Ayodhydmdtram  svarloka^n  prdpayan,  Ayodhydsthdndm  evo  ^pakritam  nd  'nyeshdm 
iti  pafcdttdpam  prdpta  etatsamaye  Kepavaddsabhdvam  prdpto  Rdmo  'stndn  anuyyihndti. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  20 


154:  Die  Poesie;  2.  das  Drama  (Sanskrit  u.  Präkrit). 

pa^a  re  vaidhaya  UiSiratal  bamdhünäm  api  nidhane  nibaddhacit{t)ah ,  —  schliefst 
11":  iti  p'tma  Chuklabhüdev aviracite  Dharmavijayanämni  nätake  prathamo  'mkah. 

Act  2  bis  24°,  'dharmodyogo  näma;  pratlmmutu^)  eva prastävandyäm  jwakshipta- 
sya  vyahkicdrasambhavyasya  Varnasamkarasya  Ntcasamgatyd  saha  pravesham  Adhar- 
makhydpanayoktdmadhye  nibarhanasamdhau  kathyamdnavijayasya  JJharmasya  rdjno 
prave^aXämtarhitam  Adharmdcaranam  Vyabkmmidipravefena  vaktmn  dvittyam  amkam 
ärabhate  kaviQf):  tata  iti,  tatah  pravigaü  Vyabhicdrah:  äjnapto  'sniy  Adhar- 
7nena  .  .,  —  21"  koka^dstre  (rati^dstre  Schol.)  samgtte  ca  pravtmh. 

Act 3  bis  Sl*"  (ohne  Namen);  Comm.  beg.:  amtaritdmke  Adharmemi  cadar^a^catur- 
dafa)vidydviyhdtdya  maudhyddtn  preshayLshydma  iti  yad  iiktam  tac  ca  joyati  tais  taihd 
''yatya  kritam  ity  upodvdtcwi  vaktmn  Pamditasamgati-Parikshdurit(J)dmtena  kavir  aha  ta(jo^ 
ttl,  Text  heg.:  tatah  pravifati  mahiruha(-dkhdoasaktaraj(j)vo  ' dbamdhanenä  ^Hmänam  vi/dpdra- 
yamtt  Pamditasamgatih,  Pamdi°:  hd  mdtara^  caturdafa  vidyd  hd  .  .,  —  schliefst:  m- 
vaidyaganako  nishkrdmtak  [Smdrtah],  iti  Qrimallab hü(J)vi}'acite  .  . 

Act  4  bis  39''  vyavahdravihdro  näma.  Schol.  beg.:  atha  mukhyasamdhatt  pra- 
kritasya  'dharinasya  pardjayam  vaktum  dharmajayam  ca  vaktnm  catiir-thdmkah  drabh- 
yate,  Text  beg.:  tatah  pravii;ati  prdnvivdkah,  —  Sö*"  iti  nishkrdmtau,  vishkambhakah, 
tatah  pravifati  Vyavahdro  DainJaf  ca;  Vya":  vatsal  kashtä  khalu  rdjasevd,  —  schliefst: 
iti  p'i  m  ad  hl  i  k  t  a  (chukla  /)  b  hüdev  a  vira" . 

Act  5  bis  52"  näyakanamdano  ndma;  beg.:  tatah  pmcii,'ati  Prdyagcittam, 
Prä":  paräkasdmtapanakrichraka  .  .,  —  43"'  iti  nishkrdmtau,  Quddhavishkambhah, 
tatah  pravipati  rdjd  Kaoitd  vibhavataf  ca  parivdrak;  Kavitä:  mahäräja  jänudagdha- 
Q.  gkna')saUJdh  .  .,  schliefst:  rdjd:  punah  Kdgular^anam  iitsuko  'sini  yadi  bhaved  abki- 
matam  bhavattnäm;  —  Vidyäh:  tad  ehi  vatsal  sahai  'va  tävat  sädhaydma  iti  ««d- 
yena  nishkrdmtdh  sarve  ^rih  iti  crimac  chii  klabhüdevaviracite  Dharniavija^ya)- 
nämni  nätake  näyakanamdano  ndma  pamcamo  'mkah  samdptah;  —  Comm.  schliefst: 
p-imadBhiidevaguruto  jnätam  dharmafrntädikarn  \  iti  jndpitam  asmdbhiQ'')  navam 
nd  'tra  prakalpitam  \\  arthah  ^uhda^  ca  sarvo  'pi  jamhdhndnau  (V)  babhnvatah  \  yayos 
tathä  'pi  cakräte  nätakam  dtpikäm  ca  yat  \\  1  (!)  ||  sarvathä  vyavahärasya  nisiie- 
ddhum  (Lücke!)  |  näko  dharmasya  vijayam  bu(d)dhvd  dharme  pravartatdm  \\  2  (!)  ||  na 
prSitipadikam  kimcit  syäd  yayoh  pratipddakam  \  tau  Bhüdeva-BhaväniQam-karä- 
khyau  nämakirtanät  \\  3  (!)  ||  asambaddham  imam  lokam  kurväae  hatakilbisham  \  tau 
brahmakütasthdmv  igo  'mtarätmd  'ham  tu  jivakah  ||  4  (!)  ||  ity  evam  cic  caturdhe  'ti  sam- 
särädbhir  vibhävyatäm  \  nava-'rtv-ashta-sudhänQV-adve  [1869J  (^ambhunai  'fad 
vibhdshitam  ||  5  (!)  ||  märg<i7naina.(del.])stakakrishnäydjn  pamcamyäm  pustakam  mudä 
II  6  (!)  II  iti  p'imad  bhatta  Bhav d)iigamkar aviracitäyäm  Dharmavijayavyäkhydydm 
ar thadipikäkhyäydm  pamcamo  'mkah  samdptah  \\ 


')  prathaviatah  bis  tata  iti  steht  im  Texte  selbst!   während  es  doch  zum  Comm.  gehört. 


Dharmavijaya;    Mälatimädhavam ;    Mudräraksbasam ;    Ratnävali;    Sainkalpasüryodaya.        155 

1562.     Ms.  or.  fol.  802. 
Bhavabhittfs  Mdlatimddhavam ,  in   10  ailka.     Zuerst  edirt  in  Calc.  1830,  und 
übersetzt  in  H.  H.  Wilson's  Select  Spec.  of  the  Theatre  of  the  Hindu,  vol.  II  (Calc. 
1827);  deutsch  übersetzt  von  Fritze  (Leipzig  1883). 

52  foll.  (l4-18  Z.,  ä  25-30  aksh.);  ohne  Datum,  modern. 
1  7\  2  n\  B  16",  4  18\  5  22\  6  28^  7  33^  8  39^  9  47^  10  b2\ 

1563.     Ms.  or.  fol.  1096. 

Dasselbe  Werk. 
30  foll.  (l3  Z.,  ä  62  aksh.);  ohne  Datum;  ältlich;  sorgsam  geschrieben,  hie  und  da 
Lücken  gelassen;    von  fol.  21.  22   fehlt   ein   grofses  Stück;   im  Eingang  das  Jaina- 
Diagramm  und  danach:  grt Gautamäya  nainah  \\ 

1  6^  2  8",  3  n\  4  13^  5  16%  6  19",  7  22%  8  24»,  9  28\  10  30% 

1564.  Ms.  or.  qu.  663. 

y> Mudrdräkshasa  oder  des  Ministers  Siegel,  übersetzt  von  Dr.  Otto  Will- 
manns«.  Text  zuerst  edirt  in  Calcutta  (1831),  zuerst  übei'setzt  von  Wilson  1.  c. 
vol.  III,  sodann  von  Ant.  Marazzi  (Mailand  1874). 

153  Seiten,  undatirt;  —  und  zwar:  p.  1 — 28  Uebersetzung  von  Wilson  Hindu 
Th.'  2,  127-150;  —  p.  29 — 111  Uebers.  des  Mudrärdkshasa  (Act  1  bis  p.  39,  2  p.  49, 

3  p.  64,  4  p.  76,  5  p.  91,  6  p.  111),  —  p.  113  —  148  eine  zweite  dergl.  Uebers. 
(Act  1  bis  p.  132),  bricht  vor  dem  Schlufsvers  des  zweiten  Actes  ab,  —  p.  149 — 153 
Uebers.  einer  Episode  aus  dem  Rdmdy.  ed.  Schlegel  vol.  I,  p.  37  —  46  »die  Ent- 
führung« (das  Rishy a^ring opdkhydnavi)^  angeblich  »Cap.  8,  v.  7-21  und  Cap.  9, 
V.  2-70«,  in  der  That  aber  nur  43  vv.  umfassend,  bricht  nämlich  mit  p.  153  ab. 

1565.  Ms.  or.  fol.  824. 

Die  Ratndvali  des  p't  Ilarsha,  in  vier  afika.  Zuerst  herausgegeben  Calc.  1832 
und  übersetzt  von  Wilson  1.  c.  vol.  III;  deutsch  von  L.  Fritze  (1878). 

62  foll.  (7-9  Z.,  ä  25-28  aksh.);  ohne  Datum,  modern;  —  1  12",  2  27%  3  41% 

4  62";  —  fol.  36—50  von  anderer  Hand  (8-9  Z.,  ä  3o-32  aksh.). 

1566.  Ms.  or.  fol.  841. 
Vemkatdcäryapranttam  Samkalpasüryodayam  ndma  7iätakam,  in  zehn  aüka. 

109  foll.  (l6  Z.,  ä  25  aksh.);    ohne  Datum;  ganz  moderne  Abschrift;  am  Schlufs 
nur:  ||  p'tvyamkatefdya  namah  \\  cha  \\ 

Beg.:  p-ig.  n.  \  yadbhaktipracaydtrnake  dinarnukhe  drishtikshamakhetrinah  kshi- 
prasamsnti^a'rvarim  kshipati  yatsamkalpasuryodayah  \   ta(t)tvair  astravibhüshanair 

20* 


156  Die  Poesie;    2.  das  Drama  (Sanskrit  u.  Präkiit). 

athigatasi'ddhina7utyonnatik  ^nmänaraktasamesarnastavipadu{t)tärdya  ndräyaiiah  \\  1  || 
api  Cd,  lakshye  yatra  .  .  ||  2  ||  ndmdi/amte  sufradhärah  \  ddishto  'smi  nikküasurdsu- 
rakoÜrakotimamkirananikara7ÜrdiitajxidapUhasy(t  (^utnmdyataparitraTiasafptatamhidikshi- 
tasya  sarasiruhaväsinisahacaritadharmanah  samsaranadahanatdpanirvdpanamahdbald- 
hakasya  sarrefvarasya  hkagavatah  (^rtramgaVrishayiriSatyavrata  Yadugiri- 
Pn r u shotta vi a Pd m du ramg a-prabhritisht  dirydl)hwyaktldeg.esh n  yatlidmitay dtro t- 
savasevdheiHikainhitagatdgatacatulocarananalmadkülqmtalayav  yadri- 

chayd  marudvridhdmtdrtyamadhyam  adhydshiair  ageshaQeshd^anagarudanirvi^eshalr 
a^eshajanasamhhdi'cvuyair  asamhhnvadavadyagamdhair  (d)hijanasavuidit(tsaddcura(;.ola- 
^dlibhir  anddimdydmahdiHirtabambhrai)iyamdmd)dhyakudnsktJkatha^^^^^^ 
thanagamdhasimdhurair  adhijigamishitamiiktighamtdpatlunr  ahhamdudifimalagikhom- 
2"  ddkair  anpanishadarahasyopade^ade^ikair  avagatasakal.akaldkald'pair  atru- 
bhavadbhir  dryann'craih  |  yad  uta,  lalitamanasdm  prityai  bibhrad  rasdmtarabhümi- 
käm  anavamaguno  yasminn  dryaraso  ' ndvarnasthitah  |  jananayadavljamghdldrtichi- 
ddnugunibhavan  iiaUiparishadd  tenä  ''svddyam  satdm  upacinvafi  \\  3  ||  pratigrilüta.  ca 
mayd  Hli a rata m atopddhydyasya  ^ailüshacakravdrtinoh  S amtoshap dl aka-ndma- 
dheyasya  gailmhucakravartinah  (nochmals)  putrena  pratibhatakuctlnvakdmtluravena 
vaikumtQi)avinodind  sapratijnam  vidiwilidm  djnd  \\  divyaprdyogadidrikshddattakshand 
vicakshandf  ca  sarnuditdh  sdmdjikdh,  tathd  kr.  .  .  ||  4  ||  .  .  .  3"  siitra"  drye  kirn  na 
p'utam  idam  te,  asti,  khalu  samastalokasamblidvamyasya  vifvdfi^dyino  Vi^vd^nitragotra- 
sambhavasya  vipMhavidydvihdrapum(kirikasyaPumdartkdkshaSomasüsambhavasyd'^^^^^ 
tagnnafevadher  A n a m  tas ü rer  dtmasambhavah  (^r l r a mgardjadivydpidlabdJia vedd m - 
tdcdrya  kavi  tdrkikasinha  ifi  prakhydtandmadheyah  chdtrajananinibaddhajaitra- 
dhvajaprasddhitada^adiQdsandliah  sa>-vatamtrasamkatapj-a[vejQanavi(}amkatamatih  p't- 
viad  Vemkaianäthah  kavih,  .  .  ||  12  ||  api  ca:  .  .  ||  13  ||  api  ca:  .  .  ||  14  ||  sa  ca  vin- 
fatyubde  vip'iUandndvidhavidyas  in-ingadvdram  Qrdvitacdrt r akabhdshyah  |  freyah 
p'imdn  Vemkatandthah  p-utipathyarn  näthaprttyai  ndtakain  arghyam  vyadhitai  'tat 
II  15  II  .  .  4''  kirn  ca,  vidydmmpannidkir  arahitn  Vemkate^ah  kavhndrah  siddhd- 
rambhac  cirain  abhinaye  mdmakapdtravargah  \  prakhydte  'yam  parishad  anaghd  paksha- 
pdtdnabhijnd  lidinddindm  kuladhanam  idam  ramgatdm  ydti  ramgam  ||  21  ||;  —  die 
prasfdvand  bis  5\  tata/j  pravipati  Vasamtadattahastah  kdmtäsevita(h)  Kdmah;  Kam  ah: 
kah  kha/r  Hi/  ddi  puna/i  imthitcd  ....  Ratih:  ajjaütfa  .  .,  —  prathavio  'mkah  (mit 
93  vv.)  bis   IT)'. 

amka  2   (lOl  vv.)   30";    beg.:     tuUdi  pmcli-ati  Qraddhd   Vicdrand  ca;    Vicdrand: 
sahi  Saddke  .  .,  —  pravegakah  bis   16'',    taüdi  prao.  rdjd  Vyavamyag  ca,  rdjd:  sendpate. 

amka  3  (47)  37'';   beg.:    tatah  pravifato  Rdga-Dveshau;   Rdgah:  sakhe. 

amka  4  (58)  45'';  beg.:  tatah  pmoifaü  Kdmo  Vasamtaf  ca;  Kdmah:  sakhe  Vammta. 

amka  5    (69)    58'';     beg.:     t.  pravi^ati  Damhhah   Kuhand  ca;     Dambkah:    ayi 
dharmapatni  Kuhate  tvdm  sambodhaydmi. 


Samkalpasüryodaya;  Subhadräharanam;  Hanumannätakaiii.  157 

amka  6  (86)  68";  beg.:  t.  pr.  kamcukt;  kamcukt:  aham  hi  damsya  Mahä- 
mohasya   Darpasambhavastambho  näma  saddgamapratirodhakdh  pratihdn. 

amka  7  (5l)  Ib^x  beg.:  t.  pr.  Sa/mkdrah;  Satnsk.:  aham  khalu  Atiubhavd- 
mushyäyanah  Samskdrdparandmd  devasya  Vivekasya  ^ikshitasarvavisha[ya?Jh  filpt  daiva- 
fdpinam    Vigvakarmdnam  asura^ilpinam  Mayam  ca  vijitya  vi^ramdhküdshi  .  . 

amka  8  (l03)  89";  beg.:  t.  pr.  Abhinivecah;  Abhi":  svasdmarthyam  bahu- 
matya  hrishyarnti  vyasanesha  saptasu  mudhd  ""rabdhesku  yna^preshitäh  .  . 

amka  9  (53)  95'';  beg.:  nepathye:  mohdknpdra  kukshimbharir'  ayam  .  . 

amka  10  (95)  109";  beg.:  t.  pr.  Vishnubhaktih;  Vi°:  aham  vaiknmtha- 
ddsyaikaldsyaUldvinodini  \  vipvaküvishasamhdravibhramdrabhati  natt  ||  1  ||,  —  schliefst: 
.  .  priyatdm  Vdsudevah  \\  95  || 

1567.     Ms.  or.  fol.  862. 

Sört^^nV-Uebersetzung  der  Pr«'Ä:/vV- Stellen  des  Drama's  Stcbhadräharana. 
3  foll.  (11-13  Z.,  ä  33-35  aksh.);  ohne  Datum,  modern. 

Beg.:  ^rig.  n.  \  iddnirn  Subhadraharanasya  prdkritasyo  latthdh^')  Ukhyamte  | 
natt:  eshd  'smi  djnäpayatv  dryah,  smaranend  'nugrihttd  'smi  \  natt:  dfcaryam  2  katham 
nifcayena  aiiavarataranarasava^tkritamanovinodanirgamitasakalakdlasya.  Es  treten 
noch  weiter  auf:  Patrakkhd,  Vakulamdld  (v.  42),  "likd.,  Lavamgikd  (v.  43),  Subhadrd, 
Mdlatikd,  Kala"  (?);  auch  sind  einige  floka  vorhanden  ohne  Nennung  der  Personen, 
denen  sie  zugehören.  —  Schliefst:  iti  tiuhhadrdharanachdyd,  vdtakasya  prdkri- 
toddhdrah  samdptah  \\ 

1568.     Ms.  or.  fol.  907. 

Fragment  des  p'i  Hantirnadviracitam  mahdndtakam  (Recension  des  Mo- 
hanaddsa),  s.  Wilson  Hindu  Th.'  2,  303.  Aufrecht  Catal.  142''  fg. 

20  foll.  (l6  Z.,  ä  35  aksh.);  samvat  1927  nd  dgvlna  cuklapaksha  13  triyoda^t 
guruvdsarena  adye  'ha  criVallabhigrdma  vdstavyam  üdicyasahasrajndtiya  badhe- 
kdQ^pnrushottamdtmaja  Hari^amkarena\n.  idam  pustakam  lekhaniyam  pubham 
bhavatu  C)'i  Kdthiydvddaprdmfandrevdq,t  mx(°vald  ||;  blaues  Papier;  der  Text  mit  gel- 
bem, rothgesäumtem  Rande  eingefafst:  auf  1":  atha  (^rt Hanum,dn andtaka  prdrabhyate. 

Act  1  (51  vv.)  bis  4''  Sttdsvayamvaro  näma;  beg.:  prtg.  ?«.,  atha  Hanumäna- 
ndtakagramtha  likhyateW  kaJydndndm  nidhdnam  kalimalamathanam  .  .  Die  Verse:  dsid 
iidbhatabhüpati''  (Aufrecht  1.  c.)  fehlen;  auf  v.  3  (s.  ibid.)  folgt  hier  als  v.  4:  ye pw've 
Ku^ikdtmajädhvaraparitränaprasaktdhave;  —  2  (32)  6''  Jdnakuu/äso,  —  3  (26)  8'',  — 
4  (17)  9",  —  5  (60)  13^  —  6  (48)  16"  Hanümadvijayo,  —  7  (23)  18",  —  8  bricht 
in  V.  43  ab;  bei  Aufrecht  hat  dies  Cap.  55  vv.  und  folgen  noch  9  — 14. 


1)  cf.  gujr.  ulatum  reverse,  changed,  ulatdvaviim  to  alter  the  orginal. 


158  Die  Poesie;  3.  Fabel,  Erzählung,  Chronik. 


3.    Fabel,    Erzählung'),    Chronik. 

1569  —  73.     Ms.  or.  qu.  499  — 503^). 

Somodeva»  Kathdsaritsäyara,  Buch  (lambaka)  I  —  XVIII;  —  Herausgegeben  von 
Herrn.  Brockhaus,  Leipzig  1839  —  62-*).  Buch  I  —  V  erschienen  gleichzeitig  mit 
dem  Text  aurli  in  Uebersetzung;  von  Buch  VI.  VII  hat  Brockhaus  Inhalts- 
Analysen  gegeben  in  den  Berichten  der  phil.  bist.  Classe  der  Königl.  Sachs.  Ges. 
der  Wiss.  1860  (VI).  1861  (VII);  —  eine  englische  Uebersetzung  des  ganzen 
Werkes  von  C  H.  Tawney  liegt  in  der  Bibl.  Indica  vor  (1880  —  84). 

Diese  fünf  voll,  enthalten,  auf  820  foll.,  die  von  Brockhaus  mit  »D«  be- 
zeichnete Handschrift.  H.  H.  Wilson  hatte  dieselbe  für  ihn  1835  »aus*)  der 
Handschrift,  vi'elche  der  verstorbene  Oberst  Wilford  dem  Sanski-it  College  in  Cal- 
cutta  geschenkt  hatte«,  abschreiben  lassen:  »sie  ist  sehr  deutlich  und  ziemlich  correct 
geschrieben«.  Die  Seite  hat  9  Zeilen  zu  49-54  akshara;  1572  ist  aber  (mit  Aus- 
nahme von  foll.  437 — 43.  691)  von  einer  anderen  Hand,  die  Zeile  zu  42  aksh, 

1569  (Ms.  or.  qu.  499)')  enthält  lambaka  I— V  (taramga  1—26)  auf  176  foll. 
(foll.  68 — 90.  120  ff.,  ohne  Verszählung,  die  auch  in  den  folgenden  Bänden  fehlt). 

lambaka  I,  mit  8  tarainya,  kathäpitho  näma,  bis  fol.  36''.  Beginnt:  p'iyam 
diQati  iHih  ^ydmaQ  ^ambhoh  kaniho  vianobhuvd  \  amkastJuipdrvatklrishtipdtair  iva  vi- 
veshtitah  \\  1  ||    tar.  1  bis  4»,  2  7",  3  11",  4  16^  5  22'',  6  30^  7  34",  8  36". 

II  mit  6  farumya  (9  — 14),  kathdmukham  ndma,  bis  fol.  73".  Beginnt: 
gaurhiavaparishvamye  vibhoh  sveddmim  j)d.tu  vah  \  netrdgnibhityd  kdmena  vdrmidstram 
wo  'kitamW  1  ||    tar.  9  bis  40^  10  49",  11  52",  12  61",  13  69",  14  73'. 

lU  mit  6  taramga  (15  —  20),  Idvdnako  ndma,  bis  120".  Beginnt:  idam 
gurugirtmdrajdpranayamamdardndolandt  purd  küa  kathdmritam  haramukhdmbndlier 
udgatam  \  prasahya  rasayamti  ye  vigatavighnalabdharddhayo  dhuram  dadhati  vawn- 
dhtm  bhuvi  bhavaprasddena  fe  || ')     nirvigknavi^vanirmmunasiddhaye  yad - anugraham  \ 


^)  vgl.  den  hergehörigen  Theil  der  ./a?'«a- Literatur. 

2)  die  10  Baude,  Ms.  or.  qu.  499  —  508,  enthalten  das  von  Herrn.  Brockhaus  für 
seine  Herausgabe  des  Kathäsaritsdgara  benutzte,  handschriftliche  Material,  welches  er 
der  Königl.  Bibliothek  zum  Geschenk  gemacht  hat. 

•^)  s.  Ind.  Streifen  2,  217  fg.  :i6i  fg.  und  H.  Kern  im  Journ.  R.  As.  Soc.  March  1868, 
III,  167  fg.  *)  s.  Brockhaus,  Vorrede  zum  ersten  Theil  p.  ix. 

■'')  diesen  Band  hatte  Brockhaus  nach  Beendigung  des  Druckes  der  Königl.  Bibl.  zu 
Dresden  geschenkt  (s.  am  oben  a.  O.),  später  aber  von  da  durch  Umtausch  zurück  erworben, 
und  ist  er  daher  mit  dem   Doublctten- Stempel  der  Dresdener  Bibliothek  versehen. 

'')  dieser  Vers  steht  auch  am  Schlüsse  des  Bandes,  nach  der  Schlufsunterschrift  von 
lambaka  V;  ebenso  dann  auch  am  Beginn  von  lambaka  VIII  —  XII.  XV  —  XVIII. 


Somadevas  Kathäsaritsägara.  159 

manye  sa  vavre  dhätrd  'pi  tasmai  vighnajtte  namak  ||    tar.  15  bis  79",  16  Si'',  17  9r, 
18  107",  19  IIP,  20  120\ 

IV  mit  3  tanonga  (21  —  23),  Naravdhanadattajamna,  bis  138''.  Beginnt: 
karnatdlavaMghdtashnamtitakuldcalah  \  pamthdnam  iva  siddhindm  di^an  jayati  vigkna- 
jit  II  tar.  21  bis  126",  22  135",  23  bricht  auf  138"  in  v.  90  ab  (der  Schlufs,  bis 
V.  94,  fehlt). 

V  mit  '6  tai-amga  QiAi  —  26),  caturddrikd  ndma,  bis  176".  Beginnt:  mada- 
ghürnitavaktrotthaih  simdürai^  churayan  maklm  \  heramvah  pdtu  vo  im/hndn  svatejobhir 
dahann  iva  \\    tar.  24  bis  149",  25  163",  26  176». 

1570  (Ms.  or.  qu.  500)  enthält  kimbaka  VI — VII  (taramga  27  —  43)  auf 
126foll.  (foll.  177  —  302). 

VI  mit  8  taramga  (27 — 34)  madanamahcukd,  bis  238"  (62  foll.).  Be- 
ginnt: tarjayann  iva  vighiiaughdn  fiamitonnamitena  yah  \  tnuhur  vihhdti  ^irasd  sa 
pdydd  vogajdnanah  \\  tar.  27  bis  185",  28  193",  29  202",  30  207",  31  211",  32  219", 
33  227",  34  238". 

VIT  mit  9  tar.  (35  —  43),  ratnaprabhä,  bis  302"  (64  foll.).  Beginnt:  keli- 
kecagrahavyagragaarikaranakhdvritam  \  Qivdyd  ^nekacamdrddhyam  iva  ^drvam  ciro  'stu 
vah  II  tar.  35  bis  245",  36  251",  37  261",  38  267",  39  276",  40  281",  41  283", 
42  292",  43  bricht  auf  fol.  302"  in  v.  2(i0  ab. 

1571  (Ms.  or.  qu.  501)  enthält  lamhaka  VIII.  IX  (tar.  44  —  56)  auf  132  foll. 
(303  —  436). 

VIII  mit  7  tar.  (44 — 50),  Süryaprabhd,  bis  366".  Beginnt:  tdam  gurugirtm- 
drajd"  \  om  namo  bhagavate  'ghorabhattdrakdya  namah  \  calatkarndni/oddhvtasimdiird- 
runitdnibarah  \  jayaty  akdle  'pi  srijan  samdhydrn  iva  gajänanah  \\  tar.  44  bis  310", 
45  327",  46  337",  47  340",  48  347",  49  357",  50  366". 

IX  mit  6  tar.  (51 — 56)  Alarnkärdvatt,  bis  436".  Beginnt:  idam  guru"  |  om 
Nisimbhabharanamro(7')vikhacitdh ')  parvatd  api  \  yarn  namamti  'va  nrityamtam  namd- 
mas  tarn  vindyakam  \\   tar.  51  bis  375",  52  392",  53  400",  54  410",  55  419",  56  436". 

1572  (Ms.  or.  (ju.  502)  enthält  lamhaka  X— XII  (tar.  57  —  93)  auf  258  foll. 
(437  —  695). 

X  mit  10  tar.  (57 — 66),  QaktiyaQas,  bis  96"  (532").  Beginnt:  0)n  namo 
ghorabhairavdya  \  karavadarasadrigam  akhilam  bhuvanatalam  yatprasdda(tah)  kavayak  \ 
pagyamti  sükshmamatayah  sd  jayati  sarasvatt  devi  \\  idam  gurugitimdrajd  °  \  avdramyam 
ripubhir  vdramyam  karam  nnmah  \  Herambasya  sasimdiiram  asirtidüram  aghachi- 
dam')  II  tar.  57  bis  443",  58  449",  59  457",  60  469",  61  484",  62  495",  63  504", 
64  511",  65  523",  66  532". 


')  khavitdh;  kharvitdh  Brockhaus. 
^)  "ra-madya-chidam  Brockhaus. 


160  Die  Poesie;  3.  Fabel,  Erzählung,  Chronik. 

XI  mit  einem  taramga  (Jol),  Veh'O),  bis  101"  (537").  Beginnt:  idam  guru"  \\ 
om  namo  mrifynmjayabhattdrakdya  namah  \  namatd  'geshainffhnaudyavd7'ana(jn')  vdra- 
ndnanam  \  kdranam  sarvasiddhtudm  duntdrnavatdraiiam  || 

XII  hier  mit  1«  tar.  (68  —  98),  {\«;dnkavatt ,  bis  258"  (695").  Unvoll- 
ständig, bricht  in  94,  13  ab:  der  Rest  (94  —  103)  fehlt.  —  Auch  lambaka  XIII 
(Madirdr(iti')  mit  einem  lar.  (104),  der  noch  in  diesem  Bande  stehen  sollte,  fehlt. 
—  XII  beginnt:  idcmi  gwiigh-hndraja"  \  om  namo  mahdganegdya ,  avydd  vo  vighna- 
vidhi'ansaklrtistamhham  iro  'fkshipan  |  karam  f/anapafih  krMaUtna-y)hrimgdkshard- 
valim  II,  —  tat:  08  bis  54ü",  09  548",  70  554",  71  567",  72  586",  73  605", 
74  619",  750  «28",  76  630",  77  634",  78  639",  79  641",  80  644",  81  648",  82  651", 
83  653",  84  655",  85  657",  86  664",  87  667",  88  669",  89  674",  90  683",  91  686", 
92  690",  93')  694". 

1573  (Ms.  or.  qu.  503)  enthält  lamhaka  XIV— XVIII  {tar.  105  —  124)  auf 
128  foll.  (693  —  820). 

XIV  mit  4  tarawga  (105  — 108),  pavca,  bis  fol.  714".  Beginnt:  tushtena 
yena  dehdrdham  apy  umdyai  samarpitam  \  sa  i'o  daddtv  abhimatam  varadah  pdrvvatt- 
patih  II    tar.  105  bis  696",  106  702",  107  706",  108  714". 

XV  mit  2  tar.  (109.  110),  ■makdbhisheko  7idma,  bis  727".  Beginnt:  idam 
guru"  I  p'tganddhipataye  namah  \  nigdsu  tdmdavoccamda^  camdam'')  Qltkäragtkaraih  \ 
jyotmski  jmshnann  iva  vas  tamo  mushnätri,  vighnajit\\    tar.  109  bis  721",  110  727". 

XVI  mit  3  tar.  (111  — 113),  Suratamanjari,  bis  742".  Beginnt:  idam 
guru°  I  ^riganapataye  namah  \  pdtii  ras  tdndavoddtnagandasimdüramamdanah  \  värtd- 
bhiprUa^)pratyiihapratäpa  iva  vighnajit  ||    tar.  111  bis  731",  112  739",  113  742". 

XVII  mit  6  tar.  (114  — 119),  Padmdvati,  bis  781".  Beginnt:  idam  guru"  \  p't- 
ganapataye  n.  \  dehdrdhadhritakdmto  'pi  fapasvi  niiy}mo  'pi  yah  \  jagatstutyo  namas 
tasmai  citrarüpdya  camhhave  \\  tar.  114  bis  748",  115  754",  116  758",  117  765", 
118  772".  119  781". 

XVIII  mit  5  tar.  (120  — 124),  Vishama^i/o  ndma,  bis  820".  Beginnt:  idam 
guru"  I  om  namo  ganddhipataye  \  camdrdnandrdyadehdya''')  camdrdnpisitamiirttaye  \ 
camdrdrkänalanetrdya  camdrdrdhafirase  namah  ||  tar.  120  bis  785",  121  795",  122 
799",  123  811",  124  820". 

Schliefst:  ity  asyd^  \a  tadd  varam  girisutdkdmtd{°tah)  kathdyd  dadau^)  \\ 
iti   Kä^mtrika bhattapn S omadev aviracite   kathäsaritsägare    Vishamagtlalamvake 


')  oder  Jayendrasenä.  '^)  kridan  lasad"  Brockhaus. 

^)  prathamo  vetdiah  (!)  fol.  628".  *)  ekonavingo  vetdlah  (!)  fol.  684". 

^)  tdmdavoddatndafunidä"  Brockhaus.  6)  väntäbhipUa  Brockhaus. 

')  oder  "ndrgha';  ndrdha  Brockhaus. 

*)  hiermit  (als  v.  251)  schliel'st  auch  der  Text  bei  Brockhaus. 


Somadeva's  Kathäsaritsägara.  161 


•*o 


pamcamas   taramgah  \    samdpto  'yam    Vishama^tlalnmvakah   \    dditag.  cahirvincottaram 
fatam^)  |    samdptac  cd  'yctrn  vrihatkathdsaritsdgaro  näma  kathdsamgrahah. 

atha^)  gram thakdrdbhiprdyah  \  samgrdmalavdha^a^ifubhrayafovitd/ias''^) 
üamgrdmardja*')  iti  bhnmipatir  vahJniva  \  yend  'vattrya  vividhair  vivudhaif  citena 
Q'dhai/i  pntena  H,  "dhaih  p'utena  S)  Kafmiramamdalam  antyata^)  namdanah>am  || 
tasyd  "tmajo  namada^eshanare^a'^^mauli''')  -'nidnikyakdya'*)nikashikrit(ipddapWiah  \ 
p'tmdn(^An)amta^)  iti.  tarki(ka^")kalpavrikshah  gauryaikard^ir  udapadyata  cakrcu- 
vartt  II  dvdrdgras-hnanicayasya  nikritfa^^)kamthah  kshiphio  'daram  narapater  hithitas 
sa  mürdhnd^^)  \  sevdgatorjita^'^)mahdharicakracdriih  kir/tip-avena^*)  paritosham  ivai 
"(i^^)  7-dhuh  \\  so  'tha  Trigartddhipates  tanujdm  rdjemdur  imdoi'  vahati  sma  devtm  \ 
tamo-pahdijn)^'^')  SiiryavatiQn)^'^)  prajdndm  i'ihhdtasmndhydm  iva  vifvavamdydm^'')  \\ 
dmndyair  iva  ndnddecasamudbhufaviprafafasashyaih^'^')  aghribfm-^^)  iva  ratnabhritair 
bhiti-")h/irifdtn  bhübhritdni  api  fa7'a  (fol.  820'')  ropaih''^')  \  kalpadrumair  wd'nvahain^'^) 
dfopahatd-^yrühdribhir  uddraih  devyd  yayd  vicitraih'-*)  Ka^mird  mamditd^'")  matha- 
pravaraih  \\  yan - nirmitdny  amalatoyavahadVitastd-  %risttrna-^')ttrabhivi  saudha- 
sudhdsitdni  \  vyomdpagdparigatdrntaHimddi'i^rimga-  hhamgim'^'')  bhajamti  sutardm 
suramamdirdni  ||-*)  kshya^'^)mamdalaikatilako  'py  analikabhagno^")  yasyd  ''nand- 
mritamayo  gunivdmdhavo  'pi  \  vidveshiparshada^^)fivo  'pi  ^ivdvatdrah  p-t7ndti  sutah 
Kala^adeva  iti  kshitiQah  \\    iirvtbkrito  namayitum  nikhildn  udagrdn      pdtum^^)kshama^ 


1)  ähnlich  die  Angabe  am  Schlüsse  jedes  lambaka. 

2)  was  hier  folgt,  hat  Hrockhaus  nicht  mitgetheilt. 

3)  dieser  jj«V/a  lautet  in  H  (1576)  S  (1577)  ganz  abweichend:  (nSdta((^'dIi''\  ^dla°  S> 
vdhana  Iculdmvudhipdrijdtali . 

*)  Rdja   Tai:  6,  355.  358.   7,  8.  9i  wird  ein  Nachfolger  der  Königinn  Diddd,  resp.  Sohn 
ihres  Bruders    Udayardja  so  genannt,  s.   Lassen  Ind.   Alt.  .3,  ii78.  ^)  ahtyata  S. 

6)  madanai-eshamahi^a  (!)   ^.  ^)  mault  S. 

*)  so  auch  S,  ratna  H.  3)  so  HS,  p'hndnamta  hier. 

10)  näma}''  für  tarku;  tatkidla  (!)  H,   tatkula  S.  ")  nikrimfa  S. 

1'-^)  luihati  sma  mürdhd  H,  luvati  sd  mürddhd  S. 

13)  tojita  HS.  14)  stavena  S. 

15)  ivaitya  H.  16)  der  anmvdra  fehlt  hier,  steht  in  HS. 

1'')  vamdhydm  H,  vamdhdm  S.  i*)  !  secyaih  HS. 

1*)  !  avdhibhir  H,  adhvibhir  S ;  abdhibhir.  20^  bhdti  H. 

21)  !  garanyaih  H  S.  ^2)  'rivdham  H.  ^3)  1  pogatd  HS. 

^)  viracitaih   H.  25^  viamdita  H. 

26)  vüttrnam  H.  27)  "gij^i^   y^A  H,  °gim^ ;  "gir  S. 

2*)  in  HS  folgt  hier  noch  ein  Vers:  dattair  a8a(m)khyamani(J^,  haya  S)heniamahd- 
grahdra  -krühndjinadracinaparcatagosahasraih  \  vigcambhardh  racandyitri  (.  .  .  Lücke  H, 
visvambhard  .  .  .  Lücke  svandpitritdya  ye  'yam  S)  vi^vam  sadd  bhagavatt  kila  yd  (vila- 
yam  S)  vibharti  \\ 

29)  !  kahmd  H  ö.  •*")  lagno  S.  ^i)  "dveshayarshada  H,  " dveshiparvata  S. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  21 


162  Die  Poesie;  3.   P^abei,  Erzählung,  Chronik. 

ca  jaladhtn  api  m(ttvay)dhirah  \  srishtah  surair  ahhpyiavah  Kala^odhhavo  yah  prP) 
Harshudeva  ih  aaptrivaras  sa*)  ynsydh  \\  tasyds  sadai  Va^)  giriQdrcanahomakarma- 
ndndpradhdn(wa(siiddnamand)rathuydh '')  |  sarvägamdrthavignta '')<^ravana^ramdyä 
devydh  kskanam  kim^')  api  cittavinodahetoh  ||  ndndkathdrnritamayasya  vrihat- 
kuthdyd  (Platz,  es  fehlen  vier  aksh^tyafagmnvddhi  (Platz,  es  fehlen  zwei  aksh^  ta 
tasyd{hy')  |  Somena  vipravarahhürigiindI)hirdnM-Rdindtmaje)ia  vikitah  khalii  snm- 
graho  'yam  \\  ivMit(tt(t7'(irnga^")hh(ü)u/i/j  kathdsaritsdgark  tarayito^^)  'yam  \  (Platz  für 
acht  aksh.)  (hri)d<iydhldddya^-)  bluwatii  ÄVi^a/n")  ||  sampürm  yam  kathdsaritsdgarah^*)  \ 
Davon,  dai's  Somadeva  »diese  Sammlung  begonnen  habe,  um  die  Königinn 
Svryavati  über  den  Verlust  ihres  Enkels,  des  Königs  von  Kashmir,  Harsha 
iJeva,  durch  heitere. Erzählungen  zu  trösten«  (s.  Brockhaus,  Vorrede  p.  VUl),  ist 
in  obigem  Wortlaute  nichts  zu  finden.  Es  ist  diese  Angabe  von  da  aus  auch 
in  Lassen's  Indische  Alterth. Kunde  3,  io83,  ja  noch  in  Bühler's  Report  über  seine 
Reise  in  Kashmir  (Journal  Bombay  Brauch  R.  As.  S.  Extra  Number  1877)  p.  50 
übergegangen.  Die  richtige  Sachlage  hat  H.H.  Wilson  bereits  1824  (s.  jetzt  seine 
»Works«  ed.  Rost  3,  i57fg.)  klargestellt,  dahin  nämlich,  dafs  das  Werk:  »was  compo- 
sed  for  the  recreation  of  the  grandmother  of  Harsha Deva,  a  pious  old  lady, 
a  great  patroness  of  the  Brahmans  and  a  zealous  worshipper  of  Siva  and  his  spouse«. 
Wenn  nun  Wilson  aber  weiter  aus  der  so  speciellen  Hervorhebung  der  Süiyavati 
schliefst,  dafs  dieselbe  zur  Zeit,  wo  Somadeva  sein  Werk  abfafste,  »must  have 
possessed  considerable  authority  and  was  possibly  regent  during  Harsha's 
minority«,  so  ist  Ersteres  gewiss  ganz  richtig,  die  letzte  Annahme  aber  steht,  wie 
mich  Bühler  brieflich  monirt,  in  Widerspruch  \mt  Rdja  Tar.  7,462-479,  wonach  sie 
(^Süryamatt  heifst  sie  dort)  sich  mit  der  Leiche  ihres  Gatten  Ananta  verbrannte.  Die 
hiesige  Königsreihe:  Hamgrämardja,  Ananta  mit  Suryaimti,  Kala^adeva,  Qri Harsha- 
deva^'')  stinunt  ja  doch  sonst  mit  den  Angaben  der  Rdjataramgiiil  durchaus  überein, 
s.' noch  Lassen  1.  c.  3,  1049  fg.  Bühl  er  Vikramdnkacarita  introd.  p.  8  — 10.  20  — 22. 


')  sa  (und  Platz  für  1  aksh.y^  satca',  tiapra  H,  .sapfa  S.  2)  api  S.  ■^)  gt  H. 

*)  so  hier,  "rah  na  H,  '^rasija  S.  *)  sadeoa  S. 

'')  das    Eingeklammerte    von    /.weiter    Hand,   "dhnnavidhibaddha^vadca  Syamudyamd- 
ydh  HS.  ')  (■n-strcs/m  nitj/uvihif(t  HS.  •*)  kam  H. 

^)  kathdyds  sdt'asya  sajjanamano  'mbudkipurnacamdrah  H  S. 
1^)  pravitatara  H,  pravitatataramga  S.  ")  !  "garo  viracito  HS. 

^'^)  Somciid  (somann  H)  'mahirua'/id  hridaydnamdatja  (Lücke)  H  S. 
^•^)  S  fügt  hier  noch  einige   Verse  hinzu,  s.  unten  p.  164. 

'*)  mrasamgrahalt  H;  in  H  folgt  nichts  mehr;  hier  dagegen  steht  noch  Folgendes:  om 
namo  mntyumjayabhairavdya  namah  \  citritdfamkone  .  (i  aksh.)  nianhddecathdksharaih  (!)  |  tatpa- 
rikshdkaro  hhüyun  mahddeco  cudhotfama/i  \\  cribhavdni'canikafdbhydm  namah  |  frtkrishndya.  'rya- 
nam  aKiuh  \  rdma  (zehnmal,  bis  zum  Schluis  der  Zeile).  ^'>)  regierte  nach  Wilson  AD. 

1059  —  1071,  nach  Lassen  1090  —  1102,  nach  Bühier  1088—1101. 


Somadeva's  Kathäsaritsägara.  163 

1574 76.     Ms.  or.  qu.  504—506. 

Dasselbe  Werk,   bis  auf  eine  grofse  Lücke   in  der  zweiten  Hälfte  vollständig. 
Es   ist  dies   die   von   Herrn.  Brockhaus   mit   H   bezeichnete    Handschrift, 
ebenfalls  für  ihn  durch  H.H.Wilson  aus  Calcutta  besorgt;  die  Seite  zu  9  Zeilen, 
ä  -ii-id  akshara  (wechselnd);  ohne  Verszählung;  Datum'):  samvat  1903  (1847). 

1574  (Ms.  or.  qu.  504)  enthält  lambaka  I  — HI,  auf  123  foll.  htmb.  I  bis  34', 
—  n  7r,  —  ni   123";  —  der  Vers  idam  gura"  steht  zu  Anfang  von  II  und  III. 

1575  (Ms.  or.  qu.  505)  enthält  lambaka  IV  — IX,  auf  fol.  124—421.  lamb.  IV 
bis  144",  V  177^VI  237",  VII  297",  VIH  355%  IX  421";  alle /am6a/t-rt  beginnen  mit 
dem  Verse:  idam  guru". 

Zwischen  1575  und  1576  ist  eine  Lücke;  es  fehlen  die  kmibaka  X.  XI  und 
die  ersten  7  taramga  von  lambaka  XII,  resp.  die  taramga  57 — 74. 

1576  (Ms.  or.  qu.  506)  enthält  lambaka  XII,  vom  Beginn  der  y>vetulapamca- 
vin^otikm'.  (far.  75)  bis  zum  Schlufs  des  Werkes,  auf  267  foll.;  —  lamb.  XII  bis  121% 
Xin  133",  XIV  155",  XV  165",  XVI  176",  XVII  223",  XVUI  266"  (fol.  267  enthält 
die  Angaben  über  Abfassung  des  Werkes).  Jeder  lambaka  (ausgenommen  XVII,  wo 
auch  das  andere  Eingangsgebet  fehlt)  beginnt  mit  dem  Verse:  idam  guru\  der  auch 
hinter  dem  Schlüsse  des  Werkes  wiederholt  wird.  Ich  gehe  hier  noch  die  in  der 
vorhergehenden  Handschrift  fehlenden  taramga  (94  — 104)  in  Bezug  auf  ihren 
Umfang  einzeln  durch:  [far.  93  bis  78"],  94  84",  95  86",  96  88%  97  90",  98  93", 
99  96",  100  98",  101  112",  102  118",  103  127";  —  lambaka  XIII  mit  einem  taramga 
(104)  Madirävati  näma  fol.  128'- 133"  beginnt:  idam  guru"  \  sa  vo  vighnecvarah 
pdyän  namitminamitd  mva  (!)  yam  (iiamitonvamitä  ca  yat  S)  |  anunrityaii  nrityamtam 
samdhyäsn  bhwandvali  || 

Zu  den  »Ind.  Streifen«  2,  366-7  für  die  erst  secundäre  Einfügung  der  Vetäla- 
pancavin^atikä  in  das  Werk  des  Somadeim  geltend  gemachten  Gründen  tritt  noch 
hinzu,  dafs  dieselbe  (in  tar.  75)  nicht  nui-  mit  einem  eigenen  Eingangsgebet ^)  beginnt, 
welchem  im  Uebrigen  noch,  wie  dies  hier  bei  allen  lambaka  geschieht,  der  Vers: 
idam  guru"  vorausgeht,  sondern  dafs  auch  der  nach  dem  Schlüsse  derselben  {tar.  99) 
folgende  nächste  tararnga  ebenfalls  mit  einem  eigenen,  und  zwar  gleichfalls  durch 
den  Vers:  idarn  guru  eingeleiteten  Eingangsgebet-')  beginnt.  Hiermit  wird  denn 
doch  dieser  ganze  Abschnitt  (tar.  75  —  99)  auch  rein  äufserlich  als  eine  fremdartige 
Zuthat  zur  Genüge  markirt. 


1)  am    Ende    von   1.575,    sowie   in    1576    auf  fol.  96"   (am   Schlüsse    der   vetdlapanca- 
vin(atikd).  -)  jitam  vipvaßfd  yasya  pushpavrishtir  ivd  'mvardt  \    tdrdcalt  kardghdtacyutd 

patati  nntyatah  ||  •^)  namo  vighnajite  yasya  janudege  vivartate  \  kumbhasraste  'va  nakshatra- 

mäld  rdtrishu  nntyatah  || 

21* 


164  Die  Poesie;    3.   Fabel,   Erzählung,  Chronik. 

1577.     Ms.  or.  (lu.  507. 

Dasselbe  Werk,  lamhaka  VI  — XVIII. 
Es  ist  dies  die  von  Brockhaus  mit  »S«  bezeichnete  Handschrift.  Er  erhielt 
dieselbe  durch  »Dr.  Fitz  Edw.  Hall  aus  Sagor,  im  Innern  des  nordwestlichen 
Indiens«,  und  äufsert  sich  darüber  (in  einem  in  1569  vorn  eingeklebten  Notat),  wie 
folgt:  »die  Original -Handschrift,  nach  welcher  mein  Exemplar  copirt  wurde, 
ist  die  beste  der  von  mir  benutzten  Handschriften,  obgleich  die  Copie  von  Fehlern 
wimmelt«.  Sie  stammte,  den  Angaben  am  Schlüsse  zufolge,  aus  Kashmir  und  ge- 
hörte resp.  eben  danach  wohl  in  den  Anfang  des  siebzehnten  Jahrhunderts. 

4UI  foll.  (16-18  Z.,  ä  42-46  aksh.);  ohne  Verszählung.  Datum:  frisamvat  1918 
(AD  1862)  I  kärtikakrishna  \\  1  ||  (^aniväsare  \  nmkämä  Sägara  \  Hkhyatam  pam  fri 
Kanaiyäldlagurü,  piguKrt^arnkardya  n.,  fri  Rddhävallabho  jayatitardm. 

lambaka  VI  bis  32^  VH  Qh\  VIII  99^  IX  138^  X  186»,  XI  189",  XII  303\ 
XIII  3Ü8\  XIV  323",  XV  33P,  XVI  343^  XVII  370\  XVIH  400\ 

Der  Vers  idam  gwni"  steht  am  Beginn  der  lambaka  VI.  IX.  XIII  —  XVIII, 
sowie  hinter  XVIII;  bei  X  fehlt  auch  der  ihm  in  D  vorhergehende  Vers  karavadara. 

Die  hier  am  Schlüsse  des  Berichtes  über  die  Abfassung  des  Werkes  noch 
hinzutretenden  Verse  (s.  oben  p.  162  not."')  lauten:  jdtds  te  kritino  bhuvi pratidtnam 
yeshdm  ^ive  ^d^vatt  bhaktir  hhdvitave  tat  sd  sthitavati  sampannaramodgamd  |  sdrddham 
harshava^o  ' chalocanajalair  arddhdksharair  jalpatdm  vdkyaih  farva  five  'ti  gadgada- 
padam  tebhyo  'stn  nityam  namah  ||  Gamgdttrakrito  jatasya  vahato  medhydmcacarau- 
ravir  (?)  7iämvd7xip7'asritispacasya(7itvdraprasritimpa")  niyamakshdmasya  gdmtdt- 
manaQi)  \  darbhaprastara^dyinah  g,iva  Qive  'ty  dkramdatah  pratyaham  bhasmasndna- 
kritah  kadd  niama  mano  nirvdnam  abkyesfiyatif  \\  pdnan  pdvanam  (n!)  akshasiitram 
ama/d(m)  rudrdkshavidnd  ("mä/dm!)  ga/e  hhasmd  'mge  subhagam  ^ii'asy  api  tadit- 
papimgatvisho  (taditj)iipg" !)  'gre  jotdh  \  firnam  kalkalam  (valk"!)  amt^ayas  tarutale 
cdsah  (vdsah!')  pragdmtasya  me  Iihüydd  dp-amavartinah ,  kirn  aparani?  karne  kathd 
gdmbhavL  \\  ^ivatii  astu.  \  sarvajagatäm  parihitaniratd  bhavamtu  bhiltagandh  \  doshdh 
praydmtu  ^dmtim  sarvatra.  sukht  bhavatic  lokah  \\  Hierauf  folgt  die  Wiederholung 
der  Schlufsangabe:  sanidptap  cd  'yam  vrihxttkathäsamgrahah  \  ashtddafo  lambakah  \ 
dditaf  catuwinfottaragatatamas  taramgah.  Daran  schliefsen  sich  zunächst  drei 
Verse  zum  Lobe  des  Werkes;  die  beiden  ersten  (beg.:  drdkshdsu  ghdmcasita"  und: 
samsdratdpoy)  sind  sehr  verderbt;  der  dritte  bezieht  sich  wohl  auf  den  Schreiber  (oder 
etwa  nur  Corrector?)  der  Original-Handschrift:  tend^kuleshv  akhüavijnajaneshu  trishnä 
-vadydhtldtmasu  kathamvid  anmHireshu  Q'cid  am^vareshuJ^  |  Kdfmtragena  vidi- 
tdkhilapustakena  G opdlabhattavidushd  vihito  'sya  godhah  ||  Und  hierauf  folgen  dann 
noch  10  weitere  Verse  zum  Lobe  des  Werkes  sowohl  wie  des  grt  Jahdmgir 
(1605  —  28)   und   eines  seiner  Hofbeamten,   Muqai'rab  Khd7i,   in  welches  Letzteren 


Somadeva's  Kathäsaritsägara.  165 

Dienst  sich  der  so  eben  genannte  Gopälahhatta  nach  Kashmir  begab,  wo  er  die  f>vnhat- 
kathd«  kennen  lernte,  und  sich  ihrem  Studium  widmete,  asuddhirdhunirmuktah  sam- 
ynkto  gunasamcayaih  |  cakoraih  sadvudhaih  peyo  nitycim  faiiuikathdfaft  ||  samsäre 
strtsukham  sdram  tag.  cd  'tikutildgaydh  \  kuülemdu(in)  givam  tasmdj  janu  hhajata  nitya- 
gah  II  icham  (^ittham?)  vishayadoshaikadargandrtM  giveritd  \  vairdf/yäjanaiit  sevyä  ja- 
nani  W  vrihatkathd  \\  cri  JdmhdmgiramaMpah  samahhüt  kamdarpudarpadalanä- 
vapuh  I  data  pratdpafobhi  hldditavisvo(fvo)  gnnicldyhyah  \\  turamgamukhuroddküto  renar 
tirdhvagatih  patan  \  dkdcaGa7ngatoydmtadarkamo{"ntah  kardamo  ?)  'bhnQi)  mahdn  ayam  \\ 
^rt  J ahdm g ir a malupdla pratdpend  'tüdpitah  \  bhnmir  jdtah  (bhümilokah?)  snraughdndm 
kri(dd)sthdnatvam  dpayah  (dyayau?)  \\  tatra  krtdamti  vivudhd  nrityamttpsdraso  ("ty  apsa- 
raso!)  'nvaham  \  bhiisnrändm  iva  kritam  surdnäm  bhupraddnakam  \\  tatsaHikamnkhya- 
ta(rna)h  sanmgunah  satkaJdcamdrah  \  Mnkaravashdn  ini  (iti^  jasataQi') prafJütah 
grigeshamanih^')  \\  tadgiimundtrdlumvah  sndüshmdruhya  (sudih'am  druhya?)  parva- 
tdn  ugrdn  \  gatvä  'dhydnam  (^dhv")  prdpya  grt  Käcmirdn  agsun  {agdm!^  aharn  tatra  \\ 
ndndpurusha(^ iehhynadhye  vrihatkathdm  inkshya  nikhüasdramanim  \  tacJwdhanai- 
kayatram  vdravam  ("yatnam,  akaravamf)  gwabhaktito  \ha)m  ddaratah  \\  yddrigam  pu- 
stakam  drishtä,  tddriQam  likhitam  mayd  |  yadi  guddham  asuddham  vd  mama  dosho  na  di- 
yate  ||  iti vrihatkathd  sampürnam.  —  Und  nun  erst  folgt  das  Datum  der  modernen 
Copie  (s.  oben). 

1578.     Ms.  or.  qu.  508. 

Dasselbe  Werk,  taramga  75  —  103,  also  der  gröfste  Theil  von  lambaka  XII. 

Es  ist  dies  die  von  Brockhaus  mit  »G«  bezeichnete  Handschrift,  und  zwar 

eine  Abschrift,  die  ihm  Dr.  Roer  in  Calcutta  besorgt  hat;  93  foll.  (12-13  Z.,  ä  5o  aksh.). 

Die  vetdlapamcaiHTifatikd,  mit  der  dieser  Band  beginnt,  und  die  den  Haupt- 

theil  desselben  bildet  (sie  reicht  bis  69''),  hat  auch  hier  zu  Anfang  den  Vers:  idam 


1)  das  erste  Hemistich  erscheint  in  upaffifi-Form;  das  zweite  aber  ist  gänzlich  ver- 
derbt. Der  Name:  Mukaruva  Khchi,  u^  V;^  ist  eigentlich  nur  ein  Titel,  nnd  es  ist 
damit  ohne  Zweifel  der  als  Wiuidar/.t  berühmte  -tShaikh  Hasan  or  Hassiin  gemeint,  »who 
under  Jahdngir  rose  to  great  honors  and  received  the  title  of  Muqarrab  Khchin.,  s.  Bloch- 
mann's  Uebers.  des  Ain  i  Akbari  (Calc.  1873)  p.  543;  ebenda  liegen  sehr  eingehende  An- 
gaben über  sein  Leben  vor,  welche  eigentlich  zur  Reconstruction  des  obigen  zweiten  Hemi- 
stichs  führen  sollten;  sie  ist  mir  jedoch  nicht  gelungen.  Bühler,  an  den  ich  mich  deshalb 
wandte,  proponirt  zu  lesen:  Mukkarraba-KIidna  iti  trijagatsxi  prafhitah  (;rt  Qenhamanih^ 
wobei  Qe-shu  zugleich  für  (.'ekfia,  d.  i.  Shaikh  stehe  (bene!),  »Juwel  aller  Shaikhei-.  Der  Spon- 
deus  an  sechster  Stelle  bleibt  freilich  ein  starker,  indessen  bei  einem  Mann,  wie  Gop.  wohl  be- 
greiflicher, metrischer  Lapsus.  Bühler  meint  im  Uebrigen  im  Hinblick  auf  die  nahen  Be- 
ziehungen des  Muqarrab  zu  Jalid7igu\  s.  dessen  eigene  Angaben  in  seinen  Memoiren  bei  Elliot 
History  of  India  6,  4i7.  420  etc.,  dafs  Muq.  wohl  den  Juh.,  der  fest  alljährlich  den  Sommer 
in  Kashmir  zubrachte,  dahin  begleitet  haben  möge,  und  so  dann  wohl  auch  in  Mnq.'s  Gefolge 
dessen  Munnhi  Gopdlabhatta  nach   Kashmir  gekommen  sei. 


IfiR  Dip   Poesie;    3.   Fabel,   Erzähluntr,  Chronik. 

gurit"  und  danach  das  besondere  Eingangsgebet:  jitam  vi^vajifd  .  .,  und  ebenso  be- 
ginnt auch  hier  (t'ol.  7o'')  der  nächste  taramga  (100)  mit  dem  Verse:  idam  guni" 
und  dem  Gebet:  nanio  lufvojite. 

1579.     Ms.  or.  fol.  616. 
Dasselbe  Werk,  lambaka  I  — IX  (Schlufs  von  IX  fehlt). 
279  foll.  (LS  Z.,  ix  44-46  aksh.)\  gut. 

lamhaka  I  bis  n\  —  II  47",  —  III  80",  —  IV  93",  —  V   116%  —  VI    157", 

—  VII  2()-2\  —  VIII  243",  —  IX  bricht  auf  279%  Zeile  6,  in  tar.  56.  2  ab,  mit: 
Marubhütim  tadirshyayd  \\  Naravdhanadatta;  —  der  Vers:  idam  guru"  steht  am  Be- 
ginn  von  /(Dil/).  III.   V — IX. 

1580.     Ms.  or.  foL  1105. 

pancadanddtapctcha{f)t7'aba7idlia  des  Rdmacandra ,  in  fünf  prasfdva,  2351  vv. 
Verfafst  in  Stamhhat/rtha  samvnt  1490  (AD  1434).  Eine  metrische  Bearbeitung 
des  von  mu"  in  der  Abh.  der  Königl.  Akad.  der  Wiss.,  Berlin  1877,  edirten  Textes. 
Leider  mir  damals  noch  unbekannt,  s.  Sitzungsber.  1883  vom  31.  Mai,  p.  568. 

72  foll.  (15-16  Z.,  ä  35-42  a/iVi.):  samrat  1589  varshe phäQ^guna  qu  di  2  bhvme  \ 
Qri  Meudta^)desamad/iye  A/avaragadhamohddvrge  Pdtasäha  p^t  Hamd{i^)rdjye 
(alles  Folgende  mit  dickerer  Schrift)  p'i  Amca/agache  pH  Jayakesarmtri  rdjavmkhya- 
gishya  vdcandcdryavarya  vd"  M a / /is hen a pishya  r«°  Bhdvamamdanaganifisliya pam" 
Vivekamamdanaganiiid  /ikhi/am  Vikrainacaritram,  svaparopakdrdya,  vdcyamd- 
nam  ciram  luimdafdt  Q),  /ekhakaiHwakayoh  Qiibham  bhavatu,  grir  astu,  siikham  bhavatu. 

prast.  1  mit  211  vv.  bis  7";  beg. :  oni*)  namo  jindya  \  ptranamya  jagaddnamda- 
ddyakdn  jmandyakdn  \  ganegdri  Gautamddydnp  ca  gui'ün  samsdratdrakdn  ||  1  ||  sajjanän 
fobhandcdrdn  pdstrabodhanakdrakdn  \  Pamcadamddtopatrasya  ka/hdm  rakshye 
samdsatah*)  ||  2  ||  tathd  hi  Mdlavade<^e  \mmtydm  criVikramkn  nripah  \  rdjyam 
karoti  sa(f)tvdtmd  karmasdkskt  \in  bhvta/e  ||  3  ||  ekadd  Vikramo  rdjd  pdtikdydm  catiih- 
pathe  I  gachan  gdmchtkavdtisya  (!)  madJiye  saudhopari  sthit&m  \\  4  ||  kdmcin  ndrtm  safrim- 
gdrdm  aprinod  iti  jalpamtim  \  deki  re  ddsi  vegena  sanmdrjamm  yam  (!)  grihdmgane  ||  5  ||, 

—  schliefst:  iHvdhamdmgalyaparampardbhih  sa  harshitaih  i)mirajanmh  sametah  \  i^adhü- 
yuto  bhüpavarah  svageham  jagdma  satkamkanabaddhahastk\\  10  ||  QriVikramdrkasya 
naregvarasya  p'ipatncadamddtaj)achntt}-ab(nnd/ie  \  padye  mahdfca/yakare  yathokte 
prastäva  eshah  prathamo  babhnva  ||  1 1  ||    iti  pi'athamaprastdvo  'yam  sampwmah. 


')  ursprünglich   Medapdta,  s.  Sit/.iingsber.   der  Königl.  Akad.  der  Wiss.  1884,  p.  287. 

2)  dies  ist  ein  frühes  Datum  aus  Huvidyüns  Regierung  (1531  —  56). 

•*)  vorher  das  Ja«'««  -  Diagramm. 

*)  schöner  samdisa!    2351  vv.,  während  das  Original  nur  5  —  600  grantlia  umfal'st. 


Soinadeva's  Kathäsaritsägara;  Rämacandra's  pancadandätapachattraprabandha.         1C7 

2  (45ü)  19",  beg.:  pntbhdtasamaije  räjd  gah'd  susara{(}iHicura1')vepnwn\  pranamya 
siisarain  srapi'i(^m')  babhdshe  vinaydiivitah  \\  1  ||  schliefst:  tau  dvau  damdau  gamchikdydh 
purastdn  muktvd  rdjd  pddayxgmam  nandma  \  ambe  kdryam  siddham  einm  dvitJyam 
satkdrydrtht  bhiipatis  tarn  avocatW  449  ||  ^riVikra"  wie  1,  211  .  .  yathokte  prastdva  esha 
dvitiyo  bahhiiva  ||  45ü  ||  iti  cn  dvifiyadumdaprastdva  sumpitrnam,  yramthdyrdm 
468,  akshara  Ui  satnkhyd^). 

3  (669)  40",  beg.:  ath<f  p'iVikramddityah  dditya  iva  saprabhah  \  tritiyakdrya- 
siddhyartham  sodyomah  sainaydjjdtayah  (so',  sanuyjdyatah'')  \\  1  ||  schliefst:  kriti'd 
kdryam  varyam  uryo  nripdndm  map'tigeho  bhiipatis  fri(m)  mahdrkydm  \  muktvd  pe- 
tdmm  agrato  namya  pddau  svdminy  atme  kirn  karonii  'ty  avocat  \\  68  ||  qvI  Vikni"  wie 
1,  211  .  .  trittyo  babhüvaW  669  ||    iti  tri"  pra",  gramthdgram  floka  779,  akshara  21. 

4  (485)  55°,  beg.:  atha  friVikramddityah  kdryam  kritvd  trittyakam  \  caturtha- 
kdryakaratie  ddegam  ydcate  na^ Qi)  \\  1  ||   schliefst:  damdam  grihttm  vararalnayuktum 
p'iVih'amdrka  nijageham  dgdt  |  kritvd  tu  turyam  varakdryam,  eaam     samddhicuddhyd 
ta(f)paro  l)hava(Ti)  nripah  (!)  ||  484  ||    fn  Vikra"  wie   1,  211  .  .  tiiryo  Jiablmva  pravarah 
prahamdhah  \\  485  i|    iti  caturthah  pra"  samp.,  asya  gramthdgram  f/okasamkhyd  537. 

5  (536)  72",  beg.:  pranamya  caranau  bhtipo  mastakanyastahastakah  \  dde^am 
pamcamain  dehi  mdta(r)  me  via himddhhu tarn  \\  1  ||  schliefst:  crtVikramurko  nripati(i-) 
innhurte  SHrdsitrai(;r')  bhüpavarair  asamkhyaih  \  sinhdsane  chatrayute  nivefet(J)  tadd  mahd- 
namdamahotsavair  yutah  \\  25  ||  QrtVikra"  wie  1,  211  .  .  dharmdnvitah  pamcaynakah 
prabamdhah  \\  26  ||  yathd  carkarayd  dagdhain  vanam  siiihena  bhashyate  |  kdnanam 
ka/pavrikshaic  ca  rdjahansai(h)  sarovaram  |1  27  ||  Qntakumbhair  varaih  ratnaih  suvastrh' 
mdnavo  janah  \  gajemdro  varaghamtdbhih  Qastraih  curo  nripo  da\aih  \\  28  ||  naga- 
ram  naranärtbhih  dugvac  ca  kapicirshakaih  \  vibhnshite  inummdrakc  co  kshdmtyddi- 
dacabhir  gnnaih  ||  29  ||  tathd  (^ubhdshitair  bhavyai(^r)  bhnrihhdvavimip'itaih  \  sthdne 
'rthayuktito  nyastaih  gramtho  gauravatäm  gatah  \\  30  ||  i^abhdshitdni  piirveshdm  kavindm 
racitdni  ca  \  samty  drydkovyamnkhäm  catdiii  pamca  dugdhakaih  ||  31  ||  prt  sddhio- 
Ptirnimdpaksha''')kdnane  kalpapddapdh  \  crhnad  Abhayaca7ndrdksh(khyyi(Ji)  sii- 
rayo  grcnabhiirayah  \\  32  ||  teshdm  pddaprasddena  mayd  imlrshena  nirmitäh  |  gramtho 
vidva(j)janaih  sodhyadi)  kripdin  krihui  marno  'pari  \\  33  ||  Vikramakd/dc  ca  149()  sham- 
-nidhi-ratnasamshyaksiih  \  varshe  mdghasite  pakshe  ptklacaturdagidine  \\  34  ||  pushye 
ravau  Stambhattrthe  Rdmacamdrena  mrind  \  gadydt  padyatnayo  ''kdri  pra- 
bamdho  janaramja  72"  kah  ||  35  ||  ydvad  bhudharasägard  ravicagi  kham  bhiiQ-) 
dhruvah  tdrakdh  dharmadharmavicdranaikanipmio  ydvaj  jagad  rdjate  \  tdvad  Vi- 
kramabhupardjavilasa(t)kirtiprab]iä7nicrito         gramtho    'yam    jinacdsane    suhridaydm 


1)  über   die    Difierenz    derartiger  Zablangaben    der  wirklichen  Yerszahl    gegenüber  s. 
Ind.  Streifen  3,  212. 

2)  s.  Sitzungsberichte  der  Berl.   Akad.   der  Wiss.   1 882,  p.  802. 


168  Die   Poesie;    3.  Fabel,  Erzählung,  Chronik. 

Cyäng')  citte  ciram  narndatät  (!)  ||  537  ||  iti  p-t  inahäsäthnkaQiromanaÄkafn  Vikra- 
manare^varasya  jandnamdadäyt  pomcadamddtapacha(ftra)haindhe  pravara- 
prahamdha(hi)  samäptah  \\ 

1581.     Ms.  or.  fol.  698\ 

Sinhdsanadvdtrinfikd;  Fragment;  beginnt  am  Schlufs  der  ersten  Er- 
zälilnng,  reicht  bis  in  die  2Üste  Erzählung.  ./<;/« a-Recension,  =^  A  in  meiner 
Bearbeitung  des  Werkes  in  vol.  XV  der  Ind.  Stud.,  s.  p.  260  fg. 

13  foll.,  paginirt  8  —  20  (l7  Z.,  ä  47  aksh.);  ältUch,  sehr  beschädigt. 

1582.  Ms.  or.  fol.  C98\ 

Fragment  desselben  Werkes  in  derselben  Recension,  beg.  bald  nach  dem 
Eingange,  reicht  bis  in  die  löte  Erzählung,  =  B  am  a.  0. 

25  füll.,  paginirt  2  —  20  und  22  —  27  (1I-12  Z.,  ä  37  aksh.);  ältlich  und  gut, 
aber  allerhand  Auslassungen,  s.  am  a.  O.;  —  auf  fol.  13"  beginnt  A. 

1583.  Ms.  or.  fol.  698'-. 

Fragment  desselben  Werkes,  aber  in  kürzerer  Fassung;  beginnt  in  der 
15ten  Erzählung,  reicht  bis  zum  Schlufs;  =  C  am  a.  0.,  s.  p.  188.  225. 

11  Blätter,  signirt  15  —  25  (10  Z.,  k  34  aksh.),  sanu'at  1475  varshe  bhddrapada 
p?/  dl  10  da^amydm  hxdhe  \Iye  'ha  A^dpaUydm  mahäparmänak  putrddhyayandrtJiam 
alikhiih  (!);  nach  dem  Schlufs  (iti  sinhdsanadvdtrin^atkd  samdptd)  Folgendes:  ^riVikra- 
mddityanare^varasya  caritram  etat  kavibhir  nibaddham  \  pnrd  Mahdrdshtra  vi^ishta- 
bhdshdmayarn  mahdfcaryakaram  na7'dndm  ||  1  ||  Kshemarnkarena  vidushd  tu  suga- 
dyapadyaharpdhena  yuktikritas a m  s k  r i t a  bamdhirma  \  viQvopakdravüasadgimaktrta- 
ndya  cakre  cirdd  ainarapamditahai'shahetiik  \\  2  |t 

1584.  Ms.  or.  fol.  1202. 
Sinhasanadvatrinfikd ,  abgekürzter  Text,  =  G  in  meiner  Abh.  a.  a.  0.  p.  61. 

Eine  von  Th.  Aufrecht  gemachte,  und  mir  für  meine  Arbeit  freundlichst 
überlassene,  Durchzeichnung  von  E.  I.  H.  2183.  Auf  177  Blättern.  Das  Original, 
welches  28  foll.,  die  Seite  zu  13  Zeilen,  ä  43  aksh.,  hat,  trägt  das  Datum:  likhitam 
Ganavinapirravdsfavyo  Girindrdyana  (Girnarf)  jndtiya  bhattap-i  Vi^vambhara  vidmdmne 
NUakamtha  /ekhakapdthakayov  kalydnam  bhüyät  \  samvat  1866  )id  bhddravd  fu  da  15 
fane  u.,  karakritav)  aparddham  .  .,  yddriQam  pustakam  drishteti. 

1  43,  2  47,  3  52,  4  55,  5  59,  6  62,  7  65,  8  70,  9  74,  10  77,  U  82,  12  86, 
13  89,  14  94,  15  97,  16  98,  17  102,  18  106,  19  112,  20  119,  21  126,  22  131, 
23  137,  24  143,  25  146,  26  149,  27  152,  28  156,  29  160,  30  165,  31  169, 
32  173,  Schlufs   177. 


Sinhäsanadvätrinpikä ;  Vetälapancavinpati ;  Damayantikathä  (campükathä).  169 

1585.  Ms.  or.  fol.  767. 
Sinhäsanadvdtringikä ,    die   in  meiner  Abhandlung   mit  K  bezeichnete  Hand- 
schrift, s.  am  a.  0.  p.  262. 

23  foll.  (15  Z.,  ä  53  aksh.),  bricht  fol.  23\  5  in  der  31.  Erzählung  ab;  undatirt. 

1586.  Ms.  or.  fol.   1050. 

Desgl.,  in  meiner  Abhandlung  mit  P  bezeichnet,  s.  am  a.  0.  p.  261. 
29  foll.  (17  Z.,  a  44  aksh.);  ohne  Datum. 

1587.  Ms.  or.  fol.  600. 

vetälapancmnnfati,  in  Nevdri;  s.  Klatt  de  trecentis  Cänakyae  sententiis  (1873) 
p.  5.  23. 

82  foll.  (7  Z.,  ä  40  aksh.;  die  ersten  30  foll.  zu  6  Zeilen).  Netvdri- Schrift. 
Dickes  Papier;  einige  Blätter  sind  beim  Binden  an  unrichtige  Stelle  gekommen. 
samvat  921  (der  Nepdlt- Aera,  =  AD  1800). 

1  IfA  2  18",  3  26',  4  30^  5  32\  6  35^  7  38^  8  40",  9  41\  10  45^  11  46% 
12  48%  13  53%  14  55",  15  58%  16  61%  17  63%  18  64%  19  65%  20  66%  21  72% 
22  76%  23  78%  24  79%  25  81% 

1588.  Ms.  or.  fol.  1009. 

Die  campükathä,  resp.  Damayamtikathd,  des  Trivikramabhatta^),  in  7  nch- 
vdsa,  in  Prosa  und  ca.  360  Versen,  mit  dem  vivaranam  des  Candapdla.  S.  Aufrecht 
Catal.  p.  120'"  (124'  citirt  von  (^drügadhara). 

66  foll.,  die  Seite  zu  r>-i6  Zeilen  Text,  ä  44-58  aksh.,  und  0-11  Zeilen  Coram. 
darunter  und  darüber,  ä  53-8I  aksh.  und  0-27  Zeilen  Comm.,  a  6-13  aksh.  rechts 
und  links;  —  samvat  1506  varshe  vya/ekhi  gramthdgram  2800;  auch  am  Schlufs  des 
Commentars  steht  das  Datum  nochmals:  gramthdgram  1600  bhadram  bhavatii  cri- 
p'amanasamghasya,  samvat  1506  varshe  vyalekhi;  ohne  fortlaufende  Verszählung. 

1  bis  9%  beg.:  jayati  girisutdydh  .  .,  die  von  Aufrecht  1.  c.  mitgetheilte  Stelle, 
in  der  sich  der  Autor  auf  Rdmdyana  Bhärata  Bdna  und  Gunädhya  beruft,  reicht 
hier  bis  2",  Zeile  2;  —  schliefst:  iti  grt  Trivikramabhattaviracitdydm  Darifthdydm 
haracaranasarojdmkdydrn  prathama  uchvdsah;  —  der  Comm.  beg.:  namah^)  grisaras- 
vatyai,  jayatityddi,  haro  jayati  yah  .  . 

2  bis  17",  beg.:  atha  kaddcid  avagalatbahalaparimalamHadalihddkulitakvtß- 
jakadambakusiimakarnapnra^myakdnandsu    vi^rdmyanmadamukharamayiirarasandvaU- 


1)  Sohn  des  NemddiU/a.,  Enkel  des   ('ridhara,  aus  dem  Geschlecht  des   Qdiufilya. 

2)  voran  geht  das  Jaina- Diagramm. 

HANDSCHRIFTEN   D.   K.   BIBL.     V.  22 


170  Die  Poesie;  3.   Fabel,  Erzählniifj,  Chronik.  —  4.  lyrisch-didaktische  Poesie. 

kulakvanitäsu  .  .,  —  schliel'st:  iti  pi Tri°ttavh'acitäydm  campvsamjndijdm  Damayamtt- 
kathdydm  haracaraiutsarojdmkdydm  dvittya  u°. 

3  bis  24*",  beg. :  atha  kramena  rajatakumbham  ambhobharandrthavi  ive  'mdu- 
mamdalam  dddya,  —  schliel'st:  iti  samavishamakaveh  prt  Tri°ttasya  kritau  Da"thdydm  .  . 

4  bis  30'\  beg.:  evam  etad  dkamya  rdjd  tntkdlam  dgMmitam ,  —  schlieist: 
iti  Tri°hhaltan''  Damayamtikathdydm  .  . 

5  bis  45",  beg.:  atha  vicrdmtavdci  vdeaspatav  ii'u  ccdritd,  —  Schlul's  wie  eben. 

6  bis  55*",  beg.:  atha  diHJajatianikdyakimasamdhydmjalijakm'  iva  kshd/yamdne, 
—  schliefst;  iti  samavishamakavi  frt  Tri''ttavi°  Da"  haracaranasarojdmkak  shashtha  u". 

7  bis  66'',  beg.:  evam  avi^rdmtam  atitdrasvarena paurapuramdhriinamdaldni, — 
schliefst:  sa  triydmdm  anaishit\\^\\  iti  samavishamakavi  (H  Tri"vira°  campükathäydm 
sakalavibudhajanamanohdrinydvi  haracaranasarojdmkah  saptama  u°.  —  Schol.  schliefst: 
iti  vishantapadaprakdgam  enam  Datnayamtydm  tanute  Camdapdlah  \  ^i^umatMati- 
kdvikd^acaitram  caturam  atisphutabhitticdt'ucitram  ||  iti  ^rt  Tri°citacampiikathdviva^ 
rane  saptama  i(°,  —  p'i  Yacordjatanüjena  cnCamdasinhdyrajena  cri  Lünigdvdpta- 
siddhasdrasvatena  Pr d g v dta juathjena  cn  ('amdapdldhhidhdnena  Damayamtivivara- 
nam  vyaraci. 


4.    Lyrisch-didaktische  Poesie')  (Sanskrit  n.  Prakrit). 

1589.  Ms.  or.  fol.  8.37. 

Bhartrihari,  vairdgyacatakam  (aber  nur  86  vv.)  mit  anonymer  tikd.  Zuerst 
edirt  von  Carey,  Serampore   1804. 

.32  füll.,  die  Seite  zu  7-9  Zeilen,  der  Text  in  der  Mitte,  die  Zeile  ä  20-38  aksh., 
der  Comm.,  die  Zeile  k  in  aksh.,  darüber  und  darunter:  samvat  1843  nd  varshe  poca 
p»  d\  5  vdra  rave  n  likhyate  dhrn°tulajdrdmena  likhyate  idarn  pnstakam. 

Beg.:  grig.  n.  \  atha  vairdgyacatakaprdrambhah,  yogind(m)  c e tah s as a^dma'^ni 
cetah  mana  eva  sapram{(lma'^pratigrihe  jndnam  eva  prakarshena  dtpo  yasya  evam- 
bhüto  harah,  —  Text  beg.:    cüdottamitacd7mcamdrakalikdcamca(c)chikh\dbhdsure  .  . 

1590.  Ms.  or.  fol.  1037. 

a.  Das  laghu-  und  h.  das  vriddha-Cdnäkyam  i'djaniticdstram,  je  in  8  adhy. 
mit  interlinearer  Version  in  bhdshd.  —  Zu  Cdnakya  s.  Klatt  in  der  Einl.  seiner  zu 
1591  citirten  Schrift. 


')  allerlei   Hergehöriges  s.  noch  im  Verlauf  unter  a/amkara,  resp.  mhitya,  und  unter 
»totra,  so  wie  bei  der  Jaina- Literatur  unter:  didaktische  Dichtung. 


Damayantikathä  (campiikathä);  Bhartrihari;  laglui-  u.   vriddha-Cänakyam.  171 

19  füll.,  die  Seite  zu  7  Zeilen  Text,  ii  io  akah.,  und  lu-14  Zeilen  chdyd  darunter 
und  darüber  bis  zu  50  aksh.;  samvat  1830  kä  fäke  1695  varttamdsai,  Sathänd- 
nagarmnadkyai  ciramjenemdra  vijayavdcandrtham. 

a.  1  (11  vv.)  2'',  beg. :  cri^~)parama(jurHbhyo  namah  \  pisarasvatyai  namah  | 
pranamya  samkaram  devam  \  rridimdnam  ca  jagadgtirum  \  vishnum  pranamya  g,irasd  \ 
vaksh{y')dmi  ^dstrain  uttamam  ||  1  ||  Cdn-kkyena  svayam  proktam  \  mticdst)'asamucca- 
yam  \  tad  aham  sampravakshyämi  \  nardndm  huddhivardhanam  \\  2  ||  ato  'rtham  p)athr- 
yate  ^ästram  \  kirti(j-)  lokeslm  juyate  \  kirtimdn  pitjyate  loke  \  pcn-atre'ha  ca  manavah  \\  8  || 
schliefst:  ifi  crtlaghncdniikye  rdjcontiQdstre  prathamo  'dhydyah. 

2  (12)  3'\  beg.:  atiddndd  Balir  baddho  |  nashto  mdndt  Suyodhaiiah  \  vinashto 
Rdvano  lo/yd  \  ati  sarvatra  varjayet  \\  1  ||    schliefst  wie  1. 

3  (11)  3^',  beg.:  aiiyathd  hedapdstrdni  \  jndnapamditam  anyathd  \  anyathd  tat- 
pada^dmtam  \  lokdh  kllajamti  cd  'nyathd  \\  1  ||    Schlufs  wie  1. 

4(13)  4'',  beg.:  Qrnci)'  ({:kc(!)  bhumigatam  toyam  \  cvucir  ndri pativratd  \  gviicih 
kshemamkaro  rdjd  \  samtosM  vrdhmaiwh  cvnciQi)  \\  1  ||    Schlufs  wie  1. 

5  (10)  5",  beg.:  kdprttih  scdia  mdrjäraiQ})  \  kd  pntir  avantpatau  \  ganikab/uQ 
ca  kd  pritiQi)  |  kd  prttir  bhikshnkaiQ})  saha  \\  1  ||    Schlufs  wie  1. 

6  (11)  5'',  beg.:  si(ii)hanipe7ia  rdjdno  \  vydghrarupena  mamtrinah  |  bkrit{y)dc 
ca  gridhrarupena  |  kshayam  ghdfyamfQ/dsy")  vai  2^f'('j(K^)  II  ^  II    Schlufs  wie  1. 

7  (15)  ß*",  beg.:  kirn  kvlena  vicdlena  \  vklydMnasya  dehinah  \  akulino  )/i  vid- 
i'diig,  ca  \  devatd  iva  pnjyate  \\  1  ||    Schlufs  wie  1. 

8  (11)  7'',  beg.:  dhanavdn  akulmo  'pti  \  kulino  dhanavarjitaQ})  \  vidvdn  vikhydta- 
va(n)fo  pi  \  nv^dvanai  paribhnyate  \\  1  ||    Schlufs  wie  1. 

b.    Qrrvriddhacdndkyam  in  8  adhy. 

1  (I8)  8'',  beg.  (s.  1591):  pramimya  girasd  vishnum  \  trailokyddhipatim  pra- 
bhum  \  ndndcdstroddhritam  vaksh(y)e  \  rajanitisatmiccayam  ||  1  ||  schliefst:  iti  Qrl- 
vriddhacdnkkye  rdjanitt^dstre  prathamo  'dhydyah. 

2  (18)  10',  beg.:  anritam  sdhasam  mdyd  \  mürkhafvam  aiüobhatä  \  asocam 
nirgkrinahiam  ca  \  stnndm  doshdh  srabhdvajdh  ||  1  ||  schliefst:  frivriddh'iCdndyakye 
rd"  dvi"  'dhy. 

3  (22)  ll'',  beg.:  Iddayet pamca  varshdiii  \  daga  varshdni  tddayet  \  prdpte  slioda- 
saine  varshe  \  putraiiyt)  m\tra(in)  samdcaret  \\  1  ||    iti  pivriddhicdn&kye  .  . 

4  (23)  13°,  beg.:  dhannam  artJmm  ca  kdmam  ca  \  yathä^aktim  na  härayet  \ 
vrdhmye  muhartte  co  '(f)thdya  \  cimtayed  dtmano  hitam  \\  1  ||    Schlufs  wie  3. 

5  (20)  14*,  heg.:  iHiram  na  rdjyam  na  hirdjyardjyam  \  varam  na  mitram  ku 
na  (!  na  kii-)  Tnitramitram  \  varam  na  ddrd  7ia  hiddra(ddrd  fehlt)  |  varam  na  gaiksham, 
na  ku^hyüQishyam  \\  1  ||    Schlufs  wie  3. 


^)  vorher  das  Jaiua- Diagramm. 

22^ 


172  Die  Poesie;  4.  lyrisch -didaktische  Poesie  (Sanskrit  u.  Präkrit). 

6  (l«)  15'',  beg. :  lubdham  arthena  grihrnyät  \  stahdham  amjuUkdnnand  \  vmr- 
kha(in)  chamdämivrittyä  ca  \  y&thätathyena  pamditam  \\    Schlufs  wie  3. 

7  (27)  17",  beg.:  bavarag  (!)  ca  tapasvt  ca  \  fura^  cd'py  akriktvranah  \  mudyor- 
pah  strtsatihnm  ca  \  räjan  na  fcaddavdmy  (p'addadhdmy')  ahani  \\  1  ||    Schlufs  wie  3. 

8  (28)  19",  beg.:  tad  bhojanam  yad  gurnbkukta^eshum  \  sä  prujnatd  yd  na 
karoti  pdpam  \  tatsaiihridam  yat  kiiyate  parokshe  \  dambhair  vind  yat  kriyate  sa 
dharmah  \\  1  ||    Schlufs  wie  8. 

1591.  Ms.  or.  fol.  598. 
Cdnakyasdrasamgrahu,  300  vv.,  mit  einem  in  Nepdlt  abgefafsten  Commentar. 

Diese  und  die  folgende  Handschrift  sind  von  Joh.  Klatt  in  seiner  Promotions- 
schrift:   de    trecentis  Cänakyae  sententiis,  Halle   1873   speciell  verarbeitet  worden. 

53  foll.  (8  Z.,  k  30  aksh.),  dickes  Papier;  auch  der  Comni.  in  JJevandgart ;  mo- 
dern; als  Pag.marke  auf  ''  links  oben  Can«,  rechts  unten  gurnh;  —  s.  K  latt  p.  4.  19  fg. 

Beginnt:  pranamya  ^irasd  vishmim  trailokyädhipatim  prahhu(ni)  \  ndnd  g.ästro- 
ddhritam  vakshye  rdjanitisamnccaya(j)i)  ||  1  ||  In  den  Cento- Unterschriften  (1  19'', 
2  Se*",  3  öS*")  wird  das  Werk  mit:  !t!  QrtCdnake  (dentales  »)  sdrasamgrahe  (bei  1. 
3,  nitisdra"  bei  2)  bezeichnet. 

1592.  Ms.  or.  fol.  599. 

Dasselbe  Werk,  Sanskrit-Text  und  Uebersetzung  in  Neiodri. 
Der  vorigen  sehr  gleichartige  Handschrift,  ebenfalls  auf  dickem  Papier,  57  foll. 
(6  Z.,  ä  36  aksh.):  Newärt Schvift.    Einer  Aufschrift  auf  fol.  1"  zu  Folge  -Dsamvat  911« 
(oder  811?   so  Klatt  1.  c),   d.  i.  1790   u.  Z.  geschrieben.     Von  Klatt  als  B   be- 
zeichnet; ziemlich  incorrect. 

1593.     Ms.  or.  qu.  740. 
a.   das  Saptafatakam  des  Hdla,  v.  1-370,  mit  Kulanätha?,  Commentar,  und 
b.  der  Text  des  Sapfa^afakam,  v.  1-709.  —  S.  meine  Ausgabe,  Leipzig  1881. 

a.  136  pp.,  von  mir  im  März-April  1867  aus  einem  Fitz  Edward  Hall 
gehörigen  Mspt.  (48  foll.,  Text  in  der  Mitte,  l-(i  Z.;  Commentar  darüber  und  dar- 
unter, je  3-4  Z.,  ä  55  aksh.;  Blatt  17  mit  v.  94-102  fehlt)  in  lateinischer  Umschrift 
gemachte  Copie;  —  liegt  meiner  Abh.  »über  das  Saptagatakam  des  Hd/a<.^,  Leipzig 
1870,  zu  Grunde;  =  K  in  meiner  Ausgabe,  s.  Vorwort  p.  XXXII. 

b.  p.  139-258,  von  mir  im  Sommer  1875  aus  Bodley.  Wilson  420  (24  foll., 
die  Seite  zu  22  Z.,  ä  25  aksh.;  modern,  ohne  Datum)  in  lateinischer  Umschrift  ge- 
machte Copie,  =  y  in  meiner  Ausgabe,  s.  Vorwort  p.  XXVni;  —  im  Sommer  1876 
collationirt  mit  einem  durch  Bühl  er  geliehen  erhaltenen  Bombay  er  Manuseript 
(23  foll.,  samvat  1656);  =  R  in  meiner  Ausgabe,  s.  Vorwort  p.  xxviii. 


Canakyasaingraha ;   Hälas  Saptafatakam.  173 

1594.  Ms.  or.  qu.  741. 
Gcülgddhara's  Coinmentar  zu  Hdlas  Saptacatakam. 

207  pagg.;  —  Copie  in  lateinischer  Umschrift  aus  I.  0.  L.  944  (96  foll.,  ohne 
Datum),  angefei'tigt  von  mir  im  Frühjahr  1872;  =  A  in  meiner  Ausgabe,  s.  Vor- 
wort p.  XXXII.  —  Das  Original  (früher  IUI  bezeichnet)  stammt  aus  Colebrooke's 
Sammlung  und  trägt  seinen  Bibliotheks- Stempel  mit  der  Inschrift:  Sola  bona  quae 
honesta.     Henry  Thomas  Coleb rooke  Esqu. 

Der  Band  enthält  aufserdem  noch  auf  74  pagg.  Govardhanas  Aryäsapta- 
^att,  von  mir  in  lateinischer  Umschrift  im  Sommer  1872  copii-t  aus  der  Ausgabe 
von  Somanath  Mookerjec  Dacca  1864  {Dhäkd  samvat  1921)  und  aus  der  mit  dem 
Commentar  des  Anantapandita  versehenen  Ausgabe  (=  B)  von  Benares,  samvat  1924. 

1595.  Ms.  or.  fol.   1316. 
Bruchstück  desselben  Commentars  (zu  v.  äOl-dOd). 

4ü  foll.  (9  Z.,  ä  50  aksh.);  moderne  Copie,  für  mich  durch  Vermittelung  von 
Prof.  R.  Griffith  in  Benares  aus  einem  guten  Mspt.  angefertigt,  erhalten  im 
Januar  1874:  =  C  in  meiner  Ausgabe,  s.  Vorwort  p.  XXXIII. 

1596.  Ms.  or.  qu.   742. 

Hdlas  Saptacatakam,  mit  dem  Commentar  des  Sddhdranadeva. 
346  pagg.;   von   mir   im  Sommer  1872   aus  I,  0.  L.   175  (124  foll.,  ä  ll  Z..  ä 
4f>--n  (/ksh.:  sainvat  1672)  in  lateinischer  Umschrift  gemachte  Copie;  =  S  in  meiner 
Ausgabe,  s.  Vorwort  p.  xxxvill. 

1597.     Ms.  or.  qu.  743. 
Auszüge  aus  BhuvanapdUis  Commentar  zu  Hd/as  Saptacatakam. 
122  pagg.,   von  mir  im  Winter  1881,82  aus  einem  dem  Deccan- College,    Go- 
vernment of  Bombay  gehörigen  Mspt.  (71  foll.,  h  17  Z.,  ä  52  aksh.)   in  lateinischer 
Umschrift  gemachte  Copie;  s.  Sitzungsberichte  der  Königl.  preufs.  Akad.  der  Wiss. 
vom  9.  Februar  1882  und  Indische  Studien   16,  1-204  (1883). 

l09o.     Ms.  or.  qu.  555. 

Hdlas  Saptacatakam,  Text.  Die  T.-Recension  meiner  Ausgabe,  s.  Vorwort 
p.  XLI,  sowie  vorher  schon  Z.  D.  M.  G.  26,  737  fg.  (1872).  28,  347  fg.  (1874). 

Moderne  Abschrift  in  Te/^rt- Schrift,  aus  2  dgl.  Mss.,  nämlich  Nro.  10283 
(in  Tehigu)  und  Nro.  10285  (in  Grantha)  in  A.  C.  Burnell's  »Classified  Index  to 
the  Sanskrit  Mss.  in  the  palace  at  Tanjore«  (London   1880,  p.  174.  175). 


174  Die  Poesie;   4.  lyrisch -didaktische  Poesie  (Sanskrit  u.  Präkiit). 

70  foll.  (in  europäischer  Weise  neben  einander  liegend),  die  Seite  zu  lü  Z.,  resp. 
5  a7';j/a- Strophen.  Erhalten  durch  A.  C.  B  um  eil,  Tanjore  3.  October  1871.  Auf  der 
letzten  Seite  des  ersten  Cento  habe  ich  aus  Burnell's  Begleitbrief  Folgendes  notirt: 

Since  I  wrote  you  last  week  I  have  examined  the  Mss.  of  the  Sapta^ataka 
moi'e  carefully  and  find  that  they  represent  two  different  recensions  of  your  text'). 
No.  10283  contains  the  text  and  C.  in  the  Telugu  character,  written  about  1650. 
No.  10285  contains  the  text  as  far  as  5,  3,  in  the  Grantha  character.  No.  10286 
contains  the  text  from  1,  50  to  the  end,  also  in  Grantha.  No.  10284  is  a  very 
good  Grantha  Mspt.  of  the  C.  These  have  at  the  beginning  nearly  the  same 
stanzas  as  you '),  but  afterwards  the  arrangenient  of  the  stanzas  differs  entirely. 
I  see  however  that  most  of  the  stanzas  certainly  occur  in  your  text')  as  far  as 
its  imperfect  state  admits  me  to  judge.  No.  10287  contains  beginning  of  a  C  on 
a  sapta^atakam  attributed  to  ptllivähana,  but  it  does  not  agree  with  youi's  or 
the  other  text.  The  Mspt.  is  in  Grantha  and  unfortunately  niuch  broken. 
No.  10288  and  10289  contain  the  Sanskrit  version  only  of  104  stanzas  of  the  last 
mentioned  text;  both  are  rauch  injured  and  nearly  useless. 

As  it  is  almost  impossible  to  get  a  transcript  made  in  Devanägari  and  as 
I  see  you  read  the  Telugu  character,  1  have  ordered  a  transcript  of  No.  10283 
with  the  vv.  11.  of  Nros.  1028.5  and  10284  to  be  made  for  you  in  the  Telugu 
character  and  send  you  by  this  post  the  first  100  stanzas.  You  are  probably 
aware  that  anusvära  is  in  S.  Indian  Präkrlt  texts  marked  above  the  line,  anu- 
svära  in  the  line  signifies  the  duplication  of  the  following  letter.  The  rass.  seem 
very  correct  and  I  hope  the  discovery  will  be  of  use  to  you.        A.  C.  Burnell. 

1599.  Ms.  or.  qu.  556. 

Der  Commentar  eines  Ungenannten  zu  dem  vorstehenden  Text. 
Moderne  Abschrift  in  Te/uiga -Schr'iit,  aus  zwei  dgl.  Mss.  No.  10283  (in  Telugu) 
und  10284  (in  Grantha)  des  Burnell'schen  Cataloges;    s.  das  so  eben  Bemerkte; 
74  foll.  in  europäischer  Weise  neben  einander  liegend,  die  Seite  zu  21  Z.,  k 
20-23  akshära. 

1600.  Ms.  or.  qu.  706. 

Copie  von  1598  und  1599  in  lateinischer  Umschrift.  Angefertigt  in  der 
ersten  Hälfte  des  Jahres  1872  von  Dr.  Siegfried  Goldschmidt,  s.  meine  Aus- 
gabe Vorwort  p.  XXX.  XLI.  In  sieben  Heftchen  pp.  344  (Pagination  340,  aber  die 
Zahlen  47.  48.  307.  308  sind  dabei  doppelt  vertreten).  Am  Rande  hat  Siegfried 
Goldschmidt  in  rother  Dinte  eine  Uebersetzung  der  bis  dahin  noch  nicht  be- 
kannten Verse  hinzugefügt. 


')  es  bezieht  sich  dies  auf  meine  Abhandlung  vom  Jahre  1870. 


Häla's  Saptapatakam  ;  Prithvicandracaritram.  175 

1601.  Ms.  or.  qu.  590. 

Die  zweite  TeHn(/a -Recension  des  ersten  Cento  desselben*)  Werkes,  in 
meiner  Ausgabe  bezeichnet  als  W  und  V,  s.  das  Vorwort  daselbst  p.  XLll. 

Moderne  Abschrift  in  Teliüga-Schv'dt  aus  drei  dgl.  Mspten,  von  denen,  s.  die 
Angaben  aus  Burnell's  Brief  auf  pag.  174,  zwei,  No.  10288  und  10289  =  V,  nur 
die  Sanskrit-Uehersetzuug,  das  dritte,  No.  10287  =  W  (in  Grantha  geschrieben), 
zugleich  auch  den  Text  und  den  Comm.  dazu  enthält. 

62  Seiten,  in  europäischer  Weise  neben  einander  liegend,  zu  22  Z.,  ä  21  aksh.; 
Seite  1  -49  =  W  (v.  11 -102),  Seite  53  — (52  =  V  (v.  1-104);  die  Originale  sind  sehr  be- 
schädigt, daher  der  Text  vielfach  unsicher.  IniHerbst  1874von  A.C.Burnell  erhalten. 

1602.  Ms.  or.  qu.  707. 

Copie  von  1601  in  lateinischer  Umschrift.     Angefertigt  im  December  1874 
von   Dr.  Siegfried  Goldschmidt,   s.  meine  Ausgabe  Vorwort  p.  XXX.  XLT.  XLIl. 
56  Seiten  (auf  p.  50  fg.  Bemm.  von  S.  G.). 

1603.  Ms.  or.  oct.  365. 

Collation  und  Auszüge  aus  Pttambara's  Commentar  {=  P  in  meiner  Aus- 
gabe) zu  Hdlds  Saptafatakam.  Aus  I.  O.  L.  2796  (63  foll.;  Telinga -Schviit):  nur 
V.  1-300,  Text  und  Commentar.  Angefertigt  von  Dr.  R.  Pischel  in  London  im 
Sommer  1872,  pagg.  108  oct.     S.  Vorwort  p.  XXXIV.  XXXV. 

5.    Dicht iing-  in  Bliäshä^). 

1604.     Ms.  or.  fol.  695. 

Das  Pritlnncandracaritram'^^ ^  auch  vägviläsa  genannt,  des  crt  Mänikyasüri- 
sundara,  aus  dem  Acalagacha;  in  vier  tdkisa. 

14  foll.,  signirt  1-18,  aber  foll.  8.  14.  15.  16  fehlen  (l(i-17  Z.,  ä  60  aksh.), 
samvat  1573  varshe  vaigäsha  p?<  di  1  dine  vd  ravau  me  Ukkitam  \  parn"  Lävanya- 
bhadr aganifishyena  \  pibham  bhavatu  lekhakapäthakayoc  ca  \  gachandyaka  pri  6  Smi- 
bhdgyanamdisüri  \  dcdrya  frt  Pr a7nodasxi,mdar asürivijayardjye  \\  an  den  Rändern 
(unten  und  oben)  mehrfach  beschädigt. 


1)  oder  nur  eines  ähnlichen   Werkes?  s.  am  a.  O. 

2)  ich  vereinige  hier  alles  Derartige,  s.  jedoch  noch  Nros.  1587.  1590.  1591.  1592, 
sowie  im  Verlauf  (unter:  Recht,  Sitte,  Cultus)  die  Pdndavagttd  (Ms.  or.  fol.  601). 

•^)  andere  derartige  c«nV/'a  -  Texte  s.  bei  der  Jaina- Literatur,  zu  der  auch  dieses  Werk 
unmittelbar  gehört. 


17')  Die  Poesie;    5.  Dichtung  in  BhäsliTi. 

1  4'',  beg.:  rifnidha^^Qiromanipnjyo  crt  pam"  Lävanyahhadi'aganigurubhyo 
namah  \  yd  ri^veka/paiHillwa  \  -Utiayd  kalpitapradd  \  pradattdm  iHujvUdsam  tue  \  sd 
nityam  Jinahhdratt  \\  1  ||  dharmacimtdmanih  p'esht(h)o  |  dhannah  knlpadi'umah 
parah  \  dharmah  kdmadnghd  dhemir  dliarmah  sarvophalapradah  \\  2  \\punya  lagdi  prithri 
pithiprasiddhi  \  punya  kif/a'i  viaiiavdmc/iitasiddhi  \  pu"  nirmuldyuddhi  |  ptC  ghariridd/ü- 
vrlddhi  I  7;?*"  (}(irh'amrog(i  |  .  .  .  eha  punya  u  pari  rdjadkivdja  ^ri  Prithvicamdra 
tanaü  sambamdha  bhantml  \  tarnt  nirdjupramäni  ratnaprabhd  ptthi  asamkhydtd  dvtpa- 
samudravartfa'im  \  ttha  mdhi  pahilaiün  Jainbvdvipa  lakshayojanapi-amäna  \  jdnwaiim 
teha  pdshali  Lavanasamiidravilaksha'^'  teha  pardimDhdtakikhamdadvtpacyd  rila"  \ 
te  pdshali  Kdlodadhi,  —  schliefst  mit  Aufzählung  der  72  (likhita,  pathita,  ganita  .  .) 
und  der  64  {nritya,  aucitya,  citra,  vdditra  .  .)  kalds  .  .  praQuaprahelikä  64  e  kahiim 
caiisatihi  vijnatut  \\  itl  crt  Acalagache  ^rt Mdiyi ky a su r i sumdarasvriviracite  Prithvt- 
camdracariti^e  prafhama  nüdsah. 

2  heg.:  hivate  kumaricadt  yauvanabhari  paricart  parikari  \  krtddkara'i  nimi  na^ 
vanavt  pari  isi  ia  vasari  \  dviu  dsädha  \  itaragunisambudha  \  kdUdim  loha  |  ghdma- 
tanail  iiiroha  \  chdsishdtt  \  pdiüvt  dimätt\  vistarixivarslidkdla  \  je pamthttanaü  kdia 
. .  7^  Aufzählung  v.  36  Waffen  (!'fl;'m,  cakra  . . .);  f.  8  Schlufs  nebst  Anfang  von  3  fehlt. 

B  bis  11'',  schliefst:  ifi  crt  Pritlnncamdracaritre  vdgri/dse  trittya  ul/dsah. 

4  bis  18'',  beg.:  hira  ti  sa'i  avasari  teha  rdjaJokamdhije  räjä  Dlmmaketu  kahiu  \ 
teha  rai'm  Dhumaketu  devatd  tanaü  mamtim  sphirahn  \  ftna  im  jam  ctmtavai  tarn 
kardi  \  Dhümaketa  deva  avydstgrahamdhUai'i  jdnicav  \  kavana  2  te  amgdrakatnkä- 
lakalohitdmkafanaifcara  ddhunika  5  prddhunika  . . .,  —  schliefst:  Prithricamdra- 
nare^varataiiaitm  caritrasdmbhalt  |  inanatant  rant  rali  vali  vivekavamtaim  punyaldbha- 
levu  I  jima  teha  j)nnyafand  prabhdvathikarasakalaQrt  samgharaha'im  Qreyakalydna  riddhi- 
imddhiparampard  sampajaim  \\  grtmad- Acalagache  ^rt  guru  Mdni ky a sürind  Prithvt- 
camdranaremdrasya  caritram  ca  sa  nirmitam  ||  1  ||  iti  pi  Acalagache  p't  Mdnikya- 
sumdaramrikrite  p-t  Prithrtcamdracaritr'e  vdgvildse  caturtha  idldsah  \\ 

1605.      Ms.  or.  fol.  804. 

Mddhavdnalasambamdha  (oder  Mddhava,nalaprab.),  ein  dogdhakabandha,  verfafst 

von  Kavi  grtGanapati,  in  8  a>lga,  mit  2427  dogdhaka  (Dohd);  —  zur  Geschichte  s. 

Aufrecht  Catal.  p.  157"',  Burnell  Tanj.  Catal.  p.  160'',  Rdj.  Lala  M.  Notices  1,  45.  3,  va~. 

51  foU.  (15-17  Z.,  ä  •45-54  aksh.);  samvat  1751  varshe  kärttika  va  di  9  dine. 

1  (152)  4^  beg.:  kumyara'^)kamaldratirammana  mayana  mahdbhada  ndmma     jmm- 

kaji  inijtpayakamala  prathamajikarum  prandmma  ||  1  ||  snranarapannagapativari  lashpa- 

curdstloya  vrahrndharihara  kusamaprajeiii  jttydsoya  \\  2  ||    caranai'ihiimi  citari  tesavist- 

jha'ikdja  karavina  kalibdmdht  sahitjimakarahd  mushaldja  ||  3  ||  . . .  ||  12  ||  Makaradhvaja- 


')  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


Prithvicandracaritriiin ;  Mädhavänalasambandha.  177 

munivarasutd  phurasidharatumjesi  Mddhavanala  varmiiHshai  mathndgi  iii/eQi')  \\  13  || 
nola  Mädhiw&nala  nannikarikdmmalcdmdald  ndri  kumddbjdbekammaldhhnh  tuhiniki- 
ravnata  murdri  \\  14  ||,  —  schliefst:  (umja  prathamma  purum  havuin  btjdgumnabolesi 
Narasäsuta  Ganapati  kahim  madhukarajima  madhuresa  \\  152  ||  iti  Mddhavänala- 
sambamdhe  dog dhakabamdhe  na  kaviert  Ganapativiracite  prathamärnga  sampürnah. 

2  (120)  7"  beg.:  p-tpatisdha  vivaMriu  sohdsani  tasa  ndri,  ratlrüdikulim  avco- 
tart  kdipfi  nayarimajhdri  ||  1  ||,  —  schliefst:  Narasäsuta  Ganapati  kahi  tvahi  syum  ivi 
jum  ainga,  cvrnti  2  cola  mtnium  kisimdhim  ramga  ||  20  ||  iti  p-i,  Madhavanalasain- 
ba(m)dha  dogdha"  ||  2  || 

B  (nd)  9''  muhavim  vafi  yupphdmiti  jotdm  joyanabdra,  uttainakarant  dcari  vam- 
^imvarna  adhdra  ||  1  ||,  —  schliefst:  .  .  Narasäsuta  Ganapati  kahim  cathaüm  mdmdasi 
camga  \\  9U  ||    iti  ^rhnddhavdiia"  ||  4  (!)  || 

4  (303)  lö"'  rdyaCamdardjd  bhant  jdvä  kari  vicdra,  Haricamda  Rukmdrnqada- 
pu7't  te  pdmhim  te  sdra  ||  1  ||,  —  schliefst:  Narasdsuta  Ganapati  kahi  linhe  dohisi 
mdya  \\  3  ||    iti  crlmddhavdnalasambedhe  do"  ||  4  || 

5  (324)  21*  mudira(samcarai'")  mddhava  madhurt  cdli,  desaghand  dina  ketale 
pajiite  pihnthighdli  (th  und  gh  sehr  ähnlich,  schwer  zu  scheiden)  ||  1  ||,  —  schliefst: 
Narasdsuta  Ganapati  kahi  vrahmasutdpranamesi  gamga  yathd  jalanirmalt  matimdgt 
nile^i  \\  24  ||     iti  prt  Mddhavdna/asambamdhe   do"  patncamdmga  sampurnam  \\  5  |1 

6  (('49)  37"  rdmniimra  \hiuramnabhanum  tihüyanapadayutrdsa,  vecyd  lulayam- 
tttihdm  sakalamaliu  sahivdsa  \\  l  ||,  —  schliefst:  Narasdsuta  Ganapati  kahäi  amga- 
thaydm  shata  eha,  Mddhavakumje  nt  jasi  casri  kahi  sai  teha  ||  49  ||  iti  QriMddhavdnala- 
sambamdhe  shashidmga  sampurnam  ||  1760^)  || 

7  (485)  46''  kathdraht  kdmmdvati  Mddhava  cdliu  pamthi,  Kdmmakamdald 
ndmmani  japamdli  gumnagramthi  ||  1  ||,  —  schliefst:  Narasdsuta  Ganapati  kahi  sdra- 
kathd  saptdmga,  amga  amnopama  dthama'i  bhanisi  bhoga  ashtdmga  \\  85  i|  iti  p't  Md- 
dhavdnalasambamdhe  do"  Madhavanala  Kdmmakaindaldmilinasaptdmga  sampürmh 
II  7  II  2245  II 

8  (224)  bV  Ujentu  bavagliand  varatydvaE  vigesha,  Mddhavanituva  dhdvii  rdu- 
tani  jimaresha  \\  1  ||,  —  schlielst:  ||  15  ||  Narasdsuta  Gatiapati  kahi  arngathayäme  dtha, 
siidhisvdinmini  ^dradd  poti  didhupdtha  ||  16  ||  .  .  vedabhujamgamabdmnacasi  [1584]  Vikra- 
mavarasavicdra,  p'dvana  nt  gu  di  saptamt  svdmate  mamgalavdra  ||  22  || .  .  ||  24  ||  iti  gri 
Mddhavänalaprabamdhe  kavip^t  Ganapativiracite  do g dhakabamdhe  na  Mddhavdnala- 
Kämmakamdald-käminukrtdmambhoge  ashtamdmga  sarnpürna  \\  2500 '')  || 


^)  Fehler  in  der  Worttrenining  und  in  Bezug  auf  stummes  a  bitte  ich  meiner  bhdshd- 
Unkenntnils  zu  Gute  zu  halten.  '^)  es  sind  nur  1738!  cf.  oben  pag.  167  not. 

•*)  es  sind  nur  2447. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  23 


178  Die  Poesie;    5.  Dichtung  in   Bhäshä. 

1606.  Ms.  or.  fol.  597. 

Auszug  ans  dem  Maniaiddvaddna^),  in  Nepd/t;  s.  Bendali,  Catalogue  of 
Buddhist  Sanskrit  Mss.  (1883)  pag.  11   (78.  84.   168). 

40  foll.  (8  Z.,  ä  60  aksh.)-.  dickes  Papier;  ohne  Datum,  modern;  Pagina- Marke 
auf'  rechts  oben:  ma  cii,  links  unten:  guruh.  Diese  Handschrift  stammt,  wie  1587. 
1591.  1592,  von  Daniel  Wright,  dem  Verf.  der  Hist.  of  Nepal  (1877),  und  ist 
durch  seinen  Bruder  Will.  Wright,  Cambridge,  der  Königl.  Bibl.  als  Geschenk 
übergeben  worden,  s.  Klatt,  de  trec.  Cänakyae  sent.  p.  4. 

Beginnt:  om  namo  vxddhdya  namo  dharmmdya  namah  samghdijd  \  p'ifdkya- 
sinhäya  \  purd  pnrvakdrasa  ^rdvattdhdyd  ndma  nagai'osa  Ändthapindmladha  dhdyä 
ndma  grihastha  nadayakdo  tayd,  —  schliefst:  iti  ^ri  Manicüddvaddnodhrita  NepdQV^- 
hhdshd  samdptam  \  pibham  astu  sarvadd  \ 

1607.  Ms.  or.  fol.  898. 
Guru-sishyasamvada,  abgefafst  samvat  1747  [1691]  in  4 prakarana.    S.  Auf- 
recht Catal.  p.  388"  (»auctore  Caranaddsciv). 

26  foll.,  paginirt  l-3ü,  aber  7-10  fehlen  (9  Z.,  a  38  aksh.);  29"  leer  (aber 
keine  Lücke);  samvat  1754  xKtrshe  dshddha  su  di  15  hudhe  adya  p'tmad  Anahilla- 
pattanapure  cdturvedt  Modhapidttya  leshaka  vxahiid  Vrimddvanena  lishitam  idam 
pustakam;  —  den  einzelnen  Versen  ist  mehrfach  der  Name  des  betreffenden 
Metrums  vorgesetzt. 

prak.  1  (35)  6""  gyamnapaimtist  (jndnapamcatnn^at),  beg. :  p'irdmuya^)  n.  |  do- 
hard:  aparam  pära-apdra  aja  niraguna  nitt  nirabädha  |  mrdkdra  dnamdaghanajd- 
kaum  vamdata  sädha  \\  1  ||  vamdnu  tihi  karajmikaim  aru  vamdaii  gurupdi  \  jtuaki 
kripd  katdkshatetn  timira  agydmnmnitdi  \\  2  ||  nimita  indta  paragatahhae  karaibakuta- 
vidlü  kdmma  \  harata  pdpa  bahn  Janamake  jaba  ucarata  musha  rdma  \\  3  ||  savaiyä 
ikatisd:  Rdmaji  pragata  bhae  DaQaratJiageha  jabataba  nripa  püchyo  gurandm  ummo- 
kaJü  jtyai,  —  6"  ||  35  ||  copat:  sapta  vedo  sdyara  ga^idharau  [1747]  samvata^ 
varsham  suihtvidhikarau  \  lagata  mdhakt  äthaimhhat  gyämnapaimttst  tädtnakalü  \\  36  || 
iti  gydmnapaimtisi  samäptah  \\    Der  Rest  von  6''  (vier  Zeilen)  ist  leer. 

prak.  2  («2)  11",  beginnt  mit  v.  71:  ekanakoi  tdtaim  bamdha  mukhakondmhi  \ 
jyaumdisaikachüsapanai  wdmht  ||  71  ||, . .  ||  74  ||  sishya  uvdca,  .  .  ||  77  ||  ^rtgurur  uvdca, 
caupai  .  .  II  82  ||    liti  ^nguru^Xshyasamvdde  dvittyaprakaranam^  am  Rande. 


*)  streng  genommen  müsste  ich  für  diesen  buddhistischen  Text  eine  eigene  Rubrik 
machen,   da   er    nicht   zur  hrahmanischen  Literatur  gehört.     S.  das  zu  Nro.  1533  Bemerkte. 
^)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


Manicüdävadäna ;  Gurusishyasamväda ;  46  Kasli  mir -Lieder;  Hindi  songs.  179 

pralc.'i  (uu)  22'\  beg.:  stshya  uvdca,  dohard:  svämi  jdcjrata  usthä  supana 
sushopatimdmhi  \  tunydinairn  kyaum  jdntyai  mohikahau  samajhdi  \\  1  ||  .  .  ||  2  ||  gri- 
gurur  uväca,  cupai:  .  .;  der  Schüler  dann  wieder  von  11- 16.  29-35.  43-47. 
90.  120.  129.  141-42.  149-52,  der  yiiru  von  17-28.  36-42.  48-89.  91-119.  121-128. 
130-140.  143-148.  153-161,  —  schliefst;  iti  ^rtgurusishyasamvdde  trittyaprakaratiam. 

prak.  4:  (l26)  3ü^  beg.:  slshya  nvdca:  kai  dropa  asati  hat  kaim  dhohi  pra- 
bhmati  \  paim  mwiamdmhi  bicära  taim  hhäsai  mohi  asati  ||  1  ||,  —  ||  2  ||  ^rtgurur 
uvdca,  cupat:  .  .,  —  der  Schüler  von  9-13.  21.34-37.  41.  44.  46.  48.  51.  54.  59-61. 
75.  81.  88.  89.  93-94.  96-107,  der  Lehrer  von  3-8.  14-20.  22-33.  38-40.  42-43.  45. 
47.   49-50    52-53.55-58.  62-74.    76-80.  82-87.  90-92.   95.  108-126,  —  schliefst   wie   2.  3. 

1608.     Ms.  or.   fol.  914. 

46  Kashmir-Lieder,  mit  englischer  Uebersetzung  und  deutschen  Erläute- 
rungen dazu,  1874  in  Kashniir  gesammelt  durch  Dr.  F.  Jagor,  hierselbst.  Nach 
einer  freundlichen  Mittheilung  desselben,  vom  22.  10.  84,  hat  er  sie  von  Pandit 
Hargupal,  der  ihm  dazu  von  dem  Chief  Judge  Bafm  Nilambara  Mnke7Ji  Bh.  M.  A. 
in  Srinagur  empfohlen  war,  für  sich  sammeln  lassen.  »Es  sind  ächte  Kashmir- 
Bazar-Lieder:  die  englischen  Uebersetzungen  sind  vom  Pandit,  die  deutschen  Er- 
läuterungen von  mir.« 

33  foll.,  in  sehr  ungleicher  Weise  beschrieben,  die  Seite  zu  6-8  Zeilen,  ä 
5-18  akshara.  In  Devandgart.  Jedem  Liede  geht  die  Angabe  der  Melodie  vorauf. 
—  Dazu  eine  englische  Uebersetzung  auf  24  Seiten  Bi-iefpapier  octavo  und  drei 
Seiten  (Nros.  44  — 46)  quarto,  und  deutsche  Anmerkungen  auf  4  folio-Seiten. 

Beg.:  mokäma  parjya  javdna  Kapnh'e,  täl  doyaka,  hd  kavaya  anatari  ra  kaini 
siine  rutamai  tavaya  anatana  ydra  yyoma  (yy  unsicher)  goldbha  (;,iri  Idgahana.  »0 
bring  him  by  all  means,  some  rival  has  caught  him,  therefore  bring  him  soon;  my 
friend  is  like  rose.    I  will  put  him  on  my  head«;  —   dies  erinnert  sehr  an  Hdlal 

1609.     Ms.  or.  fol.  925. 

Eine  Kapsel,  aufsen  bezeichnet:  »Volkslieder  aus  Hindostan«.  Darin  liegen 
sechs  lange  Streifen  (Rollen).  Nro.  1  ist  19  Centim.  breit,  106  lang;  Nros.  2 — 6 
sind  IIV2  Centim.  breit,  die  Länge  aber  differirt;  2  ist  74  Centim.  lang,  3  97,  4  67, 
5  60,  6    178. 

Nro.  1  mit  der  Aufschrift:  »song  in  honor  of  Krishna,  Hindi,  Nagri  character«, 
hat  aufser  der  Ueberschrift  60  Zeilen  zu  u  akshara.  üeberschrift :  om  nayno  prahhs.- 
jtke  om,  beg.:  om  kainalanetara  kati  pttdmvara  adhurarnwali  giridharam  \  mukuta 
kumdala  karalakoti  ydsdmvare  rddhevaram  \  kida  Jamund  dhenu  äge  sakalagopryana- 
manoharam  pitavastarogarudavdhanacarana  sukhanidkisdgaram ,  —  schliefst:  iti  pi- 
k  a  m  ahmet  ra  stotram  samdptam. 

23* 


180  Die  wissenschaftliche   Ijitenitiir;    1.  Philosophie.    A.   Allgemeines. 

2.  Aufschrift:  -»Hindi  soug  in  liotiur  of  Krishna,  Nagari -Schr'ii't«.  Aiifser 
der  Ueberschrift  61  Zeilen,  h  12-14  aksh.  Ueberschrift  (roth):  afha  nägnltld  likhyate; 
Leg.:  om  gimddhake  inadhnsüda  Jamiwd  Jamunä  jt  uttare  prabhu  juike  iiJui  ndga 
jidga  ntdo  no  vaidhe  p-t Krishmtjt pudgam  (^hum'f)  ce  jäike,  —  schliefst:  iti  grtnägaltldki 
sampiirna. 

3.  Aufschrift:  »Lied  zu  Ehren  Dei^t's,  Hindi,  Nagri-Schvih«.  Ueberschrift 
und  ()9  Zeilen,  ä  i- 10  aksh.;  15  Verse.  Ueberschrift:  om  namo  devyaih  namah  om, 
beg. :  om  prathama  devi  ji  kt  simara  na  k!  je  hridayajnänaprakd^itam  deho  drishtddi 
ja  u  mdt  p't  camdtcarana  pranamdmy  aham  (|  1  ||  Alle  Verse  schliefsen  mit  dem 
Refrain:  pn  camM°-  —  Schlufs:   |i  15  ||  iti  prt  deinjtke  dratt  samdptam  |  om. 

4.  Aufschrift:  »Lied  zu  Ehren  Kn'.shnd's.  Gnrmi(khi(Fa)ijdbi)-SY)vache  und 
Schrift.  (»Mund  des  Meisters«)«.  Ueberschrift  und  51  Zeilen,  ä  vi- m  aksh.  Unvoll- 
ständig: die  letzten  8V2  Centimeter  sind  leer,  noch  unbeschrieben. 

5.  Aufschrift:  »Lied  zu  Ehren  Rdma's,  Gur)hnkhi(Punjabi)-D'va]ect,  Gurmukhi- 
Schrift«.     Ueberschrift  (roth)  und  48  Zeilen,  k  w-n  aksh.;   13  Verse. 

6.  Aufschrift:  y-'Punjabi-ljwd.  Gurmukhi«-.  Ueberschrift  und  193  Zeilen,  ä 
15-17  aksh.,  30  Verse  resp.  Absätze.  Die  Ueberschrift,  der  Schlufs  von  1.  2.,  der 
Anfang  von  4.  <i.  9.  14.  17.  21.  24.  28,  und  die  Unterschrift  in  rother  Dinte. 


2.    Die  wissenschaftliche  Litemtur. 

1.    Pli  il  o  sop  li  ie. 

A.    Allgemeines. 

1610.     Ms.  or.  fol.  74L 

Der  shatdarfanasamuccaya,  vom  Ja«Vtrt- Standpunkt  aus  von  dem  berühmten 
Jam«-Lehrer  Haribhadra  in  87  vv.  verfafst.  Mit  der  tikd  des  Gunaratnasüri^), 
genannt:  tarkarahasyadtpikd.  —  Epitome  der  6  von  den  Jaina  anerkannten 
philosoph.  Systeme,  s.  darüber,  resp.  über  Haribh.,  Hall  Contrib.  tow.  an  index  to 
the  Bibliography  of  the  Indian  philos.  Systems  (1859)  p.  165  und  p.  64,  sowie  Ind. 
Stud.  16,  457  fg.  —  Ein  sehr  reichhaltiges  und  bedeutsames  Werk. 

85  foll.  (17  Z.,  a  49  aksh.);  ohne  Datum;  gut  geschrieben  und  ziemlich  correct. 

arham^)  \\  jayati  vijitardgah  kevalälokafdlt  surapatikritasevah  ^ri  Mahdviradevah  \ 

yadasamasamaydbdhef     cdmgdmbhh-yabhdjah     sakalanayasamidid     himdubhdvam     bha- 


1)  Schüler  des  Devasiimdarasnri,  dessen  Geburt  nach  Klatt  Indian  Antiqnary  Sept. 
1882   11,  255''  samvat  139()  [AD    1340]  stattfand.  2)  vorher  das  Jaina -Diagramm. 


Hii)di   song  in   hoiior  of  Kii-shiia   etc.;   Shatdarpanasamucuaya.  181 

juinte  II  1  II  f/ivh-ah  m  jinah  p-iye  .  .  ||  2  ||  mhi  devi  samvkle  nah  stdt  .  .  ||  3  ||  natvd 
lüjagumn  bhakti/d  shdtdarcanasamuccaye  \  ttkdm  samkshepatah  kurve  svdnyopa- 
krifihetave  \\  4  ||  iha  hi  j(((i(iti  (jartyaccittavatdm  mahatdm  paropakdrmampddanam  eva 
sarvottamd  svdrthasampatti r  iti  matvd  paropakdraikapravrittisdra^  catnrda^a^atasam- 
khyacdstrmnracanujanüajayajjamtnpakdrah  frt  JuiaQäsanaprabhdiiandprabhdtdvirbhd- 
vanabhdskdro  ij d k  In  Im  n h  n  fta  r d  vdcandvabodhalabdhabodhlljamdkuro  bhagavdn  fri 
Ha r ib h a d r a s ü r ih  s h atdai'f a n i vdcyasvainipam  jijndsündm  tattndtyagramthavistard- 
vadhdranacaktlvikaJdndm  saka/dndm  vineydndni  anugrahavidhitsayd  svalpafji-amtham 
malidrthain  .•<(tdbliütandmdnvayam  shadd(ir{'an.asamn,ccayam  fdstrarn prdrabhamdnah 
fdstrdrambhe  mamgaldbhldheyayoh  sdkshdd  abhidhdndya  sambamdliaprayojanayof  ca 
samsücandya  prathamam  ^lokarn  enam  aha: 

saddarcanam  jinam  natvd  Vtram  syddvddadegakam  \  sarvadar^anavdcyo 
'rtliah  samkshepena  nujadyate  i|  1  |i,  —  3''  tad  uktam  püjyaprt  Harib hadr a süribkir  eva 
lokata(t)tv an irnaye,  . .  prabhu  prt  Hemasiiribhir  apy  uktam  Virastiitau,  . .  tad  uktam 
sanDiiatlslitre  cri  Siddhasenadivdkarena:  jdvai'd  vayanapahd  tdva'id  ceva  humti 
nayavdyd,  jdva'id  nayavdyd  tdva'ld  ceva  parasamayd,  —  (i*"  fathd  Bauddhdnd?»  ashtd- 
dafa  nikdyabhedd:  vaihhdshikasautrdmtlka-yaugdcdra-viddkyamikddibhedd  vd  vartamte, 
JaimineQ  ca  fishyakräd  bahavo  bheddh:  Ombekah  (V)  kdrikdm  vetti  tamtram  vetti 
Prabhdkarah  |  Vdmanas  tu  'bhayam  vetti  na  kimcid  api  Revanah  ||  apare  'pi 
bahüdaka  -  kuticara  -  hansa-paramahama  -  bhdtta  - prsibhdkarddayo  'neke  'intar  -  bheddh, 
sdmkhydndm  carakddayo  bheddh,  anyeshdm  api  sarvadar^andndm  .  ., —  1^  enam  eva 
'rtham  ynimthakdro  'pi  sdkshdd  dha: 

dar^andni  shad  evd  'tra  mülahhedavyapekshayd  \  devatdtattvabhedena  jndta- 
vydni  mamshlbhih  ||  2  ||    ...  atha  shanndm  darcandndm  ndmdny  dlui: 

Bauddham^)  nalydyikam")  sdmkhyam')  Jalnam*)  vaipeshikarn  tathd  \ 
Jaiminiyam  ca  ndmäni  dai'gandndm  amüny  aho  ||  3  || 

adhikdra  1  (v.  4-12)  14^  Bauddhamatam;  beg.:  tatra  Bauddhamate  tdvad 
devatd  Sngatah  kila  \  caturndni  dryasatydndm  duhkhddlndm prarüpakah  ||  4  ||,  —  10" 
atha  pj'amdnasya  vifeshalakshanam  vivakshuh  pj'athamam  pramdnasarnkhydm  niyariui- 
yann  dha:  pi'amdne  dve  ca  vijneye  tathd  Saugatadargane  \  pratyaksham  anumdnam 
ca  samyag-jndnam  dvidhd  yatah  ||  9  ||,  —  sehliefst:  bauddhardddhdmtavdcyasya  sam- 
kshepo  'yam  niveditah  \  naiydyikamatasye  'tah  kathyamdno  nigamyatdm\\  12  ||  .  .  iti 
TapdgananabhoganadinamanI  p%  Devasu m da r a süriQiskya  ^ri Gunaratna sürivira- 
citdydm  tarkarahasya dipikdbhidhdndydm  shatdar^anasamuccayattkdydm  bauddha- 
mataprakatano  ndma  prathamo  'dhikdrah. 


')  der  7  Buddha  {ffäkyasinha  als  letzter).  ^')  des  Akshapddarshi. 

^)   ^'am/chandmd  kafcid  ddyah  purushaci^eshas  tasyd  ^patyam  .  .  .  Qdmkhyas,  teshdm  Qi) 
idam  darfanam  sdmkhyam  ^dmkhyam  cd.  *)  der  24  Jina. 


182        Die  wissenschaftliche  Literatur;   1.  Philosophie.    A.   Allgemeines.    B.   V'edäuta. 

adhik.  2  (v.  l8-:>l)  25''  naiyayikamatasvarüpapnikataiio  näma,  l)eg.:  athd  "dau 
nmydyikdnäm  y aug dp ar ähhidluhidndm  limgddhniaktir  itcyate,  .  .  teshdm  i^-varo  devah 
scirvajnah  srishtisamhdrddikrit,  tasya  cd 'shtddofd  \mtdrd  mm:  Nakii/i^o  i,  'f/ui  Kim- 
fiksi2,  Gdrgyah  A^  AIait7-i  i,  Akotirnsluthh,  Ifdiiah  i^,  Pdragdrgyah  i^  Kapi- 
Idmdah  s,  Manvshyakah  :»,  K>ifika/>  in,  Atrih  u,  Pimgalah  12,  Piishpakah  13, 
Vrihad-dryah  u,  Agastih  i5,  Samtanah  i«,  Rdfikiirah  17,  Vidydqiirn^  ca  is, 
ete  teshdm  ttrthecdh  pnjamydh. 

(uUiik.  fj  (v.  32-44)  29''  ndin k h y (rnKifiira/uisyaprakd^ano  .  .,  beg.:  (tthddiiii  sdm- 
khyamataprapanndndm  parijndndya  limgddikam  nigadyate. 

adhik.  4  (45-58)  73''  Jinamatasvariipanirnayo  .  .,  beg.:  (ithd  "dtui  Jainamate 
limgaveshdcdi'ddi  procyate ,  Jainä  dvividhdh,  (,'vetdmbard  Digambardf.  ca,  tatra 
(^11  e  td  m  bar  and  m  i^ajoharanaimikhavastrikdlocddir  limgam  co/apattakalpadiko  veshuh 
pamca  samitayas  tisraQ  ca  guptayas  .  .,  Digambardh  j)iniar  ndgnyalimgdh  pdnfpdfrdp 
ca,  te  catnrdhd:  kdsht(Ji)dsamgha  i,  mnlasamgha  2,  Mdthug-asamgha  -i,  Gopyasamgha  4. 
bheddt,  .  .  .  3(5''  tti  kevaUhliakHvyavasthdpaimsthahim,   a(ha  tat(t)vdny  aha:  jivdjii'aii  .  . 

adhik.  5  (v.  59-07)  78"  vaifeshikamatdm,  heg.:  atha  iHii^eshikamatavivakshayd 
prdha:  deratdvishayo  hhedo  )id  'sfi  naiydyikaih  samam  \  iiai(^eshikdndm  tattre  1a  ridyate 
'sau  nidatyyate  ||  .')9  || 

adhik.  a  (v.  ()8-7«)  S2'',  atha  aihitdnsakaniafaiii  Jaitiiiaiydpardhvayafn  pro- 
cyate; —  zum  Schliils  noch  das:  lokdy'xta  matain,  v.  79-87;  —  85"  apasamharann 
aha:  lokdyitamate  'py  evarn  samkshepo  'yam  niveditah  \  ahhidheyatdtparydrthah 
parydlocyah  subuddhihhih  ||  87  || 

Conini.  schliefst:  viinri^ya  ca  ^reyaskarah  pamthd  'bhyapagamtavyo  yatitavyam 
ca  tatra  kufa/amatibhih  ||  shatdar^anasamuccayattkä  samptirnd,  gramthdgramtha  4500  || 


B.    Vedänta  (und  was  sich  ausclilieCst). 

1611.  Ms.  or.  fol.  859. 
Des  pi  Kaghmäthacakravarti)i  an  {'amkara,  Anaadavanayati  etc.  sich  an- 
schliefsender  Couimentar  (i^ydkhyd)  zu  der  friitistuii  der  Bddhd  (T),  in  42  vv., 
resp.  28  §§. —  Der  nur  mit  den  pratika  citirte  Text  derselben  schliefst  sich,  von 
V.  4  ab,  sehr  nahe  an  den  ebenso,  resp.  vedastuti,  genannten,  aber  aus  50  vv.  be- 
stehenden Abschnitt  (X,  87)  des  Bhdgavata  Purdna  (=  Bh.)  an;  cf.  dazu  Rdj.  L.  M. 
Notices  2,  108.  3,  23,  so  wie  über  eine  metrische  Paraphrase  desselben,  in  30  vv., 
von    Vcd/abhdcdrya,  Hall  am  a.  0.  p.  145. 

19  folL,  paginirt:   l—  13.  24—29  (13-15  Z.,  a  44  (tksh.);  ohne  Datum:  incorrect. 

Beg.:  p'tg.  n.,  p-ikrishndya  n.  |  vdldndm  upakdräya  frt  Bddhd ydQ)  ^rutistuteQi)  \ 

vydkhyd  vyäkhydyate  kvd  'pi  Raghundthene  kdcaya  (!)  ||  1  ||   satdm  iti,  sa(t)tiw  hetuh, 


Shatdarpanasainuccaya ;  (prutistutivyäkhyä.  1 83 

si'((ta  ity-ädimi,  tatrd  pi  hettir  aprdmdnye  'ti,  aprdmdnye  kdranam  ca  bhrumapramd- 
damp7'avilipsdkar(aidpdtaiHirüpadoshoc<ttNshtayadushtapurujihiibiiddhi^  tod- 

nihitye  ca  hettir  apaiirusheyah'am  iti  bodhyam,  —  5* . .  |1  3  ||  a  tre  (Bh.  4)  'ty  asmi(ii)  floke 
gdthdsamvddftfrihdayoh  sdmänddhikaranyam  niyataUmgatiidt  Ndrdyana  Näradayoh  sam- 
vddarüpdm  gdthdm  ity  a.  4.  5,  Bhd?'ate  7«  sambodhanam  väcye'rthe'vadhdndya  naia 
vorshcwi^eshanam  ta^^yd  simwi  ity  anenai'va  labdhatmit  6.  7.  «.  9.  \o^),  kend'pi  kautii- 
kena  ^ravanasukhdtirekme'ty  a.  11.  12.  13.  \A-),  j ay  a  j ay  a(ßh.  14),  aharn  eva  pramdnmn 
iti  nigamo  'nucared  iti  mdtra  h^'  syd  'rtho  yam,  piirvam  tarn  Bhrigvm  ha  uvdca 
vrahmam  lakshanam  ity  uktam,  tatra  kiiji  tal  lukshanam  ity  dkdmkshdydm  dha  Vararmh 
yato  vd  imdni  bhntdni  jdyamta  iti,  —  .  .  .  ity  atra  vydkhydtam  ||  15  ||  vrihad  u  (Bh.  Ib) 
imdro  ydta  iti,  ydti  'ti  ydn,  tasya  yd  prdpami  ity  asya  rüpam,  avasitasye  'ti  ava- 
ph'vasya  shiii  bamdhana  ity  asya  ntpam,  sthdxHirasya  sthirasye  'ty  a.,  —  .  .  tajjatdn  iti 
ß"  cdmta  iipdstte'ti Qeshah,  . .  ||  IG  ||  ^rimi  tasya  mayo'cyamdnasyd  vndiuiaiio  jndtiama.hdt- 
myam  ity  Upakofalam  Jdvälasya  vacanam,  yathd  pushkarapaldc^e  apo  ■d^lishyamta 
evam  evai  'vamvidi  pdpam  kanna  na  ^/ishyata  ityddi,  pushkarapa/dfe  padmapa(tyre,  —  6*" 
vydkhydnariipaivdd  asya  ||  17  ||  3  ||,  asiwyd  ndvia  te  lokd  amdhena  tamasd  vritdh 
tdms  te pretyd'bhigachainti ye  ke  cd'tmahano  janä  iti, paramdtrnabhdvam  adva- 
yam  opekshya  devddayo  'py  asurds  teshdm  ete  asxirydh,  ndmagabdo  'narthako  nipd- 
tah,  te  lokdh  karmaphald  amdhend'darfandtmakena  tamasd  paravidtinano'jndnenä 
"vritdh  dchdditdh,  —  8"  advaitam  yata  iti  \\  18  ||  4  1|.  udayam  (Bh.  18)  brohme  'ti,  uda- 
ram  brahma  vai^vdnarabhütena  brahrnand  'dhishthitatimd  iti  bhdvah,  (^arkardkshasyd  'pa- 
tydni  ^drkaräkshd  rishayah  updsate  cimtayamti,  —  8''  spashtam  anyat  \\  19  ||  5  |1,  eka 
iti  murttitraydtmakatdbhedam  vdrayati  eka  iti,  jddyam  dpamkyd"ha:  deva  iti  ddityavat 
dyotandtmakah,  —  9"  7irisinhavyvham  tdpanidvittyopanishadi  bhdshyakridbhih 
primaehamkardcdryair  apVti,  ca^abdavydkhydnam  bhdshya  pitiQ)7iamamti  tasya  bha- 
jarnta  iti \\  22  ||  8  ||,  tvadanu  patha  (Bh.  22),  drdmam.  iti,  drdmam  dramanam grdmam 
nagaram  striyam  annddyam  ityddivdsandrupam  dkrtdanam  asyd  'tmanah  anena  nii-mitam 
ity  a.,  tarn  dtmdnam  atyamtaviviktam,  —  9''  iti  ^eshah  \\  23  ||  9  ||,  nibhrita  (Bh.  23) 
dtmd  vd  iti  yasmdd  dtmaprttisddhanatvdd  gaunt,  —  ||  24  ||  10  ||,  ka  iha  (Bh.  24)  yato 
väca  iti,  dnamdam  brahmano  vidvdn  na  bibheti  kiitaQ  ca  ne  'ti  mamtrageshah,  —  10*  ity 
a.  II  25  II  11  II  janima  satah  (Bh.  25)  ekavin^a  (!)  tdni  shad  imdriydni  shad  buddhayah 
shad  vishaydh  siikham  ^artram  ce  'ti,  —  W  etdvatd  Sdmkhyddimatam  spashtam  eva  nird- 
kritam  \\  26  ||  12  ||,  sad  iva  ynanah  (Bh.  26)  asata  iti  asato  'vydkritdt  adhi  .  .  ||  27  ||  13  ||, 
tava  pari(ß\\.  21)  satyam  jndnam  itibuddhxmdriye'ty  atra  vydkhydtam  ne'ha  nä  'sti 
kimcane  'ty  asmdt  pürvam,  —  11"  ity  atra  vydkhydtam  \\  28  ||  14  ||  tvam  akaranah 
(Bh.  28)  apdnt  'ti  nirvi^eshatvdt  pdnipddam  asya  na  vidyate,  tathd  'pi  javano  gvihttd  ca, 
—  12'  brahmddmdm  api  gralianam  hodhyam  \\  29  ||  15  ||  sthiracaram  (Bh.  29)  «7//ia- 


•)  alle  diese  Verse  sind  ohne  pratlka  und  Erklärung.  2)  desgl. 


1^4  Die   wissenschaftliche   Literatur;    1.   Philosophie.    B.    Veilänta. 

tiriktain  vastvamturain  nä  \sti  'ty  uktain,  —  akiirute  'ty-ädi  griliyate  \\  3ü  ||  1(5  ||  apari- 
mitäh  (Bh.  SO)  samsarainto  bhajamty  uktam  ity  atra,  —  12''  ity  alilüprdyah  ||  31  ||  17  |i  na 
ghatata  (Bh.  31)  upddhijanmanai  've  'ty,  —  13"  uttändrtham  anya(  ||  32  ||  18  || 
nrishü  tava  (Bh.  32)  paritye  'ti,  sarveshn  bhvteshu  alunii  asmi  bhütäni  ca  sarväni  mayi 
samtt  'ti,  —  IS**  abhisamvive^a  dp-itavdn  \\  33  ||  li)  ||  vijita  (Bh.  33)  tadinjndndrtham 
iti  asya  pnrvdrddham  parttya  lokdn  kanimcifdn  brdhmano  nirvedam  dydt,  —  14"  ifi 
bhdvah  \\  34  ||  20  ||  svajana  (Bh.  M)  parilye  'ti  vijite  'ty  atra  vydkhydtam,  —  il>i(l.  arfho 
'pi  spashta  eva  \\  35  ||  21  ||  36  ||  22  ||,  sata  idam  (Bh.  3G)  dmndyasya  kriydrtliatvdd  diuir- 
thakyam  atadarthdudni  iti,  —  26''  apdma  somam  iti spashtam  ||  37  ||  23  ||,  na  yad  idam 
(Bh.  37)  iti  dtmd  27"  ca  iti  vai^ahda  evdrthe,  idam  sarvamjanapratyakshasiddlunn 
.  .  ity  arthah  \\  38  ||  24  |(  sa  yad  ajayd  (Bh.  38)  dvd  suparne  'ti  dvd  dvan  jtvdttna- 
paramätmdnau,  —  27''  sarva  iti  p«  (!)  oö  (!  3!)  ||  2ö  ||)  yadi  na  (Bh.  39)  nunniikshoh 
kdmatydga  eva,  —  28"  iti  bhdvah  \\  40  ||  2G  ||  tvadavayavii  (Bh.  40)  esha  nitya  iti,  — 
ibid.  esha  mahime'tiW  41  ||  (||  27  ||  i(i\\\i),dyapatayah(ß\\.  40-')«/  ho'vdcayadürdhvam 
Gdrgi  divo  yad  arvdlc  prithivyd ,  —  29"  schhefst:  tarhi  hdhyam  ?ie  'ty  dha,  abdhyani 
iti  II  (42  fehlt)  ||  28  ||  ity  ageshasamdmndye  (Bh.  42)  'ty  atro  'panishadbhinno  veda- 
bhdgah  samdmndyuh  \\  43(!)  ||  Anatnda  canayatyddiyranüham  drishtvd  ^rutistutau  ' 
Raghundtho  'likhad  vydkhydm  p'uteh  {'amkaral)lidshyagdm  \\  42  (!)  ||  iti  g.ri  Raghn- 
ndthacakraimrttiviracitam  ^rutistutivydkhydnam  samdptam  \\ 

1612.     Ms.  or.  Ibl.  861. 

Anonymer  Commentar  zu  dem  in  21  vv.  die  guiia  des  Vishnu,  resp.  seiner 
Allhänger,  mit  den  verschiedenen  Formen  des  Wassers  vergleichenden  y ff /a 6 /tec?«  des 
friVallabhdcärya;  »on  the  dispositions  belitting  devotees«  Hall  am  a.  0.  p.  löO. 

13  toll.  (17-18  Z.,  a  40  aksh.);  ohne  Datum,  modern;  weil  das  Papier  löschte, 
sind  mehrere  Blätter  (5.  7.  9.  11.  12)  nur  auf  einer  Seite  beschrieben;  Aufschrift 
auf  1":  jalabheda  patra  i:i,  Randmarke  je  auf'  rechts  unten:  jala  bhe".  —  Der  Text 
wird  im  Commentar  nur  mit  den  pratika  aufgeführt,  ist  zwar  am  Rande  hinzugefügt, 
aber,  da  dieser  beschädigt,  mehrfach  unsicheren  Wortlautes. 

•  *')  II  Qrtkrishndya  nmnah  \  natvd  p'tVallabhdcdrydn  bhagavamtam  ca  tad- 
gunän  \  gunasvabhdvahodhdi'thd  yd  vdcas  td  updsmahe\\  1  ||  atha  ^rlmad-dcdryacara- 
ndh  bhaktivarddhinydm  (?)  tyäginäm  grihasthdndm  ca  bhaktivridhyartham  fravanarajnim 
kirtanarupam  ca  sddhanam  uktvd  tadarthabaldt  ktrttayitnh  p'otu(^  ca  prdpte  samge  sa 
kirn  yasya-kasyd  'pi  karttavya  Uta  bhagava^tyatvena  parikshitasye  'ty  dkdmkshdydm 
yady  e kdda^as kanidho :  svamnrttijä  (okaldvanyaninnuktyd  hcankm  nrindm  j  gtrbhis  td 
smaratdrn  cittam  padais  tdni  'kshatdm  kriydh,  dchidya  kirtti(in)  sn^lokdm  vitatya  hy  am- 
jasd  HukaiiQ)  \  tamo  'nayd  tarishyumti  tyagdt  avam  padam  ifvara  iti  Qukavdkye  bhagavat- 


1)  s.  Nro.  1412   16-20  (e)  und   Ms.   or.  lol.  739  (wo:  a/a.'  Nebenform  zu  om^). 


(prutistutivyakhya;  Jalabhedaviviiti.  185 

ku-tteh  samsdrdtmakatmnastdrakah'eiia  kathanu  tasydf  ca  (ßinajanyatvät  teshäm  api 
p-üyamdminäm  ktrthjamdnasmaryaindndndm  k(i')aci(d)  drifyanidndiuhn  ca  samsdrntdra- 
katimm  evo  'citain,  hhayavatd  tadnrtham  evd  'navaidi'ada^dydm  ktrttidvdrd  prakatamndt, 
•»sdmketyam  pdrihdsyam  vd  stobham  lehanmn  eva  vd  \  vaikumthandmayrahanam  ace- 
shdghahara  in  indjih-.  ifi  sha^ht(Ji)askamdhe  (^kukavdkydd,  Aj  dmi  l  asy  a  ptit'opocdrita- 
ndmakirttanamdtrmai  va  samsdrata  nddhdrdc  ca,  yasya  kasyd  'pi  samgah  karta- 
vya  ity  ntngikriyate,  —  2"  bhayaoadgundndm  ddhdrava^ena  phalata(Jf)  svarüpataf  ca 
ndndprakdratdm  vadishyamtus  tadddlidranirüpanam  pra(ji^jdnate :  n  amas  k  r  i  ty  e 
'H^y  \namaskrifya  hariin  vakshye  tadgundndm  vi/jhedakdn  |  hlidvdn  innca- 
tidhd  bhinndii  sarvasamdehavdrakdn  \\  1  ||j  (am  Rande),  agliahartdram  bhaga- 
vamtam  nnmaskritya,  . .  gunddhdrahhütdn  bhdvdn  vakshydmt'ty  a.  ||  1  \\^  \  qIo" guna- 
bhedds  tu  tduamto  ydvamto  In  jale  matdh  |  gdyakdh  küpasamkdcd  gaindharvd  iti 
vicrntdh  ||  2  ||j  (am  Rande),  na  cd  'tra  guneshu  tadabhidhydnanydydmgtkdre  kirn  mdnam 
iti  famkyarn  upasamhdravdkye  iti  jivemdriyagatdn,  —  2''  gunabhedds  ydvatsamkhyd- 
kdh  jale  matdh  Qrutisammatdh,  —  ydvamtah  küpabheddhs  tdvamtas  te  gamdharvd  api 
sammatdh  samyag  vi  3"  cdritdh  .  .  ykiipabhedds  tu  ydvamto  ydvamto  hi  jale  matdh  \ 
kulyäh  paurdnikdh  proktd(h)  pdramparyayntd  bhavi  \\  3  ||j(am  Rande),  —  3''  [^ksiietrapra- 
tishthds  te  cd'pi sanisdrotpattihetavah  \  veQyddisahitd  mattd gdyakdh garttasamjnikdh  ||  4  ||j 
(am  Rande),  —  4''  (desgl.,  und  so  im  weiteren  Verlauf)  jaldrtham  eva  garttds  tu  nicd 
gdnopajivinah  \  hradds  tu parnditdh  proktdh  bhag av achds tr atatpardh  \\  (5)  ||,  —  6"  sam- 
dehavdrakds  tati'a  saptagambhtramdnasdh  \  (^arahkarnala^ampiirndQi)  premaynktds  tathd 
budhdh  II  G  II,  —  0''  atpaQratd  premayutdh  ve^amtdh  pariktrtitdh  \  karmaptddhdh  palva- 
Idni  tathd  'IpaQrutibhaktayah  \\  7  ||,  —  7''  yogadhydnddisamynktd  gund  varshydh  pra- 
kirtitdh  \  tapojndnddibhdvena  svedajds  tu praktt'tifdh  ||  8||,  —  8''  alaukikena  jndnena  ye 
nu  proktd  harer  giindh  \  k-Addcif[^hd  (kd''tkdh)  ^abdagamydh  patachabddh  praktr- 
titdh  II  9  II,  —  8''  devddyupdsanodbhvtdh  varshyd  bhvmer  ivo  'dgatdh  \  sddhanddipra- 
kdrena  navadhd  bhaktimdrgatah  ||  10||,  —  ibid.  pjremapürtyd  sphnradbhdvdh  syamda- 
vidndh  prakirtitdh ,  —  i^)''  yddrifds  tddrifdh  proktdh  vriddhikshayd{s  te  kirtitdh')  \\  11  || , 
—  9"  sthdvards  te  samdkhydtdh  inaryddaikajtratishthltdh  \  anekajanmasanisiddhdh  janma- 
prabhriti  sarmidd  \\  12  ||  sarngddigimadoshdbhydm  vriddhikshayayutd  iti  \  niramtarod- 
gamayutd  nadyahs  te  parikirtitdh  ||  13  ||,  —  10^  etddrifdh  svatamtrdf  ca  simdhavak 
pariktrtitdh  \pnrnd  bhagavadiyd  ye  (^'esha-Vydm-'gni-Mdrutdh  \\  14  ||  Jada-Ndrada- 
Maiträdyds  te  samudrdh prakirtitdh  |  lokavedagnnair  micrabhdvanaikaharer  gandh  \\  15  || 
varnayamti  samudrds  te  kshdrddydh  shat  prakirtitdh  |,  —  K)^'  {giind)tttatayd  fuddhdn 
sacdddiiaindarüpinah  \\  16  II, —  11''  (gu?)ndn  evagundn  vishnor  varnayamti vicaksha- 
ndh  I  te  'mritoddh  sdmdkhydtds  tad  vdkyändm  sndurkibharn  \\  17  ||  tddri^ndrn  (kvacid) 
vdkyam  dntdndm  iva  varnitam  j  Ajdmilokavarnanvad  {"Idkarnanavad)  himdapdnam  pra- 
kirtitam  \\  18  ||  Comm.:  Ajdmilena  yathd  yamadutdn  praty  ncyamdnam  bhagavaddüta- 
vdkyam  dkarnitam  tathd  ced  dkarnayet  tad  dkarnanatn  bi"  pra",  —  12''  {rdgdjndnd- 

HANÜSCHRiriEN    I>.   K.   BIBL.     V.  24 


186  Die  wissenschaftliche  Literatur;    1.  Philosophie.    B.  Vodänta.    C.  Mimänsä. 

di^bhäiiändm  sarvath(a  nd^anam  yadd^  \  {tadd  lehanam  i)ty  uktam  svdnamdodgarna- 
kdranam  ||19||,  —  uddhrityodakavat  sarve  patitodakavat  tathä  \  nktdtiriktavdkydni 
phalam  cd  'j)i  tathd  ''tmanah  \\  20  ||,  —  13'  (iti  jivemdriya')gatd  iidnäbhdvam  gatd  bhuvi  | 
(rnpa)tah  pholataf  cai  Va  gund  vishnor  niriipitdh  (so  vor  dem  Binden,  die  Silben  in 
Klammern  resp.  aus  dem  Commentar;  nach  dem  Binden  steht  blos  noch  da:  nd 
vishnor  nirnpitdh  \\  21  ||)  ||  21  ||  Comm.  schliefst:  prdsamgikam  iti  bodhitam.  jneyam  || 
iti  frt  Vallabhdcdryakritä  jalabhedavivritih  \\ 

1613.     Ms.  or.  fol.  910'. 

Notiz  aus  der  Qivadrishtwivriti  über  den  Stammbaum  des  Somdnanda,  des 
Stifters  des  Pratyabhijndgdstj-a,  s.  Bühler's  Report  über  seine  Kashmir- Reise 
p.  81.  82  (1877).  Hall  p.  163. 

2  foll.,  signirt  62.  63  (l7  Z.,  ä  n  aksh.);  62",  GS^  unbeschrieben,  europäisches 
Format,  Kashmir- Schrift. 

Beg.:  om  mayd  gurncarandrädhaneiiai  'vam  kila  ^rüyate  yad  uktam  (^iva- 
drishtivivritau:  ^aivddtnt  rahasydni  piirvain  dsan  mahdtmmidm  \  rishindm  vaktra- 
kuhare  teshv  evd  'nugrnhakriyd  \\  kalan  prcwritte  ydteshi  teshu  dv7'gamagocaram  \  Kald- 
pigrdmapramukham  ncchinne  ^iva^dsane  ||  Kaildsddau  bhraman  devo  murtyä  ^rt- 
kantharüpayd  |  anngrahdyd  'vattrna^  codayamdm.  hhütate  \\  munim  Durvdsasam 
ndma  bhagardn  vrddhvaretasam  \  na  chidyate  yathd  (^dstram  rahasyam  kuru  tddri^am  \\ 
tatah  sa  bhaguvdn  devdd  ddegam  präpya  yatnatak  \  sasarja  mdnasam  putram  Tryam- 
bakddityandmakam  ||  Dann  folgen  15  Generationen  unbekannter  6Vrf</Art's,  die  alle 
7nanrt5ö-Söhne  waren.  Der  letzte  erzeugte  mit  einer  Brahmaninn  einen  Sohn,  der 
nach  Kashmir  kam:  dessen  Sohn  war  Samgamdditya,  dessen  Sohn  Varshd- 
ditya,  dessen  Sohn  Arundditya,  dessen  S.  Ananda,  dessen  S.  Somdnanda. 

Die  letzten  Zeilen  wiederholen  diese  in  den  letzten  fünf  Gliedern  historische 
Genealogie:  ddau  manaso  jdto  lJn7Tdsa  (Metvum  gestört)  Tryamhakddityah  \  krama^as 
tatkulajdtdjj  Samgama-Varshd-rund-'nandah  ||  tasnuit  Somdnandana-gurw  iti  ku- 
falah  prabodhavdfi  jdtah. 

Bühl  er,  dessen  Freundlichkeit  ich  die  vorstehende  Beschreibung  dieser 
Handschrift  verdanke '),  fügt  in  seinem  betreffenden  Begleitschreiben  hinzu:  »dieses 
Fragment  ist  sehr  interessant,  da  es  die  auch  den  Kashmirern  unbekannte  Genea- 
logie des  Somdnanda  giebt,  und  zeigt,  dafs  dessen  Urgrofsvater  nach  Kashmir  ein- 
wanderte.    Nun  wird  es  sehr  wahrscheinlich,  dafs  die  Aehnlichkeit  des  Praty- 


')  er  bestimmte  zugleich  den  Inhalt  zweier  mit  der  Pagination  66.  67  sich  au- 
schliel'sender,  von  derselben  Hand  geschriebener  Blätter  (fol.  DIO*")  dahin,  dafs  sie  ein 
Bruchstück  eines  ricakam  (cf.  nro.  1507),  nämlich  Rik  2,  23,  i  und  1,  22,  20.  21  mit  einem 
Comm.  enthalten,  der  je  mit  den  Angaben  der  amtkramanikd,  resp.  deren  Erklärung  beginnt. 


(pivadrishtivivriti ;  Qabarasvämin  mimäusabhäshya ;  (Kumärila)  Tantravärttika.         187 

ahhijnddar^ana  mit  Qamkaräcäryds  System   sich   dadurch   erklärt,   dafs  es  aus 
Indien  herübergebracht  ward«. 

C.    Mimäiisä. 

1614.  Ms.  or.  fol.  868. 

Fragmente  von  (Qabarasvämin  s  mhndnsdbhdskya.  Herausgegeben  von  Pandit 
Mahe^a  Candra  Nyäyaratna  in  der  Bibliotheca  Indica  1863  fg. 

a.  2,  3.  prt  dcärya  ^a^nah  kritau  mi''shye  dvitiyasyd  'dhydyasya  trittyah 
pddah;  Ed.  p.  168-196. 

10  foll.  (ll  Z.,  ä  gO  aksh.);  samvat  1643  samae  vaifdaha  p?<  dt  dvit'iyd  2  ravi- 
väsare  (ikhitam,  Kd^ydm  väsa-Vithalävrdhmanena  vi^vanäthasannidhäne.  Rand- 
marke auf  ''  links  oben:  nä°bha°^  einmal  (6'')  ndmbhatiya. 

Beg.:  p'iy.  n.,  gunas  tu  kratusamyogdt  karnidmtaram  prayojayel 
samyogasyä  \eshabhutatimt;  asti  jyotishtomah  .  .  . 

b.  3,  1.  ^ri (^a"mikritau  mi''shye  tritiyasyd  'dhydyasya  prathamah  pddah.  Ed. 
p.  210,  20-242. 

14  foll.,  resp.  13,  da  fol.  1  fehlt  (ll-12  Z.,  ä  so  aksh.);  ohne  Datum. 

1615.  Ms.  or.  fol.  869. 

Desgl.;  3,  1,  und  Anfang  von  3,  2;  Ed.  p.  208-243,  17. 
17  foll.  (ll  Z.,  a  47  aksh.);  bricht  ab;  ohne  Randmarke. 

Beg.:  Qrhirisinhajayd  \  athd  'tah  ^eshalakshanam,  nänäkarmalakshanam 
vrittam,  anamtaram  ^eshahikshanam  varttoyishyämah,  kah  feshah?  kena  hetimd?  .  .,  — 
3,  1  schliefst  17''  (Zeile  6)  ||  cAa  ||  frinrismhajayd,  gramtha  ößO  \\  arthdbhidhdnasd- 
marthydn  mamtreshn  ^eshahhdvah  sydt .  .  . 

1616.  Ms.   or.   fol.  860. 

Fragment  von  (^Kumärikts)  mhndnsdvärttika,  resp.  tantravdrttika,  s.  Hall  1.  c. 
p.  170.  Das  Werk  \vü-d  zur  Zeit  von  Pandit  Dhundhirdja  Panta  in  der  Benares 
Sanskrit  Series  herausgegeben  (Nro.  1  1882,  Nro.  2  1883).  Das  hiesige  Fragment 
reicht  bis  pag.  63,  17  und  umfafst  Jaim.  I,  2,  i-4ö. 

47  foll.  (9  Z.,  k  41  aksh.);  bricht  ab.  Randbez.  auf  ''  links  oben  vdrtti  pra  2. 
Beg.:  P'tg.  n.  \  dmndyasya  kriydrthatvdd  änarthakyarn  atadarthäm- 
ndm,  tasmdd  anityam  ucyate  [1,  2,  1 1  |  siddhapramdnabhdvasya  dharrne  vedasya 
sarvafah  |  vidhyarthavädamamträndm  upayogo  'dhuno  'cyate  \  sämdnyatah  prd- 
mdnye  siddhe  adhund  vibhajya  viniyogah  pratipddyate  |  avadhritaprdmdnyasya  veda^ye 
^ddnvm  samastasya  vidhyarth  a  v  ä  da  m  a  m  tra  nämadheyätmakasya  yathdvibhdgam 
dharmam  praty  npayogah  pratipddyate  \  tatra  piirvapakshavddy  abhiprdyah  codandla- 
kshano  'rtho  dharma  ity  upakramdt  tasya  jnänam  upadefa  iti  madhye  pardmarfät  tad- 

24* 


]  88       nie  wissenschaftliche  Literatur;    1.   Philosophie.    C.  Mim.,   D.   Vaif.,  E.  Nyäya. 

bhütändm  kriyärthena  samämmdya  ity  upasamhdrdt  vidhipratishedhayor  eva  prdmdnyam 
pj-atipddttam  \  tia  ca  tadvyatirikta^abdngamyutixtfn  dharmddhannayoh  \  nd  'py  anadhi- 
gatdrthavodhanam  vmktttd  'nyah  fahde  vydpdro  'stt  'ti  uktam  eva,  —  27''  (bei  1,  2,  i!t| 
jartilagavidhukavidhisarfipd  da^ame,  ataf  ca  na  punaruktatd  tnahd^n)  dosha  ity  era 
vaktavyam  \  atha  cai  'kasyai  'va  ca  iiydyasya  k(v)acit  ka^cid  a-fu^ah  ^odhyate  'ti  punard- 
rambhah,  spasMam  vd  vishayandndhxirn  evam  varnamyam  \  ..  eteiui  nivitddy\nmtdv 
Ed.  ^.?>^^^adhikarandni.  vydkhydtäia  \  athavau  dumbarddkikaranapürvapaksha(^m') 
kritvd  cimtds  tdh  praty?itavyd  vidhitvdbkyupagavieiui  hi,  —  33"  hedir  vd  sydd  artlia- 
vattvopapattibhydm  [1,  2,  26],  Um  ye  hetnvan  nigadyamte,  —  47*'  schliefst:  asti 
jndnotpatter  avasara  iti  na  mamtrdnarthakyam,  abhidhdne  rthavddah  [1,  2,  4cj,  ca- 
tväri  fritngeti  —  bricht  ah. 

1617.     Ms.  or.  fol.  839. 
Des  ^rt  Khandadeva  Bhdttarahasyam ;  s.  Hall  am  a.  0.  p.  187,  Burnell  Taii- 
jore  Catal.  p.  85''  (eine  Eintheilung   in   zwei  paricheda   liegt   hier  nicht  vor);    zu 
Khandadeva  s.  noch  Burnell  ibid.  p.  83''  und  Aufrecht  Catal.  p.  3.")3\  Rdj.  L.  M. 

Notices    7,    76.    -280. 

80  foll.  (l4  Z.,  ä  36  aksh.):  ohne  Datum;  Ibll.  \  —  b  von  anderer  Hand,  die  Seite 
zu  14  Zeilen,  ä  44  aksh.:  incorrect:  Randmarke  auf  ''  links  oben:  bhdtta,  rechts 
oben:  rahanyam. 

Beg. :  crig.  n.  \  ainghnat)i  astii  \  smritvd-smritvd  purdrdtim  tatprasdddd-dvalam- 
bandt  \  rahasyam  Bhdttatamtrasya  vishadlkartum  tpnahe  ||  1  ||  yajjndndj  Jaimi/it- 
yoktih  ('t)  sphiph/xirafi  ta(^t)tiHi[ta]h  (so  etwa",  aber  ganz  unsicher;  was  '  hatte,  ist 
nicht  klar  zu  stellen,  da  Alles  von  ''  corrigirt)  |  tad  rahasyam  Khamdadevah  pra- 
kd^ayitunt  udyafah  ||  2  ||  fatra  dvddafalakshanydm  dhaniiddharmau  Jaimivind  ^nu- 
shthdnopayogitayd  vicdritaii,  ata  eva  yady  api  ^Hlharinah  ksharati  ktrtandd<a  ity-ddaii 
Vai^eshikatamtre  ca  kriydjanyddrishte  dharviddharma^abddQ ,  {'Ashta'^prayogas  tathd 
'pi  dharmah  svannshthitah  ('■',  unklar  was  '  haX)  pahsdin  ity-ddan  tajjanakavihitani- 
shiddhah'iydddv  api  tachabdaprayogdt  tdv  iha  prddhdnyena  vicdryete  .  .,  —  schliefst: 
jdtatamasdm  sudhuriQur  rnimdnsdmatakum{ata?  Lothypürasya  jayatu,  iti  pi  Khatnda- 
devaviracitam  Bhdttarahasyam  samdptam. 

D.    Vaigeshika. 

1618.     Ms.  er.  fol.  774. 
Bhairai^endra's')  fipibodha/ti  genannte  saptapaddrthittkd .  Comm.  zu    Vyoma- 
(^'ivdditya's  saptapaddrthi,  s.  Hall  am  a.  0.  p.  74,  Aufrecht  p.  353\ 


')  Schüler  des  Lakshmiramana. 


Tantravärttika ;  Bhättaraliasyani;  Saptapadärthi;  Tarkaparibhäshäprakä^ikä.  189 

32  füll.  (9-14  Z.,  a  31-40  (dah.'):  samiuit  1501  ^Ake  136(i  pravarttamätie  Hrah- 
tnavarddhanakshetre  nwäsaQÜlinä  dcdry<i  Vi^varupasuta  Bhattadevdkena  svopor- 
kdi'drthmn  tathd  hlirdtrijafri  (^^rtpatipathandrtham  saptapaddrtht  ttkd  {.'i^nbodham 
ndma  cd  'leklü:  initiales  i  gelegentlich  durch  ^°  gegeben,  s.  p.  84,  No.  1492.     Gut. 

Beg. :  p'Vyjurucaranehhyo  namah  \  dravyani  tu  ttamardmasamjni  jayatu  jnd- 
nddaifits  tadgiinJh  karmtnd  'py  Hfkdtadnshtardkshasiivadho  jdti^  ca  sdkshat'cttd  \  yo  py 
asty  (itra  vifes/ui  esha  sanuwdyo  py  etad  dlimgito  doshdbhdva  ihd  'sti  so  pi  jayotii  ^n 
Rdmadharmminy  asau\  1  \\  yd'snuVyoviaQivdditye-nd^'cdryena  prakd^itd  \  tasydh 
saptapaddrthyds  tu  vydkhydm  kurve  yathdmati  \\  2  ^  iha  khahi  druvyagunakarmasd- 
vidnyat>i(;e.s'hasatnavdydndm  paddrthdndm  sddharmyamddharmyata(f)tvajndnarn.  nih^reya- 
sahetur  iti.  Kanddaviimipranitasütrdrthavydvarnanavydjena  tachdstrasamkshepasamgror- 
luirüpam  saptapad dr thinämakum  lakshanaprakaranam  ciktrshann  dcdryo  gramthddau 
cishtdcdrdnumitapramdnasadhhdvam  ishtadevatdnamaskdram  karoti:  helava  iti,  tatra 
2°  ^ambhave  nama  iti prathamam  anveshtavyam,  fambhu^abdend  'tra paramdtmo 
'cyate,  purdnddishu  Qambhup^ibdusya  paramdtmaparatddar^andt ,  sai  'va  ce  'shtadevatd 
Vaii^eshikdndm;  nanu  tasya  ta(j)tvaj)idnam  vind  namaskdro  yuktas,  ta(()tvajndna'm 
Idkshanmn  (tmturena  na  snmbhauiiti  lakshanddhinatvdt  ta(J)tvajndnasye  ti;  —  schliefst: 
iddnim  gramthakrid  gramthasya  saiinidai-yam  avalokya  tidma  dhdrayann  dfisham  pra- 
yachati:  sapte  'ti;  sapta  dvlpd  yasydm  sd  saptadvipd,  Jambü-Plakshdhvayau  dvtpau 
.  .  II  iti  sapta  dvipdh  purdne  darcitdh;  dharddhardh  parvatdh,  te  ca  kulaparvatdh 
sapta  tatrai  'va  davQitdh,  32"  Mahemdro  Malayah  Sahyah  ^'uktimdn  Dakshaparva- 
tah  I  Vimdhyac  ca.  Pdriydtra^  ca  saptd  'tra  kulaparvatdh  ||  vastuprakd^ani  paddrtha- 
prakdgani,  Qeshain  spashtam  ||  iti  pi  LakshmiramanacarandmbhojahhramaraBhatta- 
Bhairav emdraviracitd  ^i^ubodhani  ndma  saptapaddrthitikd  samdpat  ||  vidushä 
Bhairavemdrena  pranttdydm  yathdmati  \  vydkhydydm  Qi^ubodhanydtnh  samtah  samtu 
parikshakdh  \\ 

E.    Nyäya. 

1619.     Ms.  or.  fol.  785. 

Cihiiahhattas  Commentar,  prakdfikd,  zu  (Kefai>arni^ra's)  tarkaparibhdshd ,  s. 
Hall  p.  22.  23.  Aufrecht  p.  244°  (wo  Chinna"  und  tarkabhdshd°).  Burnell  Tanjore 
Cat.  p.  118*  (wo  Cennu"  u.  tarkabhd").   Ueber  die  citirten  Autoren  s.  Aufrecht  1.  c. 

40  foll.  (l7  Z.,  ä  66  aksh.);  samvat  1667  varshe  prathamdshddhd  'sita  9  dine 
fri  Satyapure  pam°  Vigdlakirttind  'lekhi;   Randmarke :    tarkabhdshd  Cihnabhatti  vrittih. 

Beg. :    om ')   namah  ^rttrailokyandthdya  \   frtsdraddyai  ca  ||   yasya'-)  ni^vasitam 


1)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 

2)  derselbe   Vers,  wie  bei  Sdyana- Mddhava.  —  Der  hiesigen  SchluJ'sunterschrift  zu- 
folge hatte   Cihnabhafta  denselben  König  (^Harihara)  zum  Patron,  wie  Sdyana. 


l'JO  Die   wissenschaf'tli(;he  Literatur;    1.   Philosophie.    E.   Nyäya. 

vedd  yo  vedebhyo  'khilam  jagat  \  nirmame  tarn  aham  vamde  VidydtirthnmaheQvaram  ||  1  || 
sakrin  7iati^d  'pi  yam  loko  \  htbhate  fdmtisampadam  \  sa  nah  pdd-kydd  opdyehhyo  \  yogd- 
ywmdanrikefari  \\  2  ||  bhavasamcitapdpangha  \  lu'd/wansanamcakshanam  \  vujhndnidha- 
kdrabhdsvamtam  \  vighnardjam  aham  bhaje  \\  3  ||  cikirshitagramthasya  nihpnityüha- 
paripurnuya{pnra")fishtucdrapariprdptavi(;:ushteshto^  vidhdya  tatra 

prekshdvatdm  pravrittisiddhaye  tnshayaprayojane  nirdi^an  cikirskilam  pra.tijdnite:  bdJo 
'ptyo  iti^),  eshd  mayd  prakd^yata  iti  kriydkdrakayojand,  eshe'ti  ke  'py  dkdmkskii- 
ydrn  dha:  tarkabhdshe  'ti,  tarkafdstre  pr amdnddayah  paddrthäh  ulrightkshand  iyamta 
eve  'ti  teshdm  bhdshd  svarüpakathanam,  —  2°  ^dstrasyddimam  sütram  pathati:  pra- 
mdne  'H;  —  schliefst:  iti  pi  Hariharamahdrdja paripdlitetia  sahajasarvujnaVishnu- 
demrddhyataniijena  Sarvajndnuje)ia  Cthnabhattena  viracitdydm  tarkaparibluhhdprakd- 
fikdydm  prameyddiparichedah  samdptah. 

1620.      Ms.  or.  fol.  815. 

nydyasiddhdntadipa  des  mahdmahopddhydya  p-iQaQadharu,  s.  Hall  p.  44.  41. 
Burnell  p.  119"  (=  B). 

55  foll.  (1.5  Z.,  a  50  aksh.);  coi-rigirt,  interpungirt,  und  mit  Randglossen  ver- 
sehen; —  sumvat  1 664  varshe  savamna  (^rdvanaV)  \  savada  (!)  mdse  krishnkpakshe  ekdda- 
sidine  satta(l)vdsare  vuri  (ausgestrichen)  jo''/l<diitji  lashUam  stibham  bhavatu,  pr?m  «.^^mIi  i| 
Hiernach  folgt  noch:  mülafafadhai-e  vdddmikramo  yathd:  mamgalavddak  i,  am- 
dhamkdravddah  2,  kdranatdvädah  3,  padafaktiv ddah  4,  sahaja^aktiv ddah  5,  ddheya- 
faktivddah  6,  inano-nutvav ddah  7,  gabdasvdtamtryavddak  8,  jndnakarviasamiLCcaya- 
vddah  9,  rnokshavddah  10,  siddhdrthavddah  11,  anvitaQaktivddah  12,  vdyiipraty- 
akshatdvddak  13,  nirinkalpakavdddh  14,  suvaniataijasaiHidah  15,  yogarüdhi%Hidah  le, 
pnrd)nar(^avddah  17,  vydptiiiddah  is,  vidJiivddah  19,  apürvavddah  20,  anyathd- 
khydtivddah  21,  arthdpattiiuidah  22,  Qabddnityatdvdda  23,  tpmravddah  24,  abhdva- 
vddah  25;  atha  ye  yatrd  'mtarbkätds  te  procyamte:  dkdmkshdvddah  1  Qabdasvdtam- 
tryavdde  (s),  samavdyavddah  2  nirvikalpakavdde  (\i),  ^stitigrihakalahavddah  3  yoga- 
riKlkivdde  (le),  bhmjodar^anav ddah  4  vydptivdde  (is),  abhdvapravnttiv ddah  5  abhdva- 
vdde  (25),  attupalabdhiv ddah  6  abhdvavdde  (20),  kalpandvddah  7  abhdvavdde  (25), 
evam  sarve  vddd  dvdtringad bhavamti.  S.  Burnell  1.  c,  wo  bei  12.  17  Varianten,  21  fehlt 
und  statt  dessen  zwischen  is  u.  19:  bhiiyadar^aruivdda  eingefügt  ist. 

Beg.:  e''^)  om  namo  ^rtganapataye  \  dhvansitaparasiddhdmtadhvdmtam  Gau- 
tamamataikasiddhdmtam  \  naWd  nityam  adhi^am  {hi^adhara(;armd  prakd^ayati  \\  1  || 
ny  dy  asiddhdmtadtpo  yam  kathdsu  vijigtshubliih  \  dhdnmtyah  prakdfdya  sattarkasneha- 
siqyrabhah  \\  2  ||   iha  tdvad  abMshtakarmano  nirvigimam  samdptim  (^'ghneua  parisam"  ß) 


1)  s.  Nro.  681   in  vol.  1,  p.  203.   Raj.  L.  AI.  Notices  2,  240. 

2)  s.  Nro8.  1412.   1612  und  Ms.  or.  fol.  739. 


Tarkaparibhäshäprak.;    Nyiiyasiddli.;    Tattvacintämani ,    fabdakhanda;   Nyäyamanjüshä.        191 

iiddi^ya  bakufah  pnwartanicuid  vinäyakärcayiadadhidürvädcni.  mamgale  pradrifyamte 
prekshdvamtah  tatra  mamgalasya  tadvi^eshasya  vd  namaskdrasya pratibamdhakadrir- 
itddyutsdranadvdrd'hhishißsamdptim  prati  katham  updyahjam  grdhyamf  \  fruter  iti  cet, 
na,  tathdvidhap-uter  andkalandt',  Qishtdcdrdt  tadanumdnam  iti  cet,  na,  ^ishtdcdrasyä  'nir- 
vacandt .  .,  —  6  bis  IT,  7  12\  8  13',  11  17"  iti  siddhdrthavddah,  anvite  ^aktir 
ity  api  vicdrantyam,  —  12  17''  anvite  ^aktivddah,  vdyuh  pratyaksha  ity  eke,  —  13  18* 
iti  satnkshepah,  nirvikalpake  tdvod  vipratipattijndnatvam,  —  16  26"  iti  yogarndhih,  ihd 
'numitau  limgasya  pakshadharmatdprakdrakam,  jndnam  kdranam  ity  uhhayavddisiddham, 

—  17  28"  iti  [liingapardmargavddah  nj™,  —  19  37"  iti  vidhevddak,  —  21  42" 
lity  anyathdkhydtivddah  2lj"',  —  22  43"  larthdpattivddah  221'",  —  24  50"  [i(^vara- 
vddah  24j"', —  25  55"  schliefst:  sarvam  sumdaram  iti  samkshepah  yiti  abhdvavddah  25j"' 
iti  pimahdmahopddhydya  p'i  (^a^adharakritam  prakaranam  sampürnam. 

1621.  Ms.  or.  fol  875. 

Gadddharas  Commentar  zu  Gangegas  tattvacintämani,  fabdakhanda,  s.  Hall 
p.  31.  40.  Rdjendra  L.  M.  Notiees  1,  284-86.  207.  3,  109.  128.  161.  179.  5,  223.  6,  28. 
Burnell  p.  IIH^". 

115  foU.  (10  Z.,  ä  50  aksh.);  samvat  15  trayoda^e  (!  1513)  ra(;e  rdmdei-amadhye 
sdsri  {(dstri?)  (^'ivandrdyanena  likkitam  \\  Randmarke:  cini'  fa",  oder  pa°  ci";  stark 
durchcorrigirt  (mehrfach  Wörter  oder  Sätze  ausgestrichen)  und  glossirt. 

Beg.:  p'ig.  n.  \  atha  ^abdo  nirüpyate  \  prayogahetubhutärthata(f)tvajndna- 
janyah  ^abdah  pramdnam.  \  nanu  ^abdo  na prayndnam,  tathd  hi:  karanavi^eshah  pra- 
mdnam,  karanam  ca  tad  yasmin  sali  kriyd  bhavaty  eva,  na  ca  ^abde  sali  pramä 
bhavaty  eve  'ti  nd  'yam  pramdnam,  na  ca  na  ^abdah  pramdnam  iti  vdkyaprdmdnya- 
yor  vydghdtah,  asyd  'prdmdnye  'py  etad,  —  im  Innern  ohne  irgend  welche  Abschnitte 

—  schhefst  (etwas  verwischt):  ity  eva  prayogdn  ata  eva  ca  svdpamdträvagamdd 
dkhydtdrtha-yatrasamkhyayor  ananvaye  dkhydtam  prayogamdtre  sddhu  ||  iti  ^rinyd- 
ya^dstre  Känddartshi  (J)  viracitam  Gadädharibhdshyam  smdptam. 

1622.  Ms.  or.  fol.  790. 

nydsa  zur  nydyamanjtishd,  eigener  Commentar  des  Hemahansagani  zu  seiner 
ny.;  in  drei  vakshaskdraka^yiydsa. 

13  foll.  (15  Z.,  ä  51  aksh.);  samvat  1646  varshe  phdlaguna  fu  dt  3  guruvdsare 
cm  o  Rudra  likkitam. 

1  4",  beginnt:  pri"-)  Varddhamdnajinavaram  dnamya  vi^shaydmi  sugamena  \ 
nyäsena   svaviracitdm    vrittim    imdtn    nydyamamjüshdm  \\  1  ||    sücikatdha 


1)  s.  Ind.  Stud.   16,  41 1.  Sitz.ungsber.  Berl.  Akad.  d.  W.   1884  p.  296. 

2)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


192      Die   wissenschaftliche  Literatur;    1.  Pliilosophie.   E.  Nyäya.  2.  Sprachwissenschaft. 

nyäya  iti  svclkatdhdv  eva  nyäyo  drishtämtas,  tathu  hi,  yathä  lohakärah  prathamam 
katdhähkrthitiä  -Agatya  katdhaghatandyu  yady  nhhyarthyate  pagcdc  ca  sucyarthind  .mciv- 
ghatandya,  tathd  'pi  so  suctm  alpakrüyahnit  prathamam  yhatayitvd  'rpoyatl.  katäham 
tu  bahakrityatvdt  pafcdd  eva  tathd  yatj-a  pa^,cdn  nirdishtam  prameyam  alpaxmktavyatrdt 
prathamam  xiydkhydyate  purinmirdishtam  tu  /»ahuvaktavyatvdt  pa(;cdt,  tatrd  'yam  nydyah; 

—  tuldmadhyanydya  iti..,  damariika-maninydya  iti  .  .,  kd kd ksh iyo/a ka- 
nydyasyd  'py  evamvidha  eva  vishayah,  —  schliefst  4'':  te»a  idam-adaso  ky  eva  sati 
bhisa  es  |  natvakabhdve  ity  ahhtshta  eva  iiiyamah,  stdd  tty  evam  ärtham  evakdrah  pra- 
yuktah  \\  57  ||    iti  svakntanydyainainjnshdydh  prathamavakshaskdrakanyäsah  || 

2  S*",  beg. :  p7'akri  \  svdrthah  \  prakrityartha  eva  jndpyatayd  'sty  esha  ine  7« 
'nekasvardd  iti  ke  (?)  svdrfhikdh,  te  ca  dvidhd  dkhydtnjds  tadvittydi:  ca,  tatrd  "khydtiyd 
dyddayah,  tadvitiyds  tu  dvidhd  ''kdrddayas  tamabddayag  ca,  tatrd  ''yddin((hn)  dkdrddindm 
ca  prakrityarthamdtra  evo  ^t])dddn  nd  ^sty  vpddhiviQeshdpeksh-kyA  shdpandyati  (V)  akdrah, 

—  schliefst:  abhikshnam  dnhkhayitvd  diikhayitvd  duhkhita  iti  \\  (il  ||  vydkhyd  ykr 
ndmni  ^tina  gär  ndmni  tinanii  kritrimdkritrimayar  iti  iiydye  saty  api  gokshayorQ')  ndma~ 
tvdvyabhicdrdt  pdribhushikam  ndme  'ha  na  grahyQm  kirn  mi  nirndiutm  laukikam  eve 
'ty  uktarti  gor  iidmnity  asya  nydrase  jatQf)  kathavi  idain  eta n /rydyoddha ranam  iice,  satyam, 
poram  cakra  iva  so  \ihvd,  ayam  tu  sarala  eve  'tt  'ha  darcitah  \\  66  (!)  ||  iti  svakrita- 
nydyainamji'ishdydm  dvitiyavakshaskdrakanydsah  \\ 

B  IS*",  beg.:  d^ansye  iti  andgafasyd  'rthasya  prdptiini  ichd  d^ansd  tadvishaya 
d^ansd  tadvishaya  (doppelt!)  dgaiisyah  ||  4  1|  p(trd,  amtararpgatvdd  iti,  gnno  hi pratyayd- 
pekshotiufd  bahi>'ä.ingiiyatvam  tu  tadanapekshatvdd  amtaramgam  ||  7  ||  vici,  /imgasamkhyd- 
ddv  iti  ddifabddd  arthavaicitryam  de^avipeshdd  ühyam  stripunsatvam  iti,  dvirndva, 
striydh  \  pinisa  ity  af,  samumsdtah  ("mdsdm"')  ||  13  ||  kirn  hi,  gamakatväd  iti,  —  schliefst: 
prdya  ity  uktam  samgrahaQ/okeshv  ekonavin^drydydmdhraQ')samyogasyd  'IpaprayMmd- 
inmQy-yatvam  utjn'n-va  dhras  camkdnirdsdrtham  fesham  nigadasiddham  ||  16  ||  iti  svakrita- 
uydyainamjushdyds  tritiyavaksh<iskdrakanydsah  ||  p'i  Sürt^vara  Soinasumdara  guror 
nica^asha  (^i)  fishydgrantr  gachnndrah  \  prabhn Ratna^ekhara  gurnr  dedipyate  sdrn- 
prutam  |  tachishydwtka  Hein  a  hansag  an  in  d  svanydyamarnji'ishikdnydyaniamjäshikd- 
(doppelt !)/<?/<««««  'lam  akdri  \itraracand  cdrutvam  dbibhrati  \\  1  ||  iti  gri  Tapdgacha- 
puramdara  pn  Soinasumdara suri  pn  Munisum dar asiiri  pn  J ay ac amdr a si)ri pra- 
mukhapi guru  sdmpratavijayaindna  frigachatidyakafriliatnafekharasüri^)  carandbja- 
sevinä  mahopddhydyk  ^rt  Cdritraratnagani prasddaprdptavidydiavena  vdcdrya  Hema- 
hansaganind  nirmito  'yam  svakritanydyamamjüshdyd  nydsa^  ciram  namdatdt\\ 


1)  nach  der  Patriarchenliste  des  Tapdgacha  hei  Klatt,  s.  ludian  Antiquary  Sept.  1882, 
XI,  256,  lebten:  Somasundara  saipvat  1430^99,  Munitfundara  samv.  1436 — 1503,  Ratna- 
^ekhara  sami\  1457  — 1517;  Jayacandrasüri  wird  daselbst  nicht  erwähnt,  erscheint  jedoch 
anderweit  an  derselben  Stelle  wie  hier,  s.  im  Verlaut  bei  der  Jaiua- Literatur. 


Nyäy;imanjusliä;  Äkliyätuvadatippani;  vyäkarapu-MahäbliAslijain.  193 

1623.  Ms.  or.  fol.  829. 

Des  Raghndeva  bhatkicdrya  ukhydtavudatippani,  Connn.  zu  dem  dk/iyd/a- 
vdda,  oder  dkliyätaviveka ,  dos  (liaf/hinidtha)  (^iromani,  s.  Hall  p.  59,  Nro.  184. 
Räj.  L.  M.  Notices  6,  5.  6  (mit  allerlei  Variauten);  andere  Comm.  dazu  bei  Rdj.  L.  M. 

1,    206.    2,    445.    7,     löl. 

o5  füll,  (ll  Z.,  k  46  aksh.);  mmrat  1824  (1854')  c(r)dvana  piddha  amdva(;aya 
bdra  aatncm'c  ke  pothi  .saindpta;  —  die  linke  Seite  ist  bei  fol.  28  ff.  beschädigt. 

Beg.:  fiiy.  n.  \\  pranamya  mradaQydmam  udddmagunamamdiram  \  dkhyd- 
tavddasadvydkhyd  Eaf/hudevena  tanyate  ||  1  ||  Naiyydyikah  paramatam  nird- 
karhim  svamatam  vyavasthdpayati:  äkhydtasye  'fi,  yatno  vdcyah,  yatnahHwi^ishto 
vdcyah,  yatiatvam  cakyatdvachedakam  ifi  ydrat  \  yathdpitte  yatnasya  vydpdrdmtar- 
gatatvena  vydpdragaktivddamatavyavacheddpraffteh  \  gaktatdmchedakam  cd  '' khydtatvam, 
tac  ca  rudhisamhaindhenn  äkhyätapadava(jt)twam  \  yadi  ca  rüdimamvamdhena  dkhydta- 
padava(j)tiHan  lakdreshv  evd  l)h/ya,ktdndtn  tatrai  'rd  "khydtapadaprayogdt 

Schliefst:  Prdbhdkaramatam  apanyasya  tatra  düshanam  aha:  fafra-tafi-e 
'ty-ddi,  tatra-tatra  gnchati  ty  ddau,  tatra  taQ)j)hale  'ti  samyogaviUidgddi  'ty  arthah,  kvacid 
dp-ayati'ddikam  apt  'ti  \  bhdvdkhydtasthale  d^rayatvader  abhuvd(  kvacid  iti,  prasamgdd 
iti,  lakshanddind  tddriQdnabhavopajKtdane  tu  Idghavasyai  'va  ^aranikaranryatrdd  iti 
bhdvah  ||  kat(Ji)indkhyätavddeshn  mama  gramthavilodanaih  \  lilayd  'dhykyanam  dlürdh 
kurvamta  nidritd  api\\  1  ||  dkhydtavddasadvydkhyäsamudbhutaih  p-amair  mama  \ 
prtndtu  jagatmdthah  gydmasumdai'avigrahah  \\  2  ||  ifi  gri  Raghnderabhattdcdrya  vira- 
citd  ' khydtavddatippam  samdptd  \  fri  vi{;vandt/idya  latinah  |   krishndrpanam  astu  \\ 

2.    Sprachwissenscliaft. 
1.    Orammatik. 

A.    Pfniirii. 

1624.  Ms.  or.  fol.  781. 

Des  bhagaiHit-Patamjalivydkarana-Mahdbhdshyam.  Herausgegeben  von  Rdjd- 
7-dma^dsiriii  und  Bdla^dstnn  Benares  1872,  s.  Ind.  Stud.  13,  •293-502,  und  von 
F.  Kielhorn,  Bombay  1878  fg.;  der  erste  Abschnitt  ward  resp.  schon  185()  von 
J.  Ballantyne,  Mirzapore,  edirt.  Eine  facsimilirte  (Jopie  des  Werkes  ist  1874  in 
London  unter  Goldstüekers  Aufsicht  erschienen. 

724  foU.,  meist  von  einer  Hand  (lO  Z.,  a  4s-54  aksh.)  geschrieben,  in  Kd^t,  für 
Rdnuikdyastha,  von  Ndräyanadd(^a  (so  am  Schlufs  von  adhy.  Vlü),  samvat  1701,  s. 
Schlufs  von  adhy.  1  u.  IV:  nifdlcaiv(\.\' ,  samvatsare  l)vyomamnnhndnmdne  samvat- 
sare  (fehlt  I)  frdvanakriithnapakshe  {^rdvanadritiyd  1)  |  vyaltlikhat  piistakam  avyutasya 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  25 


194      Die  wissenschaftliche  Literatur;  2.  Sprachwissenschaft;   1.  Graiiiniafik.   A.  Pänini. 

bhaktena  Ndräyaiuimrinä  hi  (IV:  '  unklar)  ||:  —  adhy.  I,  foll.  1—39  von  anderer 
Hand  (9  Z.,  a  47  aksh.);  ebenso  oclhy.  VI,  foll.  1—80  (lü  Z..  k  47  aksh.):  —  die  snfra 
Pam'm's  sind  durch  Zahlangaben  nicht  bezeichnet,  und  nur  im  ersten  arf/i,;/.  wenigstens 
hie  und  da  roth  angestrichen. 

adkyA  211;  beg.:  p-iy.  n.,  atha  ^.ahddiiv^dsiinam ,  athe  'ty  aynm  ^oltdo  'dhi- 
kärdrthah:  —  pdda  1    119\  —  2   151\  —  3    l78^  —  4  211\ 

adhy.  II  74;  beg.:  pr/)/.  «.  sama?-thah  padavidhih,  ridhir  iti  ko  'yam  Q<d)dah1 
vipurvdd  dlumah;  —  pdda  1  28'',  —  2  45\  —  3  6()^  —  4  74*. 

adhy.  III  96:  beg.:  p-ikrishndya  n.,  hhujagapataye  ii..,pratyayah,  odhikdrene  'ynm 
pratyayasamjnd  kriyafe:  —  pdda  1  50'',  —  2  71",  —  3  84'',  —  4  96''. 

adhy.  IV  70:  beg.:  p-ig.  n.,  t'iy-dp-prdtipadikdn ,  riydpp7'dtipndi,kay)'ahanam 
kimarthamf;  —  pdda  1  45°,  —  2  57",  —  3  G7*',  —  4  70\ 

adhy.  V  55;  beg.:  ^rig.  ?^.,  o/.»  «.  ^ivdya,  prdk  kritdc  chah,  prdyvacanam  khti- 
arthamf:  —  pdda  1  20^  —  2  34",  —  3  48°,  —  4  55". 

adhy.  VI  119;  beg.:  Qririghnepva7'dya  n.,  ekdco  dve  prathamasya,  ekdca  iti  kirn 
ayam  vahuvnhih,  eko  'c  yasmin  sa  ekdc;  — pdda  1  65'',  —  2  75°,  —  3  92",  —  4   119". 

adhy.  VII  48:  beg.:  fr  ig.  n.,  yiivor  anäkau  \  yuvor  andkdv  ity  ucyate,  kayor 
yiwor  andkau  bhavatah,  pratyayayoh ;  —  pdda  1  18°,  —  2  33°,  —  3  42°,  —  4  48''. 

adhy.  VIII  51;  beg.:  g.rig.  n.,  sarvasya  dve,  sarvavacanam  kimarthatn?  sat'va- 
vacanam  ab  ' mtyanivrittyartham;  —  pdda  1    13°,  —  2  32",  —  3  45°,  —  4  51°. 

1625.  Ms.  or.  tbl.  863. 
Der  siebente  adhydya  desselben  Werkes. 

74  foll.  (y-10  Z.,  ä  43  aksh.y.  samvat  pamcada^a  1507  same  ver(}e  md(}ottame 
mdse  caitra7nd(;e  guklapakshe  dvihydydm  ravan  vdsare  Rdjanapfiramadhye  hhatta- 
KarunCicamkara  I) ev agamkar ena  likhitam  .  .;    die  sätra  roth  geschrieben. 

pdda  1  26",  beg.:  frfg.  n.,  yiivo)-  andkau;  —  2  50°,  —  3  64°,  —  4  74°. 

1626.  Ms.  or.  fol.  857. 

Fragment  von  des  {(^rtBodhisa(t')tvadec1ydcäry(i)  JinemdrabHddhi^-pddavira- 
citd)  Kdci k äv ivaranapatncikd,  Buch  1,  2  bis  2,  2.  —  Zu  Buch  2 — 7  s.  Rdj.  L.  M. 
Notices  6, 139  (=  R);  cf.  auch  noch  Bühler's  Bericht  über  seine  Reise  in  Kashmir  p.  73. 
foll.  45-257  (10  Z.,  ä  39-42  rtM.);  samvat  1746  (1,  3.  4)— 1749  (2,  2). 
1,  2:  52  füll.,  45°  bis  96°;  beg.:  p-tgopijanaiHdlabho  jayati,  gdnkutd,  atra 
pakshatrayam  sambhdiiyate,  gd/lkutddibhyah  pare  ye  'fmitah  pratyayds  te  iiito  bhavamti, 
itsamjnako  tlakdras  teshdm  sambamdhtbhavati  'ti  ydvat,  —  52"  iti  bodhi"cdrya  Jitem- 
driya  (!)  viracitdydm  .  .  samvat  1749  varshe  ^rdvanamdse  site  pakshe  7  bhaumavdsare 
prakdfikritdbjaptiranivdsind  Bhattajtvariena  Bäja7iagaramadhye  likhito  yain 
gramthah  || 


Maliabhäshyam;   Käpikävivaranapancikä  ;  Nandikepvarakärikäs.  195 

1,  3;  38  foll.,  96"  bis  H^";  heg.:  Qrigo''l)ho  jayahj  atifardm,  QnbhofiavatPänini- 
Kdtydyana-Pai(o7nja/i/jhya/i ,  hlu'n'udayn  dhdtavah  hhü  ddir  yesliäm  te  bhüvddayah, 
hhvmdayo  ganaparipothitdh ,  —  38''  ity  dcdrya  Jinemdra 0 x d d hivira°,  samvat  1746 
varshe  vaigdkliasya  site  pakshe  dvittyd  bhamnaväsare  \  JivaiKthlnitena  likhitam. 

1,  4:  61  foll.,  bis  205",  beg.:  crufo'bho  jayati^  namaQi)  crtbhagavatPdnina.-Kd(yä- 
yanaPatamjalibhyah,  d  ka,  ydpareti,  yatra  vipratishedhus  tatra  vipratishedhe  param  iti 
■pardbhavati^  —  61"  iti  crlbo'rya  Jinemdrabuddhipddavmr",  sarnvat  1746  varshe  prntlia- 
mavaifdkha  cn  di  12  guntii  prakdQikr/fdbjttpnrdnivdsiiid  Bhattajhuivena  likhi- 
tam idain. 

2,  1;  34  foll..  bis  240";  beg.:  nama/j,  svastivibudhemdrabhdrat'ip'icarane- 
bhyo  II.,  samarfhuh  padavidhih ,  paribhdshe ''yam  iti.,  parydvritd  {parito  vydpritu  K) 
bhdshä  paribhdshd,  tatlid  cn  'ktam:  paribhdshd  punar  ekade^asthd  sakalam  (sarvam  ^) 
Qustravi  abhiji'alayatt  ti  (yathd  reciita  pradipa  iti  R),  —  34"  iti  bo'rya  Jiteindra", 
oline  Datum. 

2,  2;  17  toll.,  bis  257";  beg.:  Qiigopfbho  vijayate  \  purvdpai'ddharottai'am 
ekadecinai  kddhikarane,  sämarthyäd  ekadecavacand  iti,  yadi  na piirvädayah  Qabdä 
ekadecavacand(h)syiih ,  nttarapadasyai  'kadefitvam  na  gamyeta,  —  17"  wie  1,  4,  ohne 
Datum,  aber  doch  folgende  Angaben:  vaifdkhasya  site  pakshe  caturthy dm  guruvdsare, 
likliitam  sushthn  gosvdmi- Mural idharasnmmä  \\  1  ||  Purnshottainandnind  vai 
svdbhydsdrtham  iathai  'va  ca  \  chd(t)trdndtn  Pdniiüydndm  upakdrdya  vai  fubhain  ||  2  || 

1627.     Ms.  or.  fol.  867. 

Die  Xandikegrarakdrikds,  26  vv.  zin-  Krläuteruug  der  14  cirasiitra,  nebst 
Commentar.     Weniger  grammatischen,  als  mystischen  Inhalts. 

4  foll.  (i;5  Z.,  ä  50  aksh.):  das  Datum  ist  fortgewischt,  und  zwar  so  ener- 
gisch, dals  an  der  Stelle,  wo  es  stand,  jetzt  mehrere  Löcher  sich  betinden;  es 
restirt  blos  noch:  fain  idam  pnstakam:  —  Randmarke  auf  '':  NamdikeQvara  links 
oben,  kdrikd  rechts  oben. 

Beg.:  ^rtg.  n.  |  a'tgnrubhyo  n.  \  a  i  im,  ri  lik,  e  oil,  ai  auc,  .  .  .  hal  iti,  uiii  nainah 
fivdya  devdya  sarvajnäya  paramdtmane  |  yasyo  iimeshauimeshdbhydin  ryaktdvyaktain 
idam  jagat  ||  1  ||  gurmn  civam  kumdrain  ca  Qivata{i)tvavi^dradam  \  pranamya  Naindi- 
keQudin  fivabhaktän  nnduirbiiujah  \\  2  ||  kd^ikam  ädisiitrasya  Namdike^akritdm 
^nbhdm  \  lokopakdrintm  divyäm  vydkaromi  yathdmatim  ||  3  ||  iha  khalu  sakaküoka- 
ndyakah  parame^varuh  Sanaka-SanamdanaSanatkumdrddin  p-otrm  Namdikeca-Pa- 
tamjali-  Vydghrapdda-  Vasishthddin  uddhartukdrno  darnariminddavydjeiia  catvr- 
da^asütrain  npadidefa,  tadanu  te  sarve  miinhndravaryaQ  y>cirakdlam  dgritdudm  asiiid- 
kam  ta{f)tvain  caturdacasuträtmakam  npadidefe'-^  ti  matvd  sya  sntrajdlasya  ta(^t')- 
tvärtham  Namdikefvaru  jdudti  'ti  Namdike^vurum  pranipatya  prishta[vamtas, 
tes/idm  caturdafakdrikdrüpeiia   ta(tyvam   sütrdndm    npadeshtum    ichann   idam   amgam 

25* 


lOn      Dio  wissenschaftliche  Literatur;  "2.  Sprachwissenschaft ;   1.  Grainiinitik.  A.  Pänini. 

äcakshyata(?)](&i\\  Rande)-);«^«  shadvin^atikdrikdrupena  ta{f)tvam  sütrdndm  upa- 
deshpmi  ic/umn  idam  sütram  vydcakshateQ): 

nrittdvasdne  natardjardjo  nandda  thakkdtn  mtvapamcavdratn  \  uddhartakdtnah 
Sanakddisiddhdn  etadvirnar^e  ^ivasiitrajdlam  \\  1  || 

aham  iti  ^eshah  .  .  . ,  tatrd  'dyena  sütremi  sarva{vd)riidndm  sarnastahhuvandnäm 
ca  sar)mdhhavariipam  svdimataQyvam  upadishtam  (ad  aha:  akdro  brahma7nipak  sydn 
nirgumih  sarvavastKshx  \  citkaldmtm  (V)  s<tmdfritya  jagadmpa  unt^varah  (?)  ||  2  t| ,  — 
schliefst:  sarvata(j)tvajanakah  svayam  ta(^t)tvdttta  iti jndpandrtluim  etat  sütram  cakdre'ty 
dha :  ta{t')tvdtitah  parasäksht  sarvänugraluwigrahah  \  aham  dtmd  paro  hal  sydd  iti  gam- 
bhus  tirodadhe  iti  \\  26  ||  saitmmigrahah  sdkshi  ta(f)tvdtito  hal  sydiw  iti  thakkdninädavyd- 
jeiia  sarveshdm  munijandndm  ta(J)tvam.  upadi^an  tirodadha  ity  a.,  hakdrah  fivavarnak 
sydd  iti (^idvdgamasthitir  iti  fivani  ||  ity  ddi sütra N amdike^v ar akd r i k d^- ta{C)toavimar- 
finy  apakritdQi)  sampürnd  || 

1628.     Ms.  or.  fol.  831. 

Fragment  von  Ti r u malabhattdtmaja -Rdma kr is h n abhält a 's  VaiydkaraTia- 
siddhdntaratndkara,  Conini.  (vydkhyd/ia)  zur  Siddhäntakauriiudi.  Schluls  des  pn?'- 
vdrdham.  —  S.  Biirnell  Tatijore  Cat.  40"  (wo  Nh-malabh"'),  Rdj.  L.  Mitra  descr.  Cat. 
S.  Mss.  As.  Soc.  Beng.  1,  iöü  (1877)  und  Notices  2,  iie. 

114  foll.,  paginirt  322  —  436  (l  l  Z.,  k  42  aksh.):  sehr  regelinäfsige  Schrift:  —  die 
tdddh itaprakriyd  (Calc.  Ausg.  der  Siddh.  K.  1863  vol.  I  p.  488—734)  und  die  di'i- 
ruktaprakriyd  (ibid.  735  —  40). 

Beg. :  ^.rig.  n.  \  apavddasamgatyd  taddhitdn  vivakshus  tadiyam  adhikdra- 
sütrani  dha:  sarnarthdndm  iti,  nirdhdranashashthl  yam,  tac  ca  samd/iajdtiyd- 
peksham  ity  avirddam,  tathd  ca  prathamdt  samarthdd  ity  «.,  —  apatyddhikdrah  (Ed. 
p.  488)  bis  348",  —  cdturarthikdh  (p.  524)  bis  357\  —  ^aishikdh  (p.  555)  bis  371% 
—  prdgdivyatlydh  (p.  597)  bis  373',  —  tjiak  (p.  6Ü4)  bis  377",  —  prdgghifiydh  (p.  620) 
bis  379-^')'  —  cha-yatau  (p.  625)  bis  38 T,  —  drhtydh  (p.  629)  bis  388"-),  —  than 
(p.  642)  bis  3!)0",  —  nan  s/i.afiaii  (p.  651)  bis  394",  —  matvarthiydh  (p.  658)  bis 
411",  —  prdgdipydh  (p.  690)  bis  412",  —  pnigivhjdh  (p.  695)  bis  423%  —  fadrdja 
(p.  712)  bis  429",  —  dviruktaprakriyd  (p.  7;:!5— 40)  bis  436";  —  die  taddhitapra- 
kriyd  schliefst:  yuktiprdcw'yayukte  gri-saupe  raftidkare'tide  \  taddhitaprakriyd pür/m 
Vemkate^iprasddatah  ||,  —  Schlufs  des  Ganzen : yuktiprdcüryayukte  p'i-saupe  ratndkare 
'tide  I  dviruktaprakriyd  prdbhdd  Vemkatefaprasddafak  ||  Fhantmdrabhdshyddi 
vibhdvya  yatnatah  siddhdmtaratndkararn  arthains  tri  tarn  \  (rt  Rdmakrtshno'raracad 
vipa^cite      tene'ahtadau  ^atubhdiari prastdatdm  \\  1  ||  ^eshd^eshdrthasiddhdmtakaiomu- 

')  samdptd^:  cdturthikdh  (von   355"  ab),  athu  pdmcamikdh  prdk  krttdt. 
2)  drhiydndm  thayddtndin  dcddafdndm  pürno  'cadhih  .388". 


Naiiflike^'varakärikäs;  C'oinm.  zu  SiddliäntakauiTiudi;  Vilihaktyarthanirnaya.  197 

diVi  (tücitthvardm  \  vijdcikhydsur  nudidfes/unn  ijdce  yom  ijdtii  vUUitdm  ||  2  ||  saupam 
ratndkdva  m  />ifr(i.-<  T  i  r^na  I  d-"  Lhydna[)v  rnayoh  \  bhvtyarthani  atmiod  R  dinakrishno 
Govimdamänasah  \\  3  ||  iti  crhiHulVemkatddribluittdtniajii  T i ni.m nt nldiattutmaja  Rdtiui- 
kris/mahhcittakartt^ike  niddhdni f<d,<ni »i  ndivydkhydtie  raiydkardnasiddha  r a  t  n  d  k  it  r  e  jh'i/'- 
vdrdhani  \\ 

1629.     Ms.  or.  fol.  798. 

idhluiktynrtharürnuya  iles  Girldhard,  Sohnes  des  Vdgii^a  und  der  Jayantt 
(\u  Videhii):  üher  den   Gel)riuich  dei-  Casus. 

244  foU..  1  —  15  die  Seite  zu  7-9  Zeilen,  ä  75-83  aksli.j  danach  229  Ibli.,  von 
denen  die  ersten  auch  als  1(>  — 58  gezählt  sind,  die  Seite  zu  8  Zeilen,  ä  62  aksh.; 
sainvat  1889  cdi  va  dt   1   27  lihc  iim  || 

Beg.:  Qnkrishndya  naiiiali  \  lytUdvidharupaparigraha-jagadabhinätmia-rn  ihd'"kdn- 
kshan  \  siHiymn  api  natati  siikiif/iki  yat,-  tasmai.  ^ambliave  ^stu  nama/i  ||  1  ||  dhruvopdye 
karmekitapludagatas  sddhakat(ini<ih  sudddhdro  'bktshtah  paraphalakabhdvena  jagatäm  \ 
svatantrah  kartä  'si  sphidavalayatnshah  prathamoyd  'nidimgarn  khyätas  tvayn  lugodaya  vi- 
bhakttr  girtQatäh  \\  2  ||  iha  khaJn  sarveshdm  vibhaktyarthätidm  bhagavaty  anvaya  iti  vi- 
bhaktyarthn  niriipyate.  tafni  kdrakdkdrakabheddt  so  dvedhä,  nanu  kärakasyd  'nuga- 
t(tfn/d  bhdvena  katliain  viUuiktyartluitd'i  kdrakdndm  präfisrikarüperui  tadarthatve  doedhä 
vibhdgo  'mipapannah,  na  ca  kriydnvayitimsimrüpan  kdrakatvan  nd  'nanugatam  iti  vdcyam. 

Nominativ  13"'— 32'';  —  13''  tatra  sn  au  jas^  iti  truyah  pratyaydh  pra- 
thamd  tadarthd  anuQasanasiddhd: —  26'' (11'')  iti  padavdkyarat7idkare  gwrucara- 
ndh^')  (so  auch  57''):  —  32''  (17'')  ///'  ribhaktga rthanirnaye  sainbodhcnapratham- 
drthaniriiayah  \  iti  jtrathamdvivaranam  samdptam. 

Accusativ  32''  — 84",  atha  dvitiyd,  am,  ant,  qus  iti  trayah  pratyaydh  tatra 
sumanasam  arcayati  su'sau  suso  ve'ty-ddati  crüyamdnatvdd:  —  öS**  (38'')  tad  uktam 
bh&ttapddaih:  bJmtabluwyupayoyam  hi  samskdryam  dravyam  ishyate  \  saktavo  no  'pa- 
yokshyamte  no  'payuktaQ  ca  te  kvacit  ||,  —  54"  iti  b /idttamatavivekah ,  — •  84"  iti  vi- 
bhaktyarthanirnaye  akärakadvitiydrtluinirnayah ,  iti  dv  ittyäinvaranam  samdptam. 

Instrumental  84''  — 123",  beg.:  p'tg.  n.,  atha  trittyd:  tum  bhydm  bhis  iti 
trayah  pratyayds  tatra  sumanasä  stüyata  ity-ddan  criiyamdnatvdd;  —  schliefst:  iti  vi- 
bha°ye  'kdrakatritiydrthanirnayah,  iti  trittydvivaranam  sa". 

Dativ  123''— 15Ü'',  beg.:  atha  caturthi  fie  bhydm  bhyas  iti  tray-d  pratyayäh, 
tatra  sumanase  daddtt  'ty-ddau  criiyam-dnatimd ;  — ■  schliefst:  ity  akdrakacaturthyartha- 
nirnayah,  iti  vibhd'ye  caturtkivivaranam  sam.ä". 

Ablativ  150''— 194",  h^g.:'  atha  pamcamt:  fiasi  bhydm  bhyas  iti  trayah  pra- 
tyayds, tatra  sarasah  samupaiti  sumanasas  samashitaQ)  ity-ddan  früyamdnatvdd : —  176" 


')  hiermit  ist  denn   wolil   Gokulandf/ta  gemeint,  s.  Aufri-olit  Catalogus  24fi\  RdJ.  L. 
AI.  descr.  Cat.  S.  Mss.  As.  S.  Beug.  p.  48. 


198       Die  wissenschaf'tlicho  Literatur;  '2.  Siiracliwiss.:   1.  Gramtnntik.   A.  Paiiiui.   H.  Kätantra. 

iti  vibharnmje  kärakapamcamyarthanimayah ;  nämdrthani'uyinah  immcmayarthü  akära- 
katayä  samjndyamte  tatra  yata^  cd  ' dhvakdlanhindncün  Uilah  pfimcami  tadyuktdd  adhva- 
nah;  —  schliefst:  ity  akdrakapamcamyarthanirnayidt ,  iti  vibli'rnaye  pnmcamivivara- 
nam  samdptam. 

Genetiv  194'— 208°,  beg.:  cthi  shashihl:  nas  os  dm  iti  trayah  pratyayds 
tatra  nakdro  ' nubamdhah  kvacid  apy  (tQi'iiyamdnatimn  na  vdcakatdkukshipruvishta  iti, 
s^lmanasä  saiihimdryam  ninnanasoQ})  .saitridihyam  .sHmanasdm  S7)uirdai'am  ify-ddau 
p-Hyamdnafvdd;  —  207"  iti  vihha°ma(/e  kdrakushashthyarthunirnayah  \  ndindrthdin'ayinah 
shan/ithyarthd  akdrakatayd  aamjndyamte  tatra  (^eshah  shashtlücesha  iti  sütravivecane 
präg  eva  dar^itah;  —  208"  iti  iHbha"rnaya  akärakashashthyarthanirnayah,  iti  vihli'rnaye 
sfuishthtvivaranam  sa". 

Locativ  208"  — 229",  beg.:  atha  saptaini:  Fii  o.s  siip  iti  trayah  pratyaydh,  atra 
nakärah  pakdraf  cd  'nubamdhah ,  kvacid  apy  acriiyamänatndn  na  vdcakatdknkshipra^ 
vishta  iti,  sarasi  sarasos  sarass7t  vd  samcarati'ty-ddaa  p'iiyamänatvdd  .  .,  —  schliefst: 
iti  nbhaktyarthaiiirnaye  'kdrakamptamyartkanirnayah  \  iti  saptamimHiraruim  samdp- 
tam II  anvikshd-tiMiiiipramodanararis  trayyddividydpayd-  pdthodhiprathito  'rthikalpa- 
vitapi  Vdyifa-iidmd  sndhih  \  yaurftidyayimd  Videhitvisliaye  di^vi  -layamti  ca  yam 
prdsuta  prtthatainasain  (iiridharam  tasye  yam  dsif  kritih  \\  1  ||  tarke  rtha-dai- 
mimgirisphuta(;abdavidyd  -hhydse  risri1rar((dhiy(ih  facicdmfaräpdh  \  dhird  inidrn 
imtma  kritim  karammuseini       "piu-iic  niaiiasy  aoiratam  paricirntayamtu  \\  2  || 

1630.    Ms.  or.  ful.   Uli. 

cabddmbhodhi,  res|>.  {'a/idasopcaya ;  zur  Noiniiutl-.  ProiKJininal-  iiml  Nuineral- 
Declinatlon  gehörige   Wort- Aiif/.äliliuigen   iiud  -Listen. 

8  foll.  (l'.i  Z.,  Ji  CO  ak.'</i.)\  ohne  Datiiiii.  ;/raipf/idyran  .■)5();  mit  vielen  Rand- 
glossen, besonders  auf  fol.  l   bis  ö". 

Beginnt:  cabdd^)mbhodhisannd/d.'>araöikai>i  crijimuii  inadd  \  aatni  <;inhya- 
prabodhdya  likhyate  {-abdasaipcayah  \\  1  ||  dera')  hdhd  mnni  yrdmant  t<ddhu  khala- 
pvinukhdh  \  jntnyujri  pattn  klddydh  .se  rair  gu  g/anr  ato  nare  \\  2  ||  fa.t((  prathamam 
a kdrdm  tdh,  deva inikshanaravydghrasinluifdrdidavdyasdh  \  prdsddanakaJastambha- 
yhatakumjarandyakdh  \\  13(!1)||  cakravdkasaradvipahansasdrasaiidnardh  \  meghand- 
vikamdtarnga  mrigaymnaturamgamdh  \\  2  ||  .  .  eram  anye  'py  akdrdrptdh  cabddh  punsi 
prakirtitdh  ||  G  ||  71  ||  yafhd:  der  ah  devan  derdh,  devam  devau  devdn,  devena  devdbhydm 
dei'aih  .  .  he  deva  he  devau  he  devdh,  evam  vnkuhddayo  'pi  jndtavydh :  at/td  "kdrdmtdh, 
somapdh  kUdlapd<;  ca  vishakhdh  .  .  hdhdh  .  .;  —  atha  ikdrdmtdh:  viunir  amja/ir,  .  . 


1)  vorher  einige  an   das  Jaina- f)iagranim  erinnernde   Zeichen. 

'■^)  es    sind    dies   die   Anfangs wörter,    oder    wenigstens    dem    Auf'ange    nahe    stehende 
Wörter  der  einzelnen  §§. 


Vibhaktyarthanirnaya;  Cabdämbhodhi;  —  Kätantni,  laghiivritti;  Kätaiitraviblirama.      199 

Ikdri'nptdh:  vdtapramih  .  .,  —  n kd rä mtäh:  .■^dd/iH/\  —  l*"  at/ia  ükdrdmtdh  lv{r')  /n'i- 
hi'ih  klutlapdr  .  .,  —  evam  srurdintdh  {lahddh  pvUimydh  samdpfdh,  atha  strtlim- 
(jdh  svardtntdh  bis  2",  —  die  vocal.  auslautenden  Neutra  ibid.,  —  2"  atlui  v)/<up- 
jandmtdh  prdndihyamte,  tatra  prathamain  piiUirngdh:  citrcdig  amhumuk  ^ahda- 
prdt  hhübhrik  und  so  weiter  die  Wörter  auf  Palatal,  Lingual,  Dental,  Labial,  p,  sh, 
s,  h  bis  3'',  danach  Aufzählung  der  conson.  auslautenden  Feminina  bis  4",  der 
Neutra  ibid.,  —  atha  viccshacahddh  prdrabhyamte,  damtah,  damtaii,  damtdh, 
damf((-pdda-'ndsikd-hriday<i-.'<rik-yüsho-'daka-dor-yakrit-c<ikrito  dat-])an-nas-hrid-asan- 
-yüshan-iidan-doshan-yakan  pakau  v«,  Qasddau  darntdduidm  yathdsamkhyam  .  . ,  sonstige 
Iri'Bgularitäten :  sakhh  pati,  paiithas,  puns  bis  5%  —  einsilbige  Feminina:  bhu,  pn  etc., 
jard  und  jaras,  —  5"  atha  frilimgd  likhyamte:  piklah  kihUapd^  cai^va  picic  ca  grd- 
maniQf)  sadhth,  —  ö""  atha  sarrddigaiio  Kkhyate  (die  Pronomina  mit  allen  ihren 
Formen  durchflectirt),  —  7''  atha  kdraka^abddh  prdrabhyamte,  kumbhasya  samipam 
upahimbham ,  —  atha  pvraiiapratyaydintd  likhyamte  (Ordinalzahlen)  prathamah, 
"mau,  "mdh,  —  8"  atha  samkhydvdcakdQf)  ^abdd  likhyamte,  yathd:  ekadvifabdau  sarvädi- 
gann7}iadhye  xktau  triprabhritaya  ncyamte  (3  bis  1000),  evam  samkhydcabddh  sarndp- 
tdh,  iti  fabddaibhodhih  sainarthitah  \\ 

B.    Kätantra. 

1631.  Ms.  or.  qu.  738. 

Anfang  einer  highuvritti  zur  Kdtantra- Gveumwatik.  —  Das  Kdtantravi  hat 
Eggeling,  nebst  dem  Comm.  des  Dargasinha  in  der  Bibl.  Ind.  edirt  (1874  —  78; 
das  Schlulsheft  fehlt). 

29  pagg.  in  lateinischer  Umschrift  von  Siegfried  Goldschmidt  aus  Paris  D  41, 
fol.  1—8":  dazu  noch  auf  p.  31  —  37  (in  12"),  der  Text  des  samdhiprakaranam  (ß pdda). 
—  Der  Rest  des  Bandes  ist  unbeschrieben,  nur  auf  der  letzten  Seite  finden  sich 
noch  einige  Notizen  über  Pariser  Mss. 

Beg.:  om  a.  fivdya  om  \  siddho  varnasamdm/tdyah  |  varndndm  akdrdd'mdm 
yah  kramena  pdthah  sa  siddhah  prasiddhah  .  . 

1632.  Ms.  or.  fol.   1072. 

p'i  Kdtamtravibhramah  in  21  vv.,  mit  der  avacüri  des  Cdritrasinha  (AD  1569). 
9  folL,  mit  1-3  Zeilen  Text  in  der  Mitte,  und  6-9  Zeilen  Commentar  zu  36-57  aksh. 
darüber  und  darunter;  samvat  1768  varshe  ^rdvanomdse  praihame  krishnapakshe 
ekdda^ydm  tithau  frtr  astu  ^ubham  hhavatu  le^hakasya  pamdita  Pamcdnana  pamdita 
friGajakugala  tata  fishya pamditemdr a pamdita  ^rtVriddhiku^ala  tackishya pam 
Dhanakufalena  lipi  cakre  ^iSusthdnapur anagare. 


200      Dio  vvissenscliafll.  liit.;  2.  Spracliwiss. :  1.  (inimiii.  H.  Kätatitra.  C.  Catnlia.  D.  .Tailiendr;). 

Text  beginnt:  />-asy<(^)  dlidtos  tibädtnäm  ekasniiti  prc/ijaije  s/i/nitdiii  \  paraspam- 
viruddhdin  mpdni  sipis  trayoda^o  ||  1  ||  (ignih/iyah  pdrthivehhydi;  ca  \  j)i(ilh(niidt)>l(im 
padadraymp  |  eshetinaitad  dbamtam  ^vdnasijefi  cc  sddhutä  \\  -2  ||  hluu-etd  'ml.  haluitve 
(Lücke!)  i'firttafc  kitdunn  |  ydgah  shasht(Jiysamdsah  sydl  \  puinniitii  ptin-dtihi  im  In  \\  ;>  || 

Comni.  beg.:  om')  nanuih  \  )iatvd  jmemdr(iiit  svagiintni  ca  hluiklyd  \  tatnatprd- 
sdddptasnsiddhi.i^akhjd  \  Uttsampraddyäd  di'dci'i rnavi  etdm  llkhdmi  sdrdsrdfd(l)sii  fra- 
ynktyd  \\  1  ||  prdyah  prayogd  diirjueyäh  kirn  (l  Silbe  fehlt)  Kdmtii i/i  trdri/i/i  ra  ino 
(r/(e|V)  yeshn  »loinnhyate  {■resht(h)d-fdbdiko  'pi  ydthd  jdddh  \\  2  ||  Kdfdiiifrdsd/nipniri- 
saraQ  ca  »ha(u-)  mrnprafam  yan  lui  'lipvdsiddhii  i/tc  rd  '.sV/  kh<iro  (/dn'i/ihj  \  .srastyo- 
ttarasya  ca  nahodhivivorddhanurtho  \stc  ät/uim  riuniKi  'fn/  sap/ddo  /\k/i<'iiiipniydjiah  \\  8  || 
kasye  'ty-ddi  pra^nottaram,  girater  avapiirvasyd  'n-ddyatanydm  iitmc/icpadc  nuidhyaina- 
dhvami  mmprdpte  rupdni  syus  trayoduQa,  gr!  inyaraiu'  as'/ita.sn  stlubieshii  sthdpyah, 
avapnrvah,  ayre  ')uidyata)ie  dlumin  pratyayah,  hhiite.  sIr  Iti  .<ih.  ikdnisyo  ' ccdrandrthatvdt. 
divdddv  at  iti  addgamah ,  sisa  tw^i  syapdm  it  dre  ca  ser  lopah  gnnah  guruh  ito  gra- 
hdm  iti  bahavacane,  vrin  samvrii]  caram  dlrglia  nmrnämtdiuhn.  ito  m  dtrghatram  iti 
Kshememdrakrifavydkhydtah,  vet  iha  siuindihunn  a rdgar\dhvain.  ardg-dridhvam, 
vä  latvarp,  avdga/idhvam  avdgaMdItrain,  —  Text  schlielst:  aryddliayo  mmastam 
sydd  yt'shdm  ca  cakrire  padam  j  akshepayas  tathd  vdnyah  dakshe  oayam  ami  myam 
II  21  II  iti  crl  Kdtain  f  rarihhnntudj  .wmpiinHitdni  djagdma,  creya.stafi(h)  sydt.  —  Cduhu. 
schlielst:  diaijor  ha  sdd  iti  slopah  hliro  d"  rdcyainkah  siddhani  \\  lli  Kdfinptra- 
vihliraindvacarih  sampürnd  kritdm  iti,  hdndcvishadimdimiitc  sainrati  |  l(i25.  AD  1569] 
Vacai(i( hücki^  für  i  nksh.^jnii'diuirc  saaiala'  (;.n  Khd rd Idrdgandpushkdrdft  tu  dwd- 
dvihmhta(^i)prdkardndm  \\  1  ||  <;ri  di n(imdnikyd'')bhidlu(mnnd>n  mhdasdrvabhaamd^ 
ndm  patte  vare  vijaylsku  ^.rhiidj  J i ii  d cd  ii> d rd'-^)sürirdjeshii.  \\  2  \\  gttivdcah  mitannianauQ) 
fishyas  tadupd.stydrdptdjßaravuirtliah  \  (_\iritrasinhamdlui{r)  ryadadhd(d  a)  vacirrn  im 
iha  sugamdm  \\  o  ||  yal  likhi(ja)m  atimd(jii)dydnritam  prd{'iwttare  'fra  kimcid  api  \  tat  .-lani- 
yak  pruvdraih  sodhyam  .svaparopakurdya  \\  4\\  iti  Kdta nifrari/jhraaidvaciirih  sam- 
])vrvdh  kri/dh  \ 

(\    ('jindra. 

1633.    Ms.  Ol-.  f(.i.  «öo. 

Aus  dem  Cdiidravydkarandiic  a.  die  Regeln  über  die  vanid,  b.  liie  pari- 
bhdshäs. —  8.   Hühlers  Bericht  über  seine  Reise  in   Kashnn'r  (1<S77)  [>.  7-2.  XIX. 

I  Blatt,  beide  Seiten  zu  IC  Zeilen,  k  b:,  dksh.:  ohne  Datum,  modern.  Auf 
<lem   L'mschlage:  Canidi-dsatrani,  vdrmsafrdm  (\midrah,  paribhd.shdh. 

')  vorher  das  Jaiiia- Diagramm. 

''■)  ffii  ist  von  zweiter  Hand  getilgt:  lies:  "sütravüfarah  khatu. 

:')   s.    Klatt    liidiaii    Aiitiqiiary    11,  -i.W"  (1882). 


Kätaiitravibhraina;  Cändravamasüträni,   C.   paribhashas.;  Jainendravyäkaranain.       201 

a.  beg.:  om  p'ig.  n.  |  om  namo  mrityujite,  sthänakaranapr ay atnebhyo  varnä- 
jäyamle^  tatra  sthänam,  kainthuh  aknhavisaijcmiydndm,  kamthatälukam  idedaitäm, 
kamthoshtham  udodautdnt,  miirdhd  riturashdndm,  damtd  litulasäiuhn,  näsikd  'tuisvdra- 
sya,  svasthdndmmdsikd  nanananamäh,  tdlu  icuya^dnäm,  oshthau  püpadhmänlyayok, 
damtmishtham  imkdrasya,  jihvdmülam  ji°/iyasya;  karanarn  jifwdyram  damtydndm, 
jikvdmadhydin  tdkwyändm  . .  iti  cdmdrav arnasüträni  samdptdni  \\  ^rtgurubkyo  n.  \ 

b.  0771  arthavad  grahanend  'narthakasya  grahanam,  lakshanapratipadoktayoh 
pratipadoktasyaiva ,  ndinagra/iaiie  limjavi^ishtasyd  'pi,  prakritigrahane  yanndgamtasyd 
(jyanlug"'')  'pi,  .  .  .  schliefst:  abhidhdnapratyayds  samnddisamdsd  bhutapürvagatir  atrd 
'sti,  aksharddhikydd  api  yogavibhdgo  ganydn,  arthdpa(J)tyd,  ^dstre  siddhir  uktiprä- 
mdnydt,  siddhaQabdodde^dn  netaretardp'ayadoshah ,  svcü'avidhau  vyamjanani  cwidya- 
mdnavah  ||  iti  cäindraparibhdshdsütrdni  samdptdni  || 

D.    Jainendra. 

1634.     Ms.  or.  fol.  782. 

Das  Jainendravydkaranam  [des  Devanandin^)?  Kielhorn],  mit  dem  Oomm. 
(inahdvntti)  des  Abhayanaiidin,  "nandimuni;  in  5  adhydya,  je  zu  4  pdda;  s. 
Burnell  on  the  Aindra  School  of  Sanskrit  Grammarians  (1875)  p.  7.  97  fg.,  Th. 
Zachariae  in  Bezzenberger's  Beiträgen  zur  Kunde  der  indogermanischen  Sprachen  5, 
296-311  (1880,  wo  auch  der  Anfang,  sntra  1—74,  mitgetheilt  und  mit  den  ent- 
sprechenden Kegeln  Pdnini's  zusammengestellt  ist),  Kielhorns  eingehende  Mit- 
theilungen im  Ind.  Ant.  10,  75-79  (1881),  K.  B.  Pathak  ibid.  12,  19,  Rdj.  L.  M.  Notices  7, 
185,  und  Peterson's  sec.  Report  im  Jourii.  Bombay  Br.  R.  As.  S.   1884,  p.  67  —  74. 

474  foll.  (lO-ll  Z.,  ä  3^  aksh.);  ohne  Datum;  vier  Zeilen  am  Schlufs  mit  den 
üblichen  Angaben  über  Datum  etc.  sind  so  überstrichen,  dafs  nur  einzelne  akshara 
[darunter  etwa(V):  amkavasvabdhi . .  =  1489J  lesbar  sind.  Sorgfältige  Handschrift;  von 
5.  4  ab  die  sütra  roth  geschrieben  und  numerirt,  der  Comm.  resp.  roth  interpungirt. 

Coinm.  beg.:  oin'-)  numafj  \\  devadeuarn  jinam  natvd  \  sarvasuttvdbhayapradain  \ 
fabdacdstrasya  süirdtidm  \  mahdvrittir  viracyate  \\  1  ||  yachabdalakshanam  asuvrajapdram 
anyair  avyaktam  uktain  abhidhdnavidhau  daridraih\  tat  sarvalokahridayapriyacd^^uvdkyair 
vyaktikaroty  Abhayanamdimumh  samastain  ||  2  ||  gishtdcdraparipdlandrtham  dddv 
ishtadevatdnamaskdralakshanam  mamgalam  idam  dhd  "cdryah:  lakshmir  dlyamtiki 
yasya  niravadyd  ''vabhusate  \  devanamditapvjege  7iamas  tasmai  svayarnhhuve  ^  1  || 

Nach  diesem  Verse,  der  ausführlich  erklärt  wird,  folgt  als  erstes,  wirkliches 
sritram:  siddhir  a7iekdmtdt.  Der  Text  enthält  hier  nur  3009  5w<ra,  während  der 
des  Scholiasten  So7nadeva,  s.  Kielhorn  1.  c,  deren  3712  enthält. 


*)  8.  Eggeliug  Ganaratnamahodadhi  p.  484.  *)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 

HANDSCHRIFTEN    D.   K.   BIBL.     V.  26 


202       Die  wissensch.  Lit.;  2.  Sprachw. ;   1.  Grainni.  D.  JaiiHMi<ira.  E.  prahodhac.  F.  Bhnja. 

adhy.  I  (514  stitra),  pdda  1  (99  s.)  bis  31".  —  2  (lä?)  (IT,  beg.:  hhuvädayo  dhuh, 
—  3  (104)  87'  samarthah  padavidhih,  —  4  (l54)   114''  aniikte. 

adhy.  II  (544  s.),  pdda  1  (l2l)  bis  130\  beg.:  tyah,  —  2  (lt;7)  148''  kamiany 
an,  —  3  (l5l)  166'  gamyddir  vartsyati,  —  4  (95)  178''  d/myoye  tydh. 

adhy.  III  (G75  ■?.),  pdda  1  (l58)  bis  206",  beg.:  nydm  mridah,  —  2  (l4o)  224''  tena 
raktam  rdgdt,  —  3  (209)  248"  tatra  jdtayah ,  —  4  (Ki«)  274''  prdk  kana^QhanaQ?)  chah. 

adhy.  IV  (707  ä.),  pdda  1  (l63)  bis  298',  beg.:  tasya  pürane  dat,  —  2  (I59)  321" 
pügd  o  grdmanipurvdt,  —  3  (229)  358''  ddei'  ekäco  dve,  —  4  (l56)  381*  paw. 

arfAy.  V(569  s.),pdda  1  (l62)  bis  406°,  beg.:  ytivor  andkau,  —  2  (l9l)  436''  rttrljer 
aiy,  —  3  (92)  454''  prakdre  gunokteh,  —  4  (l24)  474'  piimah  khayy  ampare  s  a)in~ 
svdrapvrvkh  (so  bhavaty  amjü'rvah  Schol.).  —  Auf  den  letzten  150  toll,  sind  mehrfach 
für  einzelne  akshara  oder  für  eine  ganze  Reihe  von  akshara  Lücken  gelassen. 

E.    Prabodhacaiidrika  (Vaijala). 

1635.     Ms.  or.  fol.  853. 

Die  prahodhacandrikd  des  Vifvagarma/i,  in  430  floka.  Eine  Grammatik  in 
Versen;  für,  resp.  angeblich  von,  Vaijaladeva,  Sohn  des  Vikramddilya,  ans  dem  Cau- 
hdnavanga,  und  zwar  für  dessen  Sohn  Hirddhara,  resp.  zu  Ehren  Rdmds  verfafst; 
s.  Aufrecht  Catal.  166"  (=  A). 

20  foll.  (l2  Z.,  k  30  aksh.);  samvat  1813  ^akc  1678  vaigdkha  p«  di  4  bhaume 
likhitam  idam  g7'a()n)tham  ja"  Vijayakrisknena  svdrthani  purdrtham  ca  || 

Beg.:  Qrtg.  n.  \  hariharagnruhhaktah  sarvalokdmiraktas  trihhuvanagataktrtüh 
kdmtlkamdarpamürttih  \  ranaripuganakdlo  Vaijalah  kshonipdlo  jagati  jayati  ddtd 
sarvakarmdvadhdtd  ||  1  ||  Camdrävatumdanacarndracakora- Vi k r amddi ty abhupatanayo 
nayatamtravettd  \  Cau hdnavangatilakah  Patanddhindtho  (palh"  A)  rdjd  param  jayati 
V aij aladevandmd  ||  2  ||  Rdmo  me  'bhihitam  karotu  satatam  Rdmam  hhaje  sddaram 
Ramend  'pahritam  samastaduritam  Rdmdya  dattarn  dhanuh  \  Rdmdn  miiktir  ahhipsitd 
sarabhasam  Rdmasya  ddso  'smy  aham  Rdme  ramjatii  me  manah  karunayä  bho  Rdma 
mdm  pdlayaW  3  ||  p'tmadVaijaladevena  Rdmabhaktiratdtma7id  |  iti  cimtitam  ekdmte 
kadd(ciy  tishthatd  satd  I|  4  ||  .  .  .  ||  8  ||  samsdrdmbhodhitaranam  Rdmandmdnuktrta- 
2'  nam  \  Rdmanämdnvitd  tasmdt  prakriyd  kriyate  mayd  ||  9  ||  x^dlakdndm  pravo- 
dhdya  toshdya  vidushdm  api  \  dkalpam  api  sarnsdre  ktrttisamsthdpandya  ca  ||  10  ||  cimta- 
yann  itinirydtah  krulamtam  QrtHirddharam  \  (^rimdnVaijalabhiipdlo  vilokye'ty  abra- 
vit  suiam  ||  11  ||  ...  Dadhtcir  ddnavtro  'hhüd  daydvtrah  (^ivir  nripah  \  Ilammiro 
yuddhavtro  'bhün  nidarganam  ami  trayah  ||  20  ||  ...  ||  24  ||  evam  vadamtam  pitaram  vinitah 
griHirddharak  \  .  .  .  idam  abravtt\\  25  ||  .  .  .  ||  26  ||  djndpyatdm  deva  mayd  kirn  iddntm 
adhtyatdm  ||  27  ||  grimdn  Vaijalabhüpdlah  grt  Hirddharavalakarn  \  supiyaQ)paritu- 
shtdtmd  sutam  ity  avadat  punah  \\  28  ||    nitividyd  'straui(dyd)  ca  dve  räjno  'bhyarhite 


Jainendravyäkarauaui ;   Prabodhacandrikä;  Bhojavyäkaranam.  203 

sadd  I  t(ujo7-  apy  adlükd  ntt'x  rdjijam  hi  dhriyate  tayd  \\  29  ||,  —  3"  tasmäd  vyäkaranam 
pih-vam  patha  tvam  [»(ddhwriddhaye  \  pafcdn  nitim  pathitvd  timm  rdjyam  hhaja  yathd- 
sukham  ||  32  ||  .  .  .  ||  33  ||  kriydkdrakasamhaindhajndnam  utpadyate  yayd  \  utknshtd  pra- 
kriyä  se  'yam  tvayä  samprati  pathyatdmW  34  ||  prahodhacamdrikä  näma  Rdma- 
camdrasamd^ritä  (nach  A.  Anspielung  auf  die  Prahiydkaumudt  des  /?.)  |  ajndna- 
timiradhvastakdrini  cittahdnni  \\  35  ||  ...  I|  36  ||  vibhaktijndnato  yasmät  prabodhah 
pratipadyate  \  tasmdd  iha  pratliamato  vibhaktih  prafipddyaie  \\  37  ||  syädis  tyädir  vi- 
bhaktt  doe,  syädau  saptn  vibhaktayah  \  ekadvibahusamjnäni  vacanäni  ca  saptasu  \\  38  || 

Declination  und  Conjugation  bis  v.  122;  zu  den  Beispielen  vielfach  das  Wort 
Hdma  verwendet,  —  fol.  V  prabodhacamdrikdydm  ca  kritau  Vaijalabhü- 
pateh  1  vibhakticamdrikdmadhye  samäptä  tyädicamdnkd  ||  123  ||  atha  shat  kd- 
rakänt  'ha  katkyamte  kathitdny  api  \  arthd  yato  vibhakttndm  kdrakatvena  dar^i- 
tdh  II  124  II 

Gebrauch  der  Casus  bis  v.  178,  —  fol.  10'  prabodha°pateh  \  samdptd  sa^ 
kald  gldfjhyd  vard  kdrakacamdrikd  \\  179  || 

Nachträgliches  bis  v.  245,  tyddibhis  taddhitalh  kndbhih  samdsaif  ca  vidhiyate  \ 
yad  eva  kdrakam  tatra  prathamai  \kx  na  cd  'nyatah  \\  180  ||,  —  ||  244  ||  prabo''pateh  \ 
amiktacamdrikd  samyak  samdptd  'timanoramd  ||  245  || 

Composita  bis  v.  284,  samdsah  shadvidho  ndrmidm  jneyas  fatpurushas  tathd  \ 
karmadhdrayasamjnac  ca  bahiwrihis  tathai  'va  ca  \\  246  ||,  —  fol.  H*"  prabo° pateh  \ 
sarndsacamdrikd  hy  eshd  samdptd  vi^vakdfint  \\  284  || 

taddhita  bis  v.  322,  taddhitäs  trividhd  jneydh  kecit  sdmdnyavrittayak  \  kecid 
avyayasamjndc  ca  kecid  bhdvdrthaväcakdh  \\  285  ||,  —  fol.  16'  prabo°pateh  \  samdptd 
geshavibhaktindm  Qldghyd  taddhitacamdrikd  \\  322  || 

krit  bis  v.  358,  krita(s)  trishv  api  var tarnte  bhdve  karmani  kartari  \  tatra  bhdve 
yathä  Rdmo  vijayo  vinayas  tathd  \\  324  ||,  —  fol.  17^  prabo'pateh  \  samdpte  'yam  krid- 
amtdkhyd  sarvasyd  'bhishiavodhikd  \\  359  || 

samdhi  bis  v.  430,  atha  bdlakabodhäya  samyak  samdhi(r)  viracyate  \  Rdma- 
cchat7-am  haricchdyd  vishnucchadma  gurucchavih  ||  360  ||,  —  fol.  20^  prabo''pateh  \  eshd 
vifeshatah  sushtQi)u  samdptd  saindhicamdiikdW  420  \\  iti  frtVi^vagarmand  viprena 
kritd  prabodha  camdrikä  samdptd  \\ 


F.    Blioja. 

1636.     Ms.  or.  fol.  735. 
pH  Bhojavydkayanam,  Mahopddhydya  ^rt  Vinayasdgaraviraeitam,  in  drei  Bächern 
(vritti)  mit  795,  1077  und  252  vv. 

80  foll.  (l3  Z.,  ä  33-45  aksh.);  ohne  Datum. 

26* 


204       Die  wissensth.  Literatur;  2.  Sprachwiss. ;   1.  Gramm.  F.  Bhoja.  G.  Vyädi.  H.  Qäkatäy. 

1  bis  29",  beg. :  ^rt^')sarasvatijai  narno  'shi  \  pranamya  loke^am  anamta- 
faktim  |  frt  sdradäyd  vacanaprasdddt  \  ^ri  BhdramallQ  ahgeschürhyihnajaßhoja- 
tushtyai  \  viracyate  vydkaranam  mqxidyaih  \\  1  ||  sarra(m)  sydt  samjnayd  'pekshyam  | 
kdryam  samdhyddikam  tatah  \  tatra  sarasvattm.  tdva\t  samjndsütrdny  acikatliaf.\\ 
a  i  u  ri  li  samdnä  eshu  samdhir  na  kdryah  \  katham  iha  yadi  prichen  nd  'sti  vaktnr 
nvakshd  \  ^aQymhathakrltasamdhim  yydQf)dayah  syub  .s-(77n d7id(h)  \  a  i  im  iti  vi  sam- 
dhih  Fdniniye  'pi  drishtah  ||  3  ||  samti  girdattasätrdni  vedarüpdni  teskv  atah  \  sanul- 
sasyo  tiibhakte^  ca  \  samdheh  kurydn  na  kalpandm  ||  4  ||  yatra  vdmchati  yam  samdhim  \ 
(tatra  samdhih  am  Rande)  pravartate  \  o  nipdto  yathd  sutre  \  naivamsi  (?)  ojasddishu 
II  5  II,  —  schliefst:  ^rt  Bhdramallatanayo  hhuvi  Bhojardjo  \  rdjyam  pragdsti  ripio- 
varjitam  imdravad  yah  \  tasyd  ''jnayd  Vinay as dg arapdthakena  \  samgumphitd  pra- 
ihamavntHr  iyam  manojnd\\  195  jj  iti  gri  Bhojavydkarane  mahopddhydya  p't  Vinay  a- 
s dg ar aviracite  prathamd.vrittih  sampürnd  jj 

2  bis  70'',  beg.:  atha  duitrysivrittih  prdrahkyate  \  frijiiidya^)  namah  |  friye  'stu 
vah  ^rulhara  ekadevo  \  ndndbhidhänena  samagragämt  \  sannilaratnddkikakdmtikdmto  \ 
ndgddirdjddibhir  eva  seinjah  ||  1  jj  29''  niritpya  vrittimprathaindm  vianojndm  \  dvitlya^ 
vrittim  kuthaydmi  ramydm  \  ye  pratyaydh  samprati  vakshyamdnd  \  hhavamti  dhdtor 
iha  Bhojardja  jj  2  ||  sattdydm  mamgale  vriddhau  \  nivdse  vydptisampade  \  abhipruye  ca 
^aktau  ca  \  jtrddurbhdve  gatau  ca  bhüh  jj  3  ||  bhvudis  tu  dhdtusamjnah  \  so  'py  ukto  'tra 
tridhai  'va  Bhdratyd  \  ddanuddttanito  \  fiitsvaritet^  ubhe  ca  parato  'nyat  ||  4  ||,  —  schliefst: 
^i  Bhdramalla"  .  .  .  pdthakena  \  tyddihivrittir  iyam  atra  kritd  manojnd  jj  77  jj 

3  bis  80'',  beg. :  gambhuh ')  sa^aktih  sakalah  friye  stdt  surdsuremdrastutapatsaro- 
ja(h)  I  tatdddlmamdarbhamdhausamarthah  \  sadodayah  srd  71"  k  saguno  gane^ah  \\  1  || 
dvittyavntfeh  kathandd  anamtaram  \  tritvynvrittim  vitamomy  atah  param  \  krit  kartari 
sydt  prathamdm  viimkshayd  \  sidrasya  cd'gre  kila  bhdvakarmani^  2  jj,  —  schliefst:  prt 
Bhdramalla  .  .  .  samgumphitd  'tra  rucird  "p?/  tritfyavrittih  \\  51  ||  avaidd  vo  hayagrtvah 
kamaldkara  tfvara(h)  stirdsurdkdra  (2  Silben  fehlen)  |  madhupdpitapatkajah  jj  52  ||  iti 
p-tmaho  . .  cite  padyabarndhe  pi  Bhoja  .  .  ne  trittyavrittik  sarnpiirnd. 

G.    Yyadi. 

1637.     Ms.  or.  fol.  873. 
prt  Vyddhjaparihhdshdvrittih. 
21  foll.  (i4  Z.,  ä  4s  aksh.);    modern,   ohne  Datum;    Randmarke  pan''bhd°vri", 
viele  Lücken  gelassen;  auf  14"  fehlen  anscheinend  4^/2  Zeilen. 

Beg.:  om  frigurave  namah,  namo  munitraydya,  atha  paribhdshdsncanam 
vydkhydsydmah,  athe  ^ty  ayam  adhikdrdrthah     paribhdshdsücanam  gdstram  adhi- 


1)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


Bhojavyäkaranam;  Vyiuliyaparibhashä ;  Qäkatäyana's  9,abdäi)Uf.asanain.  205 

kritam  veditavyam,  yad  ita  iirdhvam  annkramishyämah:  iyam  asmin  si'itre  siddhd  iyam 
asmim  siddhe  'ti  kim  käranam?  atra  hi  juataparMäshak  svayam  ^dstram  pratipdda- 
yitum  samartho  bhovati,  sa  fdvat  svnyamjndtaparibhdsho  hhavati,  ato  vydkhydnam 
di'ashtaiyam ,  tatrd  "dita  eva  tdvad  iyam  paribhdshd  hhavati:  arthavad  grahanend 
'itarthakasye  'ti,  kva  pimar  iyam  paribhdshd  jndpyafe?  vrafcabhrasjd-''disütre,  ka- 
fham  kritvdf  atra  hi  rdjabhrdja-gabdau  pathyefe,  atra  hi  rdja^abdagrahaiiam  gakyatn 
akartimi  bhrdjapabdah  sa^ka  (am  Rande)  ere  'ti,  pagyati  tv  dcdryah:  arfhavafo  rdja- 
^abdasye  'dam  grahanam  sydd  iti,  ato  rdja^ahdah  pathyate  asydh  paribhdshdydh  pra- 
siddhyartham  arthavato  grahanend  'narthakasye 'ti  nai'tad  asti  J7idpakani  asti  hi 
anyad etasya  vacane prayojanam,  kimiti,  imau  dvau  (rdja^b hr dj afubday,  atrai  'kah  pha- 
nddishu  pathyate  anyo'rdharcddishu,  phanddipathitasya  grahanam  yathd  sydt,  ardharcddi- 
pathitasya  grahanam  md  bJint,  tasya  ca  iiibhrdj  iti  bhavati,  idam  tarhi  jndpakam  y>dayd- 
ydsag  ce«  'ti  dsigrahandt  kdseh  siddhe  yat  kdsigrahanam  karoti  etad  asya  J7idpakam  atipra- 
samganivnttyartham  tat  sydt,  evam  sati  iHisriprakdrdndm  api  prdpnoti  kdsgrahandyi  na 
dosho  bhavati,  idam  tarki  ayagrahandt  siddhe  dayagrahanam  pi'aty  uktam ,  tad  api  aya 
raya  paya  maya  daya  taya  naya-prakdrdndm  nivrittyartharn,  idam  tarhi  jndpakam, 
svam  ritparn  ^abdasyd  \abdasanijnd  ity  atra  riipagrahanam  karoti,  katham,  kritvd  jnd- 
pakam, asmim  stitre  rüpagrahanam  na  kartavyam  svanifabdasye  'ty  eva  siddham,  na 
hi  fabdasya  svam  asty  anyad  ato  rüpdt^,  pa^yati  tv  dcdrya,  asty  anyat  svam  fabdasya, 
kim  pnnas  tat^  anyad,  arthah,  tene  lia  na  rupam  grihyate,  —  3*  gaunamukhyayor  mu- 
khye  sampratyayah,  —  4'  kntrimdkntrimayoh  kritrime  sampratyayah,  —  8"^  varnaika- 
de^d  vamagrahanena,  grihyamte,  —  10"  svaravidhau  vyamjajuim  avidyamdnavat ,  — 
14*'  samjndpiirvako  vidhir  anityah,  —  15"  sarvavidhihhya  idvidhir  balavdn,  und  sarva- 
ridhibhyo  lopavidhir  balavdn,  —  \b^  prakritigrahane  yanlugamtasyd  'pi grahanam,  —  17" 
yogavibhdgdd  ishtasiddhih ,  —  schliefst:  iti  prdtipadikdmtanumvibhaktishu  ce  'ti  natvarn 
siddham  bhavati  \  iti  grtVyddtyaparibhdshdvrittis  samdptd  | 

H.    Qäkatäyana. 

1638.     Ms.  or.  fol.  872. 

Fragment  von  Yakshavarman's  cimtdmani,  Comm.  zu  dem  fabddnu^dsanam 
des  ^äkatdyana,  s.  Bühler  in  Benfey's  Orient  u.  Occ.  2,  69i  fg.  3,  i8i-83  (1864), 
Burneil  Aind.  Gr.  p.  7.97  fg.,  Riktantra  (1879)  p.  IX  fg.,  Eggeling  GanaraM.  p.  487. 

49  foll.  (lO  Z.,  a  43  akshi);  ganz  moderne  Abschrift,  ohne  Datum;  incorrect. 
Beg.:  Qrtvitardydya  namah  \  griyam  kriydd  vah  sarvajna-jndnajyotir  anafvartm, 
vigvaip  prakdQoyac  cinidmani^  cintdrtthasddhanah  ||  1  ||  namas  tamaprabhdvdbhi  \  bhiifa- 
bhndyot(thetave  \  lokopakdrino  ^adbd  \  bramhano  dvädagdtmane  \\  2  ||  svasti  ^risakalajndna- 
sdmrdjyapadam  dptavdn  \  mahdframanasamghddhi\pati(r)  yyah  Qdkatdyanah  ||  3  || 
eka^  fadbdnibudhim  buddhi\ma7hdarena  pra7nadhya  yah  \    sa  ya^ah  ^ri  samuddadhre  \ 


206        Die  wissensoll.  Litt-ratni-,  "2.  Spracliw.;    1.  Grammatik.   H.  (päkatäyana.   I.  Särasvatam. 

vi^ivam  vi/dkaranämritatn  ||  4  ||  svalpagrandham  sukhopdyam  \  sampnrruim  yad  upakra- 
marn  \  fadbänufäsanam  sdrva\7n  arhachdsanavat paraiij^  \\  5  ||  ishtir  ne  'shtd  na  vakta- 
vyam  \  vaktavi/arn  sütratah  prithak  \  samkhydtan  no  ' pasamkhydnain  \  yasya  Qadbdnx- 
fusane  \\  6  ||  tasyd  'Hmahatim  vrittim  \  sa(inyiritye  yam  Inghryasi  |  sampw'nalakshand  vritti^  r 
vakshyateYakiihavarmmand  \\  7  ||  girinthavü'tdrdbhiritmhn  \sukumuradkiydin  ayam  pi- 
p'üshddiyimdn  kurtum  (^dstre  sinnharanodyamah  \\  8  ||  gadbdnufdsaiiasyd  'wartthdyaQ 
cintdtnaner  idain  \  vritter  yramthapramanan  tu  \  shatsaliasran  nirüpitam  \\  9  ||  hidra- 
Candrddibhi(^  fddbair  yad  uktam  (^adbalakshanam  \  tad  ihd  'sti  samastac(starnl)  ca, 
yan  ne  'ha  'sti  na  tat  kvacit  \\  10  ||  ganadlidtnpdthayor  (janadlidtu  liinyunuQdsane  lim- 
yagatani  |  aunddikdn  tmddau  feshan  ni^^eshani  atra  vitto  (!)  vidydt  ||  11  ||  b-l/dbaläjano 
'py  asyd  \  vntter  abhyäsavrittitah  \  samastam  vdnmayam  vetti  \  varshmai  'kena  niQcaydt 

11  12  II  1''  napra(fa^rof)  sütrasyd  "ddv  ayam  ma(iri)gala^lokah :  namah  friVarddha- 
mdndye  ^ty-ddi,  Qabddrthasajnbandhd  vdcakavdcyayogyatd  athavd  dgamaprayojanopdyo- 
peyabhdväs  te  yena  sarvasa(f)tüahitena  ta(J)tvatah  prajndpitdh  tasmai  p'imate  Mahdvirdya 
sdkshutkntasakaladravydya  namas  karomt  'ty  adkydhdrah;  iti  vighnapra^amandi'tharn 
Ärhaddevatdnaniaskuram  paraniamamgalam  drabhya  bfutgavdn  dcdrya^  QdkatdyaiiaQ 
^adbdnu^dsanarn  pistram  idam  prärabhute:  dharmdrthakdmanioksheshu  ta(t)tvdr- 
tluivagatir  yatah  \  fadbdrthajndnapürve  'ti  vedyam  vydkaranam  budhaih  ||  a  i  un,  . .  kapar, 
hal  II  13  II  iti  varnasamdmndyah,  .  .  2"  utd  svah  ||  2  ||,  .  .  te  'ydn  ||  3  ||,  .  .  bhdryo  'g  ||  4  ||  .  . 
aprayogi  V  ||  5  ||  .  .  svam  sthdndsyai'' kye  ||  (5  IK  —  -1°  kaskddifJiu  ||  180  ||  .  .  iti  cad- 
bdnufdsane  cintdmanau  vrittau  prathamasyd  ddhydyasya  prathamah  pddah. 

I,  2  mit  223  süfra  bis  44**,  beg. :  napo  'co  hrasvah  \\  1  || 

I,  3,  bricht  in  der  Erlvlärung  von  s.  41  ab  (wie  Bühler's  Mspt.  1.  c):  beg.: 
kroshtor  rih  ||  1  ||  .  .  gurapottamasyd  'ndrshe  'patye  ninah  shi/an  ||  2  ||  .  .,  —  schliefst: 
pumbhäväbhdp<t{)  ca  n.ipdtyate  \\  Qloka  1245  || 

I.    Särasvatam. 

1639.     Ms.  or.  fol.  848. 
Des  Candrakirtisüri  Sdi'asvatavyäkaranadtpikd,  genannt  subodhikd. 
140  foll.;   a.  .')5  foll.,   die  Seite   zu   15  Z.,  ä  6o  aksh.\    b.  85  foll.,   die  Seite   zu 

12  Z.,  ä  45  aksh.;  ohne  Datum;  sehr  sorgsam  geschrieben. 

a.  beg.:  namo^)  \itn  sarvakalydnapadmakdnanabhdsvate  \  jagattritayandthdya 
pardya  paramdtmane  \\  1  ||  namah  p'igurave  cdrubuddhaye  dattasiddhaye  \  matipraddna- 
pldyai  sarasvatijai  namo  namah  \\  2  ||  atha  p'imalparajnahansaparivrdjakdcdryah  qA 
Anubhütisvarüpo  ni^QeshainghnasamghätaphntyartJiam  satsv  api  deveshv  apareshv 
aihikdmushmikaphalalipsus  tdnp  ca  phaladvayaddn'cikshamdn  apdsya  bhagavannamaskriti- 


')  vorher  das  Jaina- Diagramm;   —    zum    Sdrasoatemi  s.   Burneil  Aindra  Gr.  p.  55. 


Comm.   zu  Cäkatäyana "s  pubdänucäsanain;   S;ir;isvatu\  yrik.iriinaflipikä.  207 

pvrvakam  sdrasvat'im  praknydm  cikirs/mh  sarasvdtidattavara  ddäv  eini prmtdvdvd- 
flokam  aha:  pranamye  'ti,  atliai  'tasya  sddhandpürvarn  vydkhtjdiefah  prdrabhyate, 
nam  prahvibhdve,  —  ö*"  id  samjndprako'iyd  samdptd,  aflia  .  .  svarasamdhir  abhidhi- 
yate,  —  10"  iti,  pamcamasamdhih  sampiimah,  atha  .  .  vibhaktir  vibluwyate,  —  l(i" 
iti  svardmtapullimgasddlinnam,  atha  svardmtastrilimgasddhtnam  ncyafe,  —  17' 
avUakshmttaritamtrthridht^rindtn  imäditah  \  upi  strUimgavarttvidm  silopo  na.  vidht- 
yate, —  26*  iti  hasamtanapunsakalimgasddhanam,  atha.  .  yushmadasmadoh  sra- 
ritpatn, —  27''  iti yushmadasmatsddhanam, —  32''  iti  stnpratyaydvacürih,  .  .  vibhakti- 
kdryasambamdham  dha,  —  38°  iti  kärukaprakriydvivaranarn  samkshepatah  samdptatn, 
atha  samdsap)-dra)nbhah, —  47*"  iti  svbodhikdydm  samdsadipikd,  atha  taddhifo 
nirüpyate,  —  55°  iti  subodhikdydm  taddhitadtpikd  \  subodhikdydm  kriptdydm  svrihpi 
Camdrakirttibhih  \  syädindm  prakriyd  piirnd  babhüve  'ttham  manohard  ||  1  |i  teshdm 
eva  hi  sacchishyo  Harshakirttis  tapodhanah  \  HshixiopaJ7iatdm  asyd  prapede  prtta- 
mdnasah  ||  2  ||    iti  gr  isdr  as  r  a  tapr  atha  mar  ritt  idtpikd  samdptd  || 

b').  beg. :  o/n-)  namah  paramdtmane  \  sarasvattm  saddbhaktavdmchitdrtha- 
vidhdyimm  \  sadvdgvildsasdmddha(samdoha)dohdin  kdmadughdm  iva  \\  1  ||  natvd  Ndga- 
purtydhva  Tapoganavibhüshanam  \  p-t Rajaratnasürim  cd  '^khyätavydkhyä 
vidhtyafe  ||  2  ||  yrigmam.  atha  gramthakdrah  dkhydtapratyaydn  vivakshuh  pratijndm  karoti: 
aihd  ''khydte  'ty-ddi,  athe  'ti  samjnd  i,  samdhi  2,  vibhakti  3,  yushmadasmad-A  4,  stripra- 
tyayaö,  kdrakae,  samdsai,  taddhita^lakshanddhik är dshta kakathandnamtaram  dkhyd- 
tatidmavyukaranasya  navamo  'dhikdras,  tasya  pratyayd  v.iriipyamte  .  .  .,  —  ()4° 
(=  118°)  ity  dkhyätadipikd  \\  Subodhikdydm  kliptdydm  sürigrt Camdrakirttibhih  |  dkhyd- 
taprakriydm  ddishiyd  sampiirnd  samajdyata  \\  1  |i  teshdm  eva  hi  ^ishyena  sddhnnd 
Harshakirttini  \  riipdndm  p?'athamdckmfe  likhitd  '' khydtadtpikd  ||  2  ||  iti  Ndgapurhja 
Tapdgacha  fnmgdrahdrabha  o  p-t  Edjaratnasüripatta  bha  o  p-i  Camdraktrtfi- 
sitribhih  kfitdydm  p'isdrasvatadipikdydm  dkhyätaprakriyd  sampiirnd  ||  astah, 
cJiah,  ^rih, . . .  athe^)  'ty  dkhydtakathanänamtaram  kritpratyayd  nirripyamte,  tritiya- 
vrittisatka(kfa)pratyaydndm  krit^  iti  samjnd 'sti,  —  schliefst  SS*":  iti  kritprakriyd  vyd- 
khydtd  \\  Subodhikdydm  kliptdydm  sür'ip'i Camdrakirttibhih  \  kritpratyaydndm  vyd- 
khydnam  babhüva  sumanoharam  \\  1  ||  ttrthe  Virajineg.varas'ya  vidite  piKaiitikdkhye 
gane  \  primae  Cdmdrakule  Vatodbhava-vrihadgache  garimna^nvite  \  p-%man-N  dga- 
puriyakdhvayatapd präptdvaddte  'dhund  \  sphiirjadbhürigimdlayd  ganadhara^reni  sadd 
rdjateW  2  ||  varshe  veda-munimdra-^amkara  1174  mite  (AD  1118)  ^rt  Devasiirih  (i) 
p7'abhu\r  jajne, 'bhüt  tadanu  86°  prasiddhamahimd  Padmaprabhah(i)  siirirdt  \  tat- 
patte prathitah  prasannaQagibhritsiirih  (3)  satdm  ddimah  sixrirndrds  tadanarntaram 
Gunasamudrdhvd  (a)  babhiivur  budhdh  \\  3  ||  tatpatte  Jaya^ekhard  (5)  khyasngiiruh, 
^rtVajrasenas (e,)  tatas,  tatpatte guru Hemapürvatilakah  (j)  piddhakriyod{d)yotakah  \ 


')  fol.  P  ist  identisch  mit  55"  (falsch  geheftet  als  55°)  von  a.      '^)  davor  das  Jainadiagr. 


208        Dip   wissenschaftli<lic   Litpiatiir;   'i.  Spraohw. ;    1.  Grammatik.   I.  SarasvatM.  K.  Haima. 

tatpatte  Prahhu R atna^e&har n  (s)  (jiiruh  sürifvaränäm  vara\s,  tatpattdinhudhipiirrio- 
camdrasadrigah  prt  Pürnacamdra(h)  prahhuh  (9)  ||  4  ||  tatpatte  'jani  Hemacamdra- 
suguruh  (10)  sarvatra  jägradya^ä  äcäryd  api  Ratnas äg ar avaräs  (11),  tatpattapad- 
mdryamäo  \  frhnäri  Heniasamudramrir  (x'i)  ahhavac  chriHemaratnas  (iz)  tata\s 
tatpatte prabhuS omarat nagiiravak{li) sürtfvardh sadgunuh  ||  5  ||  tatpattodaya^ailahelir 
[)lXiog\\  amala^riJesaväldnvayä  -lamkdrah  kalikdladarpadalanah  ^nRdjaratnah (15) 
prabluih  \  tatpatte  jitavipHivddiiuvahd  gachddhipuh  samprati  \  siiri ^rt prabhu  Camdra- 
kirttignrav()  (xo)  gätnbhirydd/utirydp'ayuh  \\  6  ||  tair  iyam  Padmacamdrdhvopd- 
dhydydbkyarfhamdt  kntd  \  fxbhd  Subodhikd  ndmnt  p't  Sdrasvatadtpikd  ||  7  ||  pi 
Camdraktrttisimmdrapdddmhhojamadhuvratah  \  Harshaktrttir  (17)  imdm  ttkdm 
pr athamddargake  'likhat  \\  8  ||  (ijnänadhvdmtavidhoansii-iHdhdne  dtpikdnibhd  \  dtpike 
'yam  vijayatdm  vdcyamdnd  budhai^  ciram  ||  iti  p'tmanNugapurtya  Tapdgachd- 
dhirdjabhattdraka  ^rt  Camdra kirttisürwiracitd  p't  särasvatavydkaranasya  dtpikd 
sampürnä  \\ 

K.    Haima. 

1640.     Ms.  or.  fol.  1125  (A). 

Die  fünf  ersten  adhydya  des  y>SiddhaHem.aca7idra<s.  genannten  ^abddnu- 
fasanam  des  p'i Hemacandra. 

7  foll.  (20-23  Z.,  ä  53-72  aksh.);  ohne  Datum.  —  Die  Zahl  der  sütra,  die  je 
durch  einen  rothen  Strich  von  einander  geschieden  sind,  ist  von  1,  1  bis  3,  3  je 
am  Schlüsse  jedes  pdda  angegeben,  und  von  2,  2  ab  (incl.)  theilweise  auch  inner- 
halb derselben  nach  Decaden  markirt. 

1,  1  (42  sütra)  bis  1'';  lautet:  arhain^),  siddldh  syddvddät  2,  lokdt  3,  audain- 
tdh  svaruh  i,  ekadvitrimätrd  hrasvadtrghaplutdh  b,  anavamändmi,  tridQkl!)amtdh  aa- 
mdndh,  eaioau  samdhyaksharam,  am  ah  anusvdravisargau,  kddir  vyamjanam  10,  apamca- 
mdmta(h)stlio  dhiit,  pamcako  vargah,  ddyadvittya^ashasd  aghoshdh,  aiiyo  ghoshavdn, 
yaralavd  amta(h)sthdk  15,  am  ah  hka'-)  hpa-)  pishasdQi)  fit  16,  tidyasthdndsyaprayatnah 
svah  17,  si  an  jas  am  au,  ^as  td  bliydm  bJiis  de''')  bhydm  bhyas  dasi  bhydm, 
bhyas  das'^)  os  dm  di'')  os  sitpdm  trayt-trayi  prathamddih  is,  styddir  vibhaktih  i9, 
tadamtam  padarn  20,  ndma  sid  ay-injamjane  21,  ?i«m  kye  22,  na  stam  matiHVthe  23,  manur 
nabho  'mgiro  vati  21,  vrittyamto  'sashe  25,  savi^eshanam  dkhydtam  ixikyam,  adhdtuvibhakti- 
vdkyam  arthavan  ndma,  pr  ghut  28,  pumstriyoh  sy  am  au  jas,  svar-ädayo  'vyayam  so, 
cddayo  'sattve  31,  adhaii-tasvddyd  fasah  32,  vibhakti-thamamta-tasddyd  bhdh  33,  vat-tasy-dm  34, 


^)  vorher  das  Jaina- Diagramm  (das  vermuthlich  selbst  «rÄa/M  bedeutet!);  a/7iaw  wird 
im  Comm.  als  erstes  siäravi  gerechnet;   —  ich  constituire  hier  den  Text  aus  A   bis  F. 

2)  diese  Zeichen  sind  am   Besten  gegeben  in  E.  ^)  resp.  ne,  nas,  nif  so  Pischel 

bei  8,  3,  8.  10  etc.;  cf.  das  unten  p.  214".  215°  bei  davate  (für  navate)  Bemerkte. 


Särasvatavyäkaranadipjkä ;  Siddha-Hemacandra,  adhy.  1  —  5.  209 

kti^d-tii7n-a>n  35,  gatih,  oprayogt  V,  anamtah  paincamyäh  pratyayah  38,  daty*)-anu  sam- 
khyävat,  bahnganam  bhede  io,  ka-samäse  'dhyarddhah,  arddhapnrvapadah  piiranahi^W 
iti  prathamädhyäyasya  prathamah  pädah.  —  2  (4l):  smnänänäm  tena  dirghah,  ri  Uti 
hrasvo  vu,  —  schliefst:  aiu  vamasyä  'mte  'nunäsiko'nidddeh. —  3  ((55)  1'':  trifryasya 
pamcame,  pratyaye  ca,  schliefst:  li/au;  — ■  4  (Os):  ata  dh  syädaii  jas-bhydm-ye,  bhim 
ats,  idam  adaso  'ky  eva,  —  sehliefst:  kru^as  hinas  tric  pumi,  tddau  svare  vd,  stri- 
ydm;  ity  dcäryap4  Hemacamdrdnusmrite  siddha Hemacamdrandmm  ^abddnu- 
säne  prathamo  'dkydyah. 

2,  1  (5;  11»)  2":  tricahiras  tisri  catasri  syddau,  rito  rah  svare  'ni,  schliefst:  dlva 
auh  sau,  nh  paddmte  'nüt;  —  2  (6;  124)  2'':  kriyälietuh  kdrakam,  smtamtrah  karttd, 
karttur  vxjdpyam  kannma,  schliefst:  gurdv  eka^  ca;  —  3  (7;  105):  namaspuraso  gateh 
kakhapaphi  rah  sah,  tiraso  vd,  schliefst:  japddmdm  po  vah;  —  4  (8;  112)  3":  striydrn 
nrito'svasrdder  dih'%  adhdtü-d-nditah;  —  schliefst:  vau  varttikd,  asyd 'yat-taf-kshipa- 
kddindm,  narikd  mdmikd,  tdrakd  varnakd  'shtakd  jyotis-tdrntava-pitridaivatye. 

3,  1  (9;  163)  3'':  dhdtoh  pvjdrthasvati-gatdrthd'dhipar-y-atikj'amdrthati-varjah 
prddir  upasargah  prdk  ca,  w^ddy-anukarana-cvi-ddcaQ  ca  gatih;  schliefst:  samkhyd 
samdse;  über  der  Schlufsangabe  von  zweiter  Hand  (so  auch  foi'tab):  gram  40  'kshara  23 
cf.  oben  p.  167.  177).  —  2  (10;  ise)  4":  paraspardnyonyetaretarasyd  "?n  sydder  vd 
'punsi,  schliefst:  vd  \idpyos  tani-kri- dhdg -nahor  vapi;  .  .  gram  36,  '  (d.  i.  akshara)  2. 
—  3  (11;  los)  4'':  vriddhir  dr  aid  auf,  guno  'r  ed  ot,  kriydrtho  dhdtuh,  na  prddir 
apratyayah,  schliefst:  pru  dm  (^ru  na^a  janah;  .  .  gram  31,  '  16.  —  4  (12;  94  B)  5": 
gupau  (A\  D,  gupü  A'.  BCE)  dhiipa  vichi  pani  pianer  dyah,  kamer  nid,  schliefst: 
bküshärtlia-san-kirddlbhya^  ca  nikyau,  karanakriyayd  kvacit;  .  .  gram  22,  'ksha  22. 

4,  1  (13:  121  B)  5'':  dvir  ddhdtuh  pai'okshdde  j)rdk  ku(tii)  svare  svaravidheh,  ddyo 
'ri^a  ekasvarah,  schliefst:  virim-nyagrodhau;  ..  gram  li,  'ksha  2. —  2  (14;  i56  D):  dt 
samdhyaksharasya,  na  Qiti,  vyas  thavnavi,  schliefst:  ydviyusor  iyam-iyusaii ;  .  .  gram  2&, 
'ksha  5.  —  3  (15;  115  B)  6°:  nämino  guno  'iijiti  Qkji"  AG),  upioh,  j)us-pau,  schliefst: 
as  ca  laidye;  .  .  gram  21,  'ksha  10.  — ■  4  (16;  122)  6^:  asti-bruvor  bhü-vacdv  a^iti,  aghaii- 
kyab-al-acy  ajer  vim,  —  sehliefst:  i  gdsah  fdso  'dvyamjane,  kvau,  ddah,  yvor  yv- 
-ayvyamjane  luk,  kritah  ktrtih;  .  .  gramtha  26,  und:  evam  sarvdkhydte  gramtha  151. 

5,  1  (17:  174)  7":  d  tumo  'tyddlh  krit,  bahidam,  kai-ttari,  schliefst:  ktakta- 
vatu;  .  .gram  43.  —  2  (18;  121  B)  ibid.:  grusadavasbhyah  parokshd  vd,  schliefst:  xin- 
ddayah;  .  .  gram  (Zahl  fehlt).  —  3  (19;  141  D)  7'':  varisyati  gamyddih,  vd  hetusiddhau 
ktak,  schliefst:  po.^  yudhi  drigi  dhnshi  mrishäto  'nah;  .  .  gram  (Zahl  fehlt).  —  4  (2U; 
90  D)  ibid.:  satsdmipye  sadvad  vd,  bhutavac  cd  "^ansye  vd;  —  schliefst:  tüshnhn  d, 
ämdomye  'nvacä (?),  ichärthe  karmanah  saptami,  ^aka-dhiHsha-pid-rabha-labha-sahä-rha- 


')  hier  wirklich   <}?  und  doch  ganz  dasselbe  Zeichen,  wie  so  eben.  '^)  n?A? 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  27 


210         Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.    K.   Haima. 

-gld-gliaid-'stisamarthä-rthe  ca  tiim;  .  .  gram  (Zahl  fehlt)  und  darunter:  iti  vrittitrayi- 
sutrdni  2\97,  gramthugram  sarvasamkhyd  .  .  .  (drei  Zahlen  ausgestrichen;  von  anderer 
Hand  650). 

1641.     Ms.  or.  Ibl.  IlL>(;  (B). 

Dieselben  fünf  adhy.,  und  Anfang  des  sechsten. 
12  foll.  (l5  Z.,  ä  t,2  aksh.);  ohne  Datum;  ohne  gramtha-Z'ähhmg.  —  Am  Schlüsse 
jedes  jaarfrt  steht')  je  ein  Vers  zur  Verherrlichung  eines  Fürsten;  dieselben  sind  durch 
alle  20  jjac?«  fortlaufend  gezählt;  v.  1-s  u.  12  beziehen  sich  auf  Midardja,  v.  9  auf 
Cdmundardja,  v.  lo.  ll  avii  Dur'lahharäja,  resp.  Durlabhega,  v.  13- IG  &ui  B/üma,  v.  17 
auf  Karna,  v.  18.  20  auf  Siddha-rdja,  °-pati,  v.  19  unbestimmt.  S.  über  diese  Fürsten 
von  Guzerat  (AD  980—1144?)  Lassen  Ind.  Altk.  3,  556-67.  neo.  Der  zuletzt  Ge- 
nannte ist  der  Vorgänger  des  Kmndrapdla  (AD  1144 — 73?),  der  in  der  Regel  als 
der  eigentliche  Patron  des  Hern,  genannt  wird.  Aufreccht's  Angabe  Catal.  180'', 
dafs  Hern,  in  der  betreffenden  Handschrift  als  »filius«  des  Jayasinha  (^  Siddhardjci) 
bezeichnet  werde,  ist  wohl  ein  Irrthum,  s.  p.  221  bei  T. 

1,  1  schliefst:  üy  dcdrya^ri Hemacamdrdnusmrite  siddhaHemacamdrd- 
ljhidhdnasvopanya(jna!)fabddm(^äsane  p.  ''dhy.  p.  p.;  harir  iva  baUbamdhakara\s  iri- 
caktiyuktah.  pindkapdnir  iva  \  kamaldpriyaf  ca  (so  Bß,  "yasya  a)  vidhir  iva  \  jayati 
g,ri  Mulardjanripah  || 

hinter  2  (f.  1''):  pürvabhavaddragopi-hai'anasmai'andd  iva  jvaUtamanyuh  \  gri 
MnlardjapurHsho-ttamo  'badJü(d)  durmaddbhtrdn  \\  2  || 

hinter  3  (f.  2"):  cakre  fri  Mülai-djena  |  navah  ko  'pi  yaco-rnavah  \  paraktrtti- 
p'avamttnäm  {s?-a°  ß)  \  na  prave^am  adatta  yah  \\  3  || 

hinter  4  (f.  2''):  sotkamthamamgalaganaih'')  kacaka rshunaig  ca  \  vaktrdbjacum- 
bananakhakshatakarmabhi^  ca  \  crt  Müla^'djahatabhiipafibhir  vilesuh  (Bß,  "piih  a)  \ 
samkhye  ca  khe  'pi  ca  civd^  ca  sura^riya^(stri  B'\  aß")  ca  \\  4  || 

hinter  2,  4  (f.  b"'):  prdvrit  jdte  'ti  he  bhüpd  md  sma  tyajata  kdnanam  \  harik 
Qete  'tra  nanv  esha  \  MiilarajamaMpatih  \\  5  ||  Müldrkkah^)  crüyate  fdstre  |  sarva- 
kalydnakdranam  \  adhund  Mülardjas  tu  \  citram  lokesku  giyate  ||  6  ||  midam  r-djasi 
dhdrdydm  \  nimagnd  ye  mahtbhnjah  \  unmajdmtd  (^'majjamto?)  vilokyamte  \  svarga- 
Gamgdjaleshu  te  \\  7  ||  p^t  Mülardj akshitipasya  bdkur  |  bibharti  pünmcalapimga^obham  \ 
samkocayan  vairimukhdmbujdni  |  yasmbin  ayain  spMrjfiti  camdrahdsah  ||  8  || 

hinter  B,  1  (f.  6")-  (tsaim'abdhd  api  ciram  |  dussahd  vairibhübhritdm  \  cani- 
drdf  C dmumdar djasya  (camdrdcvd°  Cod.)  |  pratdpasishinah  (^ikh")  kandh  \\  9  || 


1)  vgl.  Q «,■?;- (5;  die  entsprechenden  Verse  zu  ac/hy.  6  fg.  s.  in  yö,  resp.  ST. 

2)  so  weit  auch  in  E,  aber  ausgestrichen,  resp.  gatai;  aß  haben  ganaili  wie  B. 

3)  ?  cf.  Monatsber.  der  Berl.  Akad.  1879,  p.  488. 


Siddha-Hemacandra,  adhy.  1 — 5.  211 

hinter  3,  2  (f.  6''):  ^rhnadDurlahharäjasya  \  pratäpah  ko  'pi  duhsahah  \  pra- 
saran  vairibhupeshu  \  dtnihanidräm  akalpayat  ||  10  || 

hinter  3,  3  (f.  7"*):  p-iDiirlahhefadynmaneh  \  pädds  tiishtatnre  na  kaih  \  lu- 
ladhhir  medimpälair  välikhiUair  ivä  'gratah  ||  11  || 

hinter  3,  4  (f.  8°):  pratäpatapanah  ko  'pi  \  Miliar djena  (Mau°jona  Q)  vobhavat  \ 
npristri(jn(hp-i  Q)rmikhapadmdndm  \  na  sehe  yak  kila  friyah  (p-iyam  Q^)  ||  12  || 

hinter  4,  1  (f.  S""):  kurvan  Kumtalagaithilyam  Madhyadegam  nipidayan  \  Am- 
geshu  vilosan  hhinner  bhartd  'bhitd  Bhimablwpatih  \\  13  || 

hinter  4,  2  (f.  9"):  pn  B htmapritanotkhdta  \  -rajobhir  iva  bhübhujdm  |  aho 
citram  avarddhamta  \  laläte  jalabimdavah  \\  14  || 

hinter  4,  3  (f.  2^):  Karnam  ca  Simdhurdjam  ca  \  nirjitya  yudhi  durjayam  \ 
crt  Blumen d  'dhund  cakre  \  Mahdbhdratam  anyathd  \\  15  || 

hinter  4,  4  (f.  10''):  Duryodhanoi'vvipatijaitrabdhur  \  grihitaCedt^akaro  'va- 
ttniah  I  anngrih'itiim(gra  Q)  punar  imduvan^am  \  ^riBhhnadevah  kila  bhima  eva  ||  16  || 

hinter  5,  1  (f.  IP):  aganitapamceshubalah  \  purushottamacitte  vismayam  jana- 
yan  \  roniolldsanainürtfih  \  p'i  Karnah  Karna  iva  jayati\\  17  || 

hinter  5,  2  (f.  IP):  akntvd  ' sananirba(in  y)dham  abhi(f)hm  pdvanhn  gatim  \ 
Siddhardjah  jmrapura-prave^ava^atdm  yayau  \\  18  || 

hinter  5,  3  (f.  1 2") :  mdtrapyd  'py  adhikam  kimci-n  (kam"  y)  na  sahamte  jagisha- 
vah  I  iti  '?'«  hmm  dhardndthal  \  Dhdrdndtham  apdkrithdQi  j')  ||  19  || 

hinter  5,  4  (f.  12''):  kshunnuh  kshonibhritdm  anekakatakd  bhagnd  'ghadhdrd 
tatah  I  kumthah  Siddhapateh  kripdna  iti  re  md  mansata  kshatriydh  \  äriidhaprabala- 
pratdpadahanah  samprdptadhdra^  cird  ("ref  cirdt  y)  \  pitvd  Mdlavayoshidap'usalilam 
hamtd  'yam  edhishyate  \\  20  || 

6,  1  beginnt:  taddhito  'nddih;  es  folgen  noch  6  Zeilen  Text  bis:  madhubabhro 
brdhmanakau^  (bricht  ab). 

1642.     Ms.  or.  fol.  1127  (C). 
Dieselben  fünf  adhydya. 
6  füll.   (l9  Z.,   ä  80  aksh.);    ohne    Datum;    mit    speciellen    Angaben    über    die 
gramtha-TishX  in  jedem  Capitel. 

1,  1  granitha  9,  —  2  gra^n  ^loka  7  «  20,  —  3  gramtha  13  a  4,  —  4  gram  16 
a  5,  bis  V.  —  2,  1  floka  23,  —  2  p/o  30,  —  3  p/o  24  a  9,  —  4  flo  28  a  25,  bis  2". 
—  3,  1  {gram)  40,  —  2  gramtha  35  aksha  14  iti  catushkah  sampiirnah,  catushke  evam 
gloka  217  a  13,  —  3  floka  31  «  16,  —  4  floka  22  a  22,  bis  4\  —  4,  1  p/o^a  24,  — 
2  floka  26  rt  5,  —  3  ^loka  21  «10,  —  4  gram  25,  dkhydte  gramtha  151,  ity  dkhyd- 
tah  samdptah,  bis  5''.  —  5,  1  gramtha  40,  —  2  floka  23  «20,  —  3  floka  28  «  5,  — 
4  gloka  21  a  7,  evam  catnshka-dkhydtaknt^sütrdndm  akshardmimdnetia  sarvasamkhyd 
482,  bis  ß*".   Am  Rande  von  6''  rechts  oben  steht:  p)rathamacatu7'thavrittis{i(tra)flo  33, 

27* 


212  Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.    K.  Ha\ma. 

(h'i  gram  29,  evam  sütrn  Uö,  trittyasiitre  gram  4(.),  caturthapäde  gram  40,  pamcama- 
mtre  42,  shashthasütre  37,  saptamasütre  40,  ashtamasütre  3(.),  taddhitasarvapddäkshara- 
^lokamelane  evam  299,  cahi^hka-dkhyd{ta)krittaddhitasi\tränäm  sarvamMane  ue  788. 

1643.  Ms.  or.  fol.  1128  (D). 
Dieselbe  fünf  Capp. 

8  foll,  (l9  Z.,  ä,  61  aksh.):  das  letzte  Blatt  ist  arg  beschädigt:  etwa  die  Hälfte 
des  Textes  hat  sich  von  ''  abgelöst:  ohne  Datum;  mit  Angabe  der  Zahl  der  si'itra 
am  Schlüsse  der  pdda  von  1,  2  bis  3,  2  und  in  5,  1  —  4,  resp.  der  Decaden  der- 
selben im  Innern  von  2,  4.  3,  1.  2.  5,  1.  4. 

1,  1  mit  ?  sütra  (Angabe  fehlt),  2  41,  3  65,  4  9.S,  bis  1\  —  2,  1  11«,  2  125, 
3  105,  4  112,  bis  3",  —  3,  1  163,  2  156,  3  ?,  4  ?,  bis  5*,  —  4  bis  6',  —  5,  1  174  süfra, 
2  93,  3  141,  4  90. 

1644.  Ms.  or.  fol.  1129  (E). 

Die  ersten  vier  adhydya,  unter  Anschlufs  des  Dhätiipatha. 
13  foll.  (l5  Z.,  ä  63  (iksh);  ohne  Datum;  —  ohne  Angaben*)  über  die  Zahl  der 
snfra  oder  graintha,   dagegen   mit  speciellen  Zahlen    in  dem  Dhdhipdtha-TheW.;  — 
sehr  gut  und  leidlich  correct  geschrieben. 

1  bis  1",  2  3\  3  6^  4  8";  —  der  Dhdtupdtha,  8"— 13',  befolgt  die  Classen- 
Ordnung  Pdninfs'^),  faist  jedoch  die  beiden  Classen  2.  3  zusammen,  so  dafs  hier 
nur  9  Classen  vorliegen.  Die  Wurzeln  sind  je  in  ihren  Gruppen  so  weit  möglich 
alphabetisch,  nach  der  Finalis  (d  bis  k.sh)  geordnet:  Hernach  eigner  Comm.  dazu 
liegt  in  1681  vor. 

Classe  1  bis  10'';  beg.:  hlut''')  sattdydm  \,  pum  pdne,  ghrdm  gamdhopddäne, 
dhmdm  Qabddgnisamyogayoh,  sht(Ji)äm  gatinivrittau,  mndm  abhydse,  ddni  ddne  s,  ji  jrim 
abhibhave,  kskim  kshaye,  im  4  dum  drum  ^um  Qrnm  gatan,  dhrum  sthairye  ca,  snm 
prasavaigva^'yayoh  6,  —  9":  iiksha  secane  .  .  drdkshu  dhrdkshu  dhvdkshu  gJioravdsite 
ca  20,  parasniaibhdshd  584;  —  gdn  gatau,  shmimd  ishaddhasane ,  —  10":  dakshi 
Qaighrye  .  .  ikshi  dargane  8,  utmanebhdshd  297;  —  pi'g  sevdydm  i  nimg  prdpane  i, 
—  ibid.:  bhlak.slü  bhakshane  i,  ubhayatobhdshd  54;  —  dyuti  dlptau  i  ruci  ahhipn- 
tydm  ca  i  ghuti parivarttane,  —  10"'  i  vrtt,  dyutädayah  23  dtmanepadinah;  — jvala 
diptau  .  .  para s m a ib h d s h ä /?  29 ;  —  rami krufdydin  shahi marshane  dtmanebhd shau,  i 
vrit,  jvalddih  3i:  —  yapm  devapvjäsa(in')gatikaranaddneshu,  veg  tatntitsainfdne  .  .  ubha- 
yatobhdshdh  6,  ..  ^ci  gatu'riddhyoh  parasmaibhdshdh,  arnV,  yajddih  ^i  ghatish 
ceshtdydm  .  .  dtmanebhdshdk  a;  p-dm  pake  ..  parasmaibhdshdh  4g  ||  ity  dcdryap'i 
Hemacamdrdnusmriid  bhvddayo  niranubamdJid  dhdtavah  1057  samdptdh  ||  1  || 

^)  nur  bei  3,  3.  4  wird  die  Zahl  der  sütra.,   108  und  94,  angegeben. 
2)  den  entsprechenden  Angaben  im  Anuyogadcdraxt'if ra  liegt  Pdnini'a  dhatupdtha  selbst 
direct  zu  Grunde,  s.  Ind.  Stud.   17,  33.  >*)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


Siddha-Hemacandra,  adhy.  1 — 5;  laghuvritti  und  avaci^rni   1,  1  —  2,  2.  213 

Classe  2  (2  u.  3  bei  Pdn^  bis  IT;  adam^)  i,  psdmk  bhakshane,  hhäk  dtptau, 
schliefst:  .  .  adädayah  kito  dhdtavah  samdptdh  ||  85  ||  2  || 

Classe  8  (4  Pan.)  bis  ll*";  divilc  kj'tddjujecchdpanidyutisrntigatishu,  jrtsh 
j'rishca{shc?')  jarasi,  foc  takshane,  dain  chomc  chedane,  shomc  amtakarmani;  schliefst: 
.  .  divadaijag.  cito  dhdtavah  samdptdh  \\  142  ||  3  || 

Classe  4  (5  Pdn.)  ibid.;  shumyt')  ahhishave,  shimjt  bamdhane,  QÜjt  nifdne, 
dumimcjt  prakshepane^  cimgt  cayane,  dhüyt  kampane^  ..  schliefst:  ..  svddayac  cito 
dhdtavah  samdptdh  \\  29  ||  4  || 

Classe  5  (6  Pdn.)  bis  12'':  tudtm{  xnjathane,  bhraspmk  pdke,  kshiptml  pre- 
rane,  dafU  tisarjane,  krishit  vilekhane,  schliefst:  .  .  .  tudddayah  snito  dhdtavah 
samdptdh  \\  158  ||  5  || 

Classe  6  (7  Pdn^  bis  12'':  nidhntnpt  dva7rme,  ricrimpi  virecane  vicrimpi 
prithagbhdve  ynjnmpi  yoge;  schliefst:  .  .  .  rudhddayah pito  dhdtavah  samdptdh  ||  26  ||  6  || 

Classe  7  (8  Pdn.)  ibid.:  tanüyi  vistdre,  shanvyi  ddne.,  kshanüg  kshamiyi  himd- 
ydm,  schliefst:  .  .  tanddayo  yifo  dhdtavah  samdptdh  \\  9  ||  7  || 

Classe  8  (9  Pdn.)  bis  12'';  dukrigQ^)  dravyavinimaye,  shimg^  bamdhane, 
primgQ  friptikdmtyoh,  schliefst:  .  .  kryddayah  ^ito  dhdtavah  samdptdh  \\  G8  ||  8  || 

Classe  9  (10  Pdn^  bis  13'';  curan  steye,  prin  pnrane,  ghrin  cravane,  schliefst: 
.  .  .  curddayo  nito  dhdtavah  samdptdh  \\  430  ||  413  ||  9  ||    sarvadhdtavah  1980  || 

1645.     Ms.  or.  fol.  1147  (F). 

Die  eigene  vritti^  resp.  die  laghuvritti,  Hemacandras  zu  seinem  Qabddnii- 
^dsana,  und  zwar  zu  1,  1  bis  2,  2,  nebst  einer  wohl  auch  von  ihm  selbst  verfafsten 
avacürni  (so  bei  1,  1.  2,  "ciiri  bei  1,  3.  2,  1):  der  Text  der  sutra  nebst  der  vritti 
in  der  Mitte,  die  avacitrni  darüber  und  darunter;  —  die  sütra  voll  aufgeführt  und 
gezählt  (so   in   fast  allen  Mss.  der  highnv.)-,   s.  Kielhorn  Report  (1881)  p.  46. 

143  foll.,  die  Seite  mit  1-6  Zeilen,  a  20-32  aksh.  in  der  Mitte,  und  6-12  Zeilen 
zu  40-43  aksh.  darüber  resp.  darunter;  ohne  Datum. 

1, 1  (42)  18''die  imtti heg.: pranamya^) paramdtmdnam  Qreyah  Qabddmicdsanam  \ 
dcärya  Hemacamdrena  smritvd  kimcit  prakdgyate  \\  1  ||  arAam  ||  1  ||  arhaxn  ity  etad 
akshararn  paramefvarasya  parameshthino  vdcakam  mamga/drtham  ^dstrasyd  ^'dau  prani- 
dadhmahe\\  1  ||  siddhihsyddvdddt,  syddvdddd  anekdmtavdddt  prakntdnäm  ^abddndin 
siddkii-  nishpattir  jnaptif  ca  veditavyd  \\  2  ||  lokdt,  anuktdndm  samjndndm  nydydndrn,  ca 
lokdt  vaiydkarayiddeh  siddhir  jnapti^  ca  veditavyd,  vamasamdmndyasya  ca  ||  3  ||,  — 
Q*"  (s.  21)  siti  pmtyaye  yavarjavyamjanddau  ca  pare  ndma padam  sydt .  .,  —  10"  (.9.  22) 
kya  iti  kyati- kyad- kyadshdm  grahanam,  ndmtam  ndma  kye  pare  padam  sydt,  —  10*' 


')  vorher  das  Jaina- Diagramm.  2)  gt  als  Ligatur,  mit  virdma  darunter. 

^)  Ligatur  gf,  mit  virdma. 


214  Die   wissenschaftliche  Literatur;   2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.    K.   Haiina. 

(ä.  23)  )i<i  sfayi  rnalrarfhe,  sdmtam  tdmtam  ca  matvorthe  pare  padam  na  syät,  — 
11'  (s.  24)  etäni  pare  (!)  vati  pare  padam  na  rn/df  Q),  mannshvat,  —  11''  (s.  Ib)  parär- 
thdbhidhdyt  samdsddir  vrittis  tasyä  amto  'vasdnatn  padam  na  s-i/df,  sasya  tu  shati'e 
padam  eva,  —  12*"  (s.  28)  jas-gas-dde^ah  pir  ghui  sydt,  —  13'  (s.  29)  sy-ddayah  pnm- 
strüimgayor  ghutah  syiih,  —  15"  (s.  32)  dhanvarjds  tasvddayah  Qospa^'yamld  ye  pra- 
(yayds  tad-amtam  ndmd  \fyayam  sydt,  devä  arjunato  'h/uwan,  tatah,  tatra,  halmgah, 
adhan  tti  kirn?  pathi  dvaidhdm,  —  lö**  (s.  33)  vibhakhjamtd  hhdh  tham-avasdna  tas- 
-ädipratxjaydmtd  bhd^  cd  'vyaydni  syuh,  a/umyuh,  astikshtrd  gauh,  kutah,  katham, 
—  16"  (s.  34)  vat-tasy-ärn-pratyayämtam  avyayam  sydt,  mnnivad  vrittam,  urastah, 
uccaistaräm,  —  !(!''  (s.  35)  ktvd-tum-am-pratyaydmtam  avyayam  sydt,  —  ib.  (s.  36) 
gatisamjnam  avyayam  si/dt,  —  17"  (.■>■.  37)  i/ia  fdstre  iipadigyamdno  varnas  tatsamu- 
ddyo  vd  prayoge  'dp'fyamdna  it  sydt,  —  17''  (s.  37)  parncamyarthdd  vihito  'nita- 
^abddnirdishtah  pratyayah  sydt,  ndmnak  jirathamaikadvibaliau,  vrikshah;  anamta 
iti  kirn?  dgamah  pratyayo  md  bhut,  —  18"  (s.  39)  datyamtam  anvamtarn  ca  samkhyd- 
kdryabhdk  sydt,  —  ib.  (s.  40)  balmganaQabdau  bhedavnttt  samkhydvat  sydtdtn,  —  ib. 
(*.  4l)  adhyarddhagabdah  ke  pratyaye  samdse  ca  vidheye  samkhydvat  sydt,  —  IS""  {s.  42) 
arddhapürvapadah  püranapratyaydmtah  ke  pratyaye  samdse  ca  kdrye  samkhydvat  sydt, 
ardhaparncamakarn,  ardhapamcama&ürpam  42.  —  Die  avacnrni  beg.:  oin^)  namah 
frtvttardgdya ,  pranamya,  namam  prahvatoe,  nam,  pdthe  dhdtvdder  no  nah,  na,  na, 
dhdtoh  jntjdrfha  o ,  prapm~vim,  jyranamanam  pürvam  pranamya,  prdkkdle,  ktvdm  pra  o  tvd, 
anadQV)  ktvo  yam(p),  ktvd  rahim  yap,  ya,  prathamaikavacanam  si,  s,  avyayasya  silopah, 
adunipasarggdmtaro,  nakära,  nakärah,  lokdt,  ma,  dghduparigamanam;  parama  agre 
dtmanparamag  cd  'sdv  dtmd  ca,  paramdtmd,  tarn  paramdtm,dnam,  dvitiyaikavacanam, 
am  ni  dirghah,  dirghatva,  —  schliefst:  andsny  advip  Inp,  ad,  lopah  ii,  42. 

1,  2  (41)  34"  samdndndm  tena  samdnena  pareiia  saha  dm/hah  sydt,  .  .  19"  (s.  2) 
riti  (iti  ca  pare  samdndndm  hrasvo  vd  sydt,  bdlari^yah,  llrishabhah,  hotrilnkärah, 
pakshe  bdlar^yäh;  —  schliefst:  sdmaio  sdma,  khatvdvi  khatvd,  dadhiv)  dadhi,  kumdrtv) 
kumdri,  madhuta  madhii,  antddder  iti  kirn?  agnt,  ami,  kirn  u,  41.  —  Die  avacurni  beg.: 
samdna  agre  mdna,  samdnam  tulyam  mdnam  parimdnam  yeshdm  te  samdndh,  samd- 
nasya  dharmddishu;  —  schliefst:  plaksha^  ca  PdtaHputrdd  orp,,  41. 

1,  3  (es)  53''  trittyasya^)  p)amcame,  ve  'tP),  paddmta  iti,  anundsika  iti  cd 
'nnvarttate,  vargatritiyasya  paddmtasthasya  pamcame  pare  'nundsiko  vd  sydt,  vdd 
davate  vdg  davate^),  kakum  mamdalam;  kakub  mamdalam',  j^i'fi^tyaye  ca  (s.2), paddmta- 
sthasya tntiyasya  pra  tyayasthe pamcame  pare  'nundsiko  nityam  sydt,  vddmayarn'^),  shan~ 
ndin;  —  schliefst:  li  lau,  paddmtasthasya  tavargasya  le  pare  lau  sydtäni,  tal  liinam, 


^)  vorher  das  Jaina- Diagramm.         '•*)  hier  ist  von  zweiter  Hand  nochmals  iti  zugefügt. 

•'')  lies  (cf.  pag.  230):  vaii  iinvate  vag  i'iavafe,  vdnmayam!  Das  Zeichen  für  «  entbehrt 
nämlich  hier  in  diesen  //i?»nac.- Handschriften  durchweg  (s.  bereits  p.  208.  209,  so  wie  noch 
p.  232)  des  Punktes,  welcher  es  in  dem  gewöhnlichen  Devandgart  von  dem  d  scheidet;   da- 


Siddha-Hemacandra,  lagbuvritti  und  avacürni   1,   1 — 2,  2.  215 

bhavdicil  hindti  6ö.  —  Die  dvacuri  heg.:  //v''),  traydndm puranah,  (rifii/ah,  tres  tric,  tric 
pj'ao^  tiya,  tii,  tri,  tasya  tritiyasya,  ei,  td  dasoo;  pamcan,  pamcdndm  puranah  pamca- 
mah,  —  schliefst:  tiv,  kryddeh  piä,  pidprao,  nd,  pvddeh  hrasvah,  65. 

1,  4  (93)  72''  syddau  jasi  hhydmi  ye  ca  pare  'kdrasya  dh  syät,  devdh,  dhhydtn, 
sukhdya;  sydddv  iti  kim?  bdndn  jasyaü  'ti  kvip,  hdnajah,  —  (s.  2)  dtparasya  sydder 
bhisa  als  sydt,  devaih,  ais-karanäd  atijarasaih,  —  (s.  3)  idam-adasor  aky  eva  sati  dt 
parasya  bhisa  ais  sydt,  imakaih,  amukaih;  aky  eve  'ti  kim?  ebhih,  amtbhih;  —  schliefst: 
nirnimitta  eva,  kroshtri,  kroshtryan,  kroshtnbhydm,  pamcakroshtribhi  rathaih,  93.  —  Die 
avacnri  beg.:  at  61  d  11  syddi  71,  jas  ca  bhydm  ca  yac  ca,  jas-bhydm-yam,  tasmin,  71; 
deva  13;  idam  32,  dd  ver  ah,  vi,  a,  lugasydo,  aloo,  lokdt,  asamhitd,,  anak,  a,  ddecah, 
anena,  d;  sukha,  41,  de-daso  o ;  ye,  bdna,jasiic  moksha  o ,  jas,  bdndn  jasyatt  'ti  bdnajah,  kvip, 
11,  apr'ayogt  V,  kvij)  lo  o ,  dtryhadyd  o ,  —  schliefst:  sor  u,  s,  r,  rah  paddmte  vio,  visargah,  93. 

2,  1  (5;  118)  107"  striydm  iti  varttate,  syddau  pare  slHvrittyos  tricaturor  yathd- 
samkhyam  tisri  catasri  iti  tau  syatdin,  tisrah,  catasrah,  tisrishi  catasrishu,  priyatisd 
nd,  priyacatasä  nd, pnyatisri  kxäam,  priyatri  kulam,  sydddv  iti  kim?  priyatrikah,  priya- 
catushkah,  —  (s.  2)  tisricatasristlutsya  ritah  svarädau  syddau  jxire  rah  sydt;  anina- 
-vishaydd  anyatra,  tisrah  catasrah  priyatisrau,  priyacatasrau,  svara  iti  kim?  tisnbhih, 
catasribhih ,  ani  'ti  kim?  tisrindm  catasrindm:  —  schliefst:  dyubhyäm,  sudyuh,  pa- 
ddrnta  iti  kim?  divi,  aniid  iti  kim?  dyu  bhavati,  iis.  —  Die  avacüri  beg.:  ?n'f  ca 
catur  ca,  tricatur,  tasya' ei,  tisri  catasri  tisd  ca  catasd  ca  tisricatasri  \i,  anatoluo,  siloo, 
syddi  71,  tri  13,  anena  tisri,  —  schliefst:  ndmino  gunoo,  guna,  o,  od-autoo,  av,  is. 

2, 2  (6;  124)  l'iS'' kriyd^)o  kam,  kriydydnimittam  kartrddi kdrakam  sydt,  anvarthd- 
p'ayaiidc  ca  nimittatvamdtrena,  hetvddeh  kdrakasamjnd  na  sydt,  —  (s.  2)  kriydhetuh  kriyd- 
siddhau  svapradhdno  yah  sa  karttä  syät,  maitrena  kritah,  —  (s.  3)  kartrd  kriyayd  yad 
vigeshend'''ptum  ishyate  tat  kdrakam  vydpyam  karma  ca  sydt,  tanvedhd  (tat  tredhd) 
nirvarttyam  vikd?'yam  pi'dpyam  ca,  katam  karoti,  kdshtham  dahati,  grdmam  ydti;  — 
schliefst:  gurdv  ekac  ca,  gurau  (gaii)ravdrhe  vartamdnasya  dvdv  ekap  cd  'rtho  ba- 
huvad  vd  sydt,  yuvdm  gurü,  yüyarn  guravah,  esha  me  pitd,  ete  me  pitarah,  124.  — 
Die  avacüri  beg.:  kriyate  iti  kriyd,  krigah  am,  (aprao,  a,  rih  QakydQirye,  kri,  sam- 
yogät,  iy,  dt,  dp prao,  ä;  hetu,  kriydyd  hetuh,  kriydhetuh :  —  schliefst:  guru  va  1  eka  11 
ca  11  yushmad  12  amau  maoam  yushmadasmadoh  .  .  .  .  pitri  13  ar  dau  ca  ar  lokdta  ("t?) 
asamhitd  so  ruh,  s,  r,  rah  paddmte  visargah,  124.  shashthah  pddah  samdptah,  Qubham 
bhavatu.    (f.  143''  leer.) 


neben  freilich  erscheint  es  darin  auch  wirklich  für  d  (s.  p.  209),  welches  jedoch  auch 
noch  durch  eine  andere  Figur  vertreten  ist  (s.  p.  222).  Ich  habe  es  nun  aber  hier  durchweg, 
wo  es  sich  so,  ohne  den  Punkt,  für  n  vorfindet  (palaeographisch  ist  es  in  der  That  wohl 
n),  speciell  also  z.  B.  in  den  Casus-Namen:  iias,  ilasi,  ni,  so  wie  in  der  Feminin-Marke :  nl, 
nicht  durch  «,  sondern  durch  (/  gegeben,  um  dem  nun  einmal  in  den  Mss.  vorliegenden  Mangel 
des  Punktes  vollauf  gerecht  zu  werden.  i)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


216  Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.   K.  Haima. 

1646.  Ms.  or.  fol.  1131  (G). 
Dieselben  sechs  pdda  der  laghitvntti,  aber  ohne  die  avncuri. 

14  foll.  (15-18  Z.,  ü  67-69  aksh.);  —  1,  1  2°,  2  3",  3  5",  4  l\  2,  1    11",  2  u\ 

1647.  Ms.  or.  fol.  1132  (H). 
Wie  eben. 

13  foll.  (17-18Z.,  k  64-65  ahh.);  samvat  1518;  — 1,  1  l",  2  2',  3  4",  4  6".  2,  1  10',  2  13\ 

1648.  Ms.  or.  fol.  1130  (I). 
Die  ersten  vier  pdda  der  laghuvritti. 

16  foll.  (12  Z.,  a  5-1-59  aksh);  ohne  Datum:  —  1,  1   h\  2  (>',  3  10%  4  16". 

1649.  Ms.  or.  fol.  1133  (K). 

laghuvritti,  1,   1   bis  3,  2. 
21  foll.  (20-21  Z.,  ä  65  (dWi.);  ohne  Datum;  —  1,  1  \\  2  2",  3  3\  4  5".  2,  1  7%  2  lO". 

2,  3  (7;  105)  12*':  namasp^iraso  gate(h),  kakhapaphi  rah  sah,  gatisamjna- 
namaspurasoijf)  kakhapaphi  rasya  sah  syät,  namaskritga,  puraskritya;  guter  iti  kimf 
nama(h)  kritvd,  tisrah  parah  karoti,  cha;  tiraso  vd,  —  schliefst:  japadtnäm  po 
vah,  eshdm  po  v  vd  sydf,  javd  jopd,  pardvatah,  io5. 

2,  4  (8;  iio)  15':  striydm  nrifo  'svasrdder  dt  (iiih?),  strwrit(t)er  ndinfdd  rid- 
amtdc  ca  svasrddivarjdd  dth  (°rjdn  fith  ?)  sydt,  rdjm  atirdjm  kartri;  striydm  iti  kirn'?  pamca 
nadyah,  asvasrdder  iti  hmf  svasd  duhitä;  adhätu-d-rid-itah ,  adhdtar  ya  udita,(tj) 
hridic (rid° I)  ca  tadamtdt  sh'tvritter  dt  (nih'l)  sydt;  —  schliefst:  tdrakd  jyotih,  varnakä 
prdvaramwifeshah,  ashtakd  pitridaivatyam  karma,  lo  (no!). 

3,  1  (9;  i6o)  18'':  dhdtoh  püjd  .  .  prdk,  dhydtoh  sam(ham)dht  tadarthadyoti 
prddir  upasargah  sydt,  sa  ca  dhdtoh  prdk  ca  pare  na  vyavahitah,  pvjdrthati,  —  schliefst: 
samkhyd  samdse,  samdsamätre  samkhydvdcy  amipürvam  prdk  sydt,  dvitrdh,  ti'i^ati, 
ekddafa,  leo. 

3,  2  (10;  152)  21'':  paraspara  .  .  'piirisi,  eshdm  aptirnvrittkndm  sydder  dm  vd 
sydt,  ime  sakhyau,  knie  vd,  paraspardm  pai'asparam  [anyo'nydm  M^]  anyonyam  \iia- 
retardm  M"]  itaretaram  bhojayatah,  dbhih  sakhihhih  knlair  vd  paraspara,m parasparena, 
anyonyam  anyo''nyena,  itareiia  \itarQtardm  itaretarena  M"]  bhoshyate,  apunsi  'ti  kirn? 
narah  parasparam  hhojayamti,  1;  am  avyayibhdve;  —  schliefst:  vatansah  avatan- 
sah,  vaki-ayah  avakrayah,  pivahitam  [pihitam  apihitam  M"],  pinaddham  apinaddham  (102). 

1650.  Ms.  or.  fol.  1134  (L). 
laghuvritti  1,  1   bis  2,  2  und  3,  o  bis  4,  4. 

23  foU.  (19  Z.,  ä  70-75  aksh.);  ohne  Datum.  —  1,  1  l\  2  2",  3  3",  4  5".  2,  1  S\  2  U\ 


Siddha-Heniacandra,  laghuviitti   1,  '.'  —  4,  4.  217 

B,  o  (los)  13*,  cü'ham^)  vriddhir  dr  aid  aut,  ä  dr  ai  au  ete  pratyekam 
vriddhih  syuh,  mdrshti,  kdryam,  iidyakah,  aupagavah  i;  —  guno  V  ed  ot.,  ete  pratyekam 
gunah  syuh,  kartd  karoti  vetd  stotä  2;  —  schlielst:  drdvayuty  ayah,  (frdvayati  tailam, 
ndpayati  pdpam,  ja7iayati  punyam  los. 

3,  4  (94)  15^  ay'haa^),  gupau  dhüpa  vichi pani  paner  dyah,  ebhyo  (dhd)tu- 
bhyah  svdrthe  diiyah  sydt,  gopdyati,  d/nipayati,  vichdyati,  pandyati,  panäyati  1;  —  kamer 
nid,  —  schliefst:  parivdrayamte  kamtakd  vriksham  svayam  eva,  kvacid  iti  kimf  sddhv 
asi  (asi^  M)  chiiuüti  94. 

4,  1  (120)  I7\  arham^),  dvi{r')  dhdtuh  .  .  svaravidheh,  parokshdydm  de  ca 
pare  dhdtur  dvi(h)  sydt,  svarddau  tu  dvitvanimitte  svarasya  kdrydt  jjrdg  eva ,  jjapäca, 
acakamata ;  dhdtur  iti  kirn?  prdfip'iyata  Qyai),  —  schliefst:  etau  dhämtau  nipdtyete, 
virut,  nyagrodhah  120. 

4,  2(122)  19\  df^)  samdhyaksharasya,  dhdtoh  samdhyakshardmtasyd'"t  sydt, 
samvydtd,  suglah,  dhdtor  ity  eva,  gohhydm  1;  tarn  (/?ia)  ^iti,  dhdtoh  samordmtasya  giti 
vishayahhiite  dn  na  sydt,  samvyayati;  vyas  thav-navi,  vyah  thavi  navi  ca  vishaye  an 
na  sydt,  samvivyayitha;  —  schliefst:  yathdsamkhyam  iyam-iyusau  sydtdrn,  paceyam, 
paceyuh  122. 

4,  3  (113)  21*":  ndmirio^)  guno  'njiti,  ndmyamtasya  dhdtor  (ri)ii(dva~)rjepratyaye 
gunah  sydt,  \etd;  anjitfti  kirn'?  yutah  1;  —  upioh,  dhdtor  npioh  pratyayayor  anjiti 
gunah  sydt,  tanoti  sunoti  2;  —  pusyau,  ndmyamtasya  dhdtoh  pusi pau  ca  gunah  sydt, 
aiyaruh,  arpayati;  —  schliefst:   lolya  iti  kirn?   kshäroyati  (kshiri°)  ddtum  113. 

4,  4  (121)  23'':  asti-hr^tvor  bhuvacdv  agiti,  astiovor  yathdsamkhyam  hhocau 
sydtdrn,  a^iti  vishaye,  bhavyam  avocat;  «piVt  Vi  kirn?  sydt,  brüte  i;  —  agha(\(n)kyab- 
al-avy  aja.(^ajer)  vi(rn),  aghanddau  a^itt  vishaye  ^jer  vt(m)  sydt, praveyam,  aghaA(Ji)kyab- 
al-a\Vti  kirn?  samdjah,  —  schliefst:  kritah  kirttih,  krttanah  karttah  sydt,  kirttayati  121. 

1651.     Ms.  or.  fol.  1135  (M). 
laghuvritti  1,  1  bis  2,  2.    3,  3  bis  4,  4. 
21  foll.  (20  Z.,  ä  7s  aksh.);   ohne  Datum;    von  späterer  Hand:   p-iTapdgacha 
Ratnapurd  viihardgot^e  satn  •  kumr djyutrarattiasam  •  dsakaranakena  svajndnako^e 
gnHaimalaghuvritte  dvdda^apddavrittih  svadravyena  grihitd  tatputrasam  •  r a- 
tanakasya  paripdlandrtharn  svap-eyase  Pattajianagare. 

1, 1  bis  1",  2  2^  3  3^  4  4^  —  2, 10  bis  ?-,  2 10",  —  3, 3  bis  12%  4  u\ 

—  4,  1  bis  IC",  2  18",  3  19*",  4  21'';  —  schliefst:  dkhydtavriitih  samdptd  \  samdhim 
md  sma  vijdnarntu  md  sma  jdnamtu  vigraham  |  äkhydtam  yadi  pHnvamti  bhiipds  tenai 
'va  pamdituh. 


')  vorher  das  Jaina- Diagramm.  ^)  dvitiyah  padah,  irrig! 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  28 


"218  Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.    K.  Haima. 

1652.  Ms.  or.  fol.  1136  (N). 
Wie  eben  1,  1  bis  2,  2.  3,  3  bis  4,  4. 

33  foll.  (l5  Z.,  k  6!  aksh.);  ohne  Datum. 

1,  1  bis  2',  2  3",  3  4",  4  7",  —  2,  1  bis  10^  2  1.5",  —  3,  3  bis  18\  4  2l\  — 
4,    1    bis   24",   2   27',   3   ,30",   4   33\ 

1653.  Ms.  or.  fol.  1157  (M"). 
laghuvntä  2,  3  bis  3,  2. 

29  foll.  (l3  Z.,  ä  46  aksh.);  modern,  ohne  Datum. 

2,  3  bis  6^  4  12^  —  3,  1  bis  2l\  2  29". 

1654.  Ms.  or.  fol.  1137  (0). 
laghuvritti  3,  3  bis  4,  4. 

16  foll.  (l7  Z.,  ä  57 -Go  aksh?);  ohne  Datum. 

3,  3  bis  '6\  4  6",  —  4,  1  bis  8",  2  lO^  3  13",  4  16". 

1655.  Ms.  or.  fol.  1138  (P). 
Wie  eben,  3,  3  bis  4,  4. 

19  foll.  (18  Z.,  a  50-00  aksh.);  ohne  Zählung  der  siitra;  ohne  Datum. 
3,  3  bis  4",  4  7",  —  4,  1  bis  10",  2  l3^  3  ig",  4  l9^ 

1656.  Ms.  or.  fol.  1139  (Q). 

Die  laghuvritti  zu  3,  3  bis  5,  4. 

30  foll.  (18-19  Z.,  ä  GO  aksh.);  ohne  Datum. 

3,  3  bis  4",  4  7",  —  4,  1  bis  d\  2  12\  3  15',  4  18";  —  hinter  3,  4.  4,  4  je 
derselbe  Vers  wie  in  B. 

5,  1  (174)  22":  ä  tumo  'tyddim  krit,  dhätor  vidhtyamänas  tyädivargjo  vakshga- 
inänah  pratyayas  tumam  abhivyäpya  krit  sydt,  ghanajdtyah,  atyädir  iti  kimf  pra- 
ninste  \;  —  bahxilarn,  krit^  yathänirdishtärthäd  anyaträ  'pi  bahulam  sydt,  pddahdrakah, 
mohan^yam  karma,  sampraddnam  2; —  karttari, —  schliefst:  bhütdrthdd  dhdtor  etau 
sydtdm,  kritah,  kritavdn  74. 

5,  2  (93)  24":  grusadivasbhyah  parokshd  vd,  ebhyo  bhütdrthebhyah parokshd 
vd  sydt,  tipafup-dva,  tipasasdda.,  un'wdsa  Qm-ii"?),  pakshe  a,pdp'aushit  tipd^rinot,  npäsadat, 
Apdstdai,  anvavdtstt,  anvavasat,  —  schliefst:  tadarthdd  dhdtor  und dayo  bahulam  syuh, 
kdruh  idah  93. 

5,  3  (142)  27'':  vartsyati  gamyddih,  gamyddayo  bhavishyotyarthe  inddy-amtdh 
sddhavah  sy^'-bi  gamt  grdmatn,   dgdmi  i;  —  vd  hetustddhaa  ktah,   vartsyadyarfhdd 


Siddha-Hemacandra,  laghuvritti   1,   1 — 6,  4.  219 

dhätor  dhätvarthahetoh  siddhau  satydm  kto  vd  sydt,  —  schliefst:  evam  dtiryodJianah  3, 
durda7'fanah  3,  dudharshatiah  3,  durmarshana,  3,  durutthänam  42. 

5,  4  (90)  30'':  satsdmtpye  sadvad  vä,  samipam  eva  säintpyam,  vartamänasya 
sdmrpye  bhnte  bhavishyati  cd  'rthe  vartamändd  dhdtor  vartamdno  iva  pratyayor  im  syuh, 
kadd  ci  (del.^)  Caitrd  "gato  si,  ayam  dgachdmi,  dgachmntam  eva  kam  inddhi,  pakshe, 
ayam  dgamam,  esho  'smy  dgatah,  kadd  Caitra  gamishyasif  esha  gachdmi,  gacharntnm 
eva  mdm  viddhi,  pakshe,  esha  gamx,  ga(i}i)td  'smt,  gamishyamtam  eva  mdm  viddhi  1 ;  — 
hhütavac  cd  ''^ansye  m,  andgatasyd  WiJiasya  prdphmi  ichd  d^ansd,  —  schliefst: 
gakaotum,  vvdkydrtheshu  ichdrtheshu  ca  dhdtnshu  samarthdrtheshu  vasatdmasüQ)  'papa- 
deshn  karmahhiädd  dhdtos  tum  sydt,  ^aknoti pdrayati  vd  bhoktiim,  evam  trishnoti,  jdndti, 
drahhate  sahate,  arhati,  gldyati,  ghatate,  asti  samartha,  ichati  bhoktum  90. 

1657.     Ms.  or.  fol.  1140  (R). 
laghuvritti  zu  6,  1  bis  7,  4. 
33  foll.  (15  Z.,  ä  56  aksh.);   mit  vielen  Randglossen:   samvat  1464  varshe  apya??! 
^.u  di  4  ravau;  ohne  Zählung  der  sütra. 

6,  l  bis  4^  beg.:  arham^),  taddhito  'nddih,  vakshyanidno  'nddis  taddhitah 
sydt,  aupagavah;  —  pautrddi  vriddham  p>ara'maprakriter  yat  pautrddy  apatyam 
tad  vrtddham  sydt,  Gdrgyah, punjas"^)  tu  Gdrgih;  —  van^yajydyobhrd\\h\\or(^tror) 
jtvati  prapautrddy  astri  yuvd,  vanpyah  jxitrddih  svasya  hetuh,  van^ye  jyeshtha- 
bhrdtari  vd  jwati  prapautrddy  apatyam  strivarjam  yuvd  sydt,  —  schliefst:  Taidvalih 
pitd  Taulvaldyanah  putrah. 

6,  2  bis  8^  beg.:  arham^),  rdgddye  rakto,  rajyate  yena  kusumbhddind  tad- 
arthot  tritiydmtäd  raktam  ity-arthe  yathdvihitam pratyayah  sydt,  kausambham  vdsah,  mdm- 
jishtham;  —  Idkshd-rocandd  ikan,  dbhydm  tdmtdbhydm  raktam  ity  arthe  ikan  sydt, 
/äkshikam,  raiicanikam,  —  schliefst:  cdkshusham  rüpam,  d^vo  rathah. 

6,  3  bis  12'',  beg.:  arham'^),  geshe,  apatyädibhyo  'nyasmin prdgjitiye  'rthe  ito  'nu- 
kransyamdnam  veditavyam;  —  nadydder  eyan,  ebhyah  prdgjittye  geshe  'rthe  eyan  sydt, 
nddeyah,  vdneyah,  geshe  ity  eva,  samvhe  nddikam;  —  rdshtrdd  iyah  .  .  .  .,  —  schliefst: 
girer  lyo  \strdjtve,  girir  ya  äbhijano  nivdsas  tadarthdt  syamtdt  shashthyiirthe  'slrä- 
jtve  iyah  sydt,  hridgoltyah. 

6,  4  bis  16"',  beg.:  arharn^),  ikan,  d  pdddmtdd  yad  anukransyate  tatrd  'yam 
(tatre  'kan?)  adhikniojneyah;  —  tenajitajayaddivyatkhanatsu,  tene  'ti  td(;m)tdd  eshv 
artheshv  ikan  sydt,  dkshikam,  dkshikah,  dirikah  (dbhri");  —  samsskrite,  tdtntdt  sam- 
sskrite  ikan  sydt,  dddhikam,  vaidyikd;  —  ku/asthäkäjjdrntydd  an,  kulatthdt  ki\pdmtydc 
ca  tena  samsskrite '11  sydt,  kanlattham,  taittidlkarn,  — •  schliefst:  Qdllnakauptndrtvi- 


^)  vorher  das  Jaina- Diagramm.  ^^  dentales  n  (Ligatur:  yijci);  ol)  putrani 

28* 


220  Die  wissonsohaftliche  Literatur;    2.  S|irauh\viss.;    1.  Grammatik.    K.  Ilaima. 

jinam,  ete  tarn  arhatt  'ty-arthe  tnansdntä^)  nipdtydh,  ^dlino  'dhrishtah,  kaupinam pdpa- 
kminddi,  drtvijtno  yajamdna  ritvig  vd. 

7,  1  bis  21",  beg. :  arham,  y((h,  yad  ita  ürdhvam  anukrarmshydmas  tatra  lydd 
arvdg  ya  ity  adhikritam  jneyam;  —  vahati  rathayugaprdsamgdt,  tarn  iti  vartate, 
ehhyo  dvifiydjitehhyo  vahaty-arthe  yah  srjdf,  dvirathyah,  yngyah^  prdsarngo  vatsadamana- 
skamdhakdshtharn,  jjrdsarngyah ,  —  schliefst:  sdkshdd  drashtd,  sdkshkto  drashte  'ty 
asminn  arthe  in  syät^  ndmni,  sdksht. 

7,  2  bis  2.')'',  beg.:  arfui'n^  tad  asyd  'sty  asminn  iti  matuh,  tad  iti syantdd 
asye  'ti  shashthyarthe  asminn  iti  dyarthe  vd  matuh  sydsyat,  cet  syamtarn  astt  'ti,  gomdn, 
vrikshavdn  girih;  astt  'ti  kirn'?  gdvo  ^syd  ''sari,  itah  präyo  hhümddau  matvddayah-.  — 
dyd(,  rvpdpra^astähatdd  ity  dyavidher  vakshyamdriaprakritibhyo  matuh  sydt:  — 
schliefst:  sasnau  pragaste,  pragastarthar^mridah  sasnau  vd  sydtdrn,  mritsd,  mritsnä. 

7,  3  bis  29°,  beg.:  arhaiä,  prakrite  mayat,  prdcuryeria  prddhänyena  vd  kritarn 
prakritam ,  tadarthät  svärthe  mayat  sydt,  annamayarn,  püjdmayani;  —  asmin,  pra- 
kritdrthdd  asminn  iti  iiishaye  mayat  sydt,  apvpamayarn  parva  .  .,  —  schliefst:  sru- 
bhrvddibhyah,  ebhyah  kac  na^)  sydt,  subhnih,  varorüh. 

7,  4  bis  33°,  beg.:  arha^,  vriddhih  svareshv  dder  filiti  (lies:  nriiti)  tad- 
dhite  I  niti  riiti  ca  taddhite  pare  prakrite  svardridni  madhye  ddyasvarasya  vriddhih  sydt, 
Ddkshih,  Bhdrgravah;  taddhita  iti  kirn'?  ciktrshakah ;  —  kekaya-mittrayu-prala- 
yasya  ydder  riy  (l)  ca,  eshdin  nliti  (fmitil)  taddhite  svareshv  ddeh  svarasya  vriddhir 
yddeg  cd  'rigasye  'ry  (!)  sydt,  Kaikeyah,  Maitreyikayd  fldghate,  prdleyarn  .  .  .,  —  schliefst: 
tishtatu  dadhy  afdna  tvarn  fdkena,  evam  samdsa[_ndrnadhdfu  am  Rande]krittaddhiteshu 
vdkye  vyapekshdvrittdv  ekdrthibhdvah ,  Qesheshu  piinar  vyapekshai  'va  sdmarthyani  \\  ity 
dcdryagri  Hernacanulraviracitäydrn  Siddha-Hemacarndrdbhidlidnasvopajnagabddnngdsana- 
laghuvrittau  .  . 

1658.     Ms.  or.  fol.   1141  (S). 

laghuvritti,  8,  1—4;  —  s.  Aufrecht  Catal.  179"— 18U'';  —  herausgegeben 
von  MahdbalaKrishria,  Bombay  samvat  1929,  und  von  R.  Pischel  in  2  voll.,  Halle 
1877  (mit  Index).  1880  (Uebers.  und  Commentar). 

52  foll.  (l3  Z.,  ä  54-60  akshi);  mit  vielen  Randglossen;  gut;  —  95  (!)  varshe  dshd- 
dha  ga  di  2  ma  o  Medhdkena  likhitarti,  grarnthdgrarn  2185  || 

8,  1  (ßio  sütra')  12*',  beg.:  arhatn^),  atha  prdkritam,  athagabda  dnarntar- 
ydrtho.  —  2  (213)  21*',  beg.:  arharn^),  sarnyuktasya,  adhikdro  'yarn  ...  —  3  (132)  32", 
beg.:  arham,  vipsydt  sydder  vtpsye  svare  mo  vd,  vipsydrthdt  paddt  .  .  —  4  (44;)  52'', 
beg.:  arham^),  idito  vd,  sittre  ye  .  .  .,  —  die  siitra  sind  von  zweiter  Hand  gezählt. 


')   nsä  (?)  sieht  aus   wie   initiales  ri  nebst  dem   langen  rf- Strich   dahinter. 
^)  cnu  Ligatur.  •^)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


Siddha-Hemacandra,  laghuvritti  6,  4  —  8,  4.  221 

Nach  pdda  1:  yad  dur  mamdalakumdaltkritadhaniirdamdena  Siddhddhtpa% 
krttam  (krdmtam  T)  cairi(imiri  T)kuldhm/d  (°(  tvayd  von  zweiter  Hand)  kila  dalatkum- 
dämdätam  ya^ah  \  bhrdmh-'d  (bhrätri  T)  trtni  jagamti  khedavivagam  (an  Mdlavtnäm  ^) 
vyadhdd  dpäjidau(ndo  T)  stanamarndale  ca  dhavale  gandasthale  \Htstkitim  \\  1  |i  Kali- 
kälasarvajndya  prabhup'iHeniacamdrasiiraye  namah :  —  nach  pdda  2:  dvishatpnrd- 
hldda(o(]er:  pnrakshoda?,  so  T)vinodahetor  bhavdd  avä.masya'*')  hhavadbhujasya  \  ayam 
vifesho  hhuimnaikainral,  param  nayatkdmam  apäkarotiW  mamgahm  rnahäp-ih,  ptbham 
bhavatu,  Kalikdlasarvajndya,  —  na.ch  p)äda  3:  iirddhvam  svarginiketanäd  api  tale  pätdla- 
mvldd  api  timtkirfir  bhramati  kshiftgvai'amanel  pdre payodher  api  \  tenä  'sydh  pramadd 
svabhdrastilabhair  uccävacaif  cäpalais  te  vdcamyamavrittayo  'pi  munayo  maunavratam 
tydjitäh  ||  1  || 

1659.     Ms.  or.  fol.  900"  (T). 

Wie  eben. 

70  foll.  (l4  Z.,  ä  38  aksh.y,  ohne  Datum;  modern;  ohne  Zählung  der  siit7'a. 
8,  1  bis  16",  2  28%  3  42",  4  70*';  —  dieselben  drei  Verse  wie  in  S  nach 
pdda  1—3,  hier  aber  stehen  hinter  jjdda  4  auch  noch  folgende  4  Verse  (s.  Pischel, 
Vorwort  zu  vol.  I,  p.  v):  dstd  vi^äm  patir  amudracahihsarmidra-mudrärikitakshiti- 
bharakshaniabähudandah  \  Qrt  Mnlaräja  iti  durddharavairikimbhi-kantMravah  pici- 
Culukyakuldvatansah  ||  1  ||  tasyd  'nvaye  samajani  prabalapratdpa-tigmadyutih  kskiti- 
patir  Jayasinhadevah  \  yena  svava(n)^asavitary  apararn  sudhdn^au^  ^rtSiddhardja 
iti  ndma  nijam  vyalekhiWiW  samyag  nishevya  catiirag.  cattharo  (lca(uro)'py  updyon, 
jitvo  'pabhujya  ca  bhuvam  caturashka(ljdhi!)  kdncim  \  vidyäcahishtayavinitamatir-  jitdtmä, 
kdsht(li)dm  avdpa  puritskdrthacatushtaye  yah  \\  3  ||  tend  'tivistritadKrägamaviprakmia-, 
^abdänufdsanasamnhakadarthitena  |  abhyarthito  niravamam  vidhivad  vyadhatta, 
Qabddnugdsanam  idain  muni-Hemacamdrah\\  gramtha  2800  || 

1660.     Ms.  or.  fol.  900*. 

Ein  Anfangsblatt  zur  laghuvritti  8,  1,  reicht  bis  sdimayam  pada  in  1,  5; 
15  Zeilen,  ä  42  aksh. 

Die  laghuvritti  ist  resp.  ringsum  eingefafst^)  von  einem  dazu  gehörigen  Super- 
commentar,  der  sich  rüpasiddhi  nennt;  beginnt:  p'i-')siddhaHemavdnmayagatd- 
shtamddhydya  rupasiddhim  aliam  \  arham iti paramadevam,  paramesht(Ji)ipiin^am 
prakataydmi  \\  1  ||  omkdrac  cd  'tha^abdag.  ce  'ti,  dtivvacayane  bahnvaenam  cai/tthwib/iattdi 
bhatta'i  chattht  |  jaha  hatthd  taha  pdyd,  namo  ttku  devddhidetmnam  \\  1  ||  bhave  'n  dgate 
'n   iha    ca  yathd  samskrite    lakshane    dhdtupratyayddisiddhdyäm  prakritau  pagcäd  vi- 


1)  he  am  Räude.  2)  Mdlavastrtndni  darüber.  3)  dakshinasya  darülier. 

*)  je  drei  Zeilen  darüber  und  darunter  zu  60  aksh.^  und  ;;0,  resp.  ."4  Zeilen  reL'hts  und 
links  zu  je  10  aksh.  ^)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


2"22  Die  wissenschaftliche   Literatur;    2.  Sprachwiss.;    I.   Grammatik.    K.   Haiiia. 

bhaktyädmdhis  tathd  präkritalakshane  'pi  'ti,  tathä  prdkritalakshane  'pi  siddhdmtapra- 
kritim  ddhdya  tad-anamtaram  vibha ktyddiprakriyd  karttavyä,  nnydthd  rnpasiddhir 
na  kramasQimgabhamjät  defyasya,  ynthd:  jhaüaripaüre  gdme,  iüaPidimdäna  sammae 
saddo,  taha  samcijjae  cicct  suhena  jaha  vola\e  (!)  tiimgi  \\  1  ||  iti  kitavasya  hhdvah  karma 
vä,  yuväder  an  kaitava  iti prakriter  aita  et  iüprdpte'pi,  aid  api  pi'dkrite  keshdmcin 
mate  dri^yate,  ato  ma  (!)  bhavati,  ajdpracure,  vydghra,  ^rüyate,  agnih,  nigammyate, 
rätrih,  tathd  saumdaryagabda  ot^  iti  sydt .  .  .  . 

1661.    Ms.  Ol-,  fol.  1146. 

Eine  dhnndhikd^)  zur  laghuvritti  {frt Haimalaghvvydkaranasya  dumdhikd  am 
Schlufs)  1,   1  bis  2,  2  (mit  speciellem  Anschlufs  an  die  avacün  in  1645). 

48  Ibll.  (17-20  Z.,  ä  56-79  aksh.);  ohne  Datum. 
1,  1  (42)  5";  beg.:  dhydtvd")  g.risdraddm  devim  dtmanah  smritihetave  \  grtmadvydkara- 
nasye  'yam  likhyate  dhumdhikd  mayd  \\  1  1|  pranamya,  paramdtman,  ^reyas, 
fabddnu^dsanaQn),  dcdt-yaHemacamdra,  smritvd  kimcit,  prakd^yate;  asya  flokasya 
uktaprakdrmd  'shtau  paddni,  ukto  'yam  padavibhdgah ,  iddntm  vihhaktinirdefah  kriyate, 
tad  yathd:  namam  prahvatiie  narri,  pdthe  dhdtvdder  no  nah,  nam,  dhdtoh  püjdrtha  .  .  — 
schliefst:  samkhydsamdhdre  ca  dvigusamdsah,  42,  ity  dcdrya^riHemacamdrdnusmritd- 
ydm  (^abddnu^dsanal aghrivr ittidhnmdhik dydm  pr.  'dhy.  pr.  p.  —  2  9",  beg.:  samd- 
namdna,  samdnam  sadn^am  mänam  parinumam  yeshdm  te  samdndh,  samdnasya  dharmd- 
dishu  .  .  —  3  (es)  lö*":  arham,  tri,  traydnäm  piiranas  tritiyah,  tres  trica,  tiya  pra,  fric 
ddefa,  tasjja  61  tddasyor  ina  syati  's,  sya,  pamcdndm  püranah  pamcamah  .  .  —  4  (93)  22": 
arham,  af  tn  p«  11  syddi  71,  dir  dau''),jai  bhydm  ya,  jas  ca  .  .  —  2,  1  (iis)  SS'":  tricatur,  1 
tisri  catasri  2,  siddi  3,  traya^  ca  cati'drac  ca,  tricatur  ei,  das,  tisd  ca  .  .  .  —  2,  2  (122)  48'': 
kriydhetii  1  kdraka  2,  dakrimg  karane,  kri,  kriyata  iti  kriyd,  krigah  ^ac  vd,  Qac  pra, 
akdh  ^iti,  kya  pra,  ya,  rih  fakydfirye,  ri,  ri,  dt,  dba,  samdndndm,  dirghah,  himt  gativriddh- 
yoh,  hi,  hinoti  gamayati  kriyd  kdrakasam^lishtam  jijndsitam  arthavifesham  iti  hetiih  .  . 

1662 67.     Ms.  or.  toll.  1144  —  45.  1150  —  53. 

Die  avacüri  zur  laghvvritti  von  Hern.  1,  1  —  2,  2;  sechsmal;  im  Wesentlichen 
identisch  mit  der  in  F  (1645)  vorliegenden,  doch  mit  allerhand  Differenzen  im 
Einzelnen.  Und  so  herrscht  auch  im  Verlauf  bei  den  übrigen  Mss.  der  avacüri  viel 
Latitude,  die  eine  Handschrift  führt  mehr  Dies,  die  andere  mehr  Jenes  aus;  der 
Grundzug  aber  ist,  wo  nichts  Besonderes  bemerkt  wird,  identisch.  Und  zwar  wiegt 
hierbei  durchweg  die  Bezeichnung  als  avacüri,  "rikd,  lücht  "cürni  (j>o  jedoch  bei 
4,  3  in  1672),  vor. 

1)  »Untersuchung«,  cf.  gujr.  dhumdhacum,  dhumjavum  suchen,  untersuchen,  to  make 
inquiry  about.  2)  vorher  das  Jaina- Diagramm.  =^)  hier  stehen  die  beiden  Zeichen 

für  (/  neben  einander;  ist  resp.  auch   hier  nir  zu  lesen? 


Siddha-Heniacandra;  dhiiiujhikä  y.u  laghuv.  1,  1 — 2,  2;  avacüri  zu  laghiiv.  1,  1  —  3,  2.       223 

1()()2  (1144).  20  foll.  (17  Z.,  ä  70  aksh.);  ohne  Datum.  —  1,  1  i\  2  5\  3  8^ 
4  11",  —  2.   1    lö",  2  20". 

Kifili  (1145).  20  Ibll.  (20  Z.,  ä  65  aksh.);  ohne  Datum.  —  1,  1  3\  2  ö"  (%A«- 
vrittyavacnrikdydm  catushkuprakarane  dvit.  p.\  3  7",  4  11°  (catushkävacurikäydm 
caturthah  pddah),  —  2,  1  16",  2  20*'  ^rivydkaranalaghuvrüy av acürikäyäm  catushka- 
prakarane  dv.  'dhy.  dv.  p. 

16()4  (1150).  Am  Schluis  bez.  als  shatpaddvacürih^  resp.  grt  Hemacatushka- 
shatpaddvadtrih.  —  26  foll.,  von  denen  aber  5  — 10  fehlen  (20-22  Z.,  ä  6o-64  «A'sA.j- 
ohneDatum,  aber:  p?'t  |  iiuiniDhanaräja  IkhitamDa^apuranagaramadhye. —  1,  1  3'' 
(fol.  4  bricht  in  2,  33  ab,  fol.  11   beginnt  in  4,  7o),  4   12',  —  2,   1    18",  2  26". 

1665  (1151).  31  foll.  (18-20  Z.,  ä  60-62  aksh.);  ohne  Datum;  —  fol.  22  mit 
1,  4,  102-117  fehlt.  —  1,   1   3\  2  b\  3  9',  4   13°,  —  2,   1    23",  2  31°. 

1666  (1152).  24  foll.  (22-24  Z.,  a  li-i^  aksh);  ohne  Datum.  —  1,  1  3°,  2  5°, 
3  7",  4  ir\  —  2,  1   18°,  2  24". 

1667  (1153).  19  foll.  (24-26  Z.,  ä  64-84  aksh);  ohne  Datum.  —  1,  1  2",  2  4°, 
3  ü",  4  9°,  —  2,  1   14",  2  19". 

1668.     Ms.  or.  fol.  1142. 
Wie  eben,  aber  nur  1,  1  —  4. 
17  füll.  (l9  Z.,  ä  70  aksh.);  ohne  Datum;  Blatt  3  (mit  1,  18-32)  fehlt. 

1,  1  4",  2  7",  3   12°,  4  17". 

1669.     Ms.  or.  fol.  1156. 
Die  avacüri  zu  2,  3—3,  2  der  laghwritti  (cf.  aber  Schlufs  von  3,   1). 
33  füll.  (l9  Z.,  ä  60-68  aksh.);  ohne  Datum. 

2,  3  (105)  5°,  beg. :  orAflö'),  naina^  ca  pura^  ca  na o parastao &i  ka^  ca  kha^  ca 
paf  ca  pha^  ca  kapham,  too7i  anamo  namah,  karanam  pürvam  naopräk  cdosdkshdd 
ädig  cyarthe  gatisamjnd,  alra  mamah  Qabddmtaram  na  tv  avyayam,  21  anato°,  primk pdhüia 
piparttt  'ti,  didyud  dadriokvip).,  dirghah,  oshtyd  o  23  ||  1  ||  tiraskaranam  .  .,  —  schliefst: 
pdram  dpataii  pdrdpatah,  lihddihhyo  'c  ||  io5  || ,  ity  dcdrya  o  dvittyasyd  'dhydya(sya)  tiiti- 
yahpdddvacürih.,  —  4  (113)  10°  beg.:  arham),  stri  ii  n  ca  ric  ca  51,  na.  svasrddir 
asva  51  püjito  räjä  'tirdjä  strt  ced  atiräjm  püjä  sv  ater  iti,  samäsdmtapratishedhah,  rdjd- 
nain  atikrdmte  'ty  api  knie  saviäsdmtavidher  anityatvam  iti  Kdfikd,  ano  'sya  pam- 
can  ...,  —  schliefst:  piie  \ki  devatä,  pitridevatd  2  yai  idarn  pitridaivatyain  karma 
devatäbhdt  tadarthe  yah  \\  113  ||,  ity  d  o  dvit.  \lhy.  caturthahpäddvaciirih. 

3,  1  (163)  25",  beg.:  ai'ham),  dadhdti  kriydbhidhduavyaktim  krifi  kampamionun 
61  püjdlakshano  'rtho  yayos  tau  pt'ijdrthau  snif  cd  'tip  ca  svati  püjärthau  ca  tau  svati 


1)  vorher  das  Jaina-Diagramm. 


224  Die  wisscns(!haf'tli('ho   Literalur;    2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.    K.   llaima. 

ca  piijärthasvatt,  evam  .  .,  —  schliefst:  yadd  dvir  de^e  'ti  väkyam  tadä  prathamoktam 
ity  anenai  V«  siddham,  yadd  tii  da^akritvo  dvau  tadd  phalam  \\  ca  ||  iti  o  iiavamapädd- 
vacüri  7iydsa(yydsa  sec.  m.')in'ihadvritti^)prayognyuktd  samäptäh.  —  2  (ise)  SS": 
arham^),  a&a  samähdradvamdvdt  shashtQ})t  na  cd 'nymmyasya  svarddy  adamtatvdd  a/pasva- 
ratrdc  ca  paraspardt  pürvaprayoga  d^amkya  \\  pürvam  tasye  ^ taretara^ahdena  dramdve 
paraspara^ahdasyai  'vd  Ipasvaratvdt,  dma  ii  dtrghadyd  o  na  pumdn  apumdn  7i  blinkte 
parasparah  karttd,  —  schliefst:  ||  53  (!)  ||  vd  ii  'vaf  cd  'pif  ca  gi  tanig  ca  krtf  ca 
tatn-kri  dhdg  ca  naha  ca  tat  tam-kri  ca  dhdg  nah  va  o  72  «'«p  ca  pig  ca  12  ava- 
tanyate  vyavdbhydin  tano o sapra o avakrtyate,  sma,  dhdgaoh  hi,  apinahyate  sma  sa  hdhoo 
a  o  gca  o  prishodarddih  prapamca  eshah,  tena  prayogo  'nuxaraniyak ,  catushkdva- 
cürik  samdptah. 

1670.  Ms.  or.  fol.  1155. 
Dieselbe  avacüri,  ganz  wie  eben,  zu  2,  3  bis  3,  2. 

29  füll.  (21-22  Z.,  ä  60-62  aksh.);  ohne  Datum. 

2,  3  4°,  4  8°,  —  B,  1  21'  (^'vrihaivrittiprayoga"),  2  29\ 

1671.  Ms.  or.  fol.   1154. 

Eine  andere  avacüri  zur  htghnvritti  2,  3  bis  3,  2;  im  Wesentlichen  überein- 
stimmend mit,  aber  ausfühi-licher  als  16(J9  mid  1()70. 

23  foU.  (21  Z.,  ä  Ti-ib  aksh.);  ohne  Datum. 
2,  3  l)is  5",  beg. :  arham^'),  namas,  puras,  namdg  ca  purdg  ca  tasya,  61  gati,  lei 
kag  ca  khaf  ca  pap  ca  phag  ca  tat  tasmin,  ii  ra  61  sta  u,  dukiimg  karane,  namaskarana- 
pürvam,  7iamaskntya,prdkkdlekfvd,  —  schliefst:  pdram  dpatati  pärdpatah,  lihddibhyah 
ac,  pra  o  paM  pathe  gataii,  anena  paiHi  io5,  dvittyasyddhydyasya  trittyapdddva- 
cnrih.  —  4  9*'  beg.:  stn,  71  stridätah  das,  striyd  iy,  na  ca  ric  ca  nrita  tasmdt,  51  sva- 
sd  ddir  yasyd'sau  svas7-ddi,  na  svcwddi  asvasrddi  tasmdt,  51  dt  11  dirghaordjan,  anena 
dt,  ano  'sya  alopa,  tavargrasya  nah,  janayoge  jna,  atipnjito  rujd  atirdjd,  stri  ce(  afi- 
rdjni  .  .  .,  —  schliefst:  tarati  dkdre  iti  tdrakd,  na  ka  tncau  vriddhih,  dr;^  varna  na- 
varna  .  .  .  maotakapraoyajasrija  sha,  tavargrasya  ta,  anena  nipätyamte,  tamtimdm  idam 
tamtaimm  112,  laghuvrittyavacürikdydrn  ashtamah  pddah,  dvitiyo  'dhydyah. 

3,  1  bis  17",  beg.:  dhdtuh ,  61  püjd  'rtho  yayoh  tau  piijdrthan  suq  ca  V/p  ca 
svatt  piijdrthau  ca  tan  svatt  ca,  pnjdrthasvatt;  gataspartho  (^syd  'rtho!)  yayoh  tau  ga- 
tdrthan,  adhig  ca  parig  ca  adhipari,  gatdrthau  ca  tau  adhipari  ca  gaopari;  atikramo 
urtho  yasya  sa  atikramdrthah  .  .  .,  —  schliefst:  yadd  ekena  adhikd  daga,  ekddaga,  ina- 
yvrtvyahsake'ty-ddayah,  ity  anena  sanidse  sati piirvavat  siddhih,  ya  eva  alpah  sapürvah  161, 
tritiyasyddhydyasya  prathamapdddvacürih.  —  2  23"  heg.: parasparasya(^g  cd')  anyonr- 
yag  ca  itaretarag  ca  6i  dni,  u  sir  d^ir  yasyd  'sau  syddih,  tasya  6i  vd,  n  na  pumdyi  apumdn. 


')  s.  1685  unten  p.  242,  wozu  aber  hier  nur  wenig  Bezug.     2)  vorlier  das  Jaina-Diagr. 


Siddha-Hemacandra;  avacuri  zu  lagluivritti  2,  3  —  4,  4.  225 

tasmin  7i,  apunsi  7i,  parasparäni  ityddi  o  parasparädayah  trayo  'pi  svabhävata  ekatva- 
vacanä  aprmstfarriftayah  .  .  .,  —  schliefst;  vd,  nahim  ca  bamdhane,  pdthe  dhdo^  naha, 
apinahyate  sma  ttpinaddham  ii  pinaddham,  ii  baddfutm  ity  arthah,  nahähor  dhatau,  iti 
hasya  dhah,  adhaf  caturthdt  tathor  ddhardhah  (!),  dhutas  tntiyah  dhasya  da,  anena  api- 
sthäne  pi  rd  i53,  tiittyasyu  'dhyäyasya  dmttyapdddvacürih  \\ 

1672.     Ms.  or.  fol.   1158. 

Die  aracuri  zur  laghuvritd' ,  3,  3  bis  4,  4,  34,  speciell  bezeichnet  als: 
äkhydtdvacüri  pdda   1  lg. 

25  foU.  (21  Z.,  a  70  aksh.);  bricht  ab  mitten  im  Texte. 
1  (3,  3)  r/',  beg.:  arham^),  vridMd  vriddhmi  vridh,  varddkishishta  iti  d^äsyamänä 
vriddkih,  titkntau  nämni  ti,  adhuQ  caturthdt  tathor  ddhvah  ti  dki,  dhutas  trittyah  dh 
du  df  ca  draq,  ca  aic  ca  auc  ca  draidaut  u  dirghaclyä  o  mrijank  Quddhau  mrij, 
vaotiv  .  .,  —  schliefst:  janaici prddurbhdve  jdyate punyam  jdyamänam  guruh  praoniy, 
Kti  vriddhih  u,  kage  ca  nüohrasvah  tiv  cav  \\  8  \\  iti  dkhydte  prathamapdddvacürih 
samdptd. 

2  (3,  4)  Kl'',  beg.:  gnpau^  ca  dhüpa^  cii  vichig  ca  panig  ca  panic  ca  ta  o  öi 
äya  11  gupau  rakshane  gup  ta  pam  dhüpa  sarntdjje  dhüp,  vichat^  gatau  vich,  pana  oya^ 
va  o pan,  pani  stutau  pan  .  .,  —  schliefst:  kimtu  sädhii  asic  chinatti  tiv,  rudha  svardt  (pio 
na  hik  ca,  nakdrägama,  aghoshe  d  t  \\  94  ||    ity  dkhydte  dmttyapdddvacürih. 

3  (4,  1)  1:')'',  beg.:  dvau  vdräv  asya  dvih  dvitricaturbhyah  sac  sa  o  kriyd 
vioarn,  avyayasya  am  lopah,  d/idtu  u  paroicslut  ca  dag  ca  parokshddam  too7i  prdk  ii 
tu  11  svara  i\  svarasya  vidliih  svaravidhis  ta  o  ni  pac  paroonai\  anena  dvih  vyamjana 
.  .,  —  schliefst:  nyag  rohatt  'ti  nyagrodimh,  Hhddibhyah  ac  anena  nipdtah  ||2I  ||  iti 
dkhydte  tritiyapddd  rac  ii  r  ih. 

4  (4,  2)  2(1^  beg.:  d(  ii  samdhdv  aksliardni  saind/iya/cshardni  tatsam  o  ei, 
vyeg  sam  o  vye  dt  samovyä  glai  harshakshaye  anena  gld,  su^hthu  gldyatt  'ti  sugluh  .  .,  — 
schliefst:  pac  ydm  yus  gav,  anena  iyam  iyus,  avarnasyeo\\  21  ||  dkhydtdvacicrau 
caturthah  pddah. 

5  (4,  3)  24'',  beg.:  ndmin  ei  guna  ii  ^  ca  d(j!)  ca  kjit  (dal.  sec.  m.)  tjau'-)  2 
itaa  anuhamdhau  yasya  sa  kjit  na,  kjit  akjit,  tasmin  71,  cimgt  cayane  ci  svastanitd, 
anena  gumih  e,  yuk  .  .  .,  —  schliefst:  anenai  'va  ekasmin  so  mtah,  dvittye  tu  as  kshtram 
ichati  kyan,  kyani  ih  \\  115  ||  ity  dkhydtävacürnau  pamcamapddasyä  'vacürnih. 

6  (4,  4)  beg.:  astig  ca  brüg  ca  astibruvau  tayoh  62  samyogdt  uv,  bhüg  ca 
vac  ca  bhtwacau  12,  na  git  agit,  taoii,  asalc  bhave  as  .  .  .,  —  schliefst  in  34:  sütratvdt 
lopah,  te  lu-sd  (lug  vd)  padalopah,  va  11  vngt  varane  vri,  vringa  sambhaktaii  vd  vri 
jyra  ad,  svaotd,  ddyaoit,  anena  dtrghah  gunah. 


*)  vorher  das  Jaina-Diagr.      '^)  kjau!  die  /.-C'iirve  rechts  v.  d.  senkrechten  Strich  fehlt. 

HANDSCHRIFTEN    D.    K.    BIBL.      V.  29 


226  Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.    K.   Haima. 

1673.     Ms.  or.  fol.  1159. 

Dieselbe  avacuri  wie  1672  zu  demselben  Abschnitt,  B,  3  —  4.  4  (vollständig), 
aber  mit  allerhand  Differenzen  im  Einzelnen. 

26  foU.  (23  Z.,  ä  78-80  aksh.);  pam"  Satyavi^dlagani  krite  vyd"  sevdkena 
liiähitd,  sam  lälG  varshe. 

8,  3.  4",  beg. :  vridhüd^)  wie  eben  bis  ndmui,  ti^  pra  o  udha^  caota,  dha, 
trittycus  tri  dha,  da,  n,  «p  ca  dj^  ca  aic  ca  aiic  ca  .  .  .,  —  schliefst:  janaica,  prd- 
durbhdvejan,  jdyate punyam,  tataQf)  punyam  jdyaindiia.im)  prayumkte,  prayoktn  ntg,  nniti 
iipdmtyavnddhih,  ghatädeh  hrasvah,  va,  tiv,  kartta  paw,  pnnya  -n  \\  108  ||  ekada^amah- 
pdddvacürih. 

3,  4-).  8*",  beg.:  arham^),  gupau^  ca  ....  pkni pani,  tasmdt  5i  dya  ii  yupau  . . . 
puni  vyavahdrastutyoh  pan,  pani  stiitau  pun  .  .,  —  schliefst:  kimtu  ckinutti  asih  sva- 
yam  eva,  va,  tiv,  rudhdm  svaopia  pra  na,  aghoshe  praodt^  ||  92  ||  trittyasyddhydyasya 
tr  i  l  ly  (I  -)pdddvaciirik . 

4,  1.  i:i",  beg.;  arharn^),  dvir  dhdtno,  doau  vdrdv  asye'ti  dvih,  dvitricaturah  saxi, 
sa  ca  prasa  21  avyayasya  am  lopah,  dhaln  u  parokshd  ca  da^  ca  parokshdda(^tn)  tasmin  71 
pai'okshdde,  prdk  11  /u  11  avyayasya  silopah,  svara  71  svarasya  vidhih  svaravidhih 
tasmdt  51  pac,  pa  nav,  kamiid  kdmtaii  kam  .  .  .,  —  schliefst:  nig  yi\  nig  rohatt  'ti,  lihd- 
dibhyah ,  ac  pra  anyena,  nyagrodhanipätah  11  ||  12(1  ||  caturthasyd  'dhydyasya  pratha- 
Dudi  pddah. 

4,  2.  IT",  beg.:  wY')  11  dtrgha.  dyd  silopah,  samdhi  akshara,  samdhdv  aksha- 
ram  samdhyaksharam  tasya  ni  61  tyemg  samvuvarane  vye,  anena,  vyd,  svand,  dhyaim 
cimtdydm  dhyai  samapü  o  anena  dhyd,  asvastamtd  glai  harshakshaye  glai  suyüo  anena 
gld  sushthu  gldyatt  'ti .  .,  —  schliefst :  pac,  saptami  yäm,  yus,  kartta  fav,  avarnnasye 
'vaoe  II  123  ||    caturthasyd  'dhydyasya  dvitiyapdddvacürih. 

4,  3.  21'',  beg.:  ndmin'^)  61  gnna  11  k  ca  (l^j)  ca  tjau(kj")  ^'dv(kj")  it  anubamdho 
yasyd'sau  tjii{kj°),  najitQ)  ajitQ),  na  nat,  na,  a,  tasmimi  ci,  cinotfti,  na  ka  ti'icautnca 
pra  II  ridugana  o  sidd,  agha,  svastamtd,  anena,  e,  yuk  micrane  yu  .  .;  pus  ca  puf  ca 
puspu,  tasmin,  —  schliefst:  kshtram  ichati,  am  ävyaya,  (  kyan  ca  kyani  ikdrah,  vartta- 
mdnd  tiv,  karttary  anadhhyah  ^av,  <^av  pra  a,  duddfmgk  ddne,  ddya  ddtum,  kriydydm 
kriydrthdydm  tuni  na  ka  ca  bhavishyamtt  tuni  pra  41  avyayasya  de  lopah  ||  115  ||  c.  dh.  t. 

4,  4.  26"''),  beg.:  arham^),  astig  .  .  .  hruvau,  tayoh  shashthi  62  samyogdt^  uv, 
bhÜQ  ca  voQ  ca  bhüvacau  12  pa  it  anubaindho  yasyä  'sau  fit  na  git  agit,  na  hat,  na, 
a,  tasvdn  71,  asak  bhave  as  .  .,  —  schliefst:  kartta  o  fav  ndmi  guno  guno  jiti,  guna, 
e,  edaito  ydy,  ay  \\  122  ||  caturthasyd  'dhydyasya  catnrthapdddvaciir ih. 


^)  vorher  das  Jaina- Diagramm.  ^)  3  irrig  im  Cod. 

•')  auf  23'',  Zeile  4.  5  die  dem  Schlufs  von   1672  entsprechenden   Worte. 


Siddha-Hemacandra;  avacüri  zu  laghuvritti  3,  3  —  5,  3.  227 

1674.  Ms.  or.  fol.  1160. 

Dieselbe  avacüri  zu  demselben  Abschnitt,  3,  3—4,  4,  und  zwar  näher  zu 
167B  als  zu  1672  stimmend,  aber  auch  vielfach  eigene  Wege  gehend. 

26  foll.  (23  Z.,  ä  72  aksh.);  ohne  Datum. 
B,  3.  5%  schliefst:  ghatädeh  hrasvah,  vaotiv,   ^ai\  pru  hru  srü  näm  acalanär- 
tham,  Qeshdnäm  akarmakärtham,  pränikartrikärtham  ca  vacanam,  nipätäg.  co  'pasargä^ 
CO,  dhätava^  ce  'tl  te  trayah  anekärthdh  smritäh  loke,  päthas  teshärn  mdarQanam  \\  108  || 
ekäda^amapäddvac^trih. 

3,  4.   9",  —  4,   1.    13',  —   2    17",  —  3   22^  —  4')  26". 

1675.  Ms.  or.  fol.  1161. 
dkhydtdvacürih,  zu  3,  3  —  4,  4,  wie  eben. 

33  foll.  (20  Z.,  k  57  aks/u);  samvat  1498  varshe  mdrga^ira  p?/  di  pamcami  g'mau 
lakshatäm  asti,  gubham  bhavohi  /eshakapäthakayoh,  yddriQam  pustakam  drishtam  tddri- 
fam  lakshitam  mayd  |  yadi  f.  ac.  im  mama  d.  na  dtyate  \\  von  zweiter  Hand  QnVi- 
malamuni  yogyd. 

3,   3.  5".    —  4   10',  —  4,    1.    15",  —  2   21",  —   3   27",   —  4')   33". 

1676.  Ms.  or.  fol.  1162. 
avacüri  zu  laghuvritti  5,  1  —  4. 

27  foll.  (20-21  Z.,  ä  53-63  aksh.);  ohne  Datum,  ohne  sütra-Zählüug  im  Innern 
der  päda  (bis  auf  einige  wenige  Fälle). 

5,  1  lO",  beg.:  arham''),  d  ii  avyayah  tiirno  51  tir  ddir  yasya  tyddih ,  na 
tyddir  atyddih  11,  karoti  ti  krit,  kvip,  hrasvasya  tato  mta,  aprayo  11  kritasütreshu 
caturthe  pdde  amtyariq)e  amtyamitram,  faka  dhrisha  nyd  (Jnd!)  rabha  labha  sahd  'rha  gld 
ghatd  'stisamarthdrthe  ca  tum,  ghanaghdtya,  hanam  kahim  .  .  .,  —  schliefst:  karoti sma, 
kritavän,  anena  ktavata  bhütdrthdd  dhdtaur  etausydtdm,  itilaghuvritsava(ttyavar)cüri- 
kdyäm  kriti  prathamah  pddah. 

5,  2  Iß",  beg.:  »ruf  ca  sada^  ca  vas  ca  p'usadavasah,  tebhyah  ^\, parokshd  11  ?'o  11 
upasnp'dva,  frut  craiiane  ^ru,  upapnrvah,  parokshd,  n,  c,  dvi(9')  dhdtu(h)  parokshdde  . ., 
—  schliefst:  kritiau  idik  stiitaii  Ute  iti  idah,  mlechide  hrasva^  ca  vd,  iti  apratyayah,  iti 
kriti  nritti-avacurikdy dm  dv.  p. 

5,  3  24",  beg.:  vriitid  varttah  vartsyatt  'ti  vartsyata,  gaträ  na  pa  ceshati  nu  (tuT)  sa 
sau,  ^atripratyao,  syapürva  laglwr  u  gunah  .  .,  —  schliefst:  ishat  andydsena  utfhiyate 


1)  auf  23%  Zeile  3  vou  unten  die  dem  Schlufs  von  1672  entsprechenden  Worte. 

2)  auf  29%  Zeile   11   die  dem  Schlul's  von  1672  entsprechenden   Worte. 
")  vorher  das  Jaina- Diagramm. 

29* 


228  Die  wissenschaftliche  Literatur;   2.  Sprach wiss.;   1.  Grammatik.   K.  Haima. 

ishad-utthänam  anena  anah  uda  sthitsthambhah  sah,  salopah,  iti  laghuvrittäva- 
(jtty-avä)cnrikäyum  kritas  tritUjah  pddah. 

5,  4  27*',  beg. :  asak  bhaoe,  as,  nstt  'ü  ^a(}anafäk,  ^atripra,  ata,  ^mistyor  luk, 
o/o,  samtpam  eva  sämtpyam,  hhesimjddihhyah  g/iyao,  ya  pro,  rriddhi,  svare  vriddhi . . ., 

—  schliefst:  ghatishu  ceshtäydm  ghai,  asoka  bhave  an,  vooHv,  fe  pac,  kryddih  pidpra, 
nä  ja  jnd  jcmü  'ty-ddon.  ja  n/dhdm  svardc  chro  hikkdhQ),  pamcamddhydyasya 
cat.  p. 

1677.     Ms.  or.  toi.   1163. 
Andere  dgl.  avacvri,  zu  5.  1  —4. 
13  foll.  (23-25  Z.,  k  5G-Ö7  oksh.);  ohne  Datum;  mit  sütra-Zähhmg. 

5,  1  5^,  beg.:  d  ticmo  'tyddih  kritah,  d,  si,  avyayosya,  tir  ddir  yosyd 
'sau  tyddi,  na  tyddi  atyddi,  st,  so  ruh,  kn  karoti  'ti  krit,  kvip,  hrasvasya  teh,  to  ^mt, 
si,  dtrghddyd,  aprayo,  ghana,  hanamk,  ha.nsdgotyoh  hau,  ghanena  hanyate  ghanoghdtya, 

—  schliefst:  karoti  sma,  anena  kta  pra  ktavat,  prii  \\  76  (176!)  ||  pamcamasyd- 
dhydya  pr.  p. 

5,  2  8',  beg.:  ^rusadavastyoh .  purokshd  ivo,  ((r>i)Q  ca  sada^  ca  rosa  c  (!),  sa, 
tehhyah,  p-iimt  gravane,  p'o,  \}\)</drirn\a  sdranaganyavasddanesku,  shah,  so,  sad,  vasan  ni- 
vdse,  vas,  upapü,  paro  ndi>,  a,  a,  din(r)  ddhdtu,  dvitvam  ...  —  schliefst:  /■/•/,  ulaka  stiitau 
tda,  koroti  ti,  i,  ddv,  anena,  i  nnpratyit  (von  i  ab  del.')  pro  ||  93  ||    pomc.  \lhy.  dv.  p. 

5,  3  ll'',  beg.:  vartsyoti  gamyddi,  vartsyahx  'ti.  vortsyot,  tasniin,  gamt 
ddir  yosyd  'soii  gamyddi,  si,  so  ruh,  ama  drama  hamma,  gam,  goimshyote  'ti,  anena,  in,  niyi, 

—  schliefst:  duhkhena  mrishyate,  shtdm  gati,  .  (i  aksh.  fehlt)  duhkhena  nchrtyate,  anena, 
uda  sthdstomhhonasya  s  top  ||  41  ||   pamc.  'dhy.  trit.  p. 

5,  4  13\  beg.:  satsämipye  sadvad  va,,  osok  bhave  os,  asti  'ti  ^atrdnafd, 
Qotnpra,  at^  snydstyor  luk,  oh,  somipäm.  ava  sdmtpyam,  bheshajddibhyah,  ghyan  pra,  a, 
vriddhisvare,  ovortia,  variia  .  .,  —  schliefst:  ghotishu  ceshtdydm  ghat,  asok  bhave,  as, 
tivo,  te,  fav,  ktyddeh,  sndpra,  nd  ja  jnd  Jone  'ty  ddou,  jd,  rudhdm  svordsna,  nu  \\  89  |) 
ity  äcärya  p-i  Hern ac am draviracitdydm  kritpddaciirih  samdptd. 

1678.     Ms.  or.  fol.    1167. 
avacüri  zur  loghuvritti  6,  1—7,  4. 
61  foll.  (l3  Z.,  ä  46  aksh.);  ohne  Datum,  modern;  mit  Zählung  der  sütra;  gut. 

6,  1(141)8*;  ar/iam^)  tasmai  lankikavaidikasamdorbhdya  hitos  taddhitah,  tad- 
dhitaprade^d  rito  ras  taddhite  ity  ddayah,  upogato  gaiir  yatra  sa  Upaguh,  goQ  cd  'mte 
hrasvah,  gu,  Upagor  apatyam  Aupagavah,  daso  'pattye  'n,  vriddhi  svareshv  ade,  asvayam- 
bhuvo  'c,  puti'asyd'narntoram  opotyoin pautrah,punarbhnputraduhitrinandmdur  anam- 


')  vorher  ilas  Jaina-Diagramm. 


Siddha-Heinacandra;  avacüri  zu  laghuvritti   5,   1  —  7,  3.  229 

tare  '«.  vriddhih  siHireo^)  pau  'varnevarnxisya  fopah,  —  schliefst:    Mumtharesluniasyä 
'patyam  vriddham  ata  //)  vriddhih,  Mdmthareshaner  apatyam  ynvä  yauinah  dynnan  prao 
aaena  tasya  luk\   Tnivalasyd' patyam  Tnhalelvddayah  nipdtanulrüpasiddhih  ||  41  ||  iti 
prathamapddd  vacü  rih. 

().  i  (i:!o)  h"*:  arham,  rdgd'^)o,  ti'itiyaikaiHicanam  te  'ti  tasmdt,  kfosumbhena 
raktam  kansAmbham  'tena  an  rnddhih,  airirne  oi;  Uio,  hlkshayd  raktam,  rocanayd 
raktam,  anena  akan  prao  vriddhih  i;  faka/ao,  fakalena  raktam,  kardameta  raktam, 
—  schliefst:  cakshashd  grihyate  f^hdkshnsham ,  acvdbhydn  iihyate  iti  dfvah,  aneim  an 
prao  vriddhih  39,  dvittyapdddvacürih. 

6,  3  (220)  24*':  pe')  o  1,  nadydo,  nadydtn  hhavo  nddeyah,  vane  bhavo  vdneyah, 
'nena  payan  praoddndm  samühah  kavacihastyacittdc  ce  'kan  ikan  vriddhih  2,  —  rdo, 
rdshtre  bhavah  ku^alah  jdto  vd,  —  schliefst:  vriddhih  19;  gireo,  Hridyolaparvata 
dbhijano  nivd.w   sya  'nenn  tyapraovriddhi  20;  iti  tdrttiyikapdddvacürih. 

6.  4  (188)  32":  arham,  ^o,  d pddaparisamdpter  ikan pratyayasyd  'dhikdro  jneyah  1; 
tenao,  akshair  jitam  dkshikam  akshair  jayah  akshair  dtvyati  abhrenaQ)o  khanati,  anena 
ikan  middhih  ■2:  samo,  dadhnd  samskritam  vidyayd  samskritam  vidyayd  'nena  ikan  prao 
vfiddhih  a:  kii/ao,  knlatthena  samskritam  timtidtkena  samskritam  tairnfidikam  taddhitd 
kakopdmtyapürandkhyd  iti  hrasvah,  'nena  'n  vriddhih  4;  —  schliefst:  kopam  arhati 
kaapfnam  pdpakarmddi  sakrodhatvdt,  ritvijam  arhati,  anena  tnafi  pratyayah  vriddhih  o , 
nipdtandt  ritpasiddhih,  yajamdno  ritvig  vd\\SS\\    iti  cdturthikapdddi'acürih. 

7.  1  (199)  39'';  arham'),  yao,  ito  yat  anHkathayishydmah  tatra  tyapratyaydd  arvdg 
yapratyayasyd'dhikdi'ah,  viceshoktim  vind  jndtavyah  1;  vahao,  vahatVti  vahan,  tasmin, 
rathac  ca  yui'i^  (^^'^)  ca  prdsamgag.  ca  tat  tasmdt  2;  dvau-i,  dvau  vahati  yugam  dhii- 
saram  vahati  prdsamgo  vatsadamanaskamdhakdsht(]i)arn  prdsamga^m)  vahati  anena 
yaprao,  avarneva  o  alopah  3;  —  schliefst:  sdo,  pagyati  'ti  dnshtd  sdkshdt^  saniyag 
dr'ishtd  sdkshi  anena,  in  pra  gho  'vyayasya,  dt  lopah,  sdkshika  ity  arthah  99 ;  iti  pamca- 
mapddd  v  a  c  ii  rih. 

7,  2  (173)45";  arham,  tadaogdvah  samty  asya  gomdii  vrikshdh  samtyatra  vnksha- 
vdn,  —  schliefst:  pra^astd  mrid  ■mridsd  miitsna,  sasnau  pra  o  svdrthe  asrnin  pdde  'dhi- 
kdradvayam  matvarthah  avyayddhikdrah,  'nye'pi  ca,  stokdh  73;  iti  shatpdddvacürih. 

7,  3  (182)  53'':  arham,  prao,  prdcuryena  annam prddhdnyena  annam  annamayam. 
evam  püjdntayam  1;  aopracurd  apiipd  pradhdnd  apnpd  asmin  parvani  mayat  praoo-,  — 
schliefst :  gobhanam.  sushthu  bkrnr  bhramanarn  yasydh  sd,  uto  'prdni  vd  pra  o  si  so  ru 
vare  varau  vd  ürii  yasydh  sd  varorüh,  uto  üd  prao  82;  iti  saptamapddasyd'vacürih. 


1)  das  Zeichen  für  o  ist  hier  von  gleicher  Grölse  mit  den  übrigen  akshara  und  sieht 
mehrfach  geradezu   wie  pa  aus;  s.  Indische  Studien  16,  2. 

2)  vom  Text  meist  nichts  weiter  als  dpr  Anfang  des  ersten   Wortes  der  sütra! 
^)  vorher  das  Jaiiia- Diagramm. 


230  Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.    K.  Haima. 

7,  4  (102)  til":  crham,  vriddhio,  varddlüshtshta  ity  ä^ctsyammid  vriddhih  nitkritau 
nämni  ktiprao  n  ca  n  ca  fianau  itau  anidHimdhaii  yasya  so,  tasinin,  Dakshasyd  patyom, 
ata  iü  Bhrigor  apatyam  rishy  an,  vriddhih,  —  schliefst:  Agnibhütd^y  aträ  "yacha  'ti 
ity-ädi  svadirghaüHisyk  sve  svare  hrasvasya  tu  bddhanärtham  vacanam,  kecid  ed-antof 
caturmä&am  plutam  ichamti,  Aihtaih:ikäyanah,  Au:ipayave2;  iü  ashtamapddävacürik. 

1679.     Ms.  or.  fol.  1148  (ß). 

Die  ersten  sechs  ^arf«  (1,  1  —  2.  2)  von  HmLS,  ausführlicher  rritti  zu 
seinem  fahddntifdsanam;  dieselbe  ist  entweder  eine  Ausarbeitung  der  laghuvntti,  oder 
umgekehrt  diese,  die  nur  die  Worterklärung  der  sütra  zum  Gegenstand  hat  und 
sich  hier  im  Wesentlichen  direct  wiederfindet,  ist  ein  Auszug  aus  ihr. 

58  foll.  (17  Z.,  k  56  aksh.);  ohne  Datum  und  ohne  Zählung  der  snh'a'), 
die  nur  durch  ||  cha  ||  je  von  einander  getrennt  sind:  —  gut:  zahlreiche  Randglossen; 
hie  und  da  sind  alle  Ränder  damit  ausgefüllt. 

1,  1  10":  arham^'),  pranamya  .  .  prakuQyate  \\  1  ||  arham  \  arham  ity  etad  aksh- 
aram  par.  pur.  väcakam  siddhacakrasyd  ''dibijam  sakalägamopanishadhhvtam  a^eshavi- 
gfmavighdtamghnatii  fikhi/adrishtadrishtapha/asamka/pakalpadrumopamam  d^dstrddhya- 
yanädhydpandiiadhi  pranidheyatn,  pranidlubiam  ca  anend  "tmanah  sarvatah  sambhedas 
tadabhidheyena  cd  'bhedah,  vayani  api  cai  '' tachdstrdrambhe  pranidadhmahe,  ayam  eva  hi 
td(j)ti'iko  namaskära  iti  \\  cha  \\  siddhih  syddvdddt  \  syäd ity  avynyam(J)  anekdmtadyota- 
kam,  tatah  syddvädo  'nekdmtavddo  nitydnityddyanek(idh((nnacabalaikaiHi.'itoabhyiipn- 
gama  iti  ydvat,  tatah  siddkir  nishpattir  jnapttr  vd  prakritdndm.  Qabddndm  veditavyd, 
ekasyai  'im  ki  hrasvadirghädividhayo  ' nekakdrakasamnipdtah  sdmdnddhikaranyam  vi- 
^eshanavipeshyabhdvddayaQ  ca  syddvddam  amtarma  no  papadyamte  .  .  .  .,  —  schliefst 
(10"):  samkhydvad  bhavati  \  arddhapamcamakam  \  arddhapamcamamrppam  ||  cA«  ||  ity 
dcdryap%  He m a camd r a, i nracitdydm   S iddha He macamdrd hkidhdnasvopajna ^abdd- 

nu^dsaiiavrittau  p.  \lky.  p.  p.  \\  hanr  iva Midardj anripah  \\  (und  so  auch 

weiter,  wie  in  B,  nach  jedem  pdda). 

1,  2  14',  heg.:  sa.  fe.  dt.,  samdnasamjnakdndm  varndndm  tena  samänena  pa- 
rena  sahitdndm  dh-gho  bliavati  dmmiah,  damddgram  .  .  .  samdndndm  iti  kiin?  vag  atra, 
tene  ti  kirn,  dadhi  Qitam  bahuvacanayn.  —  schliefst:  «w  iti  vishnoh  sambodhanam,  pla- 
kshaf  cavj  nyagrodhaQ  ca^,  Pdtaliputrdd  a*  ||  ity  dcdo  bhtrdn  \\  gramthdgram  200  || 

1,  3  !!•'':  arham,  tri.  pa.,  veti  paddmta  iti  ammdsika  iti  cd  'nuvavtate,  rarga- 
trittyasya  paddmte  varttamdnasya  vargapamcame  pare  vd  amindsiko  b/iavati,  athdnyd- 
sannah,  vd  duvate  (d.  i.  vdd  da",  lies:  vdn  ila"!)  vag  duvate  (d.  i.  da,  lies:  fia" !), 
vdd(vän)  vakärahvdg  nakdrah,  vdd  (vänl)  nakdrtyati  väg  nakdriyati,  vad^vää!)  7iayati 
vdg  nayati,  vdd  (liän)  madhurd  vag  madhurd;  evam  shan  naydh  \shad  naydh\  tan  naya- 

^)  so  duri-hwpg  in  dieser  Form  der  cn'fti.  "^)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


Siddha-Hemacandra;   (brih:id)viitti  /u   1,   1 — 2,  -J;    Comm.  zu  Dhätupäräyana.        231 

iiarn  tad  nayanam,  kakum  mamdaltm  kakub  momdalam,  .  .,  —  schlieist:  dsanna  ity 
eoa  siddhe  dvivacanam  anyaträ  'nundsikasyd  'pi  sthdne  'naniindsikdrtham,  tetia  vd  'shtana 
dh  sydddv  ity  dddv  anundsika  eva  bhovati,  ity  dcd o  ||  gi-amthd(jr(tm  270  ||  cakre o  adatta  yah  \\ 

1,  4  28'',  ataoye,  syddau  jasi  bhydmi  yakdre  ca  i)urato'kdrasyd'"kdro  bhavati, 
vriköhdh,  plakshdh,  dbhydtn,  p'amandbhydm,  gi-amandya,  samyafdya,  —  schliefst:  ||  cha  || 
striydm,  ghuti  'ti  na  saijibadhyate,  kru^as  ttmas  tric  purni  striydm  ce  'ty  ekayogd- 
karandt  striydm  vartamdnasya  krufah  parasya  ttmas  trijudeQo  bhavati  nirnimitta  eva 
kroshtri,  ((tra  präy  eva  .  .  .  pumvadbhdvend  'pi  dde^a  eva  nivarttaniyah,  sa  ca  nimitta- 
tvdp'ayanena  dinivrittdv  api  nivartata  eva  \\  ity  dcd  o  surastriyac  ca  ||  gramthdgram  573. 

2,  1  42",  beg.:  tri.  ti.  syd.,  striydm  ity  anuvartate,  tricatura  ity  etayoh  strt- 
limge  vartumdnayoh  tatsambamdhiny  anyasambamdhini  vd  syddau  vihhaktau  tisri  ca- 
tasri  ity  etdv  dde^au  yathdsamkkyavi  bhavatah,  —  schliefst:  dii'dp-ayah,  divankasah, 
iti  tu  prishodardditvdd  akdragaiiie  savis/iyati  vrittivishaye  vd  'kdrdmto  divaQabdo  \sti  \\  cha  \\ 
ity  dcdprdvrit  o  mahtpatih  \\  gramthdgram  718. 

2,  2  bis  58'',  beg.:  kri.  kd.,  kriydyd  hetuh  kdranam  kartrddi  kdrakasam- 
jnam  bhavati,  tac  ca  dravydndm  svapardcrayasamavetakriydnivafrttakarjfi  sdmarthyam. 
^aktir  ity  dcakshate  .  .  .,  — -  schliefst:  iti  sarvalimgasamkhye  vastuni  syddvddam  anu- 
patati,  mukhgopacantdrthdwipdtiin  'va  fabddtmani  rvdhitas  tattallimgasamkhyopd- 
ddnavyavasthd  'misartavyd  \\  ity  dcdrya"  .  .  dvit.  \ihy.  dv.  pddah  samdptah  |  g/oka  922 
aksha7ri  29.')  0  4  (!),  Miildrkah  ..  gfyate  ||  gram  922,  evam  shatsu  pddeshu  gramthd- 
gram 353H  aksharäni  o  ||  cha  \\  lekhakapdthakayoh  \\  cha  \\ 

1680.     Ms.  or.  fol.   1149  {ß). 
Wie  eben. 
•  40  foll.  (18-20  Z.,  ä  öi  aksh.):  ohne  Datum  und  ohne  Zählung  der  Verse. 

1,  1  5",  2  8\  3  12'',  4  20^  2,  1  32^  2  4ti'':  nach  jedem  pdda  der  dazu  ge- 
hörige Fürsten-Lobspruch.  —  Am  Schlufs:  aksharasamkhydyd  29520  jdtaQloka  922  ||  cha  || 

1681.     Ms.  or.  fol.  770. 
/fem. 's  eigener  Commentar  zu  seinem  dhdtupdrdyatia,  zu  3.  3  bis  4,  4  des 
fabddn.  gehörig.     (Den  Text  des  dhdtupdr.  s.  in  1644.) 
103  foll.  (17  Z.,  ä  55  aksh.");  ohne  Datum. 
Beg.:    arham^)  \\    p-uiddha  Hemacamdra,-vydka7'ana)iiveg.itän   svakritadhdtün  ( 
dcdrya  Hemacamdro   vivrinoty  arham   namaskritya  ||  1  ||     iha   tdvat  jiaddrthajndna- 
dvdro ' tpannaheyopddeyajndnani  ni(h)freyasahetur  itiprasiddham,  padapaddrthajndnam,  ca 
nayanikshepddibhir  adhigamopdyaih  paramdrthaiah,  vyavahdratas  tu  prakrityddibhir  iti 
pürvdcdry aprasiddhd  eva  sukhagrahaiiasinaranakdryasamsiddhaye  vifishtdn ubamdha- 


')  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


2S2  Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Sprachwiss. ;    1.  Grammatik.    H.   Haima. 

Samba mdhakramäh  sahd  'rthena  prakritayah  prastiiyamte^  tatra  yady  ajn  nämadluilii- 
padabhedut,  rujd  jayati  pthrahne-tardm  pacati-tardm  ity-ddan  tredhd  prakritis  tathd 
']»'  iidiitajiadayor  dhdtumnlatvdt  dhdtuprakritir  evai  'kd  pradhd}iam;  avyi(fj)atti- 
pakshavddvidm  api  vyntpnttipakshdwisdrenai  'va  (^ahdasvarüpanirnaya  iti,  tatrd  pi 
dhdtinnülatvam  eva,  dhdtiiprakritis  tn  dvedhd:  (^.nddhd pratyaydmtd  ca,  fuddhd  bhü 
ity-ddih,  pratyaydmtd  gopdya,  kdmi  ntiya  pigiipsa,  kamd'tyc,  hobhüya,  bobku,  \ori,  bhdvi, 
bubkusha  i(y-ddi(h),  eshd  'pi  piddhaiiudai  've  'ti  (^uddhai'vo'ddhriyate:  —  bhxi  sattd- 
ydm,  bhü  ity  avibhaktiko  nirde^ah,  sdmtardnta^amkdnirdsdrthah,  evam  samtfrn, 
bhü  ity  eshd  prakritih  sattdydm  vartate,  abhüd  bhiUa  ity-ddau  prayogitvadar^näd 
ükd7'asyd'p7riyogdditi'tsamjnd  na  bharnti,  eraitt  aiiyatrd  'pi;  varnasamdmudya- 
kramena  svardmtavyamjandmtadluitüpadefupratijndndbhydm  (pd)  pdne  ity-ddeh  pra- 
thamam  nirde^e  prdpte  v riddhas amay dmivartandrtha(in) pr atha m um  asya  pdthah , 
yad  vriddhd  bhnvddayo  dhdtava  iti,  mamgaldi-tham  ca,  yad  d/ia:  mdmgalikatvdt  pra- 
thamam  asya  prayoga  iti  evam  adddyddiganeshr  api  vriddhasaniaydnuva7'tanam 
udiprabkritindm  prdg  nirde^e  prayojanam  abliyidiyam;  satn  bhdvah  sattd  ustitvam 
dravyudhannah  dhdtvarthasdmdnyam  iti  ydvat;  yad  ahn h  .  .  .,  —  3''  athd"damtdh  shat 
anisht(Ji)&<;  ca:  pd  pdne,  .  .  glirdm  gamdhopdddne  .  .,  4"  dhindm  {:abddgnisamyogayoh 
.  .,  sht(Ji)dm  gatinivrittau,  —  4''  inndm  abhydse  .  .,  ddm  ddiie  .  .,  itah  param  idam- 
td^  catiHwah  Qi-W)  ji  jritn  abhibhaoe,  —  5"  ito/i  param  shad  ndam  fdh  (\-l-\~,). — 
iV' itah  param  /■i(/(i  mtd  nava  (l8-'26), — -  6''  aidamtd  annsvdretaf  cai'kavinQatik,  —  7'' 
kdmtdh  pamca  seta^  ca,  —  ibid.  khdmtd  dvdvin^atih  seiaQ  ca,  —  8"  gdmtdh  as/itdda(;a 
seto,  —  28''  shdmtd  ekacatvdringat, —  25'  sdmtds  trayodaca,  —  2G''  kshdmtd  viii- 
fatih  setaf  ca,  —  27''  atha  iriita^)  dtmaiiepadiuah  d  iksher  varnasamdmndya- 
kramena  rakshyamte,  gdä  gatau  .  .  din  rihdyasdm  gatav;  —  die  erste  Classe  schliefst 
bT:  kshapayati  Irapayati  'ty  api  bharati;  ity  dcdrya  fri Hemacamdra  viracite  svopajna- 
f(djddnugdsanadhdtupdrdyane  nutsa}-gikapabvikarano  7iirammibodho  (?)  bhü rddi- 
ganah  sampnrnah. 

2.  zweite  ii.  dritte  Classe  53''  — 64'';  beg.:  arhanr),  adam  psdmk  bhakshane, 
ihd  'vikaraneshn  va7'7iakramena  dhdtiishipathiteshupürvdcdi-yaprasiddliyannsdreiid  'der 
dddv  upanydsah,  kitkara7ia'm  adddijudpandrthaTn  sarvatrajneyain,  Qeshdt  parasmdy 
iti  parasmaipade  kartary  auadbhyah  ity  adddivarjandc  chababMve  ca,  atti,  Qatari 
adan  .  .,  —  schliefst:  gd  stutdv  iti  te  tv  alaukikatvdd  asmdbhir  upekshitdh  ||  ity  dcd  o 
svopajnadhdtvpdrdyaiie  avikaraTiah  kid  adddiganah  sa)npÜ7'nah. 

3.  vierte  Classe  64''  — 74";  heg.:  atha^)  (yavikwatui  divddayo  rarnakramena 
nirdigyu7nte,   tatrd  'pi  pürvdcd7'yap7-asiddhya)iurodhemt  ''daii  divüca   krtddjayechd- 


')  der    l'iiiikt    neben   n   ist    hier  wie  im  Folgenden  vielfach    erst  sec.  m.  hinzugefügt, 
fehlt  resp.  meist  ganz  (s.   p.  214.  230). 
'^)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


Siddha-Hemacamlra,  Coiiuii.  zu   Dhätupäräyana  (pabdäiun-.  3,  3  —  4,  4).  233 

panidytitistntigafishu  .  .,  —  schliefst:  ncVsya  kham  astt'ti  hahnvrihmi  nakhddihmd  ada- 
hhäve;  ity  äcä  o  cid  divudkjanah  ^yavikaranah. 

4.  fünfte  Classe  74"  — 76'',  beg.:  atha^)  svadayo  varnakramena  iiirdi^yamte  tatrd 
'pi  prasiddh\\)iurodhenä  "dau  shugt  abhishure,  —  schliefst:  «prtf  bhojane,  apiäti;  ity 
dcdotit  svddiganah  ^nuvikarnnah. 

5.  sechste  Classe  76''  — 85",  beg.:  atluO)  tudddayas  tito  imrnakramena  kath- 
yamfe,  tatra  prasiddhyannrodhend  "dau  t)idif  vyathane,  —  schliefst:  jushan  paritar- 
Vane  yujdder  iti  vd  nici  joshayah,  joshati;  ity  dcdoti(c)  chavikaranas  tudddiganah. 

6.  siebente  Classe  85"— 86\  beg.:  atha^)  rudhddayah  snavikarand  vai'na- 
kramma pradarfy ernte,  rudhrimpi  avai^ane,  —  schliefst:  edhah  unädau  ridyaji  (oder 
njyajif)  'ti  kitire  vtdhram  virnalam  ryaidhibhyd^n  (V)  ity  asi  edhddege  ca  edhah;  ity  dcdo 
Qnavikaranah  pid  rndhddiganah. 

7.  achte  Classe  86''— 87'',  beg.:  atha^)  tanddaya  uvikarand  varnakramena 
pradnrQyamte,  tatro  'bhayapadishv  ädau  ndmtdh  sapta  seta^  ca  tanuyd  instdre  .  .,  — 
schliefst:  matah  niatavdn,  manic  jndne  7nanyate;  ity  dcd  o  uvikarano  yit  tanddiganah. 

8.  neunte  Classe  87''— 92",  beg.:  atha  kryddayah  cndvikarand  varnakra- 
mena prastüyamte,  tatrd  ''dau  dukrigQ  dravyavinimaye ,  —  schliefst:  rnnute  vrinoti, 
vrign  dvarane yiijdder  iti vdnim  vivdrayati, pakshe  varate,  varati;  ity  do ^ndv.  fit  kryddig. 

9.  zehnte  Classe  92"  — 103",  beg.:  atha^)  nitag,  curddayo  imrnakramena pra- 
stuyamte,  tatrd  ''dau  cur  an  steye,  —  schliefst:  tadit  khacayati  'vd  ""Qdh  jxinptr  digdm 
mukham  amichayad  utlhito'drer  iti\\  ity  dcärya  crt Hemacamdraviracite  svopajna- 
dhdtupdrdyane  svdrthe  nijamto  nie  curddiganah  sampürnah  \\  samarthitarn  ce  'dam 
dhdtupdrdyanam  dcdryaprt  Heinacamdrasih'iviracitam  \\ 

1682.     Ms.  or.  fol.  740  (y)- 

Hernach  Qabddnucdsanavritti,  zu  5,  1  bis  7,  4.  Von  5,  3  ab  am  Rande  von 
einer  cxnmi  begleitet,  welche  in  den  Unterschriften  zu  7,  1.  2  (wo:  vrihadvritticünii') 
ebenfalls  dem  Hemac.  selbst  zugetheilt  wird,  während  in  v.  n  der  am  Schlüsse  zuge- 
fügten Angaben  Devendrasüri  als  Verf.  erscheint.     Ohne  Zählung  der  sütra. 

156  foll.,  gezeichnet  130  —  285  (213"  unbeschrieben),  die  Seite  zu  15  Zeilen, 
ä  60  aksh.;  5,  1  u.  2  mit  vielen  Randglossen;  die  von  5,  3  fol.  153''  ab  (149  bis 
153"  sind  ganz  frei  von  Glossen)  zugefügte  cimii  trägt  das  Datum  sarnvat  1492 
varshe,  während  die  Handschrift  selbst  aus  samvat  1470  datirt  ist.  Die  Glossen, 
resp.  die  curni,  sind  im  Uebrigen  allem  Anscheine  nach  von  derselben  feinen 
Frauen-Hand  geschrieben,  wie  der  Text  selbst  (s.  p.  237).  26  Blätter,  nämlich 
130.  2.  8.  9.  141.  9.  165.  171.  9.  183.  6.  199.  210.  1.  220.  239.  242.  3.  7.  259.  265.  6. 
271.  5.  6.  82   sind    von   anderer  Hand  geschrieben,   resp.  eine   spätere  Ergänzung 


1)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  80 


234  Die  wissenschcat'tliclie   Literatur;    2.  Spracliwiss.;    1.  Graiiniiatik.    K.  llaiiiia. 

flu-  schatlhaft  gewordene  Blätter.  —  Jedem  pddd  folgt  wie  in  B,  s.  oben  p.  21U.  211, 
ein  Vers  zum  Lobe  des  Karna^  Hiddharäja^')  etc. —  Zur  cnrni  speciell  s.  1685;  die 
Unterschriften  darin  lauten  hier,  vor  Angabe  von  tKlhij.  und  päda,  bei  5,  3 — 6,  4. 
7,  3  blos:  itji  (;o  (oder  «mo,  dcdryao^^  bei  7,  1  voller:  ///y  dcäryap-t Hemacamdra- 
mracitdydm  Siddhallemacandrdbkidhunasvopajnao^  bei  7,  2:  iti)  dcäryagnHemucamdra- 
viradtdijäm  vrihadvritticürnikdydyn,  bei  7,  4:  vydkai'a(n(C)sya  säroddhäraprakaram. 

5,  1.  14l'':  d  tumo^)  'tyädih  krif,  dhätor  vidhtyamänas  tyddivarjito  vakshya- 
mdnah  pratyayas  tninam  ahhivydpya  kritsamjno  bhavati,  dhanaghätyah ,  ndake  vigir- 
nam,  goddyo  vrajati,  atyddir  iti  kirn?. p7'cmi(ii)sfe,  kntprade^ds  tikritau,  nd'stVty  evam 
dddya,  —  bahulani ,  adhikdro'yam,  kritpratyayo  yalhdnirdishtud  arthdder  anyatrd  pi 
balmlam  bhavati,  pdddbhydm  hriyato  pddahdrakah,  gale  copyata  iti  galecopakah,  muhyaty 
anend  "tme  'ti  mohantya(rn)  karma,  snuti  tene  'ti  sndniyam  airnam,  evam  ydntyo  agvak 
diyate  tasmd  iti  ddniyo  'tithih,  sampradtyate  'smd  iti  sampraddnam ,  evam  spnhantyd 
vibMti(k),  samdvarttate  tasmdd  iti  samdvai'ttamyo  gxnth,  evam  udvejantyd  svaluh  ("yah 
khalah),  tishthamty  asrninnitisthdniyamnagaram,  evam  ^ayantyam palyamkah,  —  kartari 
krit  pratyayo  'i'thavi^eshcvnirde^am  amterena  ka(r)ta7i  bhavati,  kartd,  pacah,  namdanah, 
vyupye  ghura  kelima  krishtapacyam,  yura  kelima  ity  etau  pratyayau,  kmhtapacyagabda^ 
ca  vydpye  kartari  bhavati  'ti  veditavyam,  ghnro  vakshyate,  ke/imo  .  .  .,  —  schliefst: 
kriyate  sma  kritah,  karoti  sma  kritavdn,  j^rakritah  kapim  Devadattah,  prakritavän  katam 
Devadattah,  atra  samuddyasyä  'bhütdtva  (°tatve)  pi  kataikadefe  katatvopucdrdt  tasya  ca 
nirvrittatväd  bhiita  eva  dhutvartha  ity-ädi  karmany  anenai  'va  ktaktava(tiC)  siddhan  ||  ity 
qcdrya  Hema  o  jjamcamasyd  'dhydyasya  pameamah  pddah;  aganita  o  jayati. 

5,  2  153'':  aharma  (arham!),  Qrusadavambhyah  parokshd  vd,  bhüta  ity  anio- 
varttate,  ^nnotyddibhyo  dh&tiibhyo  bhiädrthavrittibhyah  parokshd  vibhaktir  vd  bhavati,  upa- 
g.uQrdva,  upasasdda,  aniivdsa,  —  schliefst :  dusher  dit,  muhimithyädeh  kit,  caksheh  g,id  vd, 
pdter  dumsuh  (V),  ny-udbhydm  anvek  kakdkaih  rdshtdvac  ca,  gamo  niyodau.s  iiuduk  ca,  yami- 
damibhydm  dos,  ataso  vaheh  kvip  sag  ca  dah  \\  ity  äcdrya^rtHeynacamdraviracitayam 
siddhaHemacamdräbhidlidnasvopajnaQabddnuQdsanavrittati  5,  2:  akritvd  o  yayau. 

5,  3  1G2"':  vartsyati^)gamyddih,  gamyädayah  Qubdd  vartsyati  bhavishyati  dhd- 
tvarthe  innddipratyaydmtäh  sddhavo  bhavamti,  —  schliefst:  durmarsha  ity-ädy  api 
bhavati,  durdargo  hi  räjd  kdrydkdryaviparydsam  dsannaih  kdryate,  katham  tshad  dm'i- 
drah  vishaye  'py  dkdrasya  lopend ' damtatvdbhdvdt  khaleva  Qlena  pr.  m.)  khalopacddo  yogah  \\ 
ity  äcäo  Qosanavnttau  5,  3;  mdtrayd  'pyokrithdh;  gramthdgram  gloka  576  || 

5,  4  172'':  arham'-),  satsdmtpye  sadvad  vd,  samtpam  eva särmpyam sato  vartta- 
mdnasya  sdmtpye  bhiite  bhavishyati  cd  'i'the  varttaYndndd  dhdtoh  sadvad  varttamänavat  pra- 
tyayd  vd  bhavamti,  satt  'ti  sütrdd  drabhyd  "  pddaparisamdpter  vihitdh  pratyayd  bhittabha- 


^)   in   dem    Titel:    siddha-  Hcniacandra    ist    eben    woiil    direct    eine    Anspielung    auf 
Siddhardja  zu  erkennen.  '^)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


Siddha-Hemacaiuira,  (biili:Kl)vritti  zu  5,   1 — 7,   1  (und  cünii  von   5,  3  ab).  235 

vishyator  vä  aiichhjmnte,  —  scliliefst:  atiye  hi  gakädishu  ghatmnteshu  svarüpopnpn- 
deshv  eve  'chamti,  na  tadartheshu.  atddarthyärfham  akriyopapaddrtham  ce  'dam  prastü- 
yata  iti  \\  ity  dcdryap't  Hemacamdrao  5,  4  ||  kshiinnäh  o  edhishyate. 

6,  1  187°:  arham^),  taddhito  'nädih,  anädih  pratyayo  ya  ita  nrdhvam  vakshyate 
sa  taddhitasamjno  vijneyal),  Aupagavah,  Kdpatavah,  tuddhitapradecd  rito  ras  taddkita  ity- 
ddayah,  —  pantrddi  rriddham,  paramaprakriter  apatyavato  yat  pmiträdy  apatyatn 
tad  vriddhasamjnam  bhavati,  Gargas^pl  'patyam  jiauträdi  Gärgyah,  —  schliefst:  Asi^ 
Ndsi,  Äsiva(r)ddhaki,  Caimki,  Paushpi,  Ahinsi,  Vairaki,  Vailaki,  Vat^tti,  Vaihatt,  Vaikarnai, 
Vdrk(di,  Kdreniipäli  iti  Taulvalyddih.  ||  ity  äcä  .  .  (wie  bei  5,  2)  vrittaii  6,  1,  QrtVi- 
kraviddityanare^varasya,  tvayd  na  kimci(t  d')  prakntam  naremdra  \  ya^änsy  ahdr- 
shth  prathamä(inam  d)  samamtdi,  kshandd  ahhdmkshtr  atha  räjadhdntm  \\  870  || 

6,  2  197°:  rdyddye^')  rakte,  fuklasya  varndmtaräpddänam  iha  ramjer  arthak 
rajyate  'neue  'fi  rdgah,  kusumbhddih,  rdgainfeshavdcino  nämnash  fa  iti  trittyämtdd 
raktam  ity  etasminn  arthe  yathdvihitam  pratyayo  bhavati,  kusumbhena  raktam  vastram 
kausumbham,  —  schliefst:  caturbhir  uhyate  cähiram  cakatam,  aq.vair  nhyate  dgvo  ra- 
thah,  sartiprati  yujyate  sampratam.  sdmpratah,  ity  dcd  .  .  (wie  bei  5,  2)  vrittau,  6,  2; 
mriditvä  dohkamtham  (thvm  pr.  m.)  samarabhuiri  vairi(ra  d)kshitibhnjd'm ,  blmjädamde 
dadhmih  (dadhruh  ö')  kati  na  navakhamddm  vasumatiin  \  yad  evarn  sdmräjye  vijayaQ/i  d)- 
ni  vitrishnena  manasd,  ya^o  yogt^dnäm  pibasi  nripa!  tat  kasya  sadri^am  \\  2  ||  grarn  589  || 

6,  3  213'':  arham^),  ^eshe,  adhikdro 'yatn,  yad  itaürdJwam  anukramishydmah, 
feshe  'rthe  tad  veditavyam,  upayuktdd  anyah  ^eshah,  apatyddibhyah  samskritabhakshap)ary- 
amtebhyo  yo  'nyo  'rthah  sa  ^eshah,  tasye  'dam  vifeshd  .  .,  —  schUefst:  Rikshodah 
parvatah  dbhijanä  (no  &)  nivdso  'sya  Arkshodor  (do  <)')  brdhmanah,  Pritlvih  parvata 
dbhijano  nivdso  'sya  Pdrthavah  \\  ity  dcd  ....  (wie  bei  5,  2)  viittau  6,  3;  jayastambhdt 
stmany  adhijaladhivelam  nihitavdn,  vitdnair  m'ahmdmdarn  cuciguna(^vavigana  d)gari- 
shtaih  jnhitavän  \  ya^astejoriipair  aUpata  jagamty  ardhaghusrinaih,  krito  ydtrdnamdo 
(jjdi'd"  d)  viramati  na  kirn  Siddhanripatih  \\ 

6,  4  226'':  arham^),  ikan,  anah  püriio 'vadhih(iiidhih  d),  adhikdro 'yam  d  pdda- 
parisamdpteh,  yad  ita  iirdhvam  anukramishydinas,  tatrd  'pavddavishayam  parihritye  ' kan 
■ity  adhikritam  veditavyam,  —  tena  jitajayaddivyatkhanatsu,  tene  'ti  trittydntdj  jite  jayati 
dtvyati  khanati  cd  'rthe  ikan  pratyayo  (fehlt  d)  bhavati,  —  schliefst:  karma^abdalopag. 
ca  mpdtyate,  ritvijam  arhaty  drtvijtno  yajamdnah,  ritvikkarmd  'rhati  drtvijtnah  ritvig 
eva  il  tty  dcd  .  .  .  (wie  bei  5,  2)  vrittau  6,  4;  bhtimim  kdmagavil  svagomayarasair  dsifica 
ratndkard!  muktdsvastikam  dtanudhvam(tvam  d)  t(diq}a(iidtipa  d)!  tvam  pnrnakumbhi- 
bhava  \  dhritvd  kalpataror  daldni  saralair  digvdrandsl  torandny  ddhatta  svakarair  viji- 
tya  jagafim  rumv  eti  Siddhddhipah  \\ 

7,  1  241":  arham'^),  yah,  adhikdro  'yarn,  yad  ita  ürdhvam  anukramishydmo  ydva(, 


1)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 

30* 


23i)  Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.    K.   Haiinn, 

prakritisdmdnymnshayam  amipdttaprakritiinQeshnm  pratiiayämtaram  tyo  ' dhiknrishyate, 
tävat  tatra  ya  ity  etad  apavddavishayam  parümhjd  'dhikntam  veditavyam;  —  vahatira- 
thay ^i(j nprds a m g dt ,  tarn  ity  mmvartate,  — ^  schllelst:  sdkshdd  drashtd,  sdkhyd(k.shd  sec. 
m.)(;.abddd  drashte  'ty  asmimi  arthe  in  pratyayo  bhavati,  sdkshdd  drashtd  sdksM,  sdkshinau, 
sdkshinah,  prdyo  \njayasye  'ty  atina(amta  d)svarddi/opah,  ndmni  'ty  eva,  sdkshdd  dra- 
shtd II  ity  dcd  ...  (wie  bei  5,  2)  rritfdii  7,  1;  /(dxlhalakshd^)  vipaksheshu  vilakshds 
tvayi  mdrgvandh  \  tathd  'pi  tava  Siddhemdra  ddte  'ty  ntkamdharam  ya^ah  \\ 

7,  2  254":  arhain'^),  tad  (tsyd  'sfy  (isminn  iti  mattih,  tad  iti  prathamdntdd 
asye  'tishashthy- arthe  'sminn  iti  saptamy- arthe  vd  matiih  pratyayo  bhavati,  yat  tat  pra- 
thamdttam  (ktam  d)  astl  V<  cet  tad  bhavati,  asti  samdnddhikaranam  bhavatt  'ty  a.,  — 
schliefst:  mrid  iti  tasmät pragaste 'rthe  vartamdnäl  sa  S7ia  ity  etau pratyayau  vdbhava- 
tah,  ssappratyaydpavddah,  pragastd  mrid  mritsd  mritsnd,  kecit  rüpam  apt  'chanti,  pra- 
gastd  mrid  mridrüpd  \\  ity  dcd  .  .  .  (wie  bei  5,  2)  vrittau  7,  2 ;  utsdhasdhasavatd  bhavatd 
naremdral  dhdrdvratam  (und:  Dhdrd°f)  kirn  api  tadvishamam  sisheve  \  yasmdt  jihalam  na 
khalu  Mdlavamdtram  em,  Qrtparvato  '])i  tava  kandukakelipdtram  \\ 

7,  3  269'':  praknte^)  mayat^prdcuryenaprddhdnyena  vd  kntarnprakntam,  pra- 
krite  'rfhe  vartamdndn  ndmnah  svdrthe  mayat  pratyayo  bhavati,  annam  prakntam 
annamayam,  ghritamayam,  dadhimayam ,  takdro  dyarthah ,  yavdgitmayt,  —  schliefst: 
evam  hi  dmamtrye  sau  hrasvo  bhavati,  he  subhrti,  he  varorah,  bahuvacanam  dknti- 
gandrtharn,  tena  karabhoriih,  samhitorüh  ity  ddayo  'pi  bhavamti,  ity  dcd  .  .  .  (wie  bei 
5,  2)  vnttau  7,  3;  ayam  avanipattmdo  Mdlavemdrd  'varodha  -stanakalagapavih'dm 
pattravaUhn  lundtu  \  kathani  akhilamahibhrinmanlimdnikyabhede  ghatayati  patimdnam 
bhagnadhdras  tava  'sih  \\ 

7,  4  285":  vriddhi^)  svareshu  dder  nniti  taddhite,  niti  niti  ca  taddhite 
pratyaye  pare  piirvvo  yah  prakritibhdgas  tasya  svareshu  svardndm  madhye  ya  ddih 
svaras  tasya  vriddhir  ddego  bhavati,  niti  Ddkshih  Pldkshih  Kdrshnih  Naicdkavih  Caidih, 
niti  Kdpatavah  Bhdrgavah,  ^aivah,  Aupagavah,  prir  devatd  'sya  p-dyah  sthdiipdkah, 
evam  hrdyah,  —  schliefst:  tojxlt  svarddegdd  dgamah,  dgamdt  samarthddefah ,  pardn 
nitydnitydd  amtaramgam,  amtaramgdc  cd  'navakd^am,  utsargdd  apavddah,  apav(ddd)t 
kvacid  utsargo  'pi,  nd  'nishtdrthdfdt  supravrittir  iti,  ity  dcd  .  .  .  (wie  bei  5,  2)  vrittau 
7,  4;  kshitidhara!  bhavadiyah  kshtradhdrdvalakshai  ripuvijayayacobhih  gveta  evd  'si- 
darndah  \  kirn  nta  kavalitais  taih  kajjalair  Mdlavtndm  parinatamahimdnam  kdli- 
mdnatn  tanoti  \\  l  ||  cha  \\  vighndvalP)vipulavalli/avitragotrah  PdrQvak  sa  vah  Qivakiite 
padapütagotrah  \  gri  Ä^vasenanararajagarishthagotra  -cüddmanir  gutiagajavraja- 
Vimdhyagotrah  \\  1  1|  ÜkegavanQatilako  janako  jayach!  (?)  'tivipmto  jagati  \  vyavahdri 
Deddkhyah  so  ' bhüd  bhiipdlanibhavibhavah  \\  2  \\  tasya 'pard  sujdyd,  pldlamkdrabhiL- 
shitagartrd  \  Ktlhanadevt  ndmnd,  dhdmnd  bhümnd  ca  vigrutd  jagati  \\  3  ||    Qrhna{d)- 


^)  dieser  Vers  fehlt  in  8.  '^)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


Siddha-Heinacandra,  (biihad)viitti  ii.  cüini  zu  7,   1 — 4;  biihadvritti-dipikä.  237 

Dvijesipittandma/amhikd,  -putri/d  pavitrdQaijmjd  savistaram  \  p'i  Karkkardüdsivi^d- 
lavancoyd,  tai/e  'denn  dlekhitam  dtmahMhnie  \\ 'i:  \\  p'iJainacdsananabho'mgnnabhdska- 
rdndm,  p'tmat  Tapoganamahdbdhinicdkardmbn  \  prt  Somasnmdardgurtiprathitdhhi- 
d/idndm,  dharmopade^afravandj  jagad-vttamdndm  (V  unsicher!)  |1  4  ||  (für  cravct  ist  am 
Rande  als  Variante  bemerkt :  m  ani^am  vini  .  .  [2  akshara  verwisclit]  samijak),  sam- 
vat  1470  dshd  vaoyi. 

Die  6  Verse  am  Schlafs  der  ctlrni,  von  denen  die  3  ersten  leider  zum  Theil  ver- 
wischt') sind,  lauten:  dstd  vdd iduiradapritcmdpdv a (unsicher')  ne pamcavaktrag,  Cdmdre 
gache  'chntaradhishano  (unsicher)  Dharmasürir  mummdrah  \  patte  tasyd  'jani  jana- 

mano-^ ,  vierter  ^jac^a  ganz  verwischt  ||  1  ||  pdda  1   u.  2  verwischt  |  ^^  ^  ::^  siiris 

tatpalte  jajne  naryo  nabhomanih  \\  2  \\pdda  1  verwischt,  -  -  märavihdramamditamahibhü- 
paprahodhddikdh  \  kslürododadhimudrite  'imniiale  yasyo  ''rjüdh  kelayah,  sä  'bhiit  tirfha- 
kardimsdncaritah  crt  Hemacamdrah  prabhuh  ||  3  ||  kirn  ca,  bhüpdlamaidimdnikya- 
mdldldlitagdsanah ,  dar^anashatkanistamdro  Hemacamdro  mumgvarah  \\  4  ||  teshdin 
Udaya camdro'sti ^ishyasamkhydvatdm  varah  \  ydvajjivam  abhud ycisya vydkhyänd(d a-) 
inritaprapd  ||  5  ||  tasyo  'padegdd  DeveTndrasüriQi)  gishyalavo  vyadhdt  \  nydyasdra- 
samuddhäram  inanisht  kanakaprabhah  \\  iti  taddhitdvacnrnih  samdptd^  samvat 
1492  varshe  d"  cu    13. 

1683.     Ms.  or.  fol.  1165  (d). 

Bruchstück  desselben  Commentars,  zu  6,  1—7,  2  Anfang;  —  bei  6,  1  aus- 
drücklich als  vrihadvritti  bezeichnet;  ohne  die  cxirni. 

74  foll.  (15  Z.,  ä  46  aksh.). 
6,  1  17",  2  28^  o  43",  4  jif.  7,  1  74'':  —  nach  6,  1 -4  finden  sich  dieselben 
Verse,  betreffend  den  Siddhardja,  wie  in  y;  —  die  Unterschrift  lautet  bei  6,  1:  ity 
dcdryagri  HemacaTndraiuracitdydm  siddhaHemacamd}'dbhidhd)iasvopajnapabddnugdsa7ia 
vrihadvriftau  6,  1.  —  fol.  74''  bricht  in  7,  2,  G  Q=  241''8  in  y)  ab  mit:  samdndyäsdnäydm 
("ydm  asamdndydm  y)  ca  vrittai{ttau  y)  Qoldydm  (fehlt  7)  bhavatau  (fehlt  y)  QdJdydm  bha- 
va(h)  pUiyah  (pa°  y)  ddrtyah  (do°  y)  iti  "ya  Q'ye  y)  sati  punah  cUtye  (cd"  y)  bhavak  fdliya. 

1684.  Ms.  or.  fol.  854. 
Bruchstück  eines  dritten,  den  Unterschriften  der  einzelnen  pdda  zufolge, 
ebenfalls  von  Hemac.  selbst  verfafsten,  sehr  ausführlichen  Commentars  zu  Qabddmi- 
^sdna  6,  1  —  7,  4,  der  dabei  direct  als  brihadvritti  bezeichnet  wird.  In  der 
Unterschrift  von  6,  4  wird  das  Werk  jedoch  daneben  vielmehr  als  taddhitdvacürikd, 
und  ebenso  in  der  Marginal -Notirung  (auf  ''  links,  über  der  Seitenzahl)  durchweg 
als  taddhitadhumdhi  bezeichnet.     Aus    den   nach   dem  Schlufs   hinzugefügten  An- 

■  •       •  OD 


^)  wenn  anderswoher  bekannt,  würde  ein  Theil  davon  auch  hier  noch  lesbar  sein. 


238  Die  wissensclmf'tliclie  Litenitur;    '2.  Sprachwiss. ;    1.  GraiiiiiKiiik.    K.  IlahiKi. 

gaben  endlich  erhellt,  dafs  das  Werk  eben  nicht  die  i-rihadi'ntti  des  Hemacandra  selbst 
ist,  sondern  vielmehr  eine  dtpikä  dazu,  verfafst  von  V idy dkaragani,  Schüler  des 
Md)w.bh(idramri,  Nachfolgers  des  Vinayacandrasiiri,  aus  dem  Geschlecht  des  Devasini. 

109  foll.  (23  Z.,  ä  67-72  aksh.);  ohne  Datum;  modern,  aber  ziemlich  correct; 
ohne  Ä^/Z/v;- Zählung. 

0,  1  li»":  (whmn^),  hiKnial  IdiihikavaidikaQabdasamdarhhäya  liilah  tdbhyah 
prakntivrittibhyo  liihts  ftiddhitah,  udyam  matam  Jainemdrasya  dvitiyam  tu  'tjxüa- 
sya,  hitddibhir  ifi  scmidsah,  an  ddif-  yasyd  'sau  anddih,  s  tad,  hü,  7ndmdani,  upa,  <jo, 
vpagato  ganr  yena  sa  Upagnh,  goQ  cd  'inte  hrasvah,  Upagor  apatyam  Aupagavah,  daso 
'patye  an  prao^  «,  vriddhih  svare  vno^  au,  asvayambhuvo  'v,  ukärasya  av,  sarvatra,  Ka- 
patuh,  kena  firasu  vrahmand  dfmaiid,  Vheiut  vd  patuh  Kapapih,  Kapator  apahjam  Kd- 
patavuh,  daso  'patye  an  prao,  a,  cno,  (/,  av  \\cha\\  pautrah,  putrasyd  'patyam,  — 
schliefst:  Tuhahtsyd  'patyam  Taulvalih,  ata  in  in  prao,  jo,  vno,  au,  avarnevao, 
pituh  Tanlvaler  apdtyam  yuvd  Taidvaldyanah,  p>utrah,  yan  inah  äyanan  prao,  dyana, 
avarnevao;  Tilvalasyd  'patyam  Tailvallh,  ata  in  in  prao,  {,  vrio,  ai,  Tailvaler  apa- 
tyam yuvd  Tailvalih  putrah,  yan  in  dyanan  pra  o ,  dyana,  avarneva  o ,  Diltpa,  Diitpasyd 
'patyam  Ddlipih,  ata  in,  in  prao,  i,  ata  eva  gananipdtandt  iloo,  vrio,  dkdrah,  Ddli- 
per  apatyam  yuvd  Ddltpih  jnitrah,  yan  ins.  dyanan  pra  o ,  dyana,  avarneva  o ,  prathamd, 
s,  so  ruh  visargah,  apare  Diltpa  iti  prakrityarntaram  dhuh  \\  cha  \\  iti  Tailv-fdddiganah, 
ity  dcdrya  grt Hemacamdrariracitdydm  taddhita r ri ha dr ri ttan  shashihasyd  'dhyd- 
yasya  prathumah  pdduh. 

6,  2  30'':  arharn,  ramjim  rage,  ramj,  rajyate  anene  'ti  rdgah,  tasmdt,  vyamjandd 
ghafi,  ghaii  p)ra  o ,  a,  akat  ghino  o  nlopah,  nniti,  updmtyavnddhih,  d,  kte  'nita^  ca  joh  o ,  jdg, 
tu  51  lug  dto  'näpah,  dlup,  rajyate  sma,  ktaktao,  ta,  nau  vyamjanasyd o ,  —  schliefst: 
caturbhir  nhyate  cdturam,  ^akatam,  agvair  nhyate  dpvo  rathah,  samprati,  samprati  (!)  yu- 
jyate  sdmpratam,  anena  pi'dg  jitdd  an,  an  prao,  a,  vriod,  avarnevarnao  s,  am,  evam 
sdmpratah,  särnpratt  'ty  api  väcyalirngdt,  yat  tu  (oder  yasmu!)  svayani  chettnm  asdinpra- 
tam  II  ity  dcdrya  g.ri  Hemacamdraviracitdydm  vrihadvrittau  taddhitasya  dvitiyah  pddah. 

6,  3  47":  arham,  Qesha,  saptaml,  di,  kritddishi  ity-ddiko  'rthah,  tatra  krttalabdha- 
krttasambhütddishu  nadydder  eyan  iti  samskrite  hhakshye,  ity  anamtarend  'rthena  kritdr- 
tham  vul  bhüd  ity  arthah  \\  cha  \\  nad't  ddir  yasya  sa  nadyddis  tasmdt,  eyan,  —  schliefst: 
Bikshodah  parvata  dbhijano  nii^dso  'sya  sah  Aj-kshodah  vrdhmanah,  Pnthuh  parvata 
dhhijano  niväso  'sya  sah  Pdrthavah,  ubhayati-a,  dbhijandt,  an  prao,  d  vrio,  dr,  avarneo, 
asvayambhu  o  av,  s,  so  ru  visargah  saivatra  ||  ity  dcdrya  ^ri  Hemacamdraviradtdydm 
vrihadvrittau  taddhitasya  tritiyah  pddah. 

6,  4  5«'':  arham,  ikan  n,  dtrgha  dy  dp,  anpurno  'vadhih,  prathamapdde,  pr dg  jitdd 
an,  ity  anena  yo  'n  vihitas  tasya,  adhikriyate,  upary  anyasya  knyate  yoge  2  upatishthate 


1)  vorher  das  Jaiua-Diagramr 


Siddha-Hemacaiulra,  ilipikA  zur  brihadvritti  fi,   1  —  7,  3  (taddhitadhumdhi).  239 

ity  a.,  hhdv&kar&or  ghail,  nämi  päkao^  vrio,  dr  \\cha\\  jitaf  ca  jaya(ni)g.  ca  dtvymnp 
ca  khanam^  ca  teshti,  akshah'  jitam  dkshikam,  gUdkayd  jitam  fd/dh'htm,  anena  ikan 
prao^  ikcu  vrio,  d,  auarneo^  s,  am,  akshair  jayati  dkshikah,  gildkdh/w'  jayati  fdldki- 
kak,  —  schliefst:  gdlina^abdo  ' dhrishtaparydyah,  bhirur  ity  a.,  küpa  prave^ane,  kiipor- 
prave^anam  arhati  kaupinah,  anena  inan  prao,  tna,  uttarapadasya  ca  luk,  vrio,  au, 
avarneo,  kaupina^abdah  pdpakarmani ,  gopantyapdyitpasfhe,  taddvarane  ca  ctvara- 
khamde  ca  varttate;  ritiuj,  ritvijam  arhati  ärtvijinah,  anena  inan  prao,  tna,  ritvikkar- 
inan,  ritvik-karmd  'rhati  drtvijtnah,  anena  tnail  prao,  vui,  karman  ^ahdalopa^  ca, 
vrio,  dr,  yajamdnah,  ritvig  eva  \\  ity  dmryacri Hemacamdraviracitdydm  vrihadvrittau 
taddhitdvacürikäydrn  caturthah  pddah  samdptah. 

7,  1  i!9'' :  yah  sa  so  ruh  adhikdro  'yam  \\  cha  ||  vahatt  'ti  vahan,  tasmin,  rathag  ca 
yiif/ac  ca  prdsamga^  ca  tat  tasmä^,  tarn  ity  anuvarttate,  ratham  vahati  rathyah,  yiigam 
vahati yiigyah,  anena  yap/'ao,  avarneo,  s,  so  ruh,  prao,  shamjam.  sarnge,  shamj,  shasoh, 
saj.  prasajyata  iti  prdsamgah ,  bhavakarti-oh  ghany  upasargasya  o ,  prasya  dt,  kte  nita^ 
cajoh  kagau,  j,  g,  yat  kdshtham,  vrishdndm  (dentales  nf)  damanakäle  skamdha  dro- 
pyate,  tad  vahati  sa  präsarmjyah,  —  schliefst:  sdkshd  5i  drashtvd  ii,  riduganaspuo 
säkshät,  sdkshdt  drashtd  sdksht,  sdkshdd  drashtdrau  säkshinau,  sdkshdd  drashtärah 
sdkshinah,  anena  in  prao,  prdyo  'vyayasya,  dt  lup,  s,  au,  jas,  sdkshdt  n,  avyayasya, 
drashtd  \\   ity  dcdocitdydm  vrihadvrittau  taddhitasya  pamcamah  pddah  \\ 

7,  2  80*':  arham,  tad  5i  sütratvdt^  asya  ii  sutratodt^,  asti  7i  sütratvdt,  asmin  7i  siitra- 
tvdt,  iti  11  matti  ii,  so  ruh,  gdvo  'sya  sarnti  gomdn,  yavdh  sarnty  asya  yavavdn,  vnkshd 
asmin  sarnti  vrikshavdn,  plakshd  asmin  samti  plakshavän,  parvatah,  asti  (als  neutrales 
Nomen!)  dhanam  asya  'sti  astimän,  svasti  drogyam  asya  'sti  svastimän,  —  schliefst: 
d^  dp  d,  mrid  mamdyate  \\  cha  ||  sac  ca  sta(snagf)  ca  tau,  pra^asta  71  prafastd  mrit  mritsd 
mritsnä,  riipappratyaydpavddah,  anena  sa  sna  prao,  d(  dp  d,  aghoshe prathamo o ,  ddt, 
pragastd  mrid,  mridriipd,  matdmtare  'ty-ddeg  ca  pracasteorüpap,  riipa,  dt^  dp  o  ||  ity 
dcdotdydm  vrihadvrittau  taddhitasya  shashthah  pddah. 

7,  3  9.5'':  arham^),  praknta  71  mayat  11  prdcuryena  prddhdnyena  vd  kritam  prahi- 
tam,  tasmin,  annarn  prakntarn  annamayam,  ghritam  prakritam  gkritarnayam,  dadhi  pra- 
kritarn  dadhimayam,  yavdgüQi)  prakritd  yavdgümayi,  anena  mayat  ])rao,  anahe  yeo, 
dl,  a,  nivarftamte  'pi  svdrthikdh,  prakritilirngavacandrd  'ti,  yavdguQi)  prakritd  yavdguma- 
yam,  —  schliefst:  ^obhanam  bkruQf)  bhramanam  yasydh  sd,  uto  'prdninag  ca o  ad,  ü;  lekhd- 
vatbhritQf)  yasydh  sd  lekhdbhrüh,  uto  'prdninao,  üd,  ü;  bhrüpabdaval  bkru^abdo  'py  asti, 
galdkdvat  bhrü(h)  yasydh  sd  galdkdbhriih;  komale  komald  (?)  vd  urü  yasydh  sd  koma- 
loriih;  vare  ürü  yasyds  sd  varornQi);  pivare  iirü  yasydh  sd  pwaroru(h);  uto  'jjrdnina^ 
cäyuoüd,  ü,  s,  so  ruh,  tasydh  sambodhanam  he  subhru,  tasydk  sambodhanarn  he  va- 
ro7'u,  dmarntrye  prathamaikavacanam  si,  nityadiptvi  (?)  svaräm  cd  'rthasya,  hrasvah, 
karabhavat  ii/ru  yasydh  sä  karabhorüh,  samhite  ürü,  yasydh  sä  samhitorüh,  uto  'prd- 
ninaoüd,  ü  \\  ity  äcä  .  . .  tdyäm  vrihadvrittau  taddhitasya  saptamah  pddah  \\ 


240  Die  wissenscliaftliche  Literatur;    '2.  Sprach wiss.;    1.   Graiiiuialik.    H.   Ilaiiiia. 

7,  4  109°:  orham,  vndhnd  vriddhaxi,  vridh,  varddhis/ushte  'fy  äfdsyamänu  itivn- 
ddhih,  tickritau  ndmnio,  Hprao,  adhap  catno,  dha,  dhvtas  trio,  dha,  r,  s,  so  ruh,  svara 
73,  ddi  61,  ?}  ca  n  ca,  fmau  2,  itau  anubamdhau  yasya  sa  finit,  tasmin,  tasmai  hitam,  — 
schliefst:  kritah  piirvam  kato  'nena,  kritapnrvä  (V)  katam,  pürvam  anena  sädeoin  prao, 
aiHvnevao,  (dnosi,  in  Jumodto,  dmjlKidydmo,  nämno  noona/uo  \\cha\\  atra  nydya- 
sutramsarvajneyam  ||  ity  dcäoviracitdydm  vrihadvrittau  taddhitasyu'shtamah;  vddim- 
drcip't  D ev asürisamtdne  pi  Vinayacamdrasüripattdlamkärahhattdraka  p-t  Mdna- 
bhadrastirip'shyenn  pam  o  Vidyukamraganinä  svajnänärtham  pistddhdmta- 
mahodadhiydnapdtra p ?' t  Vin  ayac a m drasii  r  ivadandravimddl  vidyägiiru gr t  Ha ri- 
bhad7' asüripnisdddt  gui-\d)dmdh(nHmntr (huiiiul (uj anisdhdyydd Dhaiv^a vy d k a r an 
vrlhadvrittidipikd  kimcid  iiddhrifd  \\ 

1685.     Ms.  or.  fol.  11G(). 

Eine  vrihadvrittyavacvranikd  (so  bei  7,2)  zum  fahddnu^äsana  1,  1—7,4; 
und  zwar  ist  dies  dieselbe  cvrni,  die  sieh  in  1682  für  5,  3  —  7,  4  am  Rande  hinzu- 
gefügt findet,  und  den  dortigen  (hier  fehlenden)  Angaben  am  Schlüsse  zufolge 
wohl  das  Werk  des  Devendrasüri  \^i.  Die  sonstigen  Bezeichnungen  lauten,  kurzweg: 
nydsa^)  bei  2,  1  (pamcamapddanydsah).  2  (shashthapadanyasaJ}).  5.  1  (paincamd- 
dkydyasya  \ydse  pr.  p.).  2  (dviffyapddanydsah),  in  voller  Form  bei  B,  3:  dcdryap't- 
Hemacandraviracitdydm  vrihadvnffaii  laghvnydse,  noch  voller  bei  4,  3.  5,  4:  p-i 
Hemacandraviradtdydm  gn  Siddha-Hemacandrab/ndhdna  svopmjnaQabddrmpisanavrittau 
nydsasya,  ebenso  aber  ohne  nyänasya  bei  7,  1.4,  endlich  blos:  vydkai-anacürni  bei  4, 4. 

289  foll.  (l3  Z.,  ä  50  aksh.)\  samvat  1667  varshe  mäghamdse cuklapakshe pamcam- 
ydm punyatithau  budhavdsare  pi  Amaddv ädasamipe Khadi(oderVedif)pure  Mamha 
(^ivadäsa  la.khitam.  Blatt  113  u.  124  fehlen.  Incorrecte  Abschrift.  Ohne  ditnt-y/iihlung. 

1,  1  15":  pi^)  sdraduyai namah,  arham,  pranamya  kevaldlokd\valokitajagaUrayam  \ 
jinepim  pisiddhaHema\candracabddnu^dsane\\  1  ||  rahdavidydviddm  vamdyo  Qdyel)  \ 
Jayacamdropadepttah  \  vydsatah  katicid  durga  \  padavydkhyd  'bhidhhjate  \\  2  ||  iha 
nishisha^emiisthrä  (skt  'f  )  samunmasha  (innkhd  f  )  nirmitd-''7iekavidvajjanamana^camatkdva- 
kdriptstranikarainsmdpitainQadaprapiarddhimnharddhikdnekast^^^^ 

tihhdsambhdrdpahastitatridafasvrih  \  pu  Knmdrapdhibhüpdlapratibodhavidhdnanikhi- 
lakshonmajndaldbhayapraddnaprabhräisamkhydtikrdmtaprabhdimn^  n)nirmdna- 

smritigocarasameanshniikntaciramtana  Vaira^)svdmyddipravaras{mh  sugrihUandma- 
dheyah  ^ri Hemacandras'ürir  nmdajadimagrastam  samastam  api  vifvam  avalokya, 
tadanukampdparUacetdh  pibddnu^dsanam  karttikdmah  prathamam  mamgaldrtham 
abhidheyddipratipddandrtham  ce  ' shtadevatdnamaskdram  dha:  pranamye  'ti,  nanu  pra- 


^)  s.  1069,  und   vgl.  ni/ni/asdrasaniuddhdra  als  Titel  der  nirni  am  Schlufs  von  ;-. 
2)  vorlier  das  Jaina- Diagramm.  ■*)  d.  i.   Vajra,  s.  Ind.  Stud.  16,  3  not. 


Siddha-Ileinacaiidra;  Devendrasuri's  avaciui   zur  brihadvritti   1,   1 — 4.  241 

yo(jo  'yam  bhäve  karmani  vä,  ncyate,  bhdim  eva,  tarli.i  kittham  paramätimhiam  iti  karma, 
ucyate:  sakarmakdnmii  nfpaiDiah  syddir  bhdvavivukshayä  \  apdkaroti  karmdrtham  sva- 
bhdvän  na  piinahkritah  \\  l  ||  na  tv  ety  (V)  anend  pi  siddhyati  kirn  prakdrma,  prakdro 
mdnasikam  dyotayati,  upahdse  namaskdram  ca  nirdkaroti:  namahsyatn  tat  sakhi  prema 
ghamtdrasitasodaram  \  kramakraQimanissdram  drambhagumdamharam  \\  1  ||;  parome  'li, 
paramätmduiim  ity  atni  karmani  krita  iti.  shashtM  pj-dpnoti,  param  nrinn  ndamte  'ti 
niskedhah;  freya  iti 2>rocasyasya  cra  iti  p-ddecavidhdnabaldt  kriyd^abdatvend  'gundgdd(^i) 
api  pracasya^abddd  iyas  nai  'kasvara^ye  'ti  nishedlvl  amtyasvardder  iti  nd  'mttjasvarddi- 
lopah  avarnevaniasye  ty  api  na  pravartate,  amtyasvardder  anekasvarasye  'ty  ekayoge- 
nai  '?»a  siddhe  prithagyogakaranam  asyd  'pi  bddhandrtham  iti;  ^abddnuQäsanam 
ity  atra  katham  sliashtlusamdsas  t)itiydydm  i  fol.  2"  ti  nishedhdt,  satyam,  pratyd- 
sattinydyena  .  .  .  .,  —  2''  arhaiw  iti,  arhati  piijdm  ity  arham,  a  ity  ah  prishodardditvdt 
sdunndsikatiumi,  arham  iti  m-amto  \yy  asti  nipdtah,  nanu  arham  iti  varnasainuddya- 
ti^dt  katham  aksharam,  satyam,  na  ksharati  na  calati  svasmdt  sxiarüpdd  ity  aksharam 
ta(J)tvam  dhyeyam  paramam  brahme  'ti  ydvat,  vydkhydnam  tridhd  sydt,  svaritpdkhydnam 
abhidhdm  tdtparyam  ce  'ti,  aksharam  iti  svarüpdkhydnam,  2)aramesht(J})ino  vdcakam 
ity  abhidhd,  siddhacakrasyd  "diväjafn  iti  tdtparyavydkhydnam  iti,  paramesh^li)inah 
pamca  tatah  geshacatushtayavyavacheddya  aha:  paramesvarasye 'ti  catustrinpadati- 
fayarüpaparamaisvaryabhdj'o  jinasye  'ty  arthah,  — •  schliefst:  hke  hy  ekadvyddmdm 
7iiyatdvadhibheddbhidhdyetve  samkhydprasiddhir  anayog.  ca  na  tathe  'ti  samkhydpra- 
siddher  abhdva  iti,  iti  prathamah  pddah  sampm'nah  \\  gramthdgram  402  a  (d.  i. 
akshard)  4  ||  und  so  wird  auch  am  Ende  der  übiügen  pdda  mehrfach  die  Zahl  der 
darin  enthaltenen  gramtha  (cloka)  genau  angegeben;  ebenso  resp.  am  Schlufs  der 
adhydya  die  Gesammtsumme  der  in  den  pdda  derselben  enthaltenen  dgl.  (cf.  1642). 

1,  2  20*':  samänd,  atrd  'namtaränamtar'xbhdvasambamdhe  shasht(Ji)t,  tene  ti 
trittydnirdeQah  sthdnitvapratipattyarthah,  nanu  tena  sthdne  svena  kriyatdrn  kirn  tene  'ti, 
evam  sati  irarndder  am  sve  svara  ity  atra  asimgrahanam,  na  kritam  sydd  iti  phalam, 
ucyate  .  .,  —  schliefst:  visargasyd  'pi  i'yamjanatvend  'm  as  id  iti  vnkshdkdrasya  pa- 
datvdd  anna  iti  vydvntter  na  dvy-amgavikalate  ti,  u;  dv.  p.  samp.  gramthdgram  181  a  6. 

1,  3  30":  tritt ya,  tntiyasye  'ty  tittardrtham  anyathd  vargasya,  ti  kriyata  tena 
prdd  has  ati  'ti  siddham,  ve 'ti  'ti  so  na  ve  'tdv  ity  ato  na  ve  'ti,  ed  ota  ity  atah  paddmta  iti 
a  i  ü  vame  ty  aio  'luindsika  ity  adhikdratrayam  pdddmtaragatam  api  anuvarttate, 
'pekshdto  'dhikdra  iti  nydydt,  —  schliefst:  prdyikam  cai  'tat  jndpakam  tena  samdnä- 
ndm  tena  dirghah  ity  dddv  dsanna  eva  bhavati  'ti  ||  1,  3  ||  grarn°  353  a  7. 

1,  4  41":  ata  dh  sydddv  iti,  atra  pratyaydpratya{ya')yor  iti  siddhe  syddigraha- 
nam  riashamasat  para  ity  ddan  .  .,  —  schliefst:  striydm,  stnydm  ce  'ti  ekayoge  'pi 
striydm  ce  'ty  asamastanirdefasye  'dam  phalam  yatah  striydftn  ity  uttarasiih'e  ydty  an- 
yathd puvistriyor  ity  eva  k)/(r)ydt,  nirnimitta  eve  'ti,  tanu  (nanu?)  nimittatvdp'ayane 
rikdrdmtatvdbhdvdt  kroshtu^abda^^ya  katham  di  sydt?  satyam,  gatirddaii  pdthät  dih  sydd 

HANDSCHRIFTEN    D.   K.   BIBL.     V.  31 


242  Die  wissenschaftliche  Litenitur;    2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.    K.  Haima. 

eve  'ti  disiddhih,  pai-am  nimittorydUiydyäm  striydm  dydm  iti  siitram  kurydt\[\,  4  || 
gratnihdgram  sarvdgrasamkhyd  1404  ^loka  akshara  2. 

2,  1  61":  tricatura,  striydin  ity  annvarttate  iti,  pilrvasutrdd  iti  feshah,  tac  ca 
^rutatvdt  tricatu^^  tisra  ity  ddishu  vidhdnasdmarthydn  n\  shatvam,  ity  asyai  \hi  vi^esha- 
nam  paratvdd  iti,  nanu  kntdkntaprasamgiti'ienam  tityatvdt,  dde^dd  dgama  iti  ca  nyd- 
ydl  pvfvam  na  "gama  eva  prdpnoti,  —  schliefst:  vrittivishaye  iti  samdsavishaye  pra- 
ynjyate,  kevalas  tu  na  prayujyata  ity  a.  \\  iti  pamcamapddanydsah ,  gramthdgra  pamca- 
mapddaf/oka  safa  (V)  702  akshara  28. 

2,  2  89":  kriya^^hetuh,  kriyd  krigah  ^acavd,  kyah  ^iti,  rih  ^akydprye  hhdva- 
karmanor  iti  vyutpattih,  —  schliefst:  fishtavyavaluh-aprasiddhih,  tattaUimgasamkhyo- 
pdddnavyavasthe  'ti  sd  sd  ye  \ldnim  pradar^ite'tiW  iti  shashthapddanydsah,  gramthd- 
gratn  999  a  12. 

2,  3  lor':  uamas'''')pnraso,  nainaskritye  'ti,  anamo  namahkaramim  piirvam 
sdkshdd  ddir  iti  gattsamjndydm,  —  schliefst:  kapdta  virdta  iti  nipdtah,  mhtapmn  iti 
vishtam  pdtl    'ti  kvacid  iti  da  (?) ;  kavala  iti,  ke  tdluni  palati  ||  ity  dcdi'ya  o  2, 3  ||  (ohne  gram"'). 

2,  4  117'':  striydiH')  nrito,  striydm  varttamdndd  iti  stritvayukte'rthe  vartta- 
mändt  svdrthe  dydbddaya  iti  matam  sammatam,  —  schliefst:  athavd  varnayaty  ddhd ra- 
vishagatam  (';)  ädheyagunarn  vddayati  'ti\\ify  dcdryao2,  8  (4!)  ||  (ohne  griim"'). 

B,  1  159":  dhdtoh  päjdrtha,  anekdrthatvdd  dhdtündm  kutrd  'pi  p'uyamd- 
ndrthabddhayd  'rthdmfannn  dyotayati,  kutrd  'pi  Qriiyamdnam  eve  'ti  uktam,  tadartha- 
dyoti  'ti,  —  schliefst:  evam  trida^-d  ity  ktrd  'pi  da^akritvas  trayam  iti  vdkyaphalam 
|s.  oben  p.  224]  ||  ity  dcdryap-t  Hemacamdrdnusmritdo  3,  1  II  (ohne  gratn). 

3,  2  i72^ : p ar asp ardnyony e t'i ,  paraspardnyonyetaretare ' ti samdhdrdt shasht(/i)l, 
■IUI  cd  'nyoNyagahdasya  svarädy-adamtatvdd  (üpasoaratvdc  ca  paraspara^abddt  pürvam 
prayoga  aQamkaniyah,  —  schliefst:  kimartho  'yam  yoga  ity  dha  prishodarddi  'ti  ^ishtd 
uktariipds  tair  yah  prayujyate  fadaiuisarandd  anya(d  a)pi  sarvam  siddham  \\  ity 
dcdrya"  3,  2  ||  (ohne  gram"). 

3,  3  18:V':  arlunn'-),  in-iddhir  dr  aid  aut,  vriddhicabdasya  samjndtodl  anuvdda- 
vidheyatiiena  ca  paraiiipdtah  prdpnoti,  dr  aid  and  ity  auüdya  ete  vriddlüsamjnd  bhavamtt 
'ii,  —  schliefst:  ca/anam  kdyavydpdravigeshah,  prdpiek  kdranani,  syamdanavilaydo  api 
prdptivifeshau  \\  ity  dcdryacri  Hemacamdraviracitdydrn.  iirihadvrittau  laghu- 
nydse  3,  3  (|  ohne  gram  \\  cri  DurlahheQa  (s.  p.  21\)o  i'dlikhiKair  ird  'gratah  \\  es 
folgt  eine  Erklärung  zu  vdlikhiUair:  vdlair  iva  khellyanite,  pkydcyddyeti  Q)  nihp-Ad- 
ya(jn)te,  IgvaraiHudhe  hoviddikriydm  kwvato  vrahmaiiah  kakshdbamdhdd  Gaurirüpadarpi- 
nakshubhitasya  vtryam  apatat,  tac  ca,  vrtdayd  teno  ' tph&iisitum  [cf.  prdk.  pus,  phus\  drab- 
dharn,  tasmdc  ca  niaudhyatve  (' /)ra)hmanyam  iti  bruvdnd  ashtdpttisahasrasamkhyd  rishaya 
udatishthan,  te  catu(7-)mnkfiacarandk7-dmtatvend  'mgushthapramdnd  abhavann  ity  dgamah. 

3,  4  192'':  gvpau  dhnpa,  ...  (3  aksh.  verwischt)  syd  'damtatve  'jugopdyad  ity  ddi 
si (4  aksh.,  Loch)  thd ' damtatvdbhdve  updintyasye  'ti  hrasvatve  ajugopuyad  ity  anishiam 


Siddlia-Hemacundra;   Devendrasüri's  avacuri  zur  Ijiihadvritti   1,  i  —  5,  2.  243 

»ydt,  viclidyai/afi,  nann..^  —  schliefst:  etad  adhüdrdydtatrdl  yojifam  kvacid-yrahandt 
tu  sakarrnakati'e  pi  hhavaii,  pnrivdrayamte  ity  (itra  kvacit-grahandt  kyo  '/«  na  bhaiuiti  \\ 
ity  dcdrya"  B,  4  ||  (ohne  gram"). 

4,  1  iscj":  arham,  dvir  ddhdtuh,  papdce  'ii,  atra  piinar  (ipi  dvirvacanam  na 
bhavaü,  dvir  iti  vacandt,  nindye  'ti,  svarasya  pare  ity  anenä  'pi  siddham  nai  'vam  kdld- 
pekshayd  sthdniti^dbhdvah,  —  schliefst:  h/uija  nyubjam,  nyudga  ity  atra  nyamkvvdditrdt^ 
gatvam  datvam  ca,  vtrud  ity  atm  nipdtanät  dirghah  \\  ity  dcdrya"  4,   1  ||  ((jhne  gram"). 

4,  2  204'':  dt  samdhyaksharasya,  7ii(r)nimitta  iti  nttarena  saha  prithag 
yogdt,  na  fiti,  gldyati  'ti,  guna  iti  sdtUHiyasamjndsamdfrayaiidd  atra  giindbhdvah,  — 
schliefst:  na  samastdyd  apy  dde^o  'bhipreto  yadi  sydt  tadd  yddi  saptamyd  iti  kriyate, 
sthite  tn  nirdiQyamdndndm  iti  nydyäfabdasyddeQah  \\  ity  dcdrya"  4,  2  || 

4,  3  2U9''':  arham,  ndmino  gnno  'kjiti,  karttati'nirdifyamdnuti'dt,  rikdrasyai  \id 
"deQO  nanv  anekavamasavasya  (?),  aikäropade^abaldd  iti,  yad  vd  guna  iti  sdnvayagamjxe 
'yam  tend  'tra  .  .,  —  schliefst:  paya  ichati  kyani  niyamena  padasamjnd  kdrydndm  vyd- 
varttitakidt,  payasasyati  caiinmanasyati,  sme  tu  sati  payasyuti  carmasyati  \\  ity  dcdrya- 
p't  He m  a c a m dra  viracitdydm  f  r  t  s iddh a  He m  a c a mdrä bhidhdnatvopajnacabddiiu^d- 
sanavrittau  jndsasya  (iiyd"!)  4,  3  ||  (ohne  gravi"). 

4,  4  215":  arham,  astihr  uvo,  nirdecdn  na  bhavati  'ti  anyathd  kri  bhvdr(J)  eva  dva- 
yor  updddnam  kurydt,  aghafi,  vishayabhüte  iti  vishayavijndnddy  adi  veutyate,  pra\vayam 
Q)7'ave°?)  ity  atra  ca  prdg  evd 'Wepe  sati  yah  pratyayah,  —  schliefst:  evam  ca  krid  rivarna- 
graluxnam  na  kdt^yam  bhavef,  satyam  krita  iti  nirdeQe  krite  kritai  evd  (?)  grihyate,  iti  sam- 
dehah  sydt  \\  ity  dcdi^ya"  4,  4  ||  es  folgt  zwar  nicht  der  Text  des  in  B  (s.  p.  211)  hinter 
4,  4  stehenden  Verses,  wohl  aber  ein  Commentar  dazu:  g r i ht ta Cedtpakara  iti 
PdmdavaBhtmapakshe  Cedico  Dtthfdsanas   taddhasfau   hi  BMmena   krittah  (!),  dvittya- 

pakshe  tu  CediQo  Ddhaldyah  Karnah  sam(saf)  grihitakaro  grihttardjadeyahhdgah 
tasmdd  dhi  Mdlavepah  suvaniamomd(nnka?n\Q'kdm?)  Bhtmadeva  dnindya  \\  vydkarana- 
ciirnih,  dkhydtagramthdgram  iGäl  || 

5,  1  219":  d'^)  tumo,  ghanaghdti/a  iti,  atra  kritsamjnäydm  kdrakam  krite  samd- 
sah,  udake  victrnam  iti,  atra  ktene  'ti  samdsah,  tatpurushakritt  'ty  alnp,  goddya  ity  atra 
tu  dasy  vktam  krite  'ti  sa,  —  bahtlam,  arthddir  iti  ddipadadhdtta  (?)  grihyate,  sp/ihanryd 
vibhit(ji)r  iti,  sprihyate  'syai  spnhamyd  vibhutih,  karmatdpannd  sprihyata  ity  arthah,  vyd- 
pyasya  spnher  vydpyam  iti  vd  sampraddiiasamjnd,  vydpye  kelimo  'ta.  eva  vacandd 
iti,  viht  vimä  paci  nityddeh,  kelima  ity  aunddiko  niyatadhätuvishayo  'yam  tu  sarva- 
dhdtiivishaya  ity  dha,  samgate,  kriyddikasya  jnfo  nipdtanam  na  drishtam  ity  aha,  jir- 
yate,  —  schliefst:  nanu  tatra  kvacidgrahandd  eva  niyamo  bhavishyatt'ty  dfumkdh  ||  ity 
dcdrya o pamcamasyd  'dhydyasya  v/dse  (nydse!)  pr.  p.  \\  (ohne  gram). 

5,  2  223'':  frusadavagbhyah,  yathd  svakdhim  iti,  svakdlasyd  'natikramena 
tathd  'hyatane  'dyatant,  anadyatane  tu  hyastant,  hyastanvm  api  chaty  anya  iti,  na  keru- 
lam  bhütamätre  pdrokshäm  hyastantm  a]>t  'ty  arthah,  —  schliefst:  paddrthasya  inpeshas 

31* 


244  Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Sjiraohwist;.;    1.  Grammatik.    K.   Haima. 

tasnidt  samuttishthati^  sthd  pä  snd  tra  kah,  prahntiprdtjidyopadarfnnena  yan  no  ^ktam  ity 
a.  \\  ity  dcdrya  o  pamcamasyd  'dhydyasya  dvitniapddanydsah\\  18  ||  (ohne  gram"'). 

5,  3')  227":  vortsyati^\  sdituinydtdh  siddhdadrn  iti,  nanu  gamer  inii  ihj-ddindm 
saty  adkikdre  vihitatodt^  katlunn  sdnidnyatah  siddhatd'f  satyam,  ekade^ena  gamyddigane 
hi  praydyi  'ty-ddi  ca  (ddv  a  y)  jdfe(h  y)  file  ity  ddi  .  .,  —  schliefst:  nanu  bhäve  tato 
yatra  mdsddan  daridrair  hliuyate  sa  tshaddaridra  ncyate  ("drah,  procyate  y),  vishaye 
'pi   ti,  asyd  naprahjayasya  vishaye  ity  <i.  \\  ity  dcdrya°  5,  3  ||  (ohne  gnim'). 

5,  4  232'':  satsdmipye^  atidi^yamte  iti,  atikramya  nijam  kdlam  digyamta  i{ty 
a  Y)rthah,  natiu  satsdmipysi  (^pye  y)  sati  ve  'ty  etdvad  eva  kriyatdm,  varttamdne  ye  pratyayds 
te  sat"pye  vd  bhavatpti'fi  sntrdrthe  sddhyasiddhir  1)havishyati.  —  schliefst:  atra  tulya- 
kartrika  iti  yathdsamhharam  yojyam,  ^aknott  'ti  samdjxiyafi  'ty  artha  iti  samarthd(i-tha 
fügt  y  \\\n7A\)dvdrd  na  sidhyat!  'ti  cakigridumam  \\  ity  dcdrya  Hemacamdravira- 
citdydm  ^iddhaHeniacamdrdhhidhdnasxwpajnagabddnii^dsanavrittan  nydsasya 
5,  4,  pamcamo  'dhydyah,  gi-amthägmm  8()4. 

6,  1  24i;'':  arh(im^),  faddhito  'nddih,  tasmai  laukikavaidika^xibdasarndarhhdya 
tdbhyah  prakntivrittihhyo  vd  hitah,  ddyam  matarn  .Jainemdrasya  dvittyam  Utpala- 
sya,  hitddihliir  iji  stmuha//.  —  pmi  frddi  vriddham  Qxnttrdoapatyam  ta  iti  7),  apatya- 
vata  iti  vifeshyatn,  —  schliefst:  vrikmn  Idti  vrikali,  bdhvddi  (ditvddi,  karmum  pdlayati  j') 
h  karenupdlah.  sarratra  ata  iä  iti  in  iti  TaidridQj  yyidiganah  sampürnah  \\  ity  dcdrya°  Q,  1: 
ohne  gram". 

6, 2  252' :  rdgädye  rakte,  piklasya  varnd)ntardpddänam(°dana»i y) iti,  upa/akitha- 
nam  idam  anyes/uhn  api  varndnäip  (fehlt  y)  varndintardpddimam  iha  ramjer  arthah,  — 
schliefst:  Qdtabliislia  iti  ^atam  bhishaju  asydh  ^Mtabkis/iajd  camdrayuktayd  yuktah  kdld 
(Jo  )')  'n  lup,  jdte  ity  ano  bddhakn  varshdkdlebhya  ikan  punas  tadbddhakd(Jio  >')  bhar- 
tra(^rta  j')  saipdhydQ'yd  y)der  an  ||   ity  dcdrya"  7,  (!  6),  2;  ohne  grmn. 

6,  3  2(i(i'':  arham'^'),  <;esha,  tasyddaya^^(tasye  'dam  iti  eyanddayag  y)  ca  tasye  \lam 
ity  arthe  ra(vi  y)/iitds  tatio;.  cd  ' patyasamiihddislw  ajii  prdpnuvamti,  tadviceshatvät  teshdm 
teshv  iti,  apatyasamvhddishH  anyat'opayuktatvdt  teshdm,  na  kevalam  apatyddishu  eyand- 
dindm  nivrittaye  Qeshddhikdrah  kriyate,  —  schliefst:  girer  iyo,  a(jn  y^dhacmiya  iti  atndhi 
("a  7)  asmd7io  (yatra  fügt  7  zu)  parvate  so 'indhafmd,  prishoo  alopah,  a)ndhi\ptui  <dilii- 
{dbhi  y)jano  nivdso  'sya\\  ity  dcdrya"  6.  3:  ohne  gram'. 

().  4  •-'('..'y':  arham,  ikan  (akan  7),  tena  jita  jaya  (tena  dkshika  iti  7),  akshair  jayau 
dlvijan  vd  äksidkah,  evam  anye  'pi,  jayatt  'ty-ddi  tu  vrittdv  arthakatkanam,  rigrahah, 
^atramteiiai  'va  dravyapradhdnena,  —  schliefst:  <;ultua  kanjji  (»a  kaupi  iehh  y),  yopa- 
niye  ti,  apustha^abdeua  sarvavastimdm  madhyaljhdgo  'bhidhlyute,  iti  guhyapratipathy- 
artham  gopantyagraha/iat/i  \\  ity  d"  G.  4:  ohne  grain". 

7.  1   271":  i/idt,  prak  rifisdvuiuye'ti,  prakriä(h  y)sdmdnyam  vishayo 'syd 'mta 


')  von   liipr  ali  ;uii-h   in    ir»!S2  (r)  am   R;in(lf>,  als  Glosse,  s.  ohen  p.  233  fg. 


Siildha-Hemacaudra;  Deveiidrasiiri's  avacüri  z.  liriliadv.  5,  2-7,  4;  andere  avac.  1,  2-4.      245 

evd  (ynsi/a  ata  pac«  j')  'nupdttah,  prakntivi(g.e  y)sho  yatra,  tat  (^yat  y)  pratyayämtaram 
dya(iya  yya/cshamnn  ity  a.,  —  vahati  ratha  (hhis  vaha  y),  yiigam  rahati,  manushya 
iti,  akdhmiinjiie  'ti  (^jnake  'pi  y)  yngam  (jyiiye  y)  iiianushye  bodhari  {noäh"  y)  7ia  hliavatl 
'ty  rt. ,  —  schliefst:  prdyo  niiani  asmi,  niyata(\)\o»  prdyo  niyatena  yyimyasamkhya 
iti,  anavyayam  puUimga  ekavacandmto  adamta(^  ca,  pürvas  tii  mmto  (^pü'nuisi'utsdmto  y) 
'vyayatrdd  alimjaQa  }')(;  ca  \\  ity  dal  .  .  (wie  5,  4)  rritfaii  7,    1 :  ohne  gram". 

7,  2  27(i^':  tdd  (i.tyd  sty  a,  asti'ti  citi  (ce  ti  y),  yadd  ajiH^ahdo  dhandrthah  tadd 
'stimdii  ity  upapadyate,  yadd  tu  vidyamändrthas  tadd  katham  dvayor  ekdrthatvdf,  ity 
dha,  sdmdnydbkidhdyt  ti,  ■ —  schliefst:  atha  hhaishajyddayah,  dbamtdh  striydm  drifyanite, 
te  katham  ity  dha.  ajddislw  ity  ddi,  anyathd  ghanamtatvdt  dth  sydt  \\  ity  dcdrya o  v rihad- 
vrittyaiuicnranikdydm  (brihadorifficinmikdydm  y)  7,  2:  Qri  Pdrfvandthdya  tiamah; 
ohne  gram". 

7,  3  2si'':  arham'~\  prakrife,  anuaiiiayain  iti,  aniiam pracurum  pradhdnam  ve  ty 
«.,  ativarttate,  ift' (fehlt  y)  ihdnnamayam  (°ya  y)  ity-ddishu.  ynktatn  anndder  napunsakatrdt, 
pratyayasyd 'pi  tatrai 'va  vrittir  iti yavdgümayt'ty  api  yuktam  eva,  —  schliefst:  feshdd 
ve  'ti  pakshe  'pi  kac  na  (kan  na  y)  hhavati,  iti  pratishedhakaranam  sdrthakam,  subhru 
ity  evam-ddibliya  iti  tu  rivaranarn(iia  y)  vifes/iavydkhydndnapekshd(k,shayd  y)kritam  \\  ity 
d  o  7,  3 ;  ohne  grain'. 

7,  4  289*':  arham,  vriddhih  (v.  svare  y),  devikd(deva  y)kevaldndm  Qldm,  y)  eve'ti 
grahanavatiti("te'tiy)  nydydt,  yvah  pdddmtdn  {yvah  pah  y),  nanu  vaiydkaranah  Sauva- 
gvir  ity-ddishu  vydkaranddifahdasddhanakdla  eva  yatiHivatvabhdvdd  ivarnd{rno  y)v>arno- 
ydh(jimrnayoh  y)  katham  vriddhiprdptih  ?  satyam.,  —  schliefst:  kirn  hi  vacandn  na 
hhavati  ti,  gamakah^dt,  nan  ity  annend  (j.mend  y)  'samartho  ('sdmart/iye  y)  pi  bd/inlakdd 
bhavaft  'ty  a.  ||  ity  dcd  .  .  (wie  5,  4)  fdsanav^ittau  (yydkaranasya  sd7-oddhdraprakarane  y) 
7,  4;  ohne  gram". 

1686.     Ms.  or.  ful.  1143. 

Drei  pdda,  1,  2  —  4,  einer  anderen,  ob  etwa  von  Hemac.  selbst  verfafstenV, 
avacüri  zn  seiner  zweiten  vritti;  dieselbe  ist  der  vorstehenden  zwar  sehr  verwandt, 
aber  eben  doch  davon  verschieden. 

8  foll.  [signirt  als  3— lU]  (U)-22  Z.,  ä  75-79  aksh.);  ohne  Datum;  mit  zahl- 
reichen Randglossen;  die  sutra  sind  hier  gezählt,  aber  abweichend  von  der  Zählung 
in  der  laghuvritti. 

1,  2  (39  mtra)  4"':  arhatn^)^  samdndndm,  atrd  ')iamtard-riamtariJjhdvasamharndhe 
shashthi,  dvrittyd  ca  vydkhyd.,  uamtarma  samdnena  saha  varttamdndndm  eva  dtrghah 
sydt  tena,  vd  "gatve  ' ty Qi')- dddv'^')  dkdrasyd  'gretanend  kdreiui  saha  dirgho  bhavati,  tene  'ti 
ti-itiydnirdefah  sthdnitvapratipattyarthah;  —  schliefst:  ity-ddau  svarasya  svakiyo  sdna- 
ndsikasvara  eve  'ti  \\  39  ||  dvitiyah  pddah. 


^)  vorher  das  Jaina- Diagramm.  -)  ob  etwa:   od  atre  'ty-dddvf 


246  Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.    K.  Haima. 

1,  3  ((jo)  e*":  tritiya  o  sa>i  na  ve  'täv  ity  ato  na  ve  'ti  edotah  paddmta  ity  atah 
paddinta  iti,  a  i  u  variiasya  tato  'nundsika  ity  adhikdratrayam,  —  schliefst:  prdyikam 
cai  'tat  jndpakam,  tena  samdndfidm  tena  dtrgha  ity  dddv  d^anna  eva  bhavatt  'ti  \\  6o  ||  iti 
p'i  Hemd cdry aviracite  fahddnufdsane  prathanuisyd  'dkydyasya   trittyapddavifeshdh. 

1,  4  (84)  lo'':  (if(t  dh  syddau,  atra  pratynydpratyayayor  iti  siddhe  syddi- 
grahanam  .  .,  —  schliefst:  ||  83  ||  striydm  yhutifi  »a  samliadhytiti-,  kniQas  timas  tric 
pimsi  striydm  ce  'ty  ekayogdkarandt  nirmimitta  (nirni")  evude^ah  kroshtri  atra  prdg 
ei'/i  frijddefe  ridamtatvdd  dih  ||  84  ||   iti  ca ttn-thuh  pddah  samdptah. 

1687.     Ms.  (,r.  fol.    11  (i4. 

Ebenfalls  Bruchstück  einer  anderen  avacüri  zur  vritti,  resp.  brihadviitti,  zu 
5,   1—4;  und  zwar  auch  ohne  Angabe  über  den  Verf. 

13  foll.  (l8  Z.,  ä  r)8-6i  aksh.),  ohne  Datum. 
5,  l  (174)  ö'':  udake^)  vig:irnatp,  fjuddyo  vrajati  kritprade^ds  tifkntau  ndmm 
'ty  ecam-ddayah  \\  1  i|  pdddhhydm  hriyafe,  1  yide  copyate  iti  gale-copakah,  muhyaty 
anene  ty  atme  ' ti  mohamyam  kanna.  smiti  fcne  ti  siidniyain  cürnam,  evam  ydmyo  ^QiHih, 
dryate  tasmd  ili  dd/ttyo  tithih,  samp/'adiyate  \'iind  iti  sanipraddnam^  evam  sprihantyd 
vihlmlih,  samdvarttainte  tasmdd  iti  sdiiidrarftanfyo  giirith,  evam  udvejamyah  khalah, 
ti.shthamty  asnwDi  iti  sfhdniyam  nagannn,  evam  Qayamyah  palyamkah  ||  2  ||  kdrakah, 
pacah,  namdanah  \\  :>  ||  yhiiro  raks/iyafe  kelinio  'ta  eva  vacandt  jjndyato  krishtapacye 
ya^  ca^  hhajyate  svayam  eve'ti  \,  evarn  hhidurah.  kusiUah,  chidurd  rajjuh,  hhdsamidi- 
viddm  kartary  eva  yhinurh,  karmalcartar  asambhavdt  bhdsata  ity  evam^ilah  bhd- 
sarah,  evam  mediirah^  kecif  chidib/iidor  dpi  Lartari  glinram  ichamti,  doshdmdhakära- 
bhiduro  driptdricakshichid lu nh ,  iti  pacyumte  svayam  eva  pacelimdh,  evam  bhideJimds 
tamdxddh,  krishte  pacyainte  svayam  eva  iti  \\  4  ||  }ia  jtryatt  ty  ajaryam,  mriyair  ajar- 
ycm  jarasopavishtam  sdmdnyaviceshabhdveiia  co  'l>liayor  api  prayogo  bhavati,  tena  sarn- 
gatam  dr^yena  Rdmd  'jaryam  kiirx  drntam^  ajaryam^  samgatam  no  'stu,  vydvrittau,  aja- 
ritd  kambalah,  karttart  ty  eva  ajtryam  samgatena  ||  .'>  ||  rocate  nan  pur v de  ca, 
vyathyate  kyap  pratyayo  vasates  ta  tavyan  nipätyate,  rocata,  iti  avyathyam  mumh, 
vasatt  'ti  \\  f,\\  bhdvaka rinanoJi  prdptayoh,  pakshe  karttari  vidhdndrtham  idam 
bhu-gdyati-ramayatibhyo  yapratyaye ,  —  schliefst:  ll  la  \\  kriyate  sma  kritah,  karoti 
sma  kntavdn,  prakritah  katam  T)evadattah,  prakritavdn  katam  Devadattah,  atra  samu- 
ddy'xsyd  'bhittatve  'in  kataikade^e  katatvupacdrdt  tasya  ca  mvnttatvdt,  bhiita  eva,  dhdtv- 
arthah,  ityddi  karmmany  ap;/  anenai  'va  ktaktavamtau  siddhaii  ||  174  ||  iti  pratliama- 
pddah  samdptah. 

2  (iiii)  8":  evain^)  pip-uve,  ap'dvi,  a^ruyate  'ty-ddi,  anye  ta  p'vddib/iyo  bhüta- 
mdtre  kvasam  eve  'shtamti(^ch°!),  na  parokshdQ hyastantm  api  'chaty  anyah  . . .,  schliefst: 


')  vorher  das  Jaina- Diaaframm. 


Sidilha-Hemacandra;  anonyme  avacüri  zur  hiihadvritti  5,  1-4;  —  linganu^äsanaui.       247 

ndma  ca  dhdtujmn  aha  Nirukte  iiydkarane  (,'akatasya  ca  tokam,  yan  na  paddrfhavifesha- 
samiittham  \  pratyayatah  prakntCQ  ca  fad  ähyam,  iti  \\  2  ||  93  ||  dmttyapddasyd  'vacürih. 

3  (ui)  11":  anena')  mmdnyatah  siddhdndm  pratyaydndm  hhamshyaddhdh>- 
arfhahhd  vidhtyafe,  gamiskyatt  'fi  (jrdmam  gamt,  inn  aunddikah  sati  prdpto  varfsyati 
hliavati  agdml  hhdvi pi'asthdyi .  .,  schliel'st:  sütthdnam,  tshad  iitthdnam^  dushpdnam  payo 
bhdvatd,  supdnatn,  ishat  pdnain  .  .  .  khalopavddo  yogah  \\  141  ||    tntiyapddasyd  'oacurih. 

4  (91)  13'^':  b/iufarac  'ce  ty  asyd  'pavddah,  kshiprdrthene  'ti  vaktavye  bhavish- 
yamti\  vacanam  ^vastanu'ishaye  'pi  bhavühyamÜ  yathd  sydd  ity  evam-artham  dinyor 
rtpapadayoh  saptamy  eva  bhavati  .  .,  schlielst:  anye  Qakddishn,  ghatdmteshn  svantpo- 
papades/w  eve  'chamti,  na  tadartheshu,  atddarthydrtham  akriyopa{pa)ddrtham  ce  'dam 
prastityata  ^V^  ||  91  ||  (ohne  sonstige  Sehliifsmarke  als:  cAa  1|  pn,  Qubhain.  bhavatu\\ 

1688.      Ms.  or.  fol.   1172. 
Hemacandrd»  Kngdnii^dsanam,  in  8  §§,  mit  140  vv. 
3  foll.,  gezählt  als  23  —  25  (19  Z.,  ä  69  aksh.):  ohne  Datum. 

1  (17)  l":  p  ul  Umgarn:  pullimgam^)  kalanathapabhamayarashasasnv-amtamiman- 
alau  ki  stiv  na-nadau  ghaghai'Km  dah  kir  bhdve  kho  'kartari  ca  kah  sydt  \\  1  ||  hasta- 
stanau,  —  schliefst:  giri  fz'pr?«  jdyu  karshvo  hdhd  hiiluiQ  ca  nagnahnr  gv&mut  pdd- 
a^mdndv{a^mdtdndii  pr.  m.)  d/md  pdpmastheynoshmayakshmdnah  \\  16  (!  17)  || 

2  (34)  l*:  strilimgam;  strtlimgam  yonimad  inmiri  send  valH  tadin  nifdm  \  inci 
tamdrd  vatit  grivd  jihvd  castrt  dayd  difdm  ||  1  ||,  —  schliefst:  karndnta  QiduT)  kacchü 
tanu  rajju  vancu  sndyur  jalmh  shnudhurau  sphig  arvdk,  dvdr  dyodivau  S7'ak  tvag  ricah 
^arad  vdrf  chardir  dai^at  pdma  drishad  driQO  nauh  \\  34  |1 

3  (24)  2":  napunsakam;  na  la  svu  ta  tta  samyukta  raruydmtam  napunsakam, 
vedha-ddin  vind  samtain  dvisvai-am  inann  akartari  \\  1  ||,  —  schliefst:  mamddksha- 
luksham  atha  sakthi  ^aydtu  ydtu  svddv  dpi  tumburu  kn^eru  faldlu  cdlu  \  samyat-kakim- 
mahad-ahdni  prishat-puritat-parvdni  roma  ca  bhasac  ca  jagal  laldma  ||  24  || 

4  (12)  2'':  pumstrüimgdh:  pumstrdimgaf  cahirda^e  'mke  pmkur  niraye  ca 
diirgatih  \  dormüle  kaksha  dkare  gamjo  bhüruhi  bdnapippalau  ||  1  IL  —  schlielst: 
hanv-dkfm  karkamdhuh  siindkur  mrityur  mani'-avat(v)-ervd7-n  |  inuih  kamdnh  käkuh 
kishkar  hdlmr  gavedhit  rd  gaitr  hhdh  ||  12  || 

5  (36)  3":  pumnapunsakalimgdh;  pumnapmisakalimgo  'bjah  famkhe  padmo 
'bjasamkhyayoh  \  kanso'piinsi  kuQo  barhir  bdlo  hriberakepiyoh  ||  1  ||,  —  schliefst:  kambuh 
sakhir  ddrv  agunir  vdstu  paldmdur  himguh  ^grnr  dos  titaüh  sidhu  atha  bhnmd  vema 
prema  vrahma  garid  lonia  vihdyah  karmd  \shtwat  pakshma  dhanur  ndma-mahimni  ||  36  |J 


')  vorher  das  Jaina- Diagramm. 


248  Die  wissenschaftlii^he  Literatur;    2.  Sprachwiss.;    1.  Grammatik.    K.  lluimu. 

ß  (ti)  3":  s trinapunsakalimgäh;  strtklivayo?'  nakham  Quktau  vifvam  ma- 
dhukam  atishadhe  \    mäne  laksham  madhau  kalpam  krodo  'mke  timdukam  phale  \\  I  ||, 

—  schliefst:  sthdlikndidycm  s(ha/ajd/<ijntf(dd\ye  (de).'')  (loluyugalycm  badi^am  ca  chardi 
ca  I  dläbu  jambi'i  \lur  iishah  sdrdh  sado  rodo-rcishi  däma  gnne  tvayat  tayat  \\  6  || 

7  (g)  3":  svatas-trilimydh:  svatastriUmgah  sarako  ')i(itürshe  Qalalah  Q(de  \ 
karakö  'bdopale  kopah  ^mbd-khadgapidhdnayoh  ||  1  ||,  —  schliefst:  nälaprandlapataldr- 
galafnmkha/akamda/dh  pü/ivahelau  |  kalagakatähan  shashti  7'eni'  ishuh  ||  6  || 

8  (<i)  o":  allgemeine  Bestimmungen,  paralimgo  dvamdvo  'n^t  de-rtho  vdcya- 
vad  apatyam  iti  niyatdh  \  astniäropäbhäve  gunavntter  d^aydd  vacanahmge  ||  1  ||,  — 
schliefst:  nihfeshandmaHmgd^mfdsandny  abhismntkshya  samkshepdt  \  äcärya  Hema- 
camdrah  samadribhad  anufdsandni  Hmgdnäm  \\  5  ||  ili  Hmgänt  samdptdni.  Es  folgen 
hier  nun   noch  zwei  Zugaben: 

1.  etwa  50  prosaische  Regeln,  durch  j  abgetheilt,  aber  ohne  Numerirung;  beg.: 
svarupam  fabdasyd  \abdasamjndsu ,  sacdrdvadikfabdebhyo  janapadasya.,  ritor  vriddhi- 
madvidhdvayovebhyah  svarasya  hrasvadirghaphitdh ,  — ■  schliefst  (3''):  apaiHiddt  kvacid 
utsargo  'pi,  nd  'idshtdrdid  (dsfrapndiriHr  iti  \\  cha  \\  gramthdgrdm  2(i4  ||  iti  nydya- 
süti'äni  samdpfdni  \\  cha  ||,   und 

2.  ein  am  Schlufs  als:  pn//inigani  ka-Ui-nt'  ty-ddiprcithama^lokavacürih  \\ 
gramtha  so  ||  bezeichneter  Abschnitt;  beg.:  kddayo  'kdrdmtdh  s^iv  iti  prithak  samta- 
iiirdefdf^  katddyamtam  .^  ij  n  ify  etadamtam  ca  ndina  pum.\  —  schliefst:  akartan  ce'ti 
kirn'}  jdnätt  'ti  jnä  parshat  \\  30  || 

1689.  Ms.  or.  fol.  1170. 

Dasselbe  Werk,  hier  nur  I3(i  vv.;  am  Schlufs  als  navalimgasüträni  be- 
zeichnet; ohne  die  Zugaben  hinter  §  8. 

7  foU.  (iH  Z.,  a  39  aksh.),  ohne  Datum,  Daydhddsena  lip\kr[tam,  Argralapura- 
viadhye;  corrigirt  und  interpungirt. 

1  (17)  2»,  -  2  (33)  3",  —  3  (24)  4",  —  4  (12)  5»,  —  5  (35)  7%  —  6  (e)  ibid., 

—  7  (6)  7^  —  8  (5)  ibid.,  schliefst:  samadribhad  amicdsayidni  liingdndm  \\  5  ||  iti  nava- 
limgamtrdni  samdptdni. 

1690.  Ms.  or.  fol.  \\m. 
Dasselbe  Werk;  ebenfalls  ohne  die  Zugaben  hinter  §  8. 

7  foll.  (13  Z.,  ä  39  aksh.),  ohne  Datum,  Daydhddsena  lipxkv'itam  \  cha  \  idam  gram- 
fham  ||c/tff||;  wohl  eine  später  als  1689  von  demselben  Schreiber  gefertigte  Ab- 
schrift; es  sind  nämlich  hier  die  Fehler  vermieden,  die  in  1689  erst  durch  Cor- 
rectur  beseitigt  werden. 

1  (17)  1",  2  (33)  3-,  3  (24)  4»,  4  (12)  4\  5  (3(J)  6%  6  00  ib.,  7  (6)   7\  8  (5)  ib. 


Heinacandra's  lifigänucasonam;  sein  eigener  Coninientar  dazu.  249 

1691.      Ms.  or.  fol.  1173. 

Dasselbe  Werk,  nebst  ^emacandras  eigenem  Commentar  dazu,  äcärya^rt- 
Fleinacamdruviracitam  svopajuünntgämifdscnmvivaranam;  ohne  Zählung  der  Verse, 
für  deren  jeden  jedoch  je  am  Schlufs  das  Metrum  angegeben  wird,  und  ohne  die 
Zugaben  hinter  §  8. 

72  foll.  (l5  Z.,  ä  55  ahh.);  (jramthägram  3284  ||  cha  \\  samvat  1654  varshe  dm 
so  SU  di  6  IpakshitamQikhitaml  Ipa  iüv  lyci)  ma7n°  Govaradhana  ||  o  ||;  incorrect,  1692 
(a)  ist  weit  besser. 

1  bis  15",  Masculina:  naino^)  jindya  \  arham  \  grt  siddhaHemacamdra- 
vi/dkarananivepitdm  limgdni  \  dcäryaHemacamdro  viimnoty  arham (l) riamaskrifya  \\  1  || 
/imgänuQasanain  amtarma  ^abddnufdsanam  nd  hnkalam  iti  sdmdnyaviQeshalakshand- 
bhydm  Umgarn  anu^ishyate :  j)ullimgam  ka-ta-na-tha-pa-hha-ina-ya-ra-sha- 
sa-s-n-u,  kddayo  ' kdrdmtd  grihyamte,  snv  iti  prithak  samtaiiirde^dt,  ndme'ti  imkshya- 
mdnam  iha  sambudhyate ,  ka  ta  na  tha  pa  bha  ma  ya  ra  sha  sa  ity  etad-amtam  s 
n  u  iiy  etad-amtam  ca  ndina  puüimgam  sydd  bhavet,  kdmta:  dnakah  patahah  dumdu- 
bhig  ca,  sthdsakah  a^vdbharanam  varcdmgeshah  .  .,  —  schliefst:  evam  gesheshv  api  lim- 
geshu  svaraiiyamjandmfakramo  jneyah ,  pathyä  "ryd,  iti  pullimgam  sainäptam\\ 

2  29'',  Feminina:  strilimgam  yoni  ,  .  digdm,\\  ndme  ' ti  smaryate  yonimadd- 
(di)näm  7idma  strilimgam  bhavati,  yoniman  ndma  purtt(shi)  stri  pt  (fehlt  a)  rdmd  vdmd, 
savyddishii  tv  asya  yathäprdptam  eva,  yad  dha:  vdsam  saiiye  prattpe  va,  dravine  \ä  'timu- 
(simi)dare,  payodhare  (Jiare  fügt  «  hinzu)  käme  vidydd  vdmä.m  api  striydm,  vdmt  frigdlä 
vadai'd,  räsabht-karabhishu  ca,  nhi  nh'uh  (ndri  bhtrüh  a),  yoshd  yoshit,  arngand  kdmtd, 
■pitramdJmh,  devt  ...,  —  schliefst:  chardisho  dvisvarasarntatvän  napunsakatve  ca  jrrdpte 
i'acanam,  imdra v  ajr  d. 

3  44",  Neutra:  nalasvuta  .  .  .  napunsakam,  ndme  'ty  anuvartate,  ndmtam 
Idmtam  stvamtam  tdmtam  tvdmtam  (ttd°  a)  samyuktd  ye  rd-ru-yds  tadamtam  ca  ndma 
napunsakalimgam  sydt,  ndmtam:  ajinam  carma,  iryasanam  vip)attyddi .  .,  —  schliefst: 
laldmasya  tu  pumnapunsakatvam  vakshyate,  vasamtatilakd. 

4  49%  Masc.  Fem.:  pum  .  .  ^anikuh,  caturda^e  'rnkastlidne  va7'tamänäh  ^am- 
kufabdah  strtpunsalimgah ,  ayam  ^amkuh,  iyam  Qa-mkuh,  caturdacam,  arnkasthdnam, 
yad  dha:  ekam  dapa  fatain  asmdt  sahasram  ayutam  tatah  param  laksham  prayutam 
kotim  athd  'rbudam  ajnam  (abjarii  a)  kharvaQm.  a)nikharvam  ca  \  tasmdn  mahäskrojam 
^amkum  santyam  ("tarn  a)  patim  tatas  tv  ai\ydm  (amtyam  a)  madhya(7n  a)  jxn'drddham 
ähur  yathottaram  da^agunam  tatajnd  (tajjnäh  a)  ||  punsiVyddih,  striydm  Vdmanah  .  ., 
—  schliefst:  anyas  ta  prabhdydvi  api  bhdh^abdah  s-amtah,  pnmlimga  eva  \e  'ty  dha, 
vitäna(m). 

^)  vorher  das  Jaiua- Diagramm. 
HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  32 


250  Die  wissenschattliche   Literatur;    2.  S[iracliwiss. ;    1.  Grarninatik.    K.   Haiiia. 

5  63',  Masc.  Neiitr.:  pumriapunsakalhivjü  'hjah  gatn/che  |  abjn^ahdah  gam- 
khe  väcye  pumUmgo,  napmisdkalhnffag  ca,  ahjaQ))  ubjam  famkhah,  anyatra  fu  .  .,  — 
schliefst:  ayam  näma,  idam  ndma,  setd,  (samjnd  a)  (^'dkatdyanah,  amain  ydhimd 
(ayam  ma"),  idam  mahima,  mahatämm^  Duf'ya(h");  mattamaynram\\  diu  \\ 

6  66",  Fem.  Neutr.:  strtkllvayor-  nakham  fiiktau  \  ^uktati  yamdlia- 
dravyaiHQeshe  nakhafabdah  strinapunsakalimgah ,  nakid  nakham  Qitktth,  yad  Gaudah: 
sti'tklivayo)'  nakham  piktan  nakharam  pumnapunsakam  .  .,  —  schliefst:  catushtaye 
kashdydh,  catnshtayi  ^abddndm  pravrittih,  catnshtayam  ghydtam  (dhydnam  a),  upajdtih. 

7  68'',  (Ircigeschlechtig:  a(ß(ih\t  a)svatas-fri/iinyah  sarako  'iiiitarshe, 
svato  ^nanuvdcyavafdt  aniifarshe  madyapäne  vdcye  saruka^ahdas  trüimyah  piimstraui- 
iwasakalimgah,  sarakak  sarakd  (a,  fehlt  hier)  sai'akam  .  .,  —  schliefst:  ayam  ishnh, 
iyamislmh,  idam  ishu,  garah,  trayo  'pi  (.'dkatdyanasya;  samkirnavipiild  vrittam^i 
svatas-  trilimgdh  samäptäh. 

8  72'',  Allgemeines:  paralimgo  dvamdvnh,  dvamdrasamdso  dvamdva- 
syai  va  yat  param  uttarapadam  tatsamdnalimgo  bhacati .  .^  aii^t  tatparnshah  samäsak 
paralimgo  bhavati,  —  schliefst:  .  .  yuskma(d  a^smac  ca  syitr  alimgakdh,  padam  vdkyam 
avyayam  \e  ty  asamkhya.m  ca  tad  baludäm;  ravipuld;  nih^esha  ..  limgdnäm  ity 
dcdryap'i  Hemacamdraviracitam  siwpajnalimgänufä(sa)navivaranam  samdpta)n  iti. 

1692.     Ms.  or.  fol.  772  («). 

Derselbe  Coramentar  nebst  der  Glosse  des  Qfivallabha^),  genannt  durga- 
padaprabodha,  verfafst  1661  (AD  1605)  in  Yodhapura,  unter  König  Suryasinha. 
—  Der  Text  in  der  Mitte,  die  Verse  gezählt:  darüber  und  darunter  der  Com- 
mentar,  über  und  unter  diesem  wieder  die  Glosse.  In  letzterer  werden  die  Wörter 
sehr  häufig,  in  höchst  interessanter  Weise,  durch  solche  aus  dem  loka,  d.  i.  aus  der 
modernen  Volkssprache,  erklärt.  —  Ohne  die  Zugaben  hinter  §  8. 

128  folL,  die  Seite  bis  zu  9  Z.  (ä  -te  aksh.)  Commentar,  und  bis  zu  8  Z.  (a 
50  aksh.)  Glosse;  samvat  1663  varshe  jyeshta  su  di  5  gurü  hkhitam  Khecarapure 
ce  o  Ldlajikenya  \\ 

1  (17)  29'';  die  Glosse  heg.:  svasti-)p-tddyakam  devandyakam  ^ämtindyakam  \ 
sadbtiddhiddyakam  ^ästrakdrindm  pratiipatya  ^am.  \\  1  ||  Jndnavimalapdthaka^ishya- 
Qresht(Ji)aik  pratamyate  |  durgapadaprabodho  'yam  p't^rtvallabhavdcakaih\\2\\ 
Qr!Heinacamdrasürimdraknta(iii)  Ümgdwi^dsanam  \  vartate  yad  vai'am  tasya  vrittidurgdr- 
thabodhakah  \\  3  ||  tribhih  kulakam  ||  ndmakoshddicdstruni  pradri^yd  'bhivimri^ya  ca  \  kritd 
'smiQ)  laukiki  värttd  kvd  'pi samskritavug  i/ia  \\  4  ||  iti j)a7-ydyam  atro  'ktd  na  Qdstrdm- 
tarahumdikd  \  viduanmnkhyd  iha  grarnthe  gramthagauravabhtrHbhih  \\  5  ||  tatrd  ''dau 
kdmtafabdadurgapaddrthdh  \  a^vdbharatiam  iti  makhiyä7'anail  caredvigesha   iti,   hasta- 


')  Schüler  des  Jndnavimala.  '^)  vorher  das  Jaiiia- Diagramm. 


Heniacandnrs  lingänupäsanaui,  neb&t  seinem  eigenen  Comm. ;  Qiivallalii.a's  Glosse  dazu.       251 

bimbam  loke  hätliaü  iti  prasiddhih ,  phaläder  budbtida^  ce  'd,  —  w  l  bi^  lö'',  — 
schliefst:  vrahme  Hl  (<iftr<in'ip<nn,  iti  p-t  JnMnavimalopddhyäyaQis]iyaväcanäcärya(^ri- 
vcdlabhaganiviracite  cn  Hemacamdnwäi'yainracitalimgänufämnavrittidxirgapadapra- 
bodhe  pumlimgam  satnäptam  \\ 

2  (33)  57":  atlia  strtUmgavrittau  durgapadärthäh  i>ydkriyamte ,  ptirusht  'ty  atra 
Jäter  ayämta  nitydstj-t  cudrdd  iti  sntrena  dth,  asye  'ti  vämagabdasya  savye  iti  dakshine- 
tare  .  .,  —  schliefst:  vilokane,  dikshake  iti  vilokayitari  \\  33  ||  iti  p-t  Jnänaxnmala  .  . 

3  (28)  82':  pänam  iti  madyapdnam,  saktau  iti  äsaktau  kämeandre  iti,  —  schliefst: 
väladhir  iti  loke  pumcha,  lakshme  'ti  cifmain,  vdji  'ty  aQvah  \\  23  ||  iti  crtJnäna  .  . 

4  (l-2)  88'':  ayam  iti  ^amkugabdak,  kacha  iti  sajalaprade^ah,  virud  iti  lata,  sai- 
ribhe  iti  mahishe,  jhimt!  'ti  loke  kamtäselaä ,  vänir  iti  väk,  —  schliefst:  trinadhänya- 
xH^esha  iti  loke  baratt,  ayam  iti  gogabdah  ||  12  ||  iti  cri  Jnäna  .  . 

5  (34)  IIU'':  padmake  iti  padmakanämni  gamdhadravye  phamjikäyäm  iti  osha- 
dkivigeshe,  —  schliefst:  tamtHväyopäkaranam  iti  loke  väsant  iti  prasiddhih,  nar^ne  'ti 
krtdägakanaxi  iti  pakshini  vyäpyam  iti  kärakabhedah  \\  34  ||  iti  p-t  Jnäna  .  . 

6  (6)  114'':  ciikfir  iti  nakhunänia  gvamdhadravyam  nakhare  iti  loke  nakha 
athavä  naha  iti  prasiddhih,  —  schliefst:  tatra  catushtaytgabdänäm  pravrittir  iti  jäti-guna- 
dravya-yadrichä-lakshanäQ  catasrah  Qabdänäm  piraviittaya  ity  arthah  \\  6  ||  iti  crt  Jnäna  . . 

7  118'':  pHividromani  'ti  loke  sehalärt  pli,  pävidhi  'ti  sehaländmni  vieghapäshäne 
iti  gada  iti  prasiddhe,  —  schliefst:  mridädiküte  loke  thübha,  makis/ü  figau  iti  padda- 
kanämni,  iti  <}rl  Jnäna  .  . 

8  (5)  128'':  paralimga  iti  parasya  ptaravat^  Umgarn  yasya  sa  paralimgah,  dvam- 
dvah  samäsa  iti,  itaretarayogo  dvamdvasamäsah ,  —  schliefst:  nbhau  patäkäväcakan 
svasvalimgan  ca  ||  5  ||  iti  ^ri  Jnäna  .  .,  samäpto  'yam  Qrtdurgapadaprabodhah  ||  frt- 
mad  Yo dhapnradrarnge  Sxiry asinha mahtpafau  |  p^^äjyaräjyacriyam  cacvach(iysnripra- 
bhutodayeW  I  ||  bkümi-shad-rasa-tmm/ica  1G61  samkhye  varshe  sukhädhike  \  mäsi  kärtti- 
kike  kämte  sudine  saptavudine  \\  2  ||  putritvenasu7-t  inxlhmi  garanyam  vrahmanah  critä  \ 
vidyädhikyaparäbhutä  yeshäin  te  jayamtii  ami  |1  3  ||  Jnänavimalanämäna  upädhyäya- 
gunä^rayäh  \  tarkasähityasiddhämta-pt'armikhagramthasaddkiyah  \\  4 1|  teshäm  ciskya- 
varaif  cakre  QriQrtvallabhaväcakaih  \  durgapadaprabodho  'yam  prakatajnäna- 
hetave  \\  5  ||  QriHeviacamdramrt7nd7'akrite  limgänufäsane  \  vidyate  yä  pibhä  vrittis  tasyä 
dnrgärthabodhadah  \\  6  ||  shadbhih  kulakam  \\  vihito  'sti  vimrifyä  'yam  fästravrimdxnn 
aneka^ah  \  tathä  'pi  vitatham  yat  syät  tac  chodhyam  vibudhair  iha  \\  7  ||  sahasradvitayam 
gramthamänamätroditavi  pihham  \  gananayä  ca  vamänäm  anumityä  'vastyate  ||  8  || 

1693.     Ms.  or.  fol.  1174. 
Auszug  (iiddhära)  des  Jayänamdamri  aus  Heims  Comm.  zum  lingänufäsanu. 
Die  Verse  des  Textes  voll  aufgeführt  und  numerirt.    Ohne  die  Zugaben  hinter  §  8; 
ja  es  fehlt  hier  sogar  auch  8,  5. 

32* 


25"2  Die  wissenschaftliche   Literatur;   2.  Sprachwiss.;    1.  Graminatik.    K.   ITaima. 

19  foll.  (l7  Z.,  ä  öf,  ahh.),  ohne  Datum;  gut. 
1  b^,  Mascul.:  (irhani^)  ||  p^'i  siddhaHemacamdra  vyäkarananiveQa.täni  litngdni  \ 
äcdrya Hemacamdro  vivrinottj  arham  namaskritya  \\  1  ||  pHliim(jam  . .  'kartari  ca  kah 
6'^  «7 II  1  II  ka  ta  na  tha  pa  bha  ma  ya  ra  sha  sa  ity  etadamtam  s  n  u  ity  etadamtam 
ca  pul/im fjatn  sydt,  kddayo  'kdrdmtd  grihyamte,  s  h  v  iti  prithag  samfanirdefdt ,  ndme 
'ti  vakshyanidnam  iha  samlnidhyate,  kdipfah,  dnakatah  (!)  pataho  duindidthif  ca,  vard- 
takah  padmakaniikd,  pakshakah  grihasya pdr^vadvdi'am,  —  schliefst:  ushmd  samtdpak 
samriddhi^  ca,  yakshmd  kshayarogah. 

2  9'',  Fem.:  strt  .  .  di^dm  \\  1  ||  7idme  'ti  smaryate,  yonimadddtndm  ndma 
strilimgam  sydt,  purusht  strt  näri  stri,  imdrdm,  urva^t .  .  .,  —  schliefst:  chardih  vdm- 
ti'h,  darat  miechajätih,  pdmd  kachnh,  drishat  pdshdnah,  drik  locane,  nauh  tart. 

8  12'',  Neutr.:  iiala  .  .  kartan'W  1  \\  tidmtam  Idmtain  stvamtam  tdmtam  ttäm- 
tam  samyuktd  ye  ra-i'u-yds  tadamtam  ca  ndma  napunsakam  sydt,  ndmtam:  Jinam  (!  <iji") 
hhdjanam  kdmcanam,  Idrntam:  cakravdlam,  —  schliefst:  laldmam  sydt  la/dniavat. 

4  13'',  Masc.  Fem.:  pions  tri  ...  pishpYidlau  \\  1  ||  iHntdHyam,  caturdace'mka- 
sthdne  ^amkuh  piimsti'ilimgnh  'yam  (ayam!)  famkuh  iyam  ^amkuh,  ekam  daga  fatam  ity 
ddi,  niraye  durgatih,  donnide  kakshah,  —  schliefst:  bhdh  kdmtih. 

5  17'',  Masc.  Neutr.:  pumna  . .  keQayoh  \\  1  ||  'bjah  {abjali)  famkhe  'bje  sam- 
khydviceshe,  —  schliefst:  tathd  dvitiydmkasambamdhdt  puUimgd  api  jneydh. 

6  17'',  Fem.  Neutr.:  strt.  .phale\\  1  ||  (•uktau  gamdhadravyaviQeshe  nakhah 
strtkUvalimgah,  strikltva  iti  sarvatra  yojyam,  —  schliefst:  yathai ' te  gabddh  strttve  tathd 
dvikdmkayogdt  kltvatve  'pi  jneydh. 

7  18",  Masc.  Fem.  Neutr.:  svatas  tri .  .  pidhdnayoh  U  1  ||  svato  'nanuväcya- 
va^dt  'nutarshe(anu')  madyapdne  saraknms  triUmgah,  Qahdah  ^vdmlromani,  —  schliefst: 
remh  3,  dhidih,  ishxdhih  s,  ^trah. 

8  19\  Allgemeines:  paralimgo  ..  vacanam  limgeW  1  ||  dvamdvasamdsah 
paralimgah,  dvamdvasyai  'va  yat  param  uttarapadam  tallimgah,  sa  ca  samdhdrdd  .  ., 
—  schliefst:  tena  Kathdndm  dharma  dmndyo  vd  Kdthakam,  Kdpdlakam  (Kdfdpa"!') 
ity-ddi  II  4-)  II  iti  p'Uimgdnu^dsanoddhdrah  paramagurubhattdrakaprabhufrtJayd- 
namdasüribhih  kritah  sampürnah  samdptah  \\ 

1694.     Ms.  or.  fol.  1171. 

Kurzer  Coramentar  zu  Hem.s  lingdtiKfdsanam  .  .  Fragment. 

8  foll.  (18  Z.,  ä  90  aksh.);  fol.  8  resp.  enthält  überhaupt  nur  eine  Zeile,  bricht  ab. 

Beg.:  sarasvatyai^)  namah,  arham,  pullimg am  ka  ta  na  .  .  ||  1  II  ka  .  .  .  sa  ity 

etad-amtam,  s  n  u  ity  etad-amtam  ca  ndma  sdmdnyena  pulHmgam  sydt,  kdmtdh,  una- 

kah,  sthdsakah,  narakah,  ityddi;  tdmtdh  .  .;  —  pulUmguh  (l7)  2",  —  strUitngdh  (dS)  4", 

')  vorher  das  Jaina- Diagramm.  '^)  v.  5  wird  hier  nicht  erwähnt. 


Hein,  s  Comin.  (Auszug)  zu  s.  ling;inui,";isanaui  u.  zu  s.  unadiganasutra;  Haimavibhrauia.       253 

—  napumakalimydh  (24)  ö*",  —  pumstrUimgam  (l2)  6%  — ■  piimnapunsakaHmgo  bricht 
mit  flem  Text  von  v.  38  ab. 

1695.  Ms.  or.  fol.   1176. 

dcdrya  Hemacandra-svopajno-'nddiganasiitroddhdrah ,  in  599  st'ttra  nebst 
svopajno  ndd  ig  a  n  a  mtra  viva  r  a  n  oddhdra. 

22  toll.  (l-5  Z.  Text,  k  49  aksh.,  und  24-27  Z.  Comra.,  ä  76  aksh.):  pn  Tapa- 
gachdbhrajagat^\sukshi  ^riVijayaddnasürhidm  \  pdddbjayugmdsevt  \  samalekhtd 
Dharmmasdgardhvaganih  ||  i  ||  veddhlirarasardtri^a  |1()04|  varshe  mdse  nabhasy 
api  I  fydnie  pakshe  ca  bkuteshtä  \  -tithan  jtve  ca  tishijabhe  \\  2  ||  cubham  bhavatu  lekhaka- 
pdthakaijoh  \  lekhantyo  na  kend  'pi  gramtho  'syd  upari  prateh  \  oyasttbhntd  yoto  (ijato') 
'/ekhi  I  mayd  samjdnatd  'pi  ca  \\  1  ||  was  folgt,  ist  mit  kleinerer  Schrift  geschrieben: 
amtargatuni  siitrdny  etdni  prithak  kntdni  pathandrtham  \  feshdni  vivaranämtargatdni 
vidushd  'iHiseydni  ||  1  || 

Text  beg.:  kn^)  vd  pd  ji  svadi  sddhy  dgod('(')  dn  snd  sanijdni  rahi  'nbhya  im  i, 
ah  2,  kngau  dve  ca  3,  kanigadimaneh  sarüpe  4,  ritash  tit  4  (ö!),  kic  ca  ö  (e!),  ad  updmtya 
ridbhydm  a^  cd  '{jin~)te  7. 

Comm.  beg.:  namah^)  p-isarvajndya  \  ^rmddhaHemacamdravydkara(nd)ni- 
vefitdm  widdtndm  \  dcdrya  Hemacamdrah  karoti  vivritim  praiiamyd  Vha^u  \\  1  || 
kri-vd-pdo  kai'otyddibkyo  dhdtubhyak  saty  ai'the  vartamdnebhyah  sampraddndpdddnd- 
hhyäm  anyatra  kdrake  bhdve  ca  samjndydm  vishaye  bakulam  un  pratyayo  bhavati, 
dukrimg  karane,  trigt  hinsdydm  vd,  iiiranuhamdhagrahane  sdmdnyagrahandt,  karoti 
karati  krinoti  vd  kdruh,  kdrt,  ndpitddih. 

Text  schliefst:  anaso  vaheh  kvip  sa^  ca  dah  \\  99  || 

Comm.  schliefst:  anaso  ivfo,  anas^abdapitrvdt,  vahi prdpane  ity  asmdt  kvip pra- 
tyayah,  sakärasya  ca  do  bhavati,  ano  vahatl  'ti  anadvdn  vmhabhah  \\  99  || 

1696.  Ms.  or.  fol.   1175. 

Das  Haimavibhrama-)sütram,  in  21  floka,  mit  dem  Comm.  (iattvaprakdpkd) 
des  Gnnacandra,  Schülers  des  Devasüri. 

12  foU.  (17-19  Z.,  ä  41  aksh.);  mahopddhydya  ^rl  Dharmasdgaragaiütachi- 
shya  (^rutasdgaraganiiid  lekki  am  Schlafs  des  Textes,  iti  sakalavdcakacakracakra- 
varttimahopddhydyap'i  6  Dha r m a s dg arag a n icai'andinbhojacaincartkdyamdna^ishya- 
C'rutasdgaraganind  'lekhi  ta(t)tvaprakd^ikd  sasiltravrittih  svavdcandrtham  am 
Schlufs  des  Commentars. 

Text  beg.:  kasya^)  dhdtos  tivddtndm  ekasmin  pratyaye  sphatam  \  paraspara- 
vincddhdni  rupdni  syus  trayoda^a  ||  1  ||  agnibhyah  pdrfhivebkyaQ  ca  prathamdmtam  pada- 


')  vorher  das  Jaina- Diagramm.  2)  s.  den  Kdtantravibhrama  in  1632. 


254       Die   wisj-enscli.  Litcjatur;   2.  Sirmhwiss.;    1.  Graiiiuiatik.   K.  lluiiua.   2.   L(  xikograpliie. 

dvayam  \  eshe  7/  iiai  tad  ähamtam  Qvduasye  'ti  ca  sddhutd  \\  2  ||  bhavetdm  iti  ^abdo  yam 
Indvitre  vartate  katham  \   ydijah  shasht{]i)'isamäsah  sydt  pamcmm  parvatäu  na  tu  \\  3  || 

Scliol.  beg.:  inaho^^pddhydya^ri&I)harmasä(faragani(iur}d)hyo  namah  \  nikhi- 
lajayudekafaranam  bharyämhhoruhuvikd(^anapaiisht(Ji)am,  mohdmdhakdrabkidHram  (ri 
Vtrdrkam  param  naumi  \\  1  ||  Rinhabhddydn  stavhny  anydn  vighnasamghdtaghdtakdn, 
surdsHranardrddhyän  mnktimdrgaprakd^akdn  ||  2  ||  .  .  vamde  vänim  varapraddm  ||  3  ||  . . 
jayatl (;ri  Devasnr iravih  \\  4  ||  mkhaprabodkikd  vrittt  riipasiddhisamanvitd  (s.  p.  221)  | 
siddhuHemdnusdrmn  kriyate  tamtraviblirtunah  \\  h  \\  kasya  dhdo^  rydkhyd,  k.  dh. 
t.  e.  samhamdhiny  ekasmin pratyaye paraspardsampriktdni  h-ayoda^a  riipdnisyur  itip7-a^ne. 

Text  schliefst:  avyddhayo  'smnastam  sydd  ye  yeshdm  cakrire  padam  \  akshe- 
payas  tatha  cd  'iiyiid  akshevayam  amwayam  ||  21  ||  iti  crt  Hidmavibhramamtram  || 

Cunnvi.  schliefst:  tafha  Co  'ktain  svgrihitandmadheyaih  pi  Siddhasoiadivd- 
karapddnih:  svedam  saviudva/iati  jrimhhanam  dtdiioti  nidrdyate  kirn  api  jalpati  rastn- 
fuiiyam  \  d^d  vi/okayati  khoin  puna?-  eva  dhdtnm  bhütdni  bliüta  im  dn(r)vadakah  sabhd- 
ydm\\  1  \\iti jndti^ketadarmtoQ)  vidheyamity,  ulam prnsamgemt,  akdri  Gtmacamdrena 
vritfih  t<vaparahetare  \  Dei'asürikramdmbhojacamcar'tkma  sarvadd\\'2\\  kntve'ttham 
nicaiidm  pimyam  yaii  mnyd  "ptam  snnirrncdam  \  pdram  fabdodadhes  teiia  srnvadd 
janatipnydt  (?)  ||  3  1|  ihnyä  'tra  niatimdmdydd  ya(t)  kimdd  ünQ  yathd  tathd  \  prasdda- 
buddhim  ddhdya  codhyam  te  (?)  ^abdavedhibhih  \\  4  ||  shattarkakarkag.amatih  kavicakravartt 
fabddni(cdsanamahdtnbndhipdi'adrigvd  \  Qishydi]nnijaprakara]i&(^pi'!)mbhanacit)'abhdmih 
Kakkalla  eva  sukritt  jayati  stkirdydm  \\  5  ||  iti pamditapumdankena  p-iKakkallo- 
pade^ena  tat(f)v apr a k d^ikd  viittih  pn  Devasiiripddapadmopajivind  Giincamdreva 
svaporopakdrdrtham  (•/•/"  He  vi  a  c  a  mdravydkarandbhiprdyena  prdndyi  \\ 

2.    Lexikographie. 

1697.     Ms.  UV.  fol.  «70  (A). 

anekärthamaf>jari  in  vier  adhikdra;  s.  B  um  eil  Taujore  Cat.  p.  50'',  Rdjendra 
L.  M.  Notices  4,  28,  Zachariae  (.'d^vata  p.  x  fg. 

11  foll.  (ll  Z.,  h  Xi  aksh.);  ohne  Datum;  modern,  incorreet. 

1  (98)  7":  f/okddhikdrah,  pig.  n.  \  ^abdowodhir  ynto  'namtah  kuto  'py 
agadam  avyaydt  \  svdnubodhaikavidndya  tasmai  vdgdtmane  namah  \\  l  ||  s-drasvatydQi) 
p7-asddena  kavir  /;rtddh<nu'  yat  padam  \  prasiddham  cd  'prasiddham  ca  tat  pramdruim 
ca  sddhii  ca  \\  2  |]  ^ivarn^)  bhadram  pvah  ^ambhuh  givd  gaurt  g,ivd  bhayd  \  fivah  k&lak 
ftrd  kroshtri  bhaved  äinalakt  <p,vd  \\  3  ||  hartr  imdro  harir  bhänur  hai-ir  vishnur  harir 
marxit  \  harih  sinho  harir  bheko  harir  vdjt  harih  kapih  ||  4  ||  gaurt  fivapnyd  proktd 
gaurt  gorocanä  matd  \  gaurt  sydd  apramtä  strt  gaurt  fuddhodbhavdnxiayd  ||  5  ||   harir 


')  vorher  das  Jaiiia-Diagr.        '^)  s.  Aiifrccht  Cat.  1S2'.  (^dccafa  v.  1  (ed.  Zacliariae). 


Haimavibliramasutram  nebst  Coinni.;   —   anekärtlianianjari.  255 

an^ur  harir  Uuhuir  Qihdrur  B)  hdi'ih  sonio  harir  yagah  (ijionah  B)  |  harih  pdiro  harih 
^arvah  (sarpah  B)  sarvo(sv<irna  B)i'n)-no  harih  smrifah  ||  G  ||  dr/'k-drishti-didhituh- 
-snrga-vajra-väg-häna-vdrishH  \  bhunum  pafciu  ca  vidvadblür  yoadjdo  dacasu  smritah 
II  7  II  madhu  8,  kshudrd  9,  iniha  10,  hära  11,  bhdva  12,  kutha  18,  kutapa  14,  u.  s.  vv. 
ohne  irgend  welchen  rothen  Faden  als  den,  dafs  jedes  Wort  einen  fhka  für  sich  hat: 
dasselbe  steht  im  Nominativ,  die  Bedeutungen  im  Locativ  oder  auch  im  Nom.:  — 
sohlielst:  kharjuram  vifvcujodhikd  \\  93  ||  ity  anekdrlhdinamjarydm  Qlokddhikdi'ah  \\ 

2  (()8)  9'':  ardJiaclokddhikdrah,  vato  iKipraQi')  pitd  vapro  vaprah  keddra  era 
cn  I,  —  schliefst:  karavtro  '^vamdrah  si/dd  amyushthah  ((imknshtah  B)  karavtru- 
kah  karindm  bamdhanam  sthdnam.  vdriQ'riB),  vdri  ja/am  matamW  67  \\p7rici(r(im 
bhn\ni(7'i  B)  vijneyam  bhüri  kdmcanam  eint  ca.  \  siidah  sydt  süpakdraQ  ca  sndo 
jneyah  kiitntnbakah  ||  G8  ||  ity  anekdrthamamjarydm  ardha^lokädhikdrah\\ 

3  ("20)  lO":  pddddhikdrah,  rdjd  camdro  iiripo  rdjd,  payah  kshtram  payo 
jalam,  mitro  bhdnnh  .■^uhrin  mitro  (^'tram  B)  daram  chidram  daram  bhayam  \\  1  ||,  — 
schliefst:  samhdfe  purane  pürah  snrah  siirnjanarerndrayuh  \  makdrah  komale  kämte 
samare  yuddhasamgayoQi)  \\  20  ||  ity  anekdrtJumiamjaryäm  pddddhikdrah  || 

4  (30)  11'':  ekdksharanighamta.h;  über  die  Bedeutung  der  einzelnen  Buch- 
staben; &kdro  vdsudeva(Jf)  sydd  iikdras  tu  püdmahah  \  ikdra  ncyafe  kdmo  lakshntr 
\kdra  ucyate\\  l  ||,  —  schliefst:  kshah  kshetre  rakshasi  prokto  budhaih  kshah  Qabda- 
fdsane  \\  30  jj  ity  ane  .  .  .  rydm  anekdrthanighamt&h  samdptah  \\ 

1698.     Ms.  or.  toi.  842  (B). 
Dasselbe  Werk,  andere  Recension:  Wortlaut  hie  und  da  correcter  als  in  A. 
11  foll.  (l5  Z.,  ä  '25  aksh.y.  2  u.  3  sind  als  paricheda.  bezeichnet. 

1  (99)  5*^:  glokddhikdra,  eng.  u.  \  fialdhavarnam  anekdrtham  ptddhamaukti- 
kamauktikam  \  kamthe  kurvamti  vidvdnsah  craddadhdnd  divdnicam\\  1  ||  cabdämbho- 
dhiij")  yato  'namtah  kuto  '^a^vacadQ^  avyaydt  \  svdmwdgeyanämdya  (V)  tasmai  vdgdtmaiie 
namah  ||  2  ||  sarasvatydh  prasädena  kavir  badhndti  yat  padam  \  prasiddham  aprasiddham 
vd  tat  pramdnam  ca  sddhubliih  (!)  ||  3  ||  givarn  4,  gawt  5,  harir  6.  7,  dik  8,  madhu  9, 
kshudrd  10,  vdha  11,  hdra  12,  bhdva  13,  kathd  14,  kutapa  15,  .  .  kharjuram  97, 
guruh  98,  bdhltkam  (Jiiüguh,  kumkumam,  janapade,  afvajdtayah)  99. 

2  (70)  9":  ardha^loka",  vapras  tatah  pitd  vapro  vapraQi)  kedara  ucyate  .  .,  — 
schliefst:  siido  jneyah  kutumbinah  ||  (59  ||  pardyanam  ripoh  sainyam  tatpara^  ca,  pard- 
yanah  \\  70  ||  ity  anorydm  ardha^lo  kdro  dvitiyah  parichedah. 

3  (19)  9":  rdjd  .  .,  —  schliefst:  samghdte p.  pürah  g.iirah  siT  \  sukarah  komale 
kdvye  sumayo  ba^ndhumyrnryah  \\  19  ||  ity  anorydm  padddhikdras  tritiyah  parichedah. 

4(43)  \V',  ohne  Schlufstitel,  weicht  ganz  von  A  ab,  ist  Nachtrag  zu  Cap.  1. 
Heg.:  fivah  sarva(h)  ^ivah  ^uh'aQi)  fivah  kilah  ^ivo  vyasuh  \  ^ivd  gauri  fivd  dhdtri  g.ivam 
^reyah  givd  (^nushä  \\  1  ||   tilam  prishthe  'male  mdnse  jambdle  kom.ale  'sthini  \  pradhdne 


'256  Die   wissenschaftliche  Literatur;   2.  Sprach wiss.;   "2.  Lexikograpliie. 

räjalimge   ca   kakuddkhyA  prakirdfü  \\  2  ||,   —  schliefst:    hidä  di/uhhih  stutih   kämtir 
vijigishugatis  fathd  \  rt/arahdrah  pardrthctQ  ca  deva^ahdo  V)hidluyate  \\  43  || 

1699.     Ms.  or.  fol.  715. 
Die   abhidhdmicintdmani  geiiaimte   ruhtiavid/d   des   Hemacandra   nebst   seiner 
eigenen   tikd  dazu;  sechs  kdndu;  —  der  Text  zuerst  edirt  von  Colehroolie  Calc. 
1807;    (huui    von    Böhtlingk-Rieu   St.  Petersburg   1847,   seitdem  u.  A.  von  Rdm 
Das  Sen  Calc.   1878.     S.  noch  Aufrecht  Catal.  |>.  185"- 187". 

154  foll.  (l7  Z.,  h  Go  (iks/i.);  ohne  Datum;  modern,  aber  leidlieh  correct. 
1  (Ht))*)  10'':  om'^)  namah  p'Mtardgdya  \  arham  \  dhnrmatirthakiitdm  vdcam  nattHi 
ta(J)tvd}>hidhdyi)nm  \  sropajiKnidiiunnd/dydm  t'wnfim  vidadluhuy  aham  \\  1  ||  pTydrtham 
ayimi  drambiwh  kin  tatrd  ' tmavikatlhunah  \  pardtmam'mddsfotre  hi  nä'driyamte  inamshi- 
nah  II  2  ||  prämdnyam  Vdsu.ker  Vydder  ifyutjjatH?-  Ddhannpa/atah  \  prapamca^ 
ca  Vdcaspati-prahhnter  iha  /akti/iyatdmW  S  \\  tafrd'yani  dd/Qlokah:  pranipatya  . . ., 
—  schliefst:  ify  dcdrya^rt HefDiacamdramracitdydm  svopajudhhidhduacimtdviarii- 
ndmamdldtjkdydm  devddhidevakdmdah  prathamah  \\  gramthdgram  500  |l 

2  (v.  87-336)  40'',  deiHtkamdah,  gram  '2500  prathamadvittyakdmdasamkhyd. 

3  (v.  337-934)  98",  martyakdmdas,  gramthdgram  3800. 

4  (v.  935-1357)   138",  tiryakkdtnda^,  gram  2iVM). 

5  (v.  1358-64)   139\  ndrakakdndah,  gram  37. 

6  (v.  1365-1542)   154\  sdi)urnyakdmdah^  .  .  sarvasamkhyd  gramthdgram  10000. 

1700.     Ms.  or.  fol.  769. 

Dasselbe  Werk  mit  dem  AD.  1630  abgefafsten  Comm.  des  Devasdgara, 
genannt :  vyutpattnatnäknra. 

298  foll.  (20  Z.,  k  r,(!  aksh.)\  das  erste  Blatt  beschädigt:  foll.  12.  64.  267 -(;9 
und  das  letzte  Blatt  mit  dem  Schlufs  der  prafasti  fehlen. 

Der  Conun.  beg. :  p-V-)  PdrQvandthdya  namah  \  preyahsarntatisimdha  (- -  -  ab- 
gerissen) htsajjairdtnkdbho  viUvir      bhd(-  ■dhgevis>üei\)]iidnagabhasHdiptividhutavyd7noha- 

( ^abgerissen)»^  (Conson.  unsicher)  |  sdtvacchapvadabhishtadaivatamanih  samsdrasim- 

dhau  tarih  primanNdbhinaremdranamdanajiuah  preyaskarah  stdt  sadd  \\  1  ||  jitvd  yo 
jagathn  jinap  catasnbhlh  sendbhir  adyadyacdh  bhaktiKi  bhdra(j.a^cakravarttikamaldm 
dushtdshfakarmadvishah  \  bhittvd  \shtapravacahprasnbalagunair  lebhe  tha  sarvapriyam 
sa  p'i  ^dmtijinddhipo  'stii  bhavindm  pratyühapdmtyai  satdm  \\  2  ||  tyaktvd  Rdjt- 
matim  yah  .  .  «?  QrtNemi  jmeipdi-o  di^atn  pivasukham  sdtvatdm  yogindthah  ||  3  || 
kalydndmritafevadher  .  .  .  <;rtVdm  eyctjinddh'po  'sfa  bhavindm  p'eyaskaras  tirthakrit\\  4  || 
sdmdrdnandanamannaremdravibiidhd  . .  tanutdm  griVardhamdnah  Qriyam  \\  5  ||  bhaktyd 

')  d.  Verszalilen  fehlen  hier.  Miid  d.  l'etersb.  Ausg.  entleliiit.     '^)  vorher  d.  Jaina-Diayr. 


Hemacandra's  abhidhäuacintämani;    Devasägara's   Conun.    dazu  (Vyutpattiratnäkara).  257 

picrutadevatam  suvi^adajnäiiaÜMlietuni  tathd  ^rtnuichri(/unwifva(poa  unsicher)(;rt»ir/-- 
yacaranumhhojam  pranamyä  "darät  \  vrittim  vijnamanoi'amäm  viracaye  frt  Pänim- 
yoktibhih  Qrtsw't^vaTaHernacamdraradtacrinäinaci'mtämanaii  \\  6  ||  Kshirasvämi- 
Ma hega-Rakshita-Suh h u ti-  Vy ädi-  Vop älita  -sväminydsap uränabhäshya r a h h a - 
s a gj'amthdms  tathd' nekaQah\  sarvdnamdanidhdna-Rxbdradharani-Skarnda-i^hhiigurv- 
ädikän  sadgi'amthdn  upajtvya  yatpata  iht  yrnmthe  mayd  sädaram  \\  7  ||  tatra  gramthd- 
rambhe  gramthakdraf  .  .  mamgalam  dcarati:  pranipatya ,  —  schliefst:  ity  dcdrya- 
gii H emacamdr avh'acitdydm  ahhidhdnacimtdmanau  ndmamdldydm  devddhi- 
devakdmdah  prathamah  \\  sarvdmginakalpavüdscmüayah  kalpadrumdhhah  kalau  jdgrat- 
sarvajanhiamamjutnahimo  imtti'ap^'afdpodayah  \  ^rimacchrtvidhip)akshagachaga7iaJ)hrid- 
hhu(l>hri  iü\\\€)nnutdnhridvayah  fri  Kaiy dnasainudr asürisuguruh  snrhndracüddma- 
nih  II  1  II  tcinnirde^avidhdyivdcakitvarap'en'ikirotopaifnd  (^renikirttopamd  bei  4)  bhdsvat- 
sädhugunaughafdlivinaydc  Camdrdbhidhd  inicakah  \  tachishyä  Ravicamdra  ity  ahhi- 
dhayä  teshdm  vitieyo  vyadhdd  enam  vdcakaDevasdgaraganir  injutpattiratud- 
karam  \\  2  || 

2  80'',  schliefst  wie  1,  aber  blos  v.  1  bis  ganabhri o ,  —  3  186\  schUefst  wie  2, 
aber  blos  bis  jdgratsao.  —  4  265'',  schliefst  wie  1,  —  5  Schlufs,  sowie  Anfang  von  6 
(foll.  267  —  9)  fehlen,  —  6  298'',  schliefst:  ity  dcd  .  .  rndldydm  sdmdnyakdmdah  shash- 
t(Ji)(di  II  iti  Qrtvyutpiattiratndkaragramthah  \\  atha  pragastih:  dstd  inravibho  vi- 
bhodbharabhntah  sthäne  'vaddnasthiruh  sthdue  labdhyupalabd/mnän  ganadharah  sväint 
Siidharino  dayi  |  tadvan^e  vafino 'grya7nauktikasamd  mdnyd  rmmi^reyasam  jdtd(h)  sti- 
raya  Aryarakshitä  iti  khydtd(h)  kshitäv  akshatäh  \\  1  ||  ye  kshetre  'tra  kalau  nirastaku- 
hand  svdtmdrthino  'ndgrahdh  siddhdmtäd  avahndhya  suddhaparamdrtham  khydpa- 
yamto'ksharam\  kurvamtag  ca  tapo  vapushy  api niräpe]\\d  vipakshakshaya  -kshepisht(]i)d 
vidhijniksliamukhyavirudam  imtpuh  pratdpotkatäh  \\  2  ||  tatpattdnukrame  'bküt  ^u- 
{chu^^cihitamakituh  gdsanaunnatyakdri  vidyäsiddhah  prasiddho  'vanidhahanivahair 
vamditdnhrir  mahaujdh  \  tattaccamcaccaritrair  d\a{dhd)valitahhuvano  varnyaldvanya- 
purnah  siirigri Merutumg ah  pravaraparikarodbhdsitdbhydsadeväh  \\  3  ||  tadanv  ava- 
nivap'utah  (^.rutasarasvavamtasprisah (!)  prafdmtamana(298'')sah  sadd  sadavadhdnadhan- 
yardwuyah{cldJi)  \  sngishtßjaiiasevitäh  prakatadaivatddhisht(li)?itd  habhvvur  iti  vimdavoQ) 
Gnnanidhdnasih'hndavah  ||  4  ||  tatpattdmbhojabhdsvadravir  acitathavdk  satkriyo- 
dvdrakarttd  preshtQi)avyut})annaparshat  dhritidridhi2md  ddnagomdah  prakämdah  \ 
voda(J)vyudgrdhiinedhdmnshisukha{'-  -  -  fehlt) 7?^/ön^X■nV  sddhusamdho  dhydQ^prokti- 
vyaktabhaktih  samaj'uia  Qamavän  sürii'dt  Dharmmamnrttih  \\  5  ||  taih  svasthdndbhi- 
shiktdh  kshititalatilikäh  gramthagüdhdrthasdrtho  -dgdtdraQj)  svdravdcd  prasarakaradhvta- 
dhvdmtadhdi'dpracdrdh  \  2wäjyapraudha2)ratishtQi)dprabhritisukritasamsdkshinah  kshd(rji)- 
timamtah  ^riKalydnäbdhisÜTiQvaravaraguravo  jyok  yugdgrydh  jayamtiW  6  ||  ita^  ca 
fishydm  pigunasevadher  ganapateh  ye  gachadhürdhdrane  dadhruh  sarvadhnrtna- 
tddhun   satdm   stutyäh   sthitisthdpakdh   \    sarvak7-u7-Q)gammdyakd  api  vaco  yeshdm 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  33 


258  Die  wissenschaftliche  Literatur;    "2.   Sprachwiss.;    2.  Lexikographie. 

sattrthyatvato  hhdsvomto  hhuvi  väcuküs  mainahliavan  p-t  PutiyacamdrdhvaydkW  7  \\ 
tachishydh  kshamavdcukd  (//'i('t)mata(-  {ehh^IJdnikyacamdrds  tato  gttdrthu  gani- 
s(iinam(d(samma")  yatitates  iadhyakriydkdi'dkuh  \  dhird^h)  sva(r)dhi\nwdcakdh  vinayatah 
Camdrahhidhäs  samt!,  iat  tackishyX  bhrä  (del.  metri  c.)  Ravicamdrapamditavaro 
jajne  gunagrdmcmih  ||  8  ||  taddiks/nto  vdcaka D ev as dgar o  'ham  lahdhavdn  jndna- 
lavam  gitros  tatdh  \  p'tndiiiitindläm  pixibhuHaxvianinnitäm prattya  tdlhn(J)  samavdn- 
mayaukasah  \\  9  ||  varshe  shapasutarka%iigpaiiQ)mite  (also  1686  =  AD.  1630)  Hdllära- 
dege  nripe  Ldshdkhye  sati  bhavyanavyanagare  cetydvaltmgälini  \  La k shmicatndr a- 
biidhas\ia  madgHriignrnhhrdtnr  jaydbdher  »inmh  gishyasyo  ' t tain ac a mdr agishya- 
sahajasyd  'tyamtiinirhamdlutnah  ||  1 0  ||  mtraih  Pdninisutritaih  hahnvidhagramihdmQ  ca 
samkhydv(dtih  sdkslukritya  yatlidmati  viracaya(^)i)  lyyutpattiratndkaram  \  chädina- 
sthdl  llkldtam  yad  atra  väuduttn  xydt  siirilihis  sii)-a(t)tais  samQ&udhyam  karundm 
indhdya  rmyi  tan  indtsaryam  utsdrya  ca  |1  1 1  ||  tribhir  vifeshaka(ni)  \\  asau  sü  —  bricht  ab. 

1701.     Ms.  Ol-,  fol.  1041. 
dcäryap'i  Hemacamdraviracitdydm     abhidlidnacirntämanau     iidtiKiuid/dydm 
geshasamgrahasdroddhdrah,  resp.  ceshi  ndtiui iiDi/d,  in  0  kdnda. 

5  f'oll.  (l.s  Z.,  k  4(i  aksh.'):  ohne  Datum;  corrigu-t  und  hiterpungirt. 
kdnda  1    besteht  nur  aus  2  vv.:  pranipatyd^)   'rhatah   siddha   \   -sdmgafabddnu- 
(^dsanah  \  (^eiihdkhy\)idmamäläydh  ndmuid  pratanomy  aliam\\  1  ||    mrvdne  syd(  gtti- 
bhdvah  \  gdmtir  nai<^cimtyam  amtikah  |  gishye  chdb'O,  bhadre  bhavyam.  \  kdmyam  siikrita- 
sunrite  \\  2  ||  pratharnah  kdndah  H 

2  (89)  3":  phalodayo  Meriq)risht(Ji)am  \  vdsavdvdsavairikau  \  didivir  dtdivir  dyug. 
ca  \  divam  ca,  svargavdcakäh  ||  1  ||  .  .  rmhadvari  nifithyd  nit  ghord  väsarakanyakd  \\  17  || 
citdksht  rdkshad  ydmyd  ghritdrcis  tdmast  timih  \  gurvari  kshanini  naktd  paigdcl  cd  "surk 
wild  II  18  II,  —  schhefst:  pnjye  bhatturako  bhattah  \  prayojyah  püjyandmatah  \\  89  jj  ity 
dcdryap't  Hemacamdraviracitdydm  geshUidm.amäldydm  dvitiyah  kdmdah  \\ 

3  (65)  4":  atha  pravine  kshetrapto  \  nadtshno  niskna  ity  api  \  chekdla-cIiekUau 
cheke\  kdhale'sphntaldidskiniW  1  ||, —  schhefst:  ndpite  grummtr  bJuhndi\-rdha-kshaurik(i- 
-hhdtndikdh  \\  6b  \\   ity  ucdotdyäm  gekhioydm  tritUjah  kdmdah. 

4  (40)  5":  atha  jirithvt  mahdkdmfd  \  kshdmtd  mevadriQt')karnikd  \  gotrakdd  g/iaiia- 
p-ent  I  madhyalokd  jagadvahd  \\  1  ||,  —  schhefst:  miiko  jaldgayah  gevah  \  sahasradanshtras 
tv  etanah  \  jale  vdlo  vaddlo  tha  pdthine  mriditpddhakah  ||  40  jj  ity  dcd  o  geshi  o  catiir- 
thid)  kdmdah  jj 

5  (2)  ibid.:  atha  ratnaprabhd  garbhd  \  varicd-nu-farkardprabhd  \  sydd  vdlukd- 
prabhd  fai/d  \  bhavet  pamkaprabhd  'mjand  ||  1  ||  .  .  narakabkümayah  \\  2  \\  pamcamah 
kdmdah  \ 


^)  vorher  das  Jaiiiadiagr.;  das  erste   Heiiiist.  itlcnt.  mit  dem  des  abkidkdnacint.  seihst. 


Hemac.'s  Abhidhänacint.,  Qeshi  nämamälä  n.  2  Ekäksharanämamälii;  Kopa-Fragment.        259 

6  (o)  ibid.:  änukülydrthakam  prddhva\')n  asdkalije  tu  cic  canah  |  tu  hi  ca  sinu 
ha  vai  päda\-imrane  jntjane  sc-af!  ||  1  ||,  — ■  schliefst:  prnyojanavaQdd  ete  nipdtyamte 
pade-imdeW^  \\  ity  dcdo  abhonuu  ndoydm  fekha  samgrahnsdroddhdrah  || 

1702.     Ms.  or.  fol.  1177. 

a.  Hemaccüidras  ahhidhdnadntdmani  nebst  b.  der  Qeshandmamdid  luid  c.  (1. 
zwei  ekdksharandmamdld  (die  zweite  von  SudhdkalaQo). 

29  foU.  (l'j  Z.,  a  63  aksh.y,  ohne  Datum:  mit  Verszähhmg. 

a.  1  (86)  2",  2  (250)  6",  3  (598)  15^  4  (422)  22^  5  (7)  22",  6  (178)  25", 
gramtha  1580. 

1).  1  (-2)  2b''  pranipatya  .  .  ||  1  ||  nirvdne  .  .  ||  2  Wprathamah  kdndah  ||,  —  2  (ül) 
26"  phcdodayo  ||  .  .  1  |1,  —  3  (<;5)  27"  atha  pravtne  .  .  ||  1  ||,  —  4  (4l)  28"  aiha  jmthvi 
.  .  II  1  II,  —  5  (2)  ib.  atha  ratnaprabhd  .  .  ||  1  l!,  —  6  (9)  28"  dnukidydrthakam  .  .  ||  1  ||, 

—  schliefst:  .  .  nipdtyamte  pade  pade  ||  9  ||  ity  ä  o  ^e sha samgrahah. 

C.  (l9)  28",  ekdk shar andmamdld,  ah  krishnah  dh  svayamhhur  ih  kdma  th  pn?' 
iir  tcvarah  \  ur  akshanem  (?)  nri  ([)  jneye  devaddnavamdtaran  ||  1  ||,  —  sehliefst:  kshah 
kshetrarakshasi  'ty  nktd  mdld  prdksürisammata . 

d.  (50)  29",  eine  zweite  ekdksharandmamdld;  ^riVardhamdnam  dnamya 
sarvdticayacdUnam  \  ekdkshai^andmamdJdm  Mrttaydmi  yathdgrutam  ||  1  ||  ah  puUimgah 
gdrfigadhdrmy  ah  svalpdrthe  'iiyayah  punah  \  xnrimcdv  de  ca  puUimga  d  vdkyasmarane 
'vyayam  |,  —  schliefst:  svardmtd  vyamjandmtdQ  ca  jneyd  gramthdmtardt  tu  te  \\  49  || 
Maladhdrigachahhartuh  süreh  crt Rdjacekharasya  guroh  \  cishyah  SudhdkaIaQa 
ity  ekdksharandmamdlikdm  atanot\\ity  ekdo-mdld  samdptd. 

1703.     Ms.  or.  fol.  892. 
Fragment  (v.  51  — 118)  eines  kofa;    ob    etwa  (so  Zachariae    nach  Einsicht 
dieser  Notiz)  der  gdradiyd  ndmamdld  des  Harshaktrti'?  lithographirt  im  Shatkofasam- 
graha  (Benares  1873),  über  welchen  s.  Zachariae  »Beiträge  z.  ind.  Lex.«  p.  7  (1883). 
2  foll.,  signirt:   13.  14  (11  Z.,  ä  51  aksh.);  sehr  sorgfältig  geschrieben,   dunkel- 
gelbes Papier;  modern;  mit  Glossen. 

Beg.:  vrajo  ghosho  goshtham  gopds  tu  vallavdh  \  diigdhafn  payo 'mritam  ksMram 
gorasah  kshtrajain  dadhi  ||  51  ||  .  .  ||  57  ||  Iti  vai^yavargah,  knmbhakdrah  kulälaQ  ca, 
kumhhas   tu  kaIaQo  ghaUih  \  svarnakdrah  kalddag  ca  nidldkdras  tu  vidlikah  \\  58  ||  .  ., 

—  13"  II  70  II  iti  ^udravargah,  atha  samkirnavargah ,  utpattir  janma  jananam 
utijdto^)  janir  itdhhai'ah  \  jmtam  cd  'savah  prdiidh  gvdsaQ  ca  Qvasitam  marut\\  71  ||,  — 
14''  piimgavah  sattamah  parah  \\  100  ||  paarastyah  prathamah  pürvah  ddir  ddy  ddimo 
'grimah  |,  —  schliefst  im  Beginn  von  v.  118:  anveshitam  gaveshi  — 


1)  sollte  ufp(klak  sein;  sielit  mich  Jaina-Yeri'.  aus,  s.  Ind.  Stud.  16,  S23.  377. 

33* 


260  Die  wissenscliaftliche  Literatur;    2.  Sprachwiss. ;    2.  Lexikographie. 

1704.     Ms.  or.  tbl.  101  (5. 

^rtPu)-}ishottai)iadevaviracitam  frikändaQeshäbkidhänam.  Herausgegeben 
unter  Colebrooke's  Aegide  von    Vidydkaramigra,  Calc.  (samvat)  1864  (AD.  1808). 

38  foll.  (l3  Z.,  ä  32  aksh.),  samvat  1833  mitt  pravana  va  di  b  ^aniväre;  durch-, 
corrigirt  und  interpungirt,  aber  ohne  Versbezeichnung;  Randmarke:   trikumda^esha. 

(vv7/. ')  n.,  yo  nm/nno^)  cpmamayam  vitanoti  vii^vam  tdpatrayam  harati  yas 
tapunu  py  ajasram  \  kd/dtnudio  jacjati  jivayate  ca  janti'm  vrakmdmdasamputanuinim 
dyumanim  tarn  Ide  ||  1  ||  jayamti  samtah  ku^alam  praj'dndm  namo  nmmmdrdya  snrd/i 
smritdh  stha  \  smntä  'si  väy  devi  dayasva  mätar  vidhehi  vigknddhipa  mamgaläni  \\  2  || 
alaukikahHulAuiarah  svakoshe  lui  ydiit  ndmdni samullüekha  \  vilokya  tair  apy  adhnnd 
pracäram  aijam prayatnakPurushottamasya  \\  3  ||  nirgakrainas  tathd  numa  -limga- 
ynh  süpade^atd  \  paribhäshddikam  sarvam  atrd'py  AmarakoshavaiW  4\\  svarloko  deva- 
hkah  ■■>y(!d  avurohah  phalodayah  \  »ximdirah  sairihhuh  cakrahhavanam  kham  divam 
nabhah  \\  5  (fehlt)  || 

1,  1   ,')''.  —  2  <;''  1'/! rirai'gah^),  iti  praduniiakamdah. 

2,  1  7''  hhümivarguh  (unifafst  2,  1.2  der  Ausgal.-e),  —  2  8"  fuilav'\  —  3  9'' 
pamcananäbda  (V)  pürvavargah*)^  —  4  ll"  .sinhddivargah ,  —  5  iS"  nrivargaceshaY), 
()  13'  brahmavargah,  —  7  15''  kshatriyavargah,  —  8  ifi"'  vaipyavarga/i,  —  9  l?''  ^üdi-a- 
oargah:  —  hierniit  schliefst  kända  2.  doch  fehlt  eine  Schlufsangabe. 

B,  1  18''  viceshyamghnav(irg<d),  —  2  l'.i''  mmkirnavargah,  —  3  37''  anekdrtha- 
vargah  (darin  käntavargtd/  bis  Juhitavargah),  —  4  37''  (wyayavargah,  —  5  38''  limgd- 
disamgrahah,  danach  nocli :  ishtaprayogd  ye  ^abdäh  prdyas  te  iha  kirtitdh  \  aprayuktds 
ti'i  'tpalinyddidrishtä  apy  npekskitdh  ||   iti  gnPiin". 

1705.     Ms.  or.  fol.  (i97. 

Der  vifvaprakdfa  des  Mahecvara,  in  zwei  jM/icheda  mit  2070  vv.:  s.  vol.  1,  2-24. 
Aufrecht  Catal.  p.  187.  188  (=  A).  Räj.  L.  M.  Notiees  4,  15-1.  Zachariae  »Bei- 
träge« p.  2.  7.  ()9.  7ö.  —  Der  bei  Aufrecht  am  Schlufs  des  «i'/y^^ya- Abschnittes 
angeführte  Vers  mit  dem  Datum  (Rdmd-'nala-vyoma-nipaih  ^akakdle)  Qaka  1033 
[AD  1111]  fehlt  hier,  ebenso  alles  das,  was  daselbst  hinter  dem  «fi/o^i/rt- Abschnitt 
noch  weiter  folgt.  —  üeber  eine  lithographirte  Ausgabe  (Benares  1873)  s.  Zachariae 
Qi^vata  (1882)  p.  LX,  »Beiträge«  p.  7. 

89  foll.  (13-17  Z.,  ä  37  aksh.);  samvat  1656  varshe  muni  (am  Rande)  Pamcd- 
nana^ishyma  Jayavatd  Inkhitam  idam  iti  givam  bh'iydt  sarveshdm,  kalydnam  astu. 


')  vorher  das  Jaina- Diagramm.  -)  dieser  Vers    fehlt   in   der  Calc.  Ed.,   findet 

sifh  resp.  nach  Zacliariaes  freundi.  Mittheihiiig  in  der  Wiener  Handschrift  des  Trik.,  ühor 
die  er  Gott.  Gel.  Anz.    1885  p.  378  ref'erirt  hat.  •*)  svargacarguh  Ed. 

*)  oanaushadhivarguh  Ed.  •'')  manushyavargah  Ed. 


Purushottama  s  Tiikäiidagesha;  Mahepvara's   Vipvaprakäpa.  261 

Beg.:  (iJiram  (orh(un!)  mnnaQf),  stuvhixihi  inahümohakle^dtamkabhishagvaram  \ 
traidhätukanidunajimm  sarvajnam  duhkhidiänaye  \\  1  ||  kaldvildsdn  makaramdabimdu- 
mudrdm  vinidre  hridaydravimde  \  yd  kaJpayamtJ  ramate  kavtndm  deinrn  namasydmi 
sarasvattm  tdin  ||  2  ||  .  .  ||  3  ||  kshubhyatkshlrdbdhiJiaUolainulolldsiyafahpiyam  \  cjunim 
vamde  jagadimmdyamgnnaratnaikarohanam  ||  4  ||  pi S dh as dmk anrijMifer  (tnavadya- 
vidya  -indyumtara(in)(j(ip(id((in  itdraymn  {jMjdapaddliatim  A)  eva  bibhrat  \  yciQ  camdra- 
cdrucarito  Haricamdrinuhnd  svavydkhyayd  Carakatamtram  (damcakdra  \\  ä  || 
dstd  ashnavasudhddh!p(ivamdanrye  tasyd  'nuaye  saka(lct)vaidyakulävatansah  \  aikni.sya 
dasra  Iva  Gddhipii rdd/i/pasyd  p-t  Krishna  ify  amalakirtilatdvitdiiid]  \\  (!  ||  sumkaljKi- 
sammüadanayiQpa  k)vikalpajalpa  -kalpäxmQiald  A.)kulitavudisaliasrasimd}mh  j  tarkatra- 
yatnnayanas  tanayo  yadiyo  Damodarah  samabhavad  bhishajdm  varmyah  \\  7  ||  tasyd, 
'bhavat  sünur  uddrnvdco  vdcaspatih  crtlalandvilusi  \  sadvaidynvidydnalinidinegah^dalena 
A)  cri  MaJhanah  sa(J)knmuddkaremdnh  \\  8  ||  yad-bhrdtrijah  sakalavaidyakatat{t)va- 
(jitra  Xy-atna  -rcttndkaraa'iyarn  aväpya  ca  Kegavo  'bhüt  \  ktrt'ir  niketanam  animdya- 
padapramdna  -väkyairapaincaraccmäcaturdnanaQnh  \\  9  ||  Krishnasya  tasya  ca  sutah 
smitapumdarika  -shamddQ'rikadamdd  A^tapatraparabhäguya^ahpatukd  \  (^rib ru htna 
ity  uvikaldtmmimkhäravimda  -soUäscdäsitaQdsyarata  k^sdrdrasarasvatikah  \\  10  ||  tasyd 
"tmajah  sarasakairavakdmtaMrtih  p-tmdii  Mahe^vara  iti prathitah  kavtmdrah  |  ?i>'h- 
^eshavägmayamaharnavapäradri^vd  mbddgamdmburuhashamda'i'avir  babhiiva  ||  11  [|  t/ah 
Sdhasdin kacaritddimahdprahamdha  -nir\d(jnu  X)nunaipunagimdgatagawavap'ih  |  ijo 
vaidyakatrayasarojasarojabndhnr(bamdhur  A)  bamdhth  satdm  ca  kavikairavakdnanem- 
diih  (kudmale"  A)  ||  12  ||  iyam  kritis  tasya  Mahe^varasya  vaidagdhyasimdhoh  piiru- 
shottamändm  \  dedfpyatdm  hritkamaleshu  nityam  dkalpam  dka/pitakaustubhagrfh  ||  ]  3  || 
labdhuih  kathamcid  abhijdnasiwarnakära  -lUena  kogapitaratnadhi(vi  A)gabdarat)iaih  \ 
Vi^vapi'akdga  iti  kdmcanabamdhncobhdm  vibhran  mayd  'tra  ghatito  mukhakhamda 
eshah  \\  14  ||  Phantgvarodtritafabdakofa  -ratndkardlodanuldlitdiidtji  \  sevyah  katham 
nai  sha  ('iv/  A)  suvarnagailo  Vifvaprakdco  vasudhd^vibudhd  A)dhipd)uhn  \\  15  |) 
Bhogimdra-Kdtyäyana-Sähasämka  -  Vdcaspati-  Vy d dipurassardmhn  |  savifva- 
n)pä)nara tuamgaldnum  ^ a bhähv a'^)- G o pdlita'^ - B h dg ur tndm  ||  16  ||  kocdvakdgdr- 
naQ' kapU!)  prakataprabhdvah (ihi  A)  sambhdvitdnarghaguiiah  sa  eshah  \  sampddayann 
eskyati  vdmchitäi-thdn  katham  na  cimtdmanltdm  kavtndm  ||  17  ||  d  Mitra^ailaCaramäcala 
Me(khayddri- Kai/d<^abhumivalaydd  yad  ihä  'sti  kimcit  \  ekatra  sa)nbhrita\){tarii)  agocara- 
Qabdaratnam  dlokyatärn(ta)d  akkilam,  sudhiyah  kavirndräh!  ||  18  ||  yady  asti  vdnmayania- 
hdrnavamamthanechd  pruptum  padam  Phanipater  yadi  kaatukam  vah  \  Vigvapra- 
kä^am  anipim  tad  idain  (tarn  imam  A)  nishevya  sambhdvyatdm  paramagdbdikaceüm- 
rac^nh  ||  19  ||  satdm  pastakasambhdra-bhdramokshah  krito  mayd  \  ndmdnu^dsanam  idam 
sampiirnam  tanvatä  'dbhutam  \\  20  ||  eka-dvi-tri-catush-pamcci-shad-varndnuk7'amoj(j)va- 


')  hva  am  Rando,   ('ubhdmga  A.  '^)  Gopdlina  Cod.,    Vopdlita  A. 


262  Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Sprachwiss. ;   2.  Lexikographie. 

htih  I  kämtädivargaiii-)  nänärtha  -samgraho  hjam  vitanyateW  21  ||  ndnärthah  pra- 
thdmämto  'ti^a  sarvaträ  "dau  pradargitah  \  sapta^nyamteslm  Qabdeshu  vartcunänah 
siDiii^citah  II  22  ||  dtishtämtena  saha  kvd  'pi  saptdwy  ddhära  eva  cc  \  spashtaya  limqd- 
bheddya  k(v)ä  'py  atra  punaruktatd  \\  2o  || 

kaikak,  ko  bi'ahmätmdniJdrkeslm  Qamane  sarvanämni  ca  \  pdvake  ca  inayure 
ca  sukhag'trshajakshu  kah  \\  24  ||  kn  dvi,  akam  pdpe  ca  .  .  .,  —  84''  iti  sdmtavargah, 
hadvi  sdho  hole,  —  85''  ksha  dvi,  akshah  karshe,  —  86"  ///  kshamfavaryah 
(schlielst  mit  v.  1!)87  nach  der  Zälilun!;-  der  Handschrift),  a/hd  'vyaydni.  vakshyamte 
i^yaktam  pürvdkshar&krnindt  \  akdrddikmn  apy  dsinin  'dhikam  pnrruto  viduh  (so  wie 
Aufrecht  conjicirt  hat)  ||  88  ||,  —  89"  ity  (irydyd iiekd rf/idiud-ydh  (schliefst  mit 
V.  206G)  I  yady  apiirvatayd  kimcin  ndmä'tra  pratihhdti  ca  \  tat-tad  anvishyatdm  sadhkir 
ndmapdrdyandddihih  \\  (^1  (d.  i. :  2ii07)  ||  etat  kavimdrair  akhilair  avagyam  prayof/a- 
sambodhapludadvaydptyai   \    yair    ndiiHdidintlidbliundiam    kritam    talQf)  sarvajuafd 

svapranayikrite  ca  \\  68  ||  svaii'apracdraih  parikalpltdbhih  gabddrthasambodhakathdpra- 
thdbhiQf)  I  vdmbhir  aprapinmudäm  pra'tnodam  ädhämcm  atra i  'sha  parier amo  na(h)  ||  69  || 
etäm  kritim  kritadJiiyah  kritakrityabhdvam  dpddayamtu  sadayam  tu  (-  fehlt)  ceta 
(-  -  fehlt)  I  mtyam  Maheg v a rakaveQf) paribhdvayamto  vdcah paronneQ  kshe)  'tiratä  hi 
bhavamti  loke  \\  7(1  ||  iti  sakalavaidyaräjacakrardj agekharasya  kavirdjaparamegvarasya 
yadyavidydnidheh  griman Mahegv a?' asy a  krifaii  vigvaprakdfSL  parichedo  dvittyah  \\ 

1706.     Ms.  or.  fol.  739  (A). 

Der  QabdabhedaprakdQa  des  Mahefvavd,  eine  Art  orthoepischer  Gradus  ad 
Parnassum;  Fragment.  Das  Werk  besteht,  s.  1708  (=  C),  aus  vier  nirdega  mit 
248  vv.;  s.  Aufrecht  Cat.  188"  (wo  nur  42  vv.!).  189".  Rdj.  L.  M.  Notices  6,  298 
(^PurushottamaDeva!).  —  Uehev  Anandoram  Borooalis  Ausgabe  (Calc.  1884)  s.  Zacha- 
riae  in  dem  Gott.  Gd.  Anz.   1885  p.  370  fg.  391. 

9  foll.,  foll.  1  —  7  II.  9  (l5  Z.,  ä  46  aksli.),  fol.  8  von  anderer  Hand  (lO  Z.,  ä 
50  aksh.)\  mit  allerhand  Randglossen;  samvat  1659  varshe  g,rävana  va  di  3  dine  \  Qrt 
JesaJamerutnadhyeHlikhe  Riiiamallena  \  svapa7'ajnaptihetave  \  gabdaprakägasüti^asya 

(ä  dksh.  gelb  überstrichen,   anscheinend:    pratirdrkvailal')   rdjdrkam  ndmdtitdt 

prdti  II  1  II    p-rr  astii  lekhukapdthakayoh  \\ 

rHo'),  iiamah  \  p7^abodhdni  ddhdtum  afdbdikdiidm  \  kripdiii  itpetyd  pi  satdm 
kavmäm  \  krito  mayd  nipam  avdpya  gabda  -bhedaprakägo  'khilavdiimaydbdheh  (vdk- 
payodheh  A)  ||  1  ||  jmiyo  bhaved  yah  pracurah  jyrayogah  \  prdmdnikoddharanapratttuh  \ 
nrpddibhedeshu  vilakshaneshu  vicukshano  nigcinnydt  tarn  eva  \\  2  ||  kvacin  mdtrdknto 
bhcdah    kvacid  varnakrito   'pi  (tra  A)  ca  \    kvdcid  arthdmtaroUe^hdc   chabddndm 


1)  vorher  das  Jaina- Diagramm;   zu  «/w  s.   1412.  1612.  1620. 


Mahe^vara's  Vipvaprakäpa  und  (pabdabhedaprakäpa.  263 

riidliitah  kvacit  \\  3  ||  jdyai'fi  jjusijai  'sha  (/v;  A)  inanah  saroje  |  sa  eva  cabddrthavi- 
vartanegah  \  nijaprayogdrpitakdmacdrah      parapruyogaprasardrgalac  ca  \\  4  || 

vidijdd  agdram  dgdram  apagdm  dpagdm  api  \  ardtim  ärdtim  atho  ama 
duiaQ  (crainah  p-dmaf  B)  ca  ktrtitah  \\  5  ||  hhaved  amarsha  dmarsho  'py  amkuro 
'mkfira  eva  ca  \  amtariksham  amtariksham  agastyo  'gastir  ity  api  l|  6  ||,  —  4''  tathä 
hy  ajHicyad  adrdkshul  ity  atrd  'rthe  kriydpadam  \  apah  payas  tanükurvvad  ity  anyatra 
padadvayam  ||  134  ||  iti  ^abda jirabhedah;  die  folgenden  fünf  Zeilen,  (beg.:  sasyakah 
sddhvasam  samka  \  -sukah  sdrasanam  tathä,  schliefsend:  ^ardva  civac  ca  ^dld)  sind  gelb 
din-L-listi'icheii,  wohl  eine  Art  Prolepsis  aus  dem  Folgenden  (s.  v.  94). 

Danach  folgt:  athä  '' dyadamty aushthy avakärahhedah ,  vrimddraka  vnija  varä- 
taka  .  .  (v.  1—6),  —  S"  atha^)  madhyupavargtyäh:  karbarah  karburo  .  .  (v.  7—11) 
pavaryiya bakä r a nirdecah  atha  a m ta (h) s th ty a v a k d ra nirdegak ,  himdu-vidruma - ra- 
ddnya  (v.  12  —  25)  [ddidamtyaushthyuh  samäptdhj^),  —  madhyadamtyaushthydh 
(v.  2G— 35)  rdjwa-jtva-java-ydva-,  — ■  ||  35  ||  ity  aushthyadamtyaushthya  vakära- 
nirde^ah. 

atha^)  tdlavya-mürdhanyadamtydndm.  api  le^atah  \  gashasdndmvigeshena 
nirdecah  kriyate  VZ/mno  ||  36  ||  atho  ""shmanirdecah:  gyämäkagdkacuka ,  bis  v.  46, 
w^^W  dditiilavydhW,  —  upmikäpntrakakim^iikdngiikam,  bis  v.  50,  wo  ||  madhyatdla- 
vyuhW^  —  i^a  prakdca  bis  v.  54,  \\o\\  amtatdlavyäh\\,  —  canrir  ninrdrau  ^iva  eva 
farvah  bis  v.  56,  wo  ||  vyavasthdtälavyäh  ||,  —  cim^apä  cä^vata  v.  57.  58  ubhayatdlavydh, 

—  tdlavyä  api  damtydf  ca  camba^ambalapükardh  .  .  ||  59  ||  tälavyadamtyäh ,  —  äcväsah 
^äsanam  .  .  ||  60  ||  tdhivyasakdranirdefak,  —  shamddUkd  shddava-bhiishano-shanam 
V.  61  —  66,  madhyaniiD-dhanydh,  —  peyüshayusha  v.  67  —  73,  amtyamurdhanydh, 

—  prsham  girisham  \.  14:,  tälavyamurdhanyäh,  —  tälavya^ddayah proktdh  kathyamte 
damtyasädayah,  ...  7''  schliefst:  sasyakah  sddhvasam  samka-sukah  sdrasanam  tathd 
ami  damtyadvayopetä  ushmabhede  'tra  dar^itdh  \\  94*)  ||  üshniabhedah. 

Nun  anscheinend  eine  Lücke,  denn  fol.  8  beginnt  mit  einem  v.  28  '):  dkä^a 
kd^a  kcdafd  'mkuga  koca  keca  \  kaktfa  ktkaca  kucäh  kalago-'jxivdsau  \  karpdsa  vesa 
vadisam  ca  vacansa  tansa  v'üäsa  kansa  rama  mdsa  vifo'padanpdh  ||  28  || ; —  an  den  Schlufs: 
mdsamäshakapadmäni  barhagehadhanäni  ca  \\  56')  ||  fügt  sich  sodann  fol.  9"  ohne  Lücke 
direct  mit  v.  57')  an:  lacimam  Idrnchanam  grdmam;  —  mit  v.  63  schliefst:  pumna- 
punsnkalimgasamgrahah,  —  in  v.  64—71  folgen  weitere  Genus-Regeln.  Schlufs: 
dsthdnam  namnagaram  sthälam  sthalam  ca  patalatn  puram  \\  71 ')  ||  limgabhedah  \\ 
und  hieran  schliefsen  sich  unmittelbar  folgende  Verse: 


')  vorher  Randglosse:  ddyaushthydh  pavarglycUi.  ^)  am  Rande. 

^)  3,   1   in  C.  i)  3,  59  (Schlufsvers)  in  C.  5)  4^   j   jj^  q 

6)  4,  -29  in   C.  7)  4^  30  in   C.  «)  4,  43  in   C. 


264  Die  wissenschaftliche  Literatur;    2.  Spraehwiss. ;    2.  Lexikographie. 

p?'?  tS ä h  (I s ä m  k a r a  citapramiikhäsu  gadya  -padyaprabamflharaeandsu  vitanixi tai 
't'fl  I  iiyutpattim  iijjva/afcmäm  paramüm  ca  {•akthn  uüäsitd  jcujati  yena  sarasvatt  'yam 
II  72 ')  II  7dhpesh(tvaidyaka{vi^esh(waidika  (J)matdmbudhipuradri^.vd  \  (^'.abddgumdmburnlui- 
kh(imdavibodhandrkah{shamdaramh  kmnndrah  C)  |  yatnän  MaheQvarakavir  niramdt 
pr(ikd^am(jMm(im  C)  diokya  tdms  tu  kntmas(snkrilinas  C)  tad  asdv  animdyah  (anar- 
thah  C,  wohl  "rghyali)  ||  73  ||  ndmapdrdyanasyä  ''dir  (iionädi  C)  niruktoktir  vikalpitah 
Qtaih  C)  I  ^nbdair  imrnavidhig.  cd  'mtcdh  (dhep  cdttaih  C)  samdrishtdm(bd/io  0)  hy  es/ia 
sddhnbhih  \\  74  ||  kartum  ceta^camatkaram  satam  luwtmii  viparyayam  \  sam^ayam  ca 
niräkartam  ayam  asinat(asya  C)pariQra)ii(ih  \\  75  ||  clunndo-ilupi'dsayamakagleshabhedeshu 
(citteshu  C)  nirnayah  |  eshv  evd  'syo  'pmjogcK;,  ca  kavitvam  jdnato  'pi  ca  (Jcaver  jdyamta 
eva  vd  C)  ||  76  ||  iti  gabdabhedaprakdQah  ||  ralayor  dalayof  caihm  Qasaynr  havayos 
tadid  I  vndnmty  eshdm  ca  sddharmyam  alamkdravido  jandh  \\ 

1707.     Ms.  or.  fül.  888  (B). 
Fragment  desselben  Werkes,  nur  iler  ei'ste  uirdega  (132  vv.). 
4  f'oll.  (15  Z.,  ä  4.G  aks/i.):  ohne  Datum:  auf  V  und  auf  4'':  Qidjdaprabheda  patra 
4  sampiirna. 

Schliefst:  tathd  hy  apa^yad  .  .  .  t(n)H(ikuryäd(J)  ity  anyatra  padadvayam  \\  132  || 
iti  ^ahdabhedanirde^ah. 

1708.     Ms.  or.  fol.  818  (C). 

Des  p4  Jndnavimalagani-)  AD  1598  verfafste  fjkd  zu  dem  cabdaprabheda 
des  Mahepvara;  s.  Peterson's  sec.  Report  (1884)  p.  64.  65.  124-128  (==  P). 

91  foll.  (l5  Z.,  ä  4s  aksh.);  ohne  Datum;  4ü"  unbeschrieben,  aber  keine  Lücke. 
51''  nur  halb  beschrieben.     Mehrere  Hände. 

1  (l33)  27'':  namah'-')  \  p-wighnavicIiQde  namah  \  p'hnamtam  bhagavamtam  aiiv- 
aham  aham  g.ri  (Jämtinddiam  jinam  nutvä  bhakämatdm  mantshitamahdsatkar'ma^dipti- 
pradam  \  traik)kydm(kye  P)  samavdpa  yah  patutardm  vikhydtim  ambdcird  -garbhasfheiia 
jauamja  (ca  yena  P)  dnhkhaingama^  cakre  kshanene  'ty  aho  (Janasya  kramdt  P)  ||  1  ||  sa- 
kalalokakisanmatiddijinim  bhagavatim  pranipatya  sarasvathn  \  suranaregvara^amkara- 
devatä  -prabhritibhir  nitardm  cirasamstutdm  \\  2  \\  pimad-Abhayadevdhvdn*)  stirtn 
J{nadattasüri'')rdjd(rn^f  ca  \  vamditvd  ^}d)hakartrin  QrimajJinaku^ala'')svrhnQ  ca 
II  o  II    Vifvaprakäfa-Bhdguri-Vijaynmfa-Vyddi-^ägvatädmdin  \    fdsh-dni  vi- 


1)  V.  72 — 76  werden  in  C  apart  als  v.  1 — 5  gezählt. 

'^)  Schüler  des  Bhdnumeru ,  aus  dem  Geschlecht  des  Jayamijar«,  Schülers  des  Jina- 
räja,  der  zufolge  der  jiaffdcaU.  des  Kharatarogacha,  bei  Klatt  Iiuliaii  Autiquary  11,  250  (1882), 
samvat  1647—99  (AD    1591  —  164.3)  lebte  (Nro.  63).  ■'■)  vorher  das  Jaiiia- Diagramm. 

4)  Nro.  42   bei  Klatt  p.  248.  ^)  Nro.  47   ibid.  {sanii-at  1132—1211). 

G)  Nro.  50  ibid.  {samrat  1337—89). 


pabdai^rabheda,  und  tikä  dazu.  265 

Jishya  foh  jxifhyäjxitiCkshya  pathydpathijäbhidha  P)sannighamtum  vä  (ca  P)  ||  4  || 
grimanMa  h  e  <}  v  a  rasudht  -vinirm  ite  ^abducästramiidhändm  \  fabd  ap  r  ah  he  da  gdst?'e 
karomi  vrittim  prabodhdya  \\  5  ||  pamcabhih  kulakam  \\  gustrdndm  humdikulekho  na  krito 
'smdbhir  atra  ca  \  fdstresu  ^abdagustrajnair  gramthagauruvabMnibliih  \\  6  ||  nanv  atra 
gramthdramhhe  p-tmanMahe^varakavibhir  n^i(^shta^i)shteshtasamayaparipälandrtham 
pratyuhavyühavyapäddndrtham  cd  'blushtadevatdnamaskdrarupam  xnmalam  mamgalam 
na  (fehlt.  P)  vidadhe,  tatra  kiin  kdranamf  ity  dfamkdm  apdkartum  ucyate:  iha  hi 
])7'ekshäpurvakdrindm  mahäkavtndm  gramthdrambhe  yathd  'bMshtadevatäsamstavanam 
abhyudayam'ddnam  tathal  'ro  ' tkrishtapr a^abdagi-ahanam  saknlamamgalaniddnam  astt  'ti 
svamanasi  nidhdya  p-iman-Mahe^vaixtkavayah  pra^abdam  ddau  prdyumjafa,  uktam 
ca:  pra^ubdac  cd  'thagabdap  ca  dväv  etau  brahmanah.  purd  \  karntham  bhi(f)tvd  vinir- 
ydtau  tasmdn  mamgalavdcakäv  iti;  yathd  ca  pi,  Kdtydyandcdrydh :  nitye  gab- 
ddrthasambamdha  iti  vaktavye  siddhe  <^abddrthasambaindha  ity  uktavamtah;  yathd 
grt Pdniny dcdrydh  api  Pdnimyavydkarandddv :  dd  aic  i>riddhir  iti  vaktavye  vriddhi- 
fabdam  ddau  prayujya  vnddhir  dd  aij  ity  abhihitauamtah ;  yathd  Kumdrd  api:  varna- 
samdmndyah  siddha  iti  vaktavye  Käldpakavydkaranddau:  siddho  vaoya  iti  [cf.  p.  199] 
prayuktavamtah ;  yathd  Imdrd  Imdravydkarxmddan :  riidher  anuktdnäm  siddhir  iti 
vaktavye  siddhir  anuktdndm  nidher  iti  racitavamtah ;  yathd  prt (fehlt  P)Hemaca7ndrd- 
cdrydh  api  siddhaHemacamdrandmavydkaranddau:  syddvddät  siddhir  ity  abhidheye 
siddhih  syddvddäd  iti  kathitavamtah :  yathd  frimadBopadevavidvdnso  'pi  mugdha- 
bodhavydkaranddau:  ^abdaih  fam  iti  vaktavye  gam  cabdair  iti  kritavamtah;  yathd  ca 
Qdkatdyandcdryäh  svopajnacabddnugdsanavrittdv  ddau:  prtViram  atmitam  jyotir 
natvd  ''dim  sarvavedasdm  iti  mamgaldrtham:  pigabdaprayogam  samdribdhavamtah;  yathd 
frtAnubhtitisvarüpdcdrydh  api  sdrasvatim  prakriydm  rifiim  kurvdndh:  prana- 
myaparamdtmdnara  iti  mamgaldrtham  pragabdaprayogarn  dhritavamtas,  tathd  dhtmamtah 
Qrt Mahegvarakavayo  'pi  cabdaprabhedandmagramthddau  cishtdcäramidam  pra- 
gahdalakshunam  mamgalam  hridy  avadhdrya  pr acabdaprayogam  nyastavarnta  ity  ava- 
seyam;  iasya  cd  'yam  ddih:  prabodham  . . .  ||  vydo. . .  ||  1  \\ptrdyo  bhaved  yah  .  .  ||  2  || 
vydo.  .  II  2  II  kracin  mdtrdkrito  .  .  ||  3  ||  vydo.  .  ||  3  ||  jdgarti  yasyai  'sha  .  .  II  4  ||  vydo.  ., 
II  4  II  crimanMahegvarakavind  hi  cabdaptrabhedandind  gramtho  'yam  gabdabheda- 
nirdefaushthyadamtaushthyddibhiQf)  caturbhih  prakdraih  samdribdhas,  tatra  tdva(c) 
chabdabhedanirdeg.0  vivriyate;  vidydd  agdram  .  .  ||  5  ||,  —  21"  ||  99  ||  darntyopdmtarn 
tu  kürpäsa  mahdnasa  maltmasarn  \  kdrnjikddan  (tiC)  kidmdsho  damtyopdmtyo  'pi  ktr- 
tyate  \\  100  ||,  —  schliefst:  .  .  padadvayam  \\  133  ||  iä  pimadvrihatKharataragache 
fri  Jinar dj asiiricishya  mahopddhydyagrt  Jayasdgarasamtdne  vdcandcdryadhurya- 
QriBhdnum e r uganigishya  vdcandcärya  p-^i  Jn d n a v i(veka  ausgestrichen) m a lag a ni- 
viracitdydm  gabdaprabhedattkaydni  fabdaprabhedanirdegah  prathamah  samd- 
ptah.    Vielfach  citirt:    Amara,  Arima,  Gauch,  Durga,  Buddhisdgara,    Vaijayantikdra. 

HANDSCHRIFTEN    D.   K.   BIBL.     V.  34 


266  Die  wissenseliaftlichL'  Literatur;    2.  Sprarliwi;;». ;   2.  Lexikographie. 

2  (23  vv.,  in  verschiedenen  kleinen  UnterabtheiUingen)  43",  beg.:  präktana- 
^abdaUiedasya  va>shm)iyu(c)  chahdamdhand  \  Hmgujnänavifeshaf  ca  kutracid  vidadhe 
mayd  \\  1  ||  (ujretanaushihiadamtaushthyddhuhn  arthnprakdQanam  \  sddhandrthdmtare 
limgahheda^  ca  kvacano  'cyate\\2\\  utJiaa  '' shijujadamtaushihycwakurahheda  iti,  ... 
rrimddrakavmjavardtakaiHimdiv(imdd(vrimda !  )vamduru  vaira  hadart  vitopdn  vitam 
ca  I  indvadwranan  vai'anavnnhaiiahodhavedhahomlhündjamdhnimdhmai  badhahamdha- 
viiddhdn  \\  1  ||  vydkliyd  .  .  .;  so  noch  5  vv.,  dann  auf  31"':  iti  frimadrrio  .  .  tikä- 
ydm  oshthyadamtaushthyavakdrahhedanirde^e  sdmdnyamhthyadamtaushthyayor  nir- 
degah,  —  atlui  mudhyapavargtydh  karbarah  karburorvare  \  barbari  ^arvart  'Wv\ru 
(;ambarädambardmbar(im  ||  1  ||,  —  so  noch  ein  Vers,  dann  Schhifs  auf  32'':  iti  prmad 
.  .  .  tikdydm  oshthyadamta^ishtkyavakäranirde^'e pavargiyuh  1| ;  sdmpratam  avasardgata- 
pavargiyabdmta^abdd  vivriyamte  ..,  —  33"  iti  frtinat  .  .  .  tikdydm  oshthyadam- 
taushthyavakdranirdege  inwargiyabakdranirde^ah ;  —  athd  'mtasthtyavakdranirdeco 
vivriyate:  vimdu  vidruma  varenya  vikramd  .  .  .,  —  38'  iti  grtmad  .  .  tikdydm  oshthya- 
damtaiDihtliyavakdranirdeQe  ddidamtaushthydh ,  —  athd  'pi  madhyadamtaushthjdh 
kathyamte  kecand  'pare  ||  11  II,  —  39''  iti  ^:nmad  .  .  tikdydm  oshthyadamtaushthya- 
vakdranirdege  madhydmtastn(sthV.)yavakdrabhedah,  —  damtaushthyavdmta^abdändm 
samgrahah  kriyate  {mayd  ausgestrichen)  'dhnnd  ||  13  ||,  —  .  .  kdddcitko  vyatiknnniih 
II  23  II  .  .  iti  pimad  .  .  .  tikdydm  vsliihyadamtaushthyuvakdranirdec.o  dritiyah  sumdptah. 

3  (59)  72^  üshmabhedah:  atha  tdlavyamurdhanyadamtändm  api  legatah  \ 
Qashasdndm  vi^eshena  nirde^ah  kriyate  Wiund  ||  1  ||  .  .  tatra  prathamam  üshmabhedo 
vivriyate..,  —  50"  vshmanirdege  inadhyatdtavydh,  sdmpratayn  avasardgatdmtatdla- 
vyd  vivriyamte  bis  53",  —  sdmpratam  katicid  vyavasthätdlavydn  aha  .  .  bis  53'',  — 
sdmpratarn  katicid  ubhayatdlavydn  aha  .  .  bis  54",  —  sdmpratam  tdlavyadamtydn  dha 
.  .  bis  55",  wo  der  tdlavyagakdranirdepah  abschUefst,  sdmpratam  ddimur dhany dn 
dha,  —  58"  iti  madhyamürdhanyäh,  sdmpratam  am tamür dhany d  vivriyamte  bis  61", 
—  iddium  katicit  tdlavyamürdhanyd  vydkhydyamte  bis  61",  —  damtyasd^ayah  v.  38  fg., 
ddyadamtydh  bis  67",  —  katicin  madhyadamtydh  bis  68",  —  katicid  amtyadam- 
tydh  bis  70",  —  katicit  samynktadamtydh  bis  71",  —  katicid  ubhayadantydn  dha. 

4  (43)  90",  limgabhedah;  Genusregehi;  —  danach  am  Schlufs  (fol.  91"): 
atha  kavih  svandmd  'bhidhdyakddi^Iokun  dha:  p'i  Sdhasdmkacarita  ...  II  1  II  vi^esha- 
vaidikamatdmbvdhi . .  ||  2  ||  ....  ||  2  \\  padyadvaydrthah  \\  mhnapdrdyanonddi . .  ||  3  ||  kartam 
ceta^camatkdram  . .  ||  4  ||  chamdomiprdsa  .  .  .  ||  5  ||  padyatrikam  idam  prakatdrtham  \\  iti 
p-tmad  .  .  viracitd  ^abdaprabhedaiikd  samdptd  \\  p'ir  astu\\  und  hieran  knüpft  sich 
die  Stammtafel  des  Scholiasten: 

ptmad  Vikramato  hy  adtisahite  'bdämim  sahasre  vare  (1080  =  AD  1034) 
'tikrdmte  sa  babhnva  sat-Kharatardkhyah  sadgano  bhütale  \  dripyaccaityanivdsidaipa- 
dalandc  chridu rl/a bha kshmdbhridd    -sthdne  siiriJine^varena^)gurund  vikhydtim  dpto 


1)  Nro.  40  l)ci  Klatt  p.  248= 


tikä  zuui  Qahclapralilieda.  267 

hl   yah   \\  1  ||    stlidndmfiädinavämriavnttikaranapruptapratisM^^  Qrhnamto 

'hhayadeva^^sünijnmvo  rejuQ  einim  tatra  vai  \  p'lmafstamhJianaPch-Qvandtha- 
jinapapräk-atyakntsadgunds  trailokyaprathitdvaddtayacaso  lokapramodapraddh  \\  2  || 
tatpatte  ca  virejuh  karmagramthddi^dstrakartdrah  \  vairdgyaikanidhdndh  QrtmajJina- 
V(i//(il)/uP)cärydh  \\  3  ||  tatpattapürväcalatigmaracmayo  yugapradhdnd  Jinadattar')- 
surayah  \  didipire  Qrdvakalakshubodhakdh  siirdswaih  samstutapddapamkajdh  \\  4  ||  teshdm 
krameiia  patte  p-i  Jinavidnikya*')s{t7'tmdrdh  \  dscm  vidydvamtas  sadvi^vavydpimahi- 
wdnah  \\  5  ||  ydvat  kshonitale  jayamti  taranijyotirathdnehasas  sannakshatramitadrti- 
rdmasukathds  tdvaj  jayamtv  i^varäh  \  crtmacchnJinacamdrasurigiiravas  tatpatta- 
pnrvdcalod-gachadhhdnnnihhdh  sabhdjitamahdvddipravddaprahhdh  \\  6  ||  ndndkhamdana- 
m(imda7iasmrüip}irdnachamdasi  vydkritau  iieddlamkrifibhavyakdvyapramukhe  cd  'hhy- 
astimatyd  dhiyd  \  jetum  vdinchati  gtshpatim  hi  jayatdl  loke  sa  suri^varah  ^rtmacchrt- 
Jinacamdra^')sürisugun(h  sadriipakdmdbkijit  \\  7  ||  7ndnyo  bhnmipates  t'iinshtapapate?' 
vdcaspaür  vd  bhricam  vidydmoditadevatdvarmnandh  satsurimamtragranih  \  dhtmdn 
namdatii  Rthadä bhidhakxädlamkdraciiddTnanih  fmnacchriJin acamdr asurisugw^ur 
vikhydtakirtic  cirain  ||  8  ||  Akabbardkhyakshitipd/andthas  tattaccamatkdrigundtisaktah  \ 
yugap7'adhdne-tyabhidhdmadkathat^')sanamdcitug.riJinacamdrasurih  ||  9  ||  teshdin 
dharmye  rdjye  vidvatsddha(7)i)tayoddhrisa7nyukte  \  krurdjne  'Hpatishthe  vij<iyini  san- 
7iitivikhydte  \\  1 0  ||  ydsyd  ''cd7'yapada7n  dude  sugundjhih  svm7'  dtnahastena  vai  divyajjtva- 
daydpardyanamateh  saddharmanishthdvatah  \  p'hTialLdbhaj^ure  samriddhisahite  pro- 
dyamnahahpurvakcmi  7'djaccJmmadAkabva7'dbhidha7nahdbMpefvarasyd  "g7Yihdt  ||  11  || 
devemdrasya  gumr  vijetcm  sati  svap7H(J7iayd  divyayd  7id7idkarkaQatarkakha7ndana- 
mahdg7'amthädisan7iishthayd  \  satktrttya'rhivaJuV)  himäcala  iheldyaTn  ciram  jwati  cri- 
macchrt  Jinasi7thas7(7'i'')sugurcm  tas7nm  pratishthdvati  \\  12  ||  in^vakhyätagund  gand- 
dhipatayah  sdrvatrikakhydtayah  fri7nacchriJtnardja^)sur'aya  iha  kslimdyds  tak 
rejire  j  tacchishydg  ca  didipire  varadJüyac  cdritracamcacclvriyah  c7'mu(7nto  Jaya- 
sdgardbhidhamaJiopddhydyadhurydc  cirain  \\  13  ||  gdmbMryddigu7iai7'  7iijair  jaladhivat 
kend  'py  alabdhdrnta7\is  tatpattaprakatodayddrivi7naldla7fnkdrasii7'odayäh  \  7idndcdst7'a- 
vidtra7'atiianid]iayah  C7'i Rat7iaca7nd7' dh vayo  -pddhydydh  svadhiyd  pardjitasurdeäryd 
virejnh  jmrd  \\  14  ||  tacchishydh  sakaJdcaldvalayasatpi'akhydtaktrtyuccaydh  siddhdmto- 
dadhigdhanaika7'asikdh  kdrimyapdthndhayah  \  sadbhdgyodayadtptaputhakapadaQrtrdjitd 
reji7'e  darppishthap7'ativddi'mdna7nathandh  pn  Bhaktildbhdbhidhdh  ||  15  ||  sa7Ta- 
p7'dJ7iava7'ä7ngagekharasadrik  -  vdkgÜ7'avdixigra7ii  -prdgalbhyaprava7-ds  tapovidhipardh 
sadbiiddhyttddrdgaydh  |  teshdm  amtishado  babhiwur  ajitd  dripyatp7'avddwrajaih     pimat- 


1)  Nro.  4-2   bei  Klutt  ibid.  2)  Nro.  43  ibid.  :^)  Nro.  44  ibid.   . 

*)  Nro.  60  ibid.  p.  250^  {m>)icat  1549  —  1612),  s.  oben  p.  200. 
5)  Nro.  61   ibid.  {minvat  1595—1670),  s.  oben  p.  200.  G)  eine  Silbe  zu  viel! 

7)  kh-tisvargkahd  P.        «)  Nro.  62   bei  Klatt  (sami-at  1615  —  74).        9)  Nro.  63  ibid. 

34* 


268       Die  wissenschaftliche  Literatur;  2.   Sprachwiss.;  2.  Lexikographie;  3.  Metrik. 

pdtha/iafekharä  munivnrd^  Cdritrasdrähvaydh^)  ||  16  ||  vairdyyam  prahalam  ^amo 
'tlvimalah  gdstranghavdrttd  'dbhutd  siddhdmtaikarucir  manoraniatamd  hhavyopakdraQf) 
purah  I  cdritram  ca  jagaty  anuttarataram  tatpattcifobhdvahd  yeshdm  fnyutaBhdnu- 
vieruguravas  te  vdcakd  bhrejire  \\  17  ||  ^ahdaprahheda^ästre  vnttih  ^dstrdni  inkshya 
samdribdhd  \  teshdm  ^ishyair  dakshair  Jndnavivialaväcandcdi'yaih'')\\  18(li)P)  ||  «s- 
matsattrthyd  rdjamte  tejoi'amgaganigvardh  \  siddhdmtoktasaddcdrapdlanaikapardyandh 
II  19  (18  P)  II  asmad-amtishado  gdclhasdhdyydt  siddhmi  dgatdh  \  vidvacchriVallabhd- 
khyasya'^)  yuktdyuktavwednah  \\  2ü  ||  i'imripja  ndndvidhagdstravmndmn  anekctQo  rnttir 
iyam  kritd  'sti  \  tathd  'pi  doshdh  kila  sambhavamti  svabuddhimdmdydd  nta  mohato 
vai\\  21  \\prasddam  ddhdya  vipodhaytnntu  vihdya  tan  bhoh  khalu  labdhavarnäh  \  aneka- 
^ästraughainttishthapadnut  -prakdpanoddragabhastipdddh  \\  22  ||  yugmmp  ||  prathamd- 
darpe  likhitd  's7nac/mhya-Jnäna'')sumdardhvena  \  JayavaUabhaganind  'pi  ca 
vicdravijnena  bhaktena  ||  23  ||  grtmadVikr nm a7iag are  rdjacchn Rdj asinhamipardjye  \ 
sallokacakravdkapramodamryodaye  samyak  ||  24  ||  catardncmavadanemdriyarasavasudhd- 
sammite  [1654'')  =  AD  1598]  lasadvarshe  \  giimadVikratnanripato  'tikrdmte  'ttva 
kntahm'she  \\  25  ||  pibhopayoge  pdjhayogayukte  vare  dvittyddivase  'tipuddhe  \  dshddhamd- 
sasya  vi^uddhapakshepushyarkshasamyuktagabhastivdre  \\  20  ||  samdribdhd  vrittir  iyam 
vidvajjanavnmdavdcyamdnä  vai  \  ydvan  nnmda(ni)ti  rasd-camdrddityddayas  tävat'^) 
II  27  II  caturbhih  kaldpakam'')  \\  QriQd7ntindtha^)jimtpa-p-i7najJinakucalasi'iri^)su- 
giin'mäm  \  prasddatah  pathafdm  iha  pemushyai^")  vrittir  eshd  stät  \\  28  ||  asyds  trini 
sahasrdny  a-dJdkdni  cd  'shtabluh^^')  gataih  \  ity  evam  pramitir  jneyd  plokamdnena  nipcitd 
II  29  II  iä  p'tsv aktyagurupattdv all  samdptd  \  p'tr  astii  lekhakapdthakayoh  \\  pubham 
astii  sarvajagatah  ||  p rt  || 

3.    Metrik. 

1709.    Ms.  or.  ibl.  683. 
dcdryacrt  Hemacandrdnusmritam  chajido'nupäsanam,  in  8  adhydya. 
14  foll.  (10  Z.,  ä  29  aksh.),   auch  gezählt   als  27  —  40,   somit  als   zweiter  Theil 
einer  Handschrift,  die  noch  26  foll.  mehr  umfafste;   ohne  Datum,  gut;   mit  vielen 
Randglossen. 

1  (18  sütra)  r,  samjnddhydyah;  arham^'),  vdcam  dhydtrd  ''rhattm  siddhafahda- 
kdvydnu^dsanah  \  kdmjopayogindm  vakshye  chamdasdm  amifdsanam  \\  1  ||  sarvddimadh- 


1)  s.  oben  p.  199.  200.  2)  "malajidthakap-eshthaik  P.  ■*)  "hvasi/a  P. 

*)  Jndna  aus  P,  fehlt  Cod.  ^)  bei  P  p.  65  irrig:  1694! 

^)  tdcati  7iamdatu  vasudhdcumdrddityddaijo  ydvat  P.  ')  kulakam  P. 

**)  Pdrcvandtha  bei  P  (p.  66)  ist  irrig.  ^)    »the  latter  may  havc  bcen  bis  owii 

teacher«   P;  Jinaku^,alas  (Nro.  50)  Zeit  ist  aber:  smnvat  1337 — 89! 
10)  pathatdm  iha  2»'asdddc  che"  P.  ")  ,<«ipt<d>/ii/i  P. 

•2)  vorher   das  Jaina-Diagramai,   aber  in  sehr  iiiikeiintlicher  CJestalt. 


(^abdaprabhedatikä;  Hemacandra's  rluuulo'iiuf äsanam ;  Präkrita-Pingala,  "vikäpini.      269 

ydmta  gkui  trikan  mnau  bhyau  jrau  stau  varnnganäh  \  dvitricatuhpitmcashdikalä  'd  ata  ca 
eshdm  dvitrijxmcdshtatraijodafa  hhedä  mdtrdganäh  \  samdnenai'kddih  \  lirasvo  l  rijuh  \ 
vd  'mte  g  vakrah  \  hkahpa^ymargänusvdravyamjandd  hhddisamyoge  \  dtrghaphttau  |  .  . 

2  6^,  samavrittavgdvarnano  ndma;  charndah  \  pddah  \  ekdksharo  'ktd  jdtih  \ 
atyuktdmadhydpratishthdsupratishthdgdyatryushniganushpbhrihatt  .  .  atidhritayah. 

3  8",  ardhasamavishamavaitdliyamdtrdsamakddivydvarnanah;  ojayujoh  siJgd 
na  bha  hhrd  harinaplutäh  \  salgd  bhiganä(oder  gagna)  upacitram  \ 

4  9'',  drydgalitakakhamjaka^irshakavyävarnanah;  cri  (darüber  sec.  m. :  c«  7) 
gaii  shashi{}i)o  jo  nlau  vd  piirve  'rdd/ie  'pare  shasht(Ji)o  l  dryä  gdthd  \ 

5  lU"",  utsdhddii^ratipddanah;  atha  pr'dyo  'j^ab hr ange  |  «/«p  a((dar.6)  s  trittya- 
pamcamau  \  jo  li  vo  'tsdhah  |  da  mdtrd  no  rdsako  (Ihaih  |  cu  (dar.  5)  Igu  vd  |  ca pa  ja 
yd  a  vasamtakah  \ 

6  12'',  shaipadi-catushpadt^dsanam;  samdhyddau  kadavakämte  ca  dhruvam 
sydd  iti  dhr uv ddhruv akam. 

7  l•i^  dvipadtvydvarnano  ndma;  dvipadt  do  ca  dd  la  da  ca  dd  h  kar- 
püro  naih  \ 

8  ibid.,  prastdrädivydvarnano;  atha  prastdrddayah  shat  pratyaydh  |  prdk- 
kalpddyago   dho  Iah  param  iipari  samam  prdk  jyürvavidhir  iti  samayabhedah. 

ITIO.     Ms.  or.  qu.  737. 
PrdkritaPiügala  in  2  paricheda,  s.  vol.  1,  367.   Mit  dem  Comm.  des  Ravikara, 
genannt  Pingalasdravikdgint.  —  S.  Aufrecht  Cat.  p.  197^  Burneil  Tanjore  Cat.  p.  175. 
250  pagg.,  in  europäischer  Weise  geschrieben;  besteht  aus  zwei  Theilen: 

a.  die  ersten  104  pagg.  enthalten  den  Text  und  Comm.  von  europäischer  Hand 
in  Devandgart;  auf  p.  105  stehen  3  vv.  für  eine  varnamarkatt"'),  auf  p.  106  —  108  ein 
»Verzeichnifs  der  Versmaafse  [43  mdtrdvritta  und  105  varnavritta^  mit  Verweisung 
auf  das  Blatt  in  »A«,  wo  sie  beschrieben  sind«; 

b.  p.  111—250  alphabetischer  Wortindex  dazu,  Devandgart  und  Deutsch. 

Es  liegt  uns  hierin  eine  Arbeit  Fr.  Bollensen's  vor^),  welche  er  unter 
dem  17.  Febr.  1881  an  S.  Goldschmidt  verkaufte;  dieselbe  ist  in  ihrem  ersten 
Theil  eine  Copie  der  im  Asiat.  Museum  der  Kaiserl.  Akad.  der  Wiss.  zu  St.  Peters- 
burg befindlichen,  daselbst  unter  Nro.  152  verzeichneten^)  Robert  Lenz'schen 
Abschrift  Londoner  Mspte.  (;  über  diese  s.  die  Angaben  bei  1714). 


1)  die  eigenthümlichen  Zeichen  des  jihv.,  resp.  upadhm. 

2)  darunter  ein  Zahlendiagramm,  bestehend  aus  5  Reihen  von  8  Feldern:  I,  1.  2.  3. 
4.  5.  6.  8;  II,  2.  4.  6.  16.  32.  64.  128.  156;  III,  12.  36.  96.  240.  576.  1344.  5072;  IV,  2. 
8.  24.  64.  160.  .384.  896.  2048;  V,  1.  4.  12.  32.  80.  192.  448.  1024.  3)  cf.  Bollensen's 
Ausgabe  und  Uebers.  der  Urvapt  (1846)  p.  ix.  520  fg.  *)  s.  Böhtlingk  in  B.  Dorn's 
Bericht  über  das  Kaiserl.   Asiat.  Museum  p.  735  (1846,  Separatabdr.  p.  18). 


270  Die  wissenschaftliclie  Literatur;    2.  Sprachwiss.;    3.  Metrik. 

pur.  1  bis  p.  5ä;  Text  Ijeg.:  jo  vivihiunuttasäarapäram  .  .,  —  Co  nun.  beg.: 
gaurtkalpalatävibhaktavapushmn  p'tkanthakaJpadrumam  hhaktänäm  aciräd  ahMshta- 
j)haladam  natvä  satäm  prttaye  \  vede  vrittavi  adtjiayad grathitavän  yo  vrittaratnä- 
vaUrn  ^rimatPingalanägaräjaracandm  vydkhydti sa  Qripatih  \\  1  ||:  —  schliefst:  iti 
Pingalasdravikä^inyäm  mätr ävrittaparichedah. 

par.  2  bis  j).  103  (95):  Text  beg.:  si  so  jam  go,  —  Comm.  beg.:  a/ha  varna- 
vrittam  lägadyate:  sä  pih  ya&a  guruh  \\  1  ||  ^f!}},  —  schliefst:  iti  sanini^rapi Ra- 
vikarakritäyun  PimgalasäravikdQinyäm  varnavrittcnn  mwia  dvittyah  pariche- 
dah  samdpfah,  iti  Pimgalakritan  dvittyah  parichedah.  Hieran  schliefsen  sich  die  Unter- 
schriften von  »ADBCE«  (leider  ohne  Angabe  darüber,  welche  Mss.  so  bezeichnet 
sind)'),  und  danach  heifst  es  wie  folgt  (p.  104,  resp.  p.  96):  »Nach  der  Unterschrift 
des  Commentars  auf  p.  95  steht  srnt  samujttah  noch  dies:  Pingalasäravikdfiny  eshd 
keshäm  manah  snMhiyäm  \  na  harati Ravikar aracitd  nicitlä  i'ucittdrthasamhhäraih  ||  1  || 
äste  chriQülapdnir  hhuvi  invidhagunagana^)grämavi^rdmabhümis  tatputro  bMmidevo 
'mhiijavanataramr  mip'a-Ratnäkaro  l)hul  \  fasmdd  ästmri(ma')bhüinivalayasumditd- 
nantakirtipratänah  pitlrah  säkshät  pturdrü-  gunaganasahito  Dohavik  pandito  'bhut 
II  2  II  Cande^as  tasya  piitro  'bhavad  atiinahüo,  imp'aBhime^varo  'bhüt  tatsünuh 
sürisamsadganitagnnaganah  supratishi(Ji)o  ' tinisht(1i)ah  \  jdtas  tasmdt  pavifro  Harihara- 
sukavih  sädhusädhäranam  ycd-  vittam  nifyopakära  hifamatii'  ucitak  p't  Ravis  tatsuto 
'sti  II  3  II  teno  'pakdrdya  satdm  vidhdya  ttkdtn  imdm  alpagunena  santah  \  sevä  mn- 
dtyd  madanugrahena  ntye  'tt  kritih  prasddyäh  \\  4  ||  •')  Säga7-asutavilokana-  sädara- 
nayanämcalas  taraluh  \  madhurasndhäkarasodara-  sundaravadano  Harir  jayati  \\  5  || 
ptbham  astu.'i  —  »Am  Rande:  (Jülapdnih  i,  Ratndkarah  2,  Dohvaxnh  3,  Can- 
de^ah  4,  Bhime^varah  5,  Hariharah  c,  Ravikarah  7.« 

1711.     Ms.  or.  qii.  744. 
Text  des  Prdknta Pingala,  1,  1  bis  2,  65. 
152  pagg.  (ä  20  Z.);    in  lateinischer  Umschrift  von   der  Hand  Siegfr.  Gold- 
schmidt's,    wohl   für  den   Druck  bestimmt;   jedes  zweite  Blatt  ist  leer  gelassen, 
um    darauf  noch  Eintragungen   vornehmen   zu    können;  —   dazu   noch    eine   Seite 
(weiter  ist  nichts  beschrieben),  die  den  Anfang  eines  Wortindex  dazu  enthält. 

paricli.  1  bis  p.  112,  —  parich.  2  bricht  auf  p.  151,  Zeile  10  ab  (entsprechend 
p.  81  ult.  in  1710):  ki  niddaa  käma  ki  niddaa  kanta,  mottiaddma  \\  65  || 


1)  cf.  die  Angaben  bei  1714  (=  ß)  auf  p.  272. 

2)  f/ana  ist  mit  Bleistift  eingeklammert,  stört  das  Metrum,  fehlt  in  ß. 

2)  dahinter  mit  Bleistift:    »u/^rtf;«    und  so  hat  auch  ß:  vikdfhuye  'ti;  es  ist  resp.  wohl 
zu  lesen :  vikdga.nhjc  ^ti,  und  zwar  gehört  kritih  vor  iti. 


PrAkrita-Pifiiiala,  "viküfiiii;  "bhavoddyota (?);  "prakapu.  271 

1712.     Ms.  or.  fol.  1306. 
Die  Pi/lffalasdravikdcim,  1,   1   bis  2,  79,  ohne  den  Prdkrit-Text. 
72  pagg.  (ä  25  Z.);  in  lateinischei'  Umschrift  von  S.  Gold  seh  midt;  wohl  Ab- 
schrift ans  1710"? 

ptirich.  1  bis  p.  53,  —  bricht  auf  p.  72,  Zeile  14  ab  (entsprechend  p.  88, 
Zeile  3  in  1710)  mit:  gandho  hujhnr  dtyate  tato  'nte  guru  stJidpyate,  yathd  — 

1713.     xMs.  or.  qu.   745. 
Anfang  eines  Commentars,  resp.  einer  8ans^n7- Uebersetzung  des  Präkrita- 
Pingala  (1,  1—39),  wohl  (s.  v.  2)  des  Pmgcdabhdvoddyota  des  CandrcK^ekhara,  dessen 
Vater  einen  Ptügaladtpa  verfafst  hatte  (s.  ibid.). 

17  pagg.  (ä  20  Z.);  lateinische  Umschrift  von  Siegfr.  Goldschmidt;  Quelle? 
Beg.:  ahitahridayaktlam  gopanän-snltlam      sajalajaladanUam  lokasamtränacUam  \ 
urasi   nihitamdlarn    hhaktavrindasya    pälam    kalapada[?iujaj^)kdlam    Nandagopdla- 
välam   II  1  II  tdtasamracitaPingaladipa        [Ahastacitaghanamodasamtatih]^')  \ 

arthabhdi'oyntaPingalabhdvofdyotamJ^)  dcarati  Candra^ekharah  \\  2  \\  crtmat 

Pingala  nägoktasütrdnäm  vi^addrthakacishydvahodhacikshärtham  samkshiptd  vrittir 
ucyate;  granulär amhha,  vighnavighdtdrtham  chandah^ästrapranetriPingalanägänusma- 
ranalakshanam  maiigalafn  pshyaQikshdyai  nivadhnäti:  jo  vivihe  'ti,  yo  vividhamätrd  . . ., 
—  bricht  auf  p.  17,  Zeile  14  in  1,  39  ab  mit:  gurudrasthänkam  geshänthne  'nke. 

1714.     Ms.  or.  qu.  746. 

Fragment,  resp.  Auszüge,  aus  dem  Pingalamataprakäfa  des  friVigvandtha- 
Bhattdcärya  von  1,  111   ab,  in  latein.  Schrift,  von  Siegfr.  Goldschmidt. 

56  pagg.  (II  u.  54,  ä  21  Z.);  —  auf  Blatt  I  befindet  sieh  folgende  Notiz 
G.'s:  »Nachträge  zum  PrdkritaPingala  aus  dem  Comm.  Pin g alapr akägah  von 
Vigvanätha-Bhattäcäi'ya  (=  E)  Nro.  852  zusammengebunden  mit  B.  Die  Copie  ist 
nach  einem  Bengali- Mspt.  gemacht;  es  werden  verwechselt  v  und  ;•,  /  und  n,  tu 
für  tt,  t  für  tr.     Der  Anfang  fehlt.     Der  Comm.  beginnt  mit  Bold.« 

Auf  p.  1  steht  die  Notiz  voran:  »Schliefst  an  p.  34  des  Comm.  an«,  danach 
folgt:  at7-a  ca  laghudvayahäny-ekaikaguruvriddhito  nämäni  vaktnm  upakramate  \  jaha- 
jaha  [1,  111],  yathd-yathd  valayo  vardhate. 

parich.  1  schliefst  p.  28:  iti  griVifvandtha- Bhattäcäryakrite  Pingalamata- 
prakdge  prathamo  mätrdvrittaparichedah. 


^)  das  Eingeklammerte  ist  mit  Bleistift,  fast  unleserlich,  in  dafür  leer  gelassenen  Platz 
nachgetragen.  —  Ueber  einen  PingaUtpradlpa  by  Lakshmtndtha  s.  Kielliorn  Rep.  (1881)  p.  71. 


272       Die  wissenscli.  Literatur;  2.  Sprachw.;  3.  Metrik;  4.  alamk.,  sahitya.  Poetik,  Rhetorik. 

parich.  2  (bis  p.  50)  beg.:  fa(rä''dav  ekuksharnm  \  grts  tat  yatra  gah  \  yatra  go 
gnrvr  ekapades  tac  chrtchandah  \  käma:  rdmo  ramaniyah,  kdma  iti  chandonäma. 

Schlufs:  y>iti  samdpto  yam  Piügalaprakd^ah.  Das  Folgende  von  derselben 
Hand,  dann  durchgestrichen:  Kacchade^akuÜ[odi<iY  lt'f]räntanitdntaväsakautuM  \  lilekha 
Raghudevo  'thjatnatah  Piügolopari  \\  namo  vifve^varäya,  n.  durgdyai,  n.  gane^dya,  yat- 
prasäddd  (dünn  Kd^/ydm  vasdmi  vigatajvarah  \  tasmai  namo  mahecdya  vipväya  para- 
mdtmane  ||  aliklüt  Pulg(dam  gdstram  mapidjdevasya  dhtmatah  \  mahadvanfoprahhütasya 
Govindo  vaidyavan^ajah  ||  Rand:  Govinda^armanä  li°  \\  und  2  Zahlen,  etwa  18  .  . 
oder  1800«. 

Hieran  schliefst  sich  eine  Notiz  über  eine  Bemerkung  Coleb rooke 's:  y> Sans- 
krit and  Prdkrit  may  be  mixed  in  the  same  stanza,  wofür  angeführt  wird:  hdJa- 
kiimdra  etc.«,  und  danach  heifst  es,  wie  folgt: 

»Auf  dem  Titelblatt  des  Textes  B  von  Colebrooke's  Hand:  Rules  of  Prd- 
krit prosody  with  examples.  Pingalavritti  or  Comm.  of  Pingala.  The  examples 
are  probably  inore  modern,  than  the  rules.  Hammtr  is  named  in  the  examples  of 
Lüdvatt  and  Chappaa  metre,  and  modern  names  of  countries  appear  in  the 
example  of  Durmild  metre').  —  The  rule  for  the  metre  denominated  Kdma  is 
quoted  under  the  name  of  Hammfr  as  its  author,  in  the  Vrittoktiratna  (fol.  41) 
upon  gdthd',  and  rules  cited  from  the  Prdkrit  Pingala  in  Divdkards  Comm.  on  the 
Viittaratnakara  are  in  some  instances  wanting;  this  appears  to  be,  then,  a  work 
founded  on  Pingala s.  but  not  his.  —  Auf  dem  Titelblatt  des  Comm.  E  von  Cole- 
brooke's Hand:  the  Commentator  quotes  examples  of  the  Prdkrit  poetry  from 
the  Karpüramanjari .,  which  is  also  referred  to  by  Närdyanahhatta  on  the  Vntta- 
ratndkara  for  metrical  Prdkrit  examples«. 

Es  folgen  noch  Angaben  über  die  Unterschriften  von:  »D  (Colebr.  190)«, 
»C  (Col.   140)«   und  »A«;  letztere  lauten  ganz  ebenso  wie  bei  1710,  s.  p.  270. 

1715.     Ms.  or.  fol.  1317. 
Der  prdkntachanda(K)kos}ia  eines  Anonymus,  in  73  Prdkrit -Vevsen. 
19  pagg.  (ä  24  Z.),  aber  nur  die  ungeraden  Seiten  (1.  3  etc.)  sind  beschrieben, 
die  geraden  (2.4  etc.)  sind  leer  gelassen;  von  Siegfr.  Goldschmidt  in  Devand- 
gari  gemachte  Copie,  leider  ohne  Angabe  der  Quelle  (wohl  Londoner  Mspt.?). 

Beg.:  Qrtgurave  n.  \  d  jo  ya  na  diydnä.m  suranaratiriydna  harasasamjanant  \ 
sarasasarabannachandd      samahatthd  jayaü  jinavdni  ||  1  ||   hhucamdakkamaruggand  \ 


1)  die  Namen  Nehdla,  BJioffamfa,  Cina,  OdJn,  Mdlaa,  Telamga,  Käst  können,  aus- 
genommen etwa  den  zweiten,  nicht  gerade  als  »mod^erns  gelten;  wohl  aber  erscheint  so  das 
Wort  topara,  das  in  dem  vom  Comm.  ibid.  (p.  49)  citirten  Beispiele  sich  findet,  und  von 
ihm  durch:  foparagabdah  girasträne  degt  erklärt  wird;  s.  dazu,  resp.  zu  topa,  meine  Abh. 
über  Pancadandach.  p.  29.  .SO.  —  Zur  Sache  s.  noch  Colebr.  misc.  ess.   2,  (ib.  90.  91  fg. 


Pingalaprakäpa;  Präkritachandahkosha;  Da^arüpävaloka;   Vägbhata's  Kävyänu^äsanaiu.       273 

ma  bha  ya  sä  \  savväimajjhamtagä  \  gtyät  <}u  (!  mit  Bleistift)  kamä  \  kvunamti  susirim  \ 
kittim  ca  rogam  bhayam  \  sagga-mhho-gani-kheyarä  na  ya  ra  tä  savvdimajjhamtalä 
älabuttihindsa  desagamanam  knvvamti  nissamsayam  ||  2  ||  .  .  .,  —  somakkamto  (soma- 
knimta)  v.  4,  dodhaku  v.  5,  muttiyadäma  (inauktikarn)  v.  6,  —  schliefst:  iya  pdiya- 
chamddJiam  \  kaivayanämdi  suppasiddhäi  \  bhaniyäi  lakkhalakhanajuvd  \  iha  chamda- 
kosammi  \\  73  ||  iti  präkritachamda(h)koshah  samdptah  \  .  .  gake  1706  krodJü- 
hdyane  udagayane  vasantartau  caitradhavalasaptamydm  ravinamdanähani  idam  pusta- 
kam  Vighasdfi-ty  upandmakaN är äy anäcärydtmajaV äsudev ena  Ukhitam  nijechayä, 
präkntachandaQii)koQasya  \  frt  rdmacamdrdrpanam  asht. 


4.    alamkära,  sähitya.    Poetik,  Rhetorik. 

1716.     Ms.  or.  fol.  1084. 

Des  Dhanika,  Sohnes  des  Vishnu,  Comm.  (avaloka)  zum  Dag.arüpa,  in  4  p)ra- 
kdga.  Mit  dem  Da^arüpa  selbst  edirt  von  Fitz  Edw.  Hall  in  der  Bibl.  Indica 
(Calc.  1865). 

41  foll.  [sign.  2  —  42;  das  erste  Blatt  fehlt]  (l5  Z.,  ä  42  aksh.);  ohne  Datum; 
modern,  hie  und  da  Lücken  gelassen. 

1  13°  (Ed.  p.  59)  vastuvicärak;  fol.  2°  beg. :  karoti  ktrttim  prttim  ca  (Ed.  3,  4), 
—  2  22"  (Ed.  p.  110)  nefriprakdfah,  —  3  27°  (Ed.  p.  135)  {rüpaka)lakshanapra- 
kdgah,  —  4  42''  (Ed.  p.  198)  rasavicärah,  —  schliefst:  iti  Vishnusünor  Dhani- 
kasya  da^arupävaloke  cat. pr.,  sampürnam  idam  da^arüpaka(m)  nätakalakshanam 
iti,  gramthasamkhyä  1940. 

1717.     Ms.  or.  fol.   1065. 

Das  kdvyänuQdsanam  des  Vdgbhata^),  in  5  adhy.  nebst  seinem  eigenen  Com- 
mentar,  genannt:  alamkdratilaka.  Reich  an  Citaten  u.  Beispielen  aus  den  Dramen, 
kdvya  etc. 

43  foll.  (13  Z.,  ä  55  aksh.);  ohne  Datum,  ältlich;  gut  geschrieben,  aber  leider 
sehr  beschädigt  durch  Verwischen  der  Schrift. 

1  13°:  7iamah'-)  sarvajndya,  pranipatya  prabhum  Ndbhisambhavam  bhakti- 
nirbbharah  \  vivrinomi  svayam  aham  nijarn  kävyänufäsanam  ||  1  \\  gramthdi-ambhe 
fishtasamayaparipälanäya  abhidheyasambamdhaprayojanapratipädanäya  ca  Kaumteya- 
kidakamalavikd^anaikabhdskarasya  \  dustaratarasamastagdsträ  -  ^pärapärävdragahanama- 
dhyävagähanä-''marndamamdarasya  vilasatkalikdlakelikamaliiükidamidonmidanamatta- 
matamgajasya  \   sakalalipibhäshdvi^eshasammukhmafenmshistutimiikharamukhtkritdgesha- 


')  Sohn  des  Nemikumdra  und   des   Makddevi.  ^)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  ,35 


274       Die  vvisseusch.  Literatur;  2.  Sprachwiss.;  i.  alanikara,  sähitya.  Poetik,  Riietorik. 

vifeshajnalokasya,  nikhilakavihilämänasmimänadwiam  ^ipdrjitorjitcwitataktrtilatävyäptä- 
khiyndavraJimdmdamamdapasya  di/shtakarnuishtakayddhakarahdtavitapiprotpdtanapa- 
tiiiliiha(^garishtlui  add.)pa)Yt7neshthip)'ashihaQ)frtmadArishtanemicaranakama/a7nadhu- 
karasya  durddharataradharmadhnrddharamnkahamdluiradhuramdharavarasya 

aganyapunyaldiKinyapanyäpanikanipimaganikäganekshanapratiksha^^ 
gasaxihhdgydpraHrnxxrnpasnmpatpardjita  rat  ip  a  t  i pratipannaseväsarvasvasvayamsiddha- 
kdrmanakarmätiparava^aramaniyaramaniganasya  sakalajanacetagcamatkärakdrikdrita- 
Medapätavishayampratishthitap^matPär^vajinayäträmahotsavasamxidhhiitddhhitaya- 
fahprasaraparipiiritd^eshahhuvandbhogasya  kdritd  m  arapur  aparisparddhip't  Raha- 
dap  u  r  apratishthdpitasup  r  a  tis  h  th  a  Hirn  ag  iri^ikhardmikdriramaniyapibhrdhhramliha- 
QrtmanNemijinavardsagdro(sa  ist  sec.  m.  de\.)UiitpgaQrimgotsarngasamgatasai(varna- 
dhiHijdg7xdamb(imdnakimkinijhanatkdraidkd(trd?)sik(ravüri(hatur(t7pg(nna^  . .  p'tNdbhi- 
S07nhhavaji7iasada7iap7-dghhdga  . . .  guiidvaga7ntalakshi7umasya  sakalasi77iaintini  2*  st- 
77utifnta7'atndyamd7iasug7ihttarid77iadheyafrtma7iMahädevikiikshi^ukti^auk^  grt- 

matKd  l&p  dhh  idhd7iapradhd7iadugdhodadkisamudbhütädhhda7iityoditaTiistamdracamdra- 
sya  vasumdhai'dvadhuhndayahdrasya  ^rimcmN emikumdrasya  7iamdano  vinirmi- 
tdneka7iavyabhavyandtakachamdo-lamkdrarriahdkdiyapra77iukhamahdprabamdhaba7ndh^ 

'pdratara^dstrasdgarasamiittaranath'thdya7iid7ia^e77iushisa7nabhyastasa7riastdriaiKidyav^ 
dydvinodakamdalitasakalakaldkaldpasmppadudbhato  7nahdkavih  pi  Vdgbhato  'bhtshta- 
devatd7ia77iaskdrapw-vakam  upakixnnate^  yathd:  scn'vdrddha  mdgadhiin  scwvabhdshdsu 
pa7'i7iämi7iim  \  sarvtydt7i  sarvato  vdcam  sdrvajnrm  p/-anidadhi7iahe  ||  1  ||  vilokyd  'neka- 
fdst)-d/u  nijabuddhip7'akarshatah  \  vidushd77i  harsfmposhdya  vuc7ni  kdvydnugdsanarn 
II  2  II  tad  yathd,  kdvyam  p7-a7noddya  a/ia7-thapa7'thd7'dya  vyavahd7'aJ7id7idya  tTnvargaphala- 
Idbhdya  kdmtdtidyatayo  'padegdya  kirtaye  ca,  caturaceta^camatkärikaveh  kar77ia  kdvyam, 
tiitt-a  kaveh  grotitf  ca  sudhtnisyamdasiimda7r(m  pramodam  utpddayati,  Vdna-Mayürd- 
dtndm  iva  rogddyanartham  harnti,  —  schliefst:  .  .  ndyakas,  tasya  uu  vnttam  anyena  ka- 
vind  vd  yatra  vaimyate  sd  kdcid  gadyarnayt  Kddambarivat,  kdcit  padya7nayt  Lildvatt- 
V(7t  sarvabhdshdimviddhd  samsknte7ia prdkrite7ui  Mdgadhyd  Saurase7iyd  Paigdcyd  Apa- 
b/u'anQe7ia  vd  racitd  kathä  \\  gadyapadyamayi  sdinkd  sochvdsd  campüh,  ydkd7iy  (':!)  am- 
kani  svandmnd  vd  kavih  kai'oti,  tojV  yukfd  nchvdsanibaddhd  earnpiih,  yathd  Vdsava- 
dattd  Damayamti  vd  \\  iti  mahdkavip'tVdgbhntaviracitdydm  alainkdratilakd- 
bhidhdnasvopaj7ia kdvydn u p d sa7ia vrittau  prathamo  'dhydyah. 

2  21":  nirdoshau  gabdd7-tha7i  kdvya7n  ity  uktam,  tatra  gabdadoshdn  dha:  7nrar- 
thaka  7iirlaksharid  'fltld  'prayuktd  'samarthd  'nucitarthacruti  katu  klishtd  \nmrishtavi- 
dheyd  'nfavintddha  bitddhikmineydrtha  7iihafdrthd  'p7'atita  grdmya  samdigdhd  'vdcakatvdni 

13*'  fabdadoshdh,pade  väkye  ca,  —  schliefst:  keshdTnctd  etd  Vaidarbhtpramukhd 
ritayo  matdh,  iti  mahd  .  .  vrittav  doshagunavivecano  ndrna  dvitiyo  'dhydyak  \\ 

3  29":  alamkärdh  khahi  dvidhd,  QabddktTnkdrd  arthdlainkd7\ig.  ca,  tatra  tdvad 
arthavi  adhikritya  fabdah pravarttate,  atah prathamain  arthdhimkdrd  eva  nddhriyamte, 


Vägbhatas   Kavyauupasanam   ii.  alamkäratilaka  dazu;  Vägbl)atälamkära.  275 

tadyathä:  jäti  i,  upamä  2,  %itprekshä  3,  rnpaka  4,  d'ipaka  5,  anyoktih  e,  samdsokti  7,  apra- 
stutapra^ansä  s,  pai'ydyokti  9,  atiQuyokti  10,  sahokti  11,  dkshepa  12,  virodha  13,  arthämta- 
ranydsa  u,  vydjastiiti  15,  vyatireka  16,  samdelia  n,  apahrmti  is,  pariviitti  19,  annmäna  20 
.  .  .  tadyuna  bi  (ss  sec.  m.)  [atadguna  59  marg.],  samkara  58  (eo  sec.  m.),  «pvÄ  59  (ei 
sec.  m.)-prabhn'tayo  'rthdlamkdrdh,  tad  yathd,  yathdstJdtavastusvarupavarncmam 
oyrdmyam  jdtih,  . .  schliefst:  ||  60  ||  ishtdrthasyd  ''pansanam  ägih,  yathd:  ajasram  yasyo- 
ccaih  .  .  srt  Qrtmdn prathatnajinandthah  prathayatu  ||  itimahd  .  .  iirittcm  arthdlamkdrd- 
niriipano  ndme  trit.  'dhy. 

4  33":  arthdlamkdrdn  ukhid  Qabddkmikdrdn  dha:  citra  QJesha  anuprdsa 
vakrokä  yamaka  punaruktavadähhdsdh  shat  Qabddlamkdrdh,  kramena  lakshayaii, 
dkdragatisvaravyamjanasthänaniyamacyu  taguptddibhedair  anekadhd  citramh;  — 
schliefst:  dvishdm  armdm  tvam  setuhn  vdhinhn  udakam  payah  \\  iti  mohd  .  .  vrittau 
^abddlamkdrainvecane  cat.  'dhy. 

5  43'':  doshamuktam  gunayuktmn  alamkdrabhushitam  (^abddrihariipam  ukUtm 
kävya^ariram,  param  tat^  prdni^artram  iva  nirdtmakam  na  pratibhäsate,  atah  kdvya- 
sya prdnabhütdn  rasdn  dha,  yad  dha:  ydmini  've  'mdund  muktd  ndrt  'va  ramanam  vind 
lakshmr  iva  nte  tydgdn  na  vdni  bhdti  nirasd  ||  .  .  .  schliefst:  Karpüramamjarydm 
ndyikayd  svdtmane  'va  vasamtavarnanain  ajiddritya  vamdivarne  43''  tasya-tasya 
rdjnah  pra^ansanam  ||  iti  mahd  .  .  alamkdratüakdbhidhdno  lamkdrah  (!)  samdptah  \\ 
gram  1630  ||  von  zweiter  Hand  ist  zugefügt:  svopajnakdvydnu^dsanavrittau  rasddi- 
vivecano  näma  -pamcamo  'dhydyah,  tasyd  'nekamahdprabamdhabahulaprdcuTya  (?  ver- 
'w\sch.t)visphihjifa(h)  j  sphdroddrayaQahpracdrasatatavydktrnavi^vatrayah  \  Qriman Nemi- 
kumdrasihmr  akhilaprajnd\acüddmanih  (kdvyd  verwischt)??«/«  atmfdsanam  varam  idam 
cakre  kavir  Vdgbhatah  || 

1T18.     Ms.  or.  fol.  1100. 

Vdgbhatdlamkdra,  in  6  paricheda,  andere  Recension  in  Versen;  s.  Aufrecht 
Catal.  214"  (A),  wo  aber  ;;«?■.  6  fehlt;  Burnell  Tanjore  Cat.  57"  (B,  blos  Sparich.). 
—  Der  Autor  lebte,  s.  4,  45.  81.  85  bei  Aufrecht  (hier  44.  79.  83),  unter  König 
Jayasinha,  Sohn  des  Karnadeva,  über  welche  Fürsten  s.  oben  p.  210'). 

15  foll.  («  Z.,  ä  47  aksh.)  mit  0-5  Z.,  ä  58-9i  aksh.  Glosse  über  und  unter  dem 
Text;  samvat  1693  varshe  prdvanamdse  ^uklapakshe  pamcamydm  tithau  ravivdsare 
püjyagrt ö Kdnhaß  tasya  gishya  liship'tb  Varadhd  tat^ishyaPamcdyana  likhitam,  Udaya- 
puräkhye  nagare  tamtram  idam,  p'ir  bhüyäl  leshakapdthakayoh  \\ 

1  (26;  25  A)  2'':  p-P)vUardgdyo  namah  \  griyam  digatic  vo  devah  \  grt  Ndbheyajinah 
sadd  I  mokshamdrgam  satdm  brüte  \  yad-dgamapaddvali  \\  1  ||  sddhugabddrthasamdarhhmr 

1)  es  stimmt  hierzu,  dals  er  iu  1719  als  Bähada  {"decci)  bezeichnet  wird,  da  im  ^'dtr. 
Mäh.  10,  287  Kumärapäla  und  Bähada  (resp.  auch  Vastupälavid)  neben  einander  stehen, 
8.  meine  Abh.  über  das   (,'ati:  Mäh.   \<.  46.    109  (1858).       '^)  vorher  das  Jaiua- Diagramm. 

35* 


276        Die  wissensch.  Literatur;  2.  Spracbwiss.;  4.  alaiiikära,  sähitya.  Poetik,  Rhetorik. 

gunälamkürabhüshitam  \  sphutarttirasopetam  \  kdvyam  kurvita  kirtaye  \\  2  ||  pratibhä 
käranam  tasya  \  vyutpattis  tu  vibMshanam  (so  auch  B:  "pattig  ca  vi"  A)  |  bhriQotjxUtikrid 
abhydsa  \  ih/  ädyakavisamkathä  \\  3  \\ prasannapadanavydrtha  \  yuktyudbodhavidhdyint  \ 
sphuramti  satkaver  buddhih  \  pratibhä  saroatomukht  ||  4  ||,  —  schliefst:  adhttya  gush-äny 
abhiyogayogäd  abhydsavagyärthapadaprabamdhah  \  tarn- tarn  viditvä  samayam  kavtndm 
manahprasattau  kavitdm  vidadydt  \\  iti  Vdgbhatdlamkdre  prathamah  parichedah  || 

2  (29;  28  B)  4'':  samskritam  pi-dkritam  tasyd  'pabhrango  bhutabhäshitam  \  iti 
bhdshdg.  catasro  'pi  ydmti  kdvyasya  kdyatdm  \\  1  ||,  —  schliefst:  iti  doshavishanishekair 
akalamkitam  u(j)jvalam  sadd  vibudhaih  \  kavihridayasdgarotthitam  amritam  ivd  "svädyate 
kdvyam  \\  29  || 

3  (17)  ö*":  adoshdv  api  gabddrthau  jyrafasyete  na  yair  vind  |  fdn  iddnim  yathd- 
ynkti^gakti  B)  brumo  'bhivyaktaye  gundri  \\  1  ||  auddryam  samatd  kdmtir  arthavyaktih  pra- 
sannatd  |  samddhih  glesha  ojo  'tha  mddhuryam  snknmdratd  ||  2  || ,  —  schliefst:  gunair 
amibhih  parito  'nubaddham  muktdphaldndm  iva  ddma  ramyam  \  devi  sarasvaty  api  kam- 
thaptthe  karoty  alamkdra[ta  fehlt]  ?/a  kavitvam  ||  17  || 

4(152;  153  A)  IS*":  doshair  imiktam  gunaiif)  yuktam  api  yeno'jjhitam  vacah  |  stri- 
rüpam  iva  no  bhdti  tarn  brüve  'lamkriyoccayam  ||  1  ||  Der  Text  besteht  zum  Theil  aus 
beispielsweise  angeführten  Versen,  in  denen  »numina  Jainica«  verherrlicht  werden 
(v.  44  hat  hier:  janayaim  udddma°).  Schliefst:  arthena  yend  'ticamatkaroti  prdyah 
kavitvam  kritindm  manassu  \  alamkriydtvena  sa  eva  tasminn  abhyuhyatdm  hamta  digä 
'nayai  'va  II  52  || 

5  (31;  32  A)  15":  sddhupdke'py  andsvddyam  bhojyam  nirlavanam  yathd  \  tathai'va 
nirasam  kdvyam  iti  brümo  ras  an  iha  ||  1  ||,  —  schliefst:  doshair  ujjhitam  dpitam 
gmiaganaig  cetagcamatkdrinam  .  .  kdvyapurusham  Sdrasvatadhydyiiiah  \\  dl  \\ 

6  (15)  15":  alamkdrah  \  daydm  cakre  iti  samyuta  ddipadayamakam  \\  1  \\  yaträ'" ste 
iti  samyutamadkyapddayamakam  \\  2  ||  dvishdm  iti  samyuta  . .  yamakatn  ||  3  ||,  —  schliefst: 
II  14  II  mdmäkd  iti  samyutdyuta  ddyamtavarnayamakam  \\  15  ||  iti  Vdgbhatdlamkdre  shash- 
t(h)amo  parichedah  samdptah  \\  yddngam  pustakam  .  .,  bhagnaprishtih  .  .  pd/ayet. 

1719.     Ms.  or.  fül.  1102  (A). 
tikd  des  Jinavardhatia^)  d&zu^  parich.  1 — 4. 
13  foll.  (18  Z.,  ä  56  aksh.);  ohne  Datum;  sehr  beschädigt,  durch  Verwischen  der 
Buchstaben;  Randmarke:  alamkdratikd. 

1  (26)  2":  pn^)  Ndbheydya  narnah  \  pimän  QriAdindthah  priyam  iha  dipxtu  p-e- 
yai}ir)i  bhiiyasim  vo,  bibhrdnah  saurabheyam  hridayamatapvah^)  gamkarah'')  gamkard'')- 
bhah  I   sevyo  bhütyai  (bhütair  B)   vibhiityä  pariracita{parikalita  B)tanur  varnantyo  hy 


1)  fungirte    als  siin   des  Kharataragacha  (Nro.  56)    von  samvat  1461  —  1475,   wo    er 
abgesetzt  ward,  s.  Klatt  249*'.       ^)  vorher  das  Jaina-Diagramm.       ^)  sivah  samk"  mmk°  B. 


V'ägbhatälaiiikära.  277 

ahinair  bihhrad  varnam  siivamam  tithinafikhirino  (fishi"  B)  bhdti  yah  kdmajetd  ||  1  || 
prnhhdvavibhavdvdsam  pratihhdddnadakshinam  \  spri^ämi  firasd  saucam^)  gurupddara- 
jahkamim  \\  2  |1  hdldndm  ava'')budhdya  svasyd  rthasmarandya  ca^)  |  Vdgbhatdlamkriteh 
kurve  vydkhydiii  scmikshepayuktitah  \\  3  ||  tatra*)  fdst'asyd  \ngknena  parisamdptyartham 
p4 Bdhadadevo  vi^ishteshtadevatdnamaskdram  aha:  griyam  digatu  vo  devah  .. 
vali  II  1  II  vydkhyd  .  .,  —  schliefst:  kva  satif  manahprasattau  cittanirmalatdydm,  sa- 
tydm  II  26  ||  nichts  weiter. 

2  (28)  4":  samskritam  prdkritam  ity-ddi,  iti  catasro  pi  bhdshds,  —  schhefst: 
ii(j)jvalam  ca^)  hhavati  sdgardd  vo 'tpannarn^),  iti  g.nKharataragache  QriJinaräja- 
süripatte  p'i  Jinavarddhanamriviracitdydm  Vdgbhatdlamkdrattkdydm  dvittyah 
parichedah. 

3  (l7)  5":  adoshdv  apt  'ty-ddi,  tdn  gundn  iddmm  bnhnah,  —  schhefst:  protam 
sydt,  alamkdrdya  ca  kamthe  kriyate  \\  17  ||  iti  ^rtKharatara  .  .  . 

4  (l5l)  IS"*:  doshair  muktam  ity-ddi,  aham  tarn  alarnkriyoccayam^)  bruve,  — 
schhefst:  anayai  'va  di^d^)  maduktena  prakdrena  alamkdratvena  abhyühyatdm^) 
jndyatäm  etdvatd  [yatra  kdvye  yo  'rthah]^")  d^cai'yakdri  sa  tati'a  alamkdratvena  jne- 
yah^^)  II  51  II  iti  Qrt  KJiara  .  .  catnrthah  poh  samdptah  i  \  ^uhham  bhavatu  |. 

1720.     Ms.  or.  fol.  1101  (B). 

Dasselbe  Werk,  aber  auch  noch  mit  paricheda  5. 

28  foll.  (l6  Z.,  ä  40  aksh.y,  samvai  1727  varshe  crdvana  S7i  di  14:  dine  ^rt  Mdla- 

purävutdhye  lipikritam  nymni Snmativijayena,  gubham  bhavatu  ..    Randbez.:    Vdg- 

bhatdlamkdrasütravritti.  —  Hie  und  da  durch  Verwischen  der  Buchstaben  beschädigt. 

1   14":    sakala'^^^ pamdita^romaniparnditag.rt b  g.r%Qubhavijayaganicaranaka- 

mala (3  aksh.  überstrichen)  namo  namah  \  aim^^)  namah^*)  \  p-imdn  p'tAdindthah 

.  .,  —  2  6\  —  3  8'',  —  4  25",  —  5  28":  sddhupdke  'py  .  .  rasdn  iha  \\  1  ||  yathd 
sddhupdke  'pi  bhojyam  lavanarahitam  andsvddyam  bhavati,  —  schliefst:  kdvyapurusham 
ghatayamtu  racayamtu  ktdrig  vigeshandni  sugamdni  ||  33  (32!),  iti  grtVdgbhatd- 
larnkdrasiitravritti  sampin-nah  \\  Ldti  hdra(del.l') syap?Y(yogampi(nai  rttih  prabamdhe 
kritvd,  Pa.mcdli  karund-bhaydnakarase,  cdmte  rase  Mag adhih  \  Gaudi  vararasena 
raudrajarase,  Vatsomadegodbhavd^'")  vtbhatsddbhutayor,  Vidarbhavishayd  grimgdra- 
bhüte  rase  \\  1  ||   folgt  das  Datum. 


')  so  auch  B.  2^  bdldnäm  tattva  B.  •")  smaranam  yathd  B. 

*)  tatra  bis  aha  fehlt  B.  ^)  fehlt  B.  ^)  mgardd  ufpannam  ca  ||  30  ||  B! 

^)  samüham  fügt  B  hinzu.  *)  anayd  eva  difd  anenai    ca  B. 

^)  abhütdm  B.  i")  aus  B,  da  hier  Loch.  i^)  "tvena  yah  B. 

12)  vorher  das  Jaina- Diagramm.         1^)  zu  aim  s.  1706.         1*)  alles  Bisherige  roth. 
15)  =  Avantikd,  s.  meine  Ahli.  über  das  Rdmdy.  p.  76  (1870).   Ind.  Stud.  14,  65  (1875). 


278       Die  wisseusch.  Literatur;   "J.  Sprachwiss.;  4.  alainkära,  sähitya.   Poetik,  Khetorik. 

1721.  Ms.  or.  ibl.  789. 

Candrdloka,  in  17U  ^loka.  —  Ueber  ein  zwar  gleichnuiuiges,  aber  ganz  ver- 
schiedenes Werk  des  Jayadeva,  ebenfalls  über  alamkdra '),  s.  Bdj.  L.  M.  Notices  2,  52 
(168  vv.).  5,  103  (in  10  v^ayükha;  ein  dritter  Text  somit!).  Burncll  Tanjore  Cat. 
55''  (200  gr.). 

15  foll.  (6  Z.,  h  40  aksh.y,  ohne  Datum;  modern. 
^rtg.^)  71.  I  arnarikavaribhdrabhramarhmikharikntam  \  dürtkarotu  duritam  Gaurt- 
caranapamkajam  \\  1  ^)  ||  itpamd  yatra  sädri^yalakshmtr  nllasati  dvayo(h)  \  haust  'wa 
Krishna  te  kirtÜQi)  svarggom  gdm  avagdhate  \\  2  ||  varnyopamdnadharmdndm  upamd^ 
vdcakasya  ca  \  ekadvitry-anupdddnair  bhinnd  luptopamd  ^shtadhd  \\  3  ||  tadidgaurt  'mdii- 
tidydsyd  karpüramti  dnfor  maina  \  kdmtyd  smaravadkuyamtt  drishtd  tanvi  raho  mayä 
II  4  II,  —  schliefst:  ittJiam  ^atam  alainkdrd  lakshttyihm  nidar^itdh  \  py'dcdjn  ddhiadkdndm 
ca  matdny  dlocya  sarvatah  \\  1 68  ||  catvdro  rasavat  preya  urjasvi  ca  samdhitam  \  bhdvasya 
CO  'dayas  samdhih  Qavalatvam  iti  trayah  \\  169  ||  ashtau  pramd7idmlmnkdrd  (i  aksh.  fehlt) 
jjratyakshamukhdh  kramdt  \  evam  pamcagätdn  anydn  alamkdrdn  vidur  vudhdh  \\  I7Ü  || 
iti  camdralokah  samdptah  \\ 

1722.  Ms.  or.  fol.  Iü80. 

jalpaka/palatd  des  Anuratnamaindana,  oder  blos  Ratnamamdana,  Schüler  des 
RatiwQekhara  (f  sainvat  1517).  In  drei  stabaka.  Sehr  schwulstiger  Styl. 
14  foll.  (l7  Z.,  ä  52  aksh.);  ohne  Datum;  incorrect. 
stabaka  1  (28)  ö*",  sddhanäsiddhi  ndma;  jinavara^)  varada  tvam  sevake  devakeUm 
amntalaharikalpdm  kdraye  'ha  sradrishtim  \  racaya  mayi  ca  vdcum  devi  cetah  kripd- 
hAvii^'lus  tri)bhuvanabhavabhdvdbhdsane  bhdnubhdnah  \\  1  Wjalpakalpalatdmetdm  asto- 
kastabakatraydm  \  kun^e  sarvepsitdm  mugdhabhnmgaväcälatdvahdm  ||  2  jj  iha  hi  purd 
pnrdrisarittaramgdyamdiwbhanitiblmrngibhartsitotsarppadirshydhw  ddi  mdrdhamkdrakd- 
lushydh  \  Qishydvalirryäjabahiriipakalpanapurassarasatatasevdsaktasiirasiirayah  frt- 
Devasitrayah  svapaddravimdaviiiydsapdvitavi^vambhui-am  viharamdTidh  prdpuh  \  pra- 
mdndpetaketaka  p  v eta  keiHdapyaimhdriniketaketanapatakapatapdnicdhmdkd^'yavidnd'shta- 
kdshthdkamaldkam  Anahillapdtakapnram,  tatra  ca  prave^otsave  ^obhdsambhdra- 
bhäsure  bhavati  sati  kam[amdikdkddambi7dbimdimikiirumbasa7ripa7-kollasadabhi7iive- 
fdinkurah  (^a7nkara7idmd  prsi7nd7iikagrämani7-  Vdndrastvdst  Rat7idka7-as  tuhina- 
karam  iva  guruvaram  vikshya  vistd7'aydmdsa  tds-td  vacovicts,  tathd  hi:  7iann  bhoh 
sahridayd  hridaydlavdlodgaidydh  ku^alatdtridaQalatdydh  sakalakd7nitapaddrthapraddiai- 
kapatukale  munaya  dmanaTuti  dve  phale,  yad  uktatn:    vaktritvain   ca    kavitvam   ca 


1)  cf.   Aufrecht  Catal.  213".  2)  vorher  das  Jaiua-Diagramm. 

■^)  dieser  Vers  steht  auch  als  Eingangs vers  des  Kuvalaydnarnhi,  s.  Aufrecht  I.  c. 


Can(lr;\loka;  Jalpakal|i;ilatä.  279 

vidvaUdydh  phalam  viduh  \  na  kuvitvam  na  vaktrlhmm  so  'dhiio  'pi  narah  kharah  ||  3  || 
tad  yadi  b/uuHttdm  matijdh  sarasvatyä  iva  hndaravimde  vasamtydh  sdhityämntanityd- 
svädatah  saukitydvdptis^  tadd  kd  py  osht(h)agosht(^li)i  navyap'avyakävyd'^  \  kriyatdm  vyd- 
kriyatdm  vd  saprapamcam  kdvyupamcakddi  yatam  kimcid  ekam  kavitvam  \  yadi  ca  ni- 
vidanadisakada/ikdnanakartanakarkaQdj  (marg.)  stre  tarka^dstre  kugakotini^itatdm 
gegriyate  ^rtmatdm  matis,  tadd  sarvadurvddisdrvadikamQ')  arvaparvatakharvanavyddhdQ!)- 
miyanidnam  vidhtyatdm  kimcid  anmnänam;  atha  prithubuddhitayd  dvitayam  apy  ado  ve- 
vidyate  vas  tadd  hho  vdgdevatdsiitdh  sutardm  bhavyam  ahhavad,  yatah:  üdgviitvam  kavinä 
'nvitam  yadi  tadd  Gamgdmbund  dakshind  -varttah  kambur  apüri  mamjaritavdn  urviruhah 
svargindm  jdtah  fitakarah  kalamkarahitah  saubhdgyavatydh  ^irasy  dbaddho  mukutah 
sphuratsurabhitd  labdhdmcanam  kämcanam  \\  4  ||  sambhavuti  cai  \mrn,  na  khalu  (^dradd- 
Padmayor  Iva  s dhity d-nvikshiktvidyayor  vidyatev  virodho,  yatah:  yeshdm  komalakdvya 
kaufalakald  lUävatt  Bhdrati  teshdm  karkafatai'kavakravacanodgdre  'pi  kirn  hiyate  \ 
yaih  kdmtdkucamamdale  kararuhäh  sdnamdam  dropitds  taih  kirn  mattakarimdrakumbha- 
^khare  nd^opariiyd  nakhdh  ||  v  ||  p-iiyate  hi,  Pamgule  'tigurubirudaJayamtacamdra- 
Käsimdra,  sadakshi  kaviprdmäiiikatayd  vishtaradvayam  tämbidayugalam  cd  "sasdda  sdda- 
ram  griHarshandmd  vidur apur amdar ah ^  sa  eva  ca  cira  ca  ydsd(sdyd  pr.  m.)  sai- 
vam  sauvam(V)  sovastavam,  s dhity e  sukumdravastuui  dnclhanydyagrahagramthile,  tarke 
vd  mayi  samvidhdtari  samam  lüdyate  Bhdrati,  fayyd  vd  'sumridilttarachadavatt  dar- 
bhdmkurair  dstritd  bhümir  vd  hridayamgamo  yadi  pa  l*"  tis  tidyd  ratir  yoshi- 
tdm  II  6  II  iasmdt pratiyadayainakdnnprdsädisamdaTbhahridayamgainagadyapadya- 
sarndohasumdaram  kirn  apy  iicyatdm,  —  schliefst:  ||  27  ||  prapiottarain^  asti  svasti- 
karas(so  2,  °karanas  1.  3)  tamastirayitd  QriN amdir atno  ravis  tatpddapranaye  pard- 
yanatayä  kokdyate  yah  kavih  |  ddyas  tatkritaj alpakalp alatay d  krodtkritah  sddhand 
-siddh(y)dkhya(h)  stabako  babhiam  bakuldmodah  sudhitnamdanah  \\  28  ||  iti  pn 
Tap  dgacha  ^rimgdrayugottamaguruQrt  So7nas  u  mdara^)  süripattapdthodkitripathagd- 
pravd(so  2.  3,  prakd  Vjhopamafrt  Munisumdara^)sÜ7-i  ^ri  Jayacaindra^^süri  (so 
auch  B,  fehlt  von  p-tMuni  ab  bei  2)  qH  BatnaQekhara^)surtmd7-agishyd  'nu  (so 
auch  2,  fishyap'i  3)  ratnamamdanakritäydim,  jalpakalpalatdyäm  mamdandmkah 
sddhandsiddhindmd  "dyaQi)  stabakah  || 

2  (lO  + 13)  10\  g.eshahetucaturdosha.dayo  ndma;  kau^eyanfiikakhamdamamdi- 
tamariahidakvanatkirnkini  vrdhmikeliniketaketanadhrita^rth  ke  'yam  imdi(j(j)vald  nir- 
ydti  bruvatah  kaladhvani  muner  eshd  mukhdmbhoruhdd  asyd  ''rdrddharabimbarukkabari- 
tdd  amtadyutdm  dkorani  ||  1  ||  ityddijalpad  avalokakalokakadambakadargandnamdam.  ut- 
pddayan  munipur  am  dar  ah  punar  idam.  udiraydmdsa,  —  7''  samasamkhydksharavdkya- 
jalpah,  —  8'  II  4  ||  niyatdnuprdsaj alp ah ,  —  guraghu^lokaj alpah ,  —  ^leshajalpah, 
—  S*"  li  6  II  karapallavtjalpah,  —  väkydmtarvarnekyaj alp  ah ,  —  9"  ||  10  ||  kdldtyayd- 


1)  s.  oben  p.  192,  resp.  Klatt  256^  (Nros.  50— 52;  Ratna^ekhara  died  sanivat  1517). 


280       Die  wisseusch.  Literatur;   2.  Sprachwibs.;  4.  alaipkära,  sähitya.  Poetik,  Rhetorik. 

padishtak  krigdhdtnjalpnh,  —  O*"  ndmndhdtujnlpah^  —  10"  gamydstijaipah,  — 
schliefst:  asä .  .yah  kavih  \  flishtas  ta(^t')kritajalpakulpalatayd  ^eshdbdhisamkhyo  ada- 
yaddoshdkhyah  stahaka  bahhüva  sudhiydm  ddyetaro  mamdanamW  13  \\iH  pr/  Tapd  .. 
mamdandmkah  feshahetucaturdos/vddayo  ndma  dvittyah  stahakah. 

B  (27)  14'',  khamde(r)i)dumtikutaikyddikhandanah;  atha  dmhitasädhanas 
tapodhanaratiamsaviratnadhmidhih  \kritasddhya  mrdsavdsanah,punar  äjii-amjanah  \\  1  |j 
nanu  bhos  tarkarahasydmhhoruhoUäsahelayo  Myatdm  hetur  esha  dnshannirvifeshah  | 
samti  sddhanaratndni  hhuydnsy  api  tarkdrdtnäkare,  param  yas  tena  paricaris 
kriyate  pakshapurmhah ,  sa  eva  nmiijyatdm,  —  adädikriyäj alpah ,  —  auf  10''  Dia- 
gramme mit  in  die  verschiedenen  Fächer  vertheilten  akshara,  in  der  Figur  eines 
rmifalam,  bhaUah,  vajram,  jalakamulam,  chatram,  —  samhitavdkyadvaya(ja)/pah,  — 
11"  prdkritajalpah,  — jalapadmaja/pnh,  —  IS*"  ||  21  ||  tamodrcwy&vasthäpundstludam, 
—  schliefst:  asti ..  kavih  \  flishtas  latkritaja/jjaka/palattkdin  aikyädimatryatnbakä 
siddhydkhyah  stabakas  trittya  udaydcakre  sudhimamdanah  ||  27  |1  iti  ^rt  Tapd  .  .  fishya 
Qri  R a tnam a m da nasürikritdydim  ja Ip a kalp alatdydm  mamdanämkah  khamde(jn)du- 
imikutaikyddikhamdanas  trittya  stabakah. 

1723.     Ms.  or.  fol.  823. 

Anfang  des  taralam%  einer  tikd  des  MaüimUhakavi  zur  EkdvalP),  s.  Burnell 
Tanjore  Coli.  p.  54''.  —  Die  EkävaU  gehört  nach  Burnell  dem  Mahdmahefvarakavi, 
der  sich,  ihm  zufolge,  in  seinem  kdvydlokdlocana  auch  als  Abhinavagnpta  bezeichnet. 
6  füll.  (12  Z.,  ä  39  aksh.);  mehrfach  für  ganze  Reihen  von  akshara  Lücken  ge- 
lassen; bricht  mit  6"  mitten  im  Wort  ab;  Randbez.  auf  "  links  oben:  taraiah;  auf 
6'':  taralafükun.     Auf  dem  Umschlag:  tarala^nlam,  Mallindthah. 

Beg.:  ^rig.  n.  \  agre  kritvd  priyasahacarim  amtikam  sampraydmthn  oridd- 
bhdrdd  avanatamukhhn  Ambikdvallabho  vah  |  loldpdmgdm  pranayamadhur&m  locandmtena 

pa^yann     amtas  tushyann  avatu  bhagavun  Ambikdvallabho  vah  ||  1  ||  adhydr-üdhah  ka 

(Lücke)  dam  pitur  amadhura (Lücke)  nthamdnah      karshan  harshdtirekdt  karu{\^^ 

iehltynalimkhamdam  uddamdavrit(t)yd  \  amtarmagnam  kardgram  phanipatiQtrasi  svairam 
ädhdya  toyam  mxmcan  simcann  adhastdt pramathapatifiQim  tdtivdlo Q) ganefah  \\  2  || 
...  II  4  II  Mallindthakavih  so  'yarn  ekdvalydm  alamkritau  \  ttkdratnam  nibadhndti 
taralam  ndma  ndmatah  \\  5  ||  ekdvali  gimavati  'yam  alamkriyd  'pi  yad  vaigasdd 
ajani  ko^ayriheshu  guptd  \  teno  \lbalena  iaralena  sametya  dhanyaih  kamtheshu  cd  'dya 
hridayesku  ca  dhdryatdm  sd  ||  6  ||  ^dsti-drambhe  fishtdcdram  pramdnayann  dripsitasyd 
'vighna-      2'     parisamdptisampraddydvichedalakshanaphalakdmanayd  vi^ishteshtadevatä- 


1)   Tarala  ist,  der  (^arngadharapaddhati  8,  18-20  zufolge,  Name  eines  von  Rdjafek/iara 
citirten  Dichters,  s.  Aufrecht  Catal.   123''.   124^  '^)  MalUndtha  citirt  dieselbe  auch 

in  seinem  Commentar  zum  Meghadüta,  s.  Aufrecht  Catal.    12(J'\ 


Jalpakalpalatä;  Taralam;  Paramätmavinoda.  281 

prasädam  abäste:  präleye  'ty-ädinä  ^lokena;  —  5"  Qulara^ämkarabhashyädau, — 
fi"  iasmäd  asmäkam  api  devatdnamaskäi'asyä'va^yakartavyasyaihja  kritahum  na pyristiitä- 
caranam  dosha  iti  bhdvah;  ittham  namaskdrasya  kartavyatdm  prafipddya  samprati 
flokatatparyam  vivinokti,  kirn  cd  'tre  'ty-ddind  Pdninipramnkhair  ity-atah 
prdktanena  samdarhhma  virodho  dhvanyate  vyajyate  ity  a.,  virodhasvarnpam  dha: 
kdmino  'pi  kdmaripor  iti,  kdmina  iti  ^rirngdropalakshanam ,  kdmaripor  iti  raudro- 
palakshanain,  tafhd  ca  prdleye  'tyddivi^eshanadvayapratipdditdhhydm  paträvaltnirmdiia- 
kdmadahandbhydm  Qrimcjdraraudrayor  ekadai  ''katrd  —  Ijricbt  ab  (fol.  6''  ist  leei-). 

1724.     Ms.  or.  fol.  866. 

Fragment  von  des  Gnnanidhi,  Sohnes  des  Q'inwdsa,  Paramätmavinoda, 
in  4  ulldsa;  metrische,  zum  Theil  recht  gute  anyokti  und  sükti^)  über  Alles,  was 
in  der  Natur  und  im  Leben  dem  Menschen  nahe  tritt. 

79  foll.  [resp.  nur  65,  da  foll.  33.  34.  53-64  fehlen]  (lO  Z.,  h  35  aksh.);  das 
Schlufsblatt  mit  dem  Datum  fehlt. 

idläsa  1  22\  das  T  hier  reich;  eng.  n.,  smardmi  heramham  uddrarup>am  pra- 
bhdvadürtkntavighnavnmdam  \  i'nmddrakafre7iikintakotimaiii2)rabhdramjita2)ddapttham 
II  1  II  kdrunyapiyiishabhritairvilokaih  samsndpya  yd  bhaktajanam jMnite  |  ydajatvam]  (aus- 
gestrichen) ajnd(anyd  pr.  m.^napamkam  innivdrayamti  tdrn  sdraddm  ddarato  'bhivamde  II 2  || 
^rtnivdsatamijanmd  ndynnä  Gunanidhir  dvijah  \  anyoktih  kur-ute  kd^cid vidvajjana- 
mxide  navdh  \\  3  ||  kdgcid  anyoktito  'nyds  tu  kavitdkautukdn  mayd  \  süktayo  'nuvitan- 
yamte  kvacit  tattatprasamgatah  \\  4  ||  p ar arndtin amayam  vigvam  iti  bodhayatd  mayd  \ 
vydjena  tena-tena  ha  lakshyam  vastü  'pavarnyate  \\  5  Wparamdtmavinodo  'yam  ndmnd 
gramtho  vibhdvyate  \  hansddy anyoktipurvais  tu  carasthi7-avivarnanaih  \\  6  ||  atha  han- 
s anyoktih-):  harshena  samcara  sarojavane  mrindlam  äsäditam  kavalayan  kila  rdja- 
hansal  \  md  ydhi  nirmalal  kadd  ''pi  bakotasamghe  matsyddam  eva  kalayishyati  hamta 
lokah  II  1  II  cvetandm  iha  dad/mtu  pakshayo  raktatdm  caranayor  alam  bakah  \  jdtu 
dugdhapayasor  vivekitd  tvdm  inte  na  khalu  hansa  bhdsate  ||  2  ||  hansa  samcarasi  padmi- 
nwane  iiartase  sitamn  2"  ndlatamtabhih  \  tdvad  eva  kila  pdvano  bhavdn  ydvad  eti  na 
bakotamamdalam  \\  3  ||  so  im  Ganzen  15  vv.,  —  2''  atha  bakdnyoktih  10  vv.,  —  3''  nn- 
nasya  6  vv.,  —  4^"  cakraväkasya  8  vv.,  —  4''  särasasya  12  vv.,  —  5''  dharäydh 
2  vv.,  —  ß""  mayurasya  4,  ■ —  ibid.  cdtakasya  2,  —  7^  bhekasya  8,  —  ibid.  satn- 
udrasya  12,  —  7''  nadydh  4,  —  8"  sarasah  8,  —  S""  knpasya  3,  —  9'  dlr- 
ghikdydh  2,  —  \h\(i.naukdydh  13,  —  lü"  ^amkhasya  6,  —  lO*"  Qukteh  3, —  ibid. 
pravdlasya  2,  —  W  muktdphalasya  9,  —  IP  nakrasya  1,  —  ibid.  kdka  11,  —  12'' 


^)  und   zwar,    uaeb   v.  .3    der    EiuL,    hauptsächlich   eigene.  —    Zur  Aufführung   des 
Werkes  an  dieser  Stelle  s.  p.  170". 

2)  zunächst  überhaupt  Vögel   bis   18'',   mit  einigen  Einschaltungen. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  36 


282       Die  wissensch.  Literatur;  2.  Sprachwiss.;  4.  aiamkära,  sähitya.  Poesie,  Rhetorik. 

kokila  9,  —  13°  pikakokUdndm  mip'dh  16,  —  14''  kukkiitasya  3,  —  ibid.  Qukasya  5, 

—  15"  sdj'ikdydh  2,  —  ibid.  pdrdvafamja  11,  —  16'^  kalavimkasya  2,  —  ibid.  kajto- 
tasya  3,  —  Iß''  nlvkasya  2,  —  ibid.  tittihhasya  2,  —  ibid.  kurarydh  3,  —  17"  ca- 
korasya  5,  —  1 7''  mip'd  (!)  2,  —  ibid.  cdshasya  2,  —  ibid.  kapimjulasya  2,  —  18"  dur- 
gdyäh  2,  —  ibid.  yarudasya  2,  —  ibid.  hhramarasya  3,  —  18''  khadyotasya  3;  — 
atha  pafujäteft  (bis  23"),  t<t(rd  \;vasya  G,  —  19°  vrishasya  1,  —  ibid.  dhenoh  3,  — 
1 9"  (tjasya   1 ,  cjdydh    1 ,  mesliasya  2 ,  mahishyäh  2 ,  —  20°  mahishasya  2,  sinhcisya  0, 

—  20''  gajasya  G,  —  21"  vydghrasya  2,  siikarasya  2,  sarpasya  2,  rikshasya  1,  —  21'' 
Ä;rt/)eÄ  2,  markatasya  1,  mrigasya  6,  —  22"  ^rigälasya  1,  frigä/ydh  1,  —  22''  pap«- 
A'a52/a  2,  p«??«/?  1,  hidulasya  1,  nakulasya  1,  mnduroh  2,  —  23°  rdsabhasya  1,  ushtra- 
sya  2,  —  ^7^  gri  {ytnivdsdtinaja  Gitnauidhiviracite  pararndtryiavüiode  hansd- 
dyanyoktipradhdnah  prathama  ulldsah  || 

uHdsa  2  3G'',  das  Pflanzenreich,  vriksliddyanyoktipradhdno  dhanyadivarnano 
dvittya  idldsah;  beg.:  ^///i«  vrikshdnyoktayah,  tatrd  'mrasya,  —  30°  a^Aa  valltnäm, 

—  3^  ^///i«  dhdnydndm. 

uUdsa  8  (Schlufs  fehlt,  weil  die  foli.  53  — G4  fehlen),  Lichtkörper,  Edel- 
steine, Fürsten;  beg.:  (/^/j«  si/ryasyii  G  vv.,  tathd  mdikritasüryastutan  1  v.,  — 
37"  cayndrasya  12  vv.,  —  38°  tdrdndm  4  vv.,  —  38"  rt^?«eÄ  1,  —  39°  maneh  6,  —  39" 
kirakasya  G,  —  40°  suvarnasya  7,  —  40''  ginnjdydh  4,  —  41"  rajatasya,  —  41"  /o- 
hasija  4,  KaiUisasya  2,  Kanakddreh  4,  —  42"  Himagireh  6,  —  42"  etadvdyoh  4,  — 
43°  ö^/ia  V as tuv i^eshdndm ,  tatra  kastürikdyäh  4,  — -  43"  karpürasya,  —  44"  o^/i« 
sarvaloknsya  rdjddhfnasiikhahnt  r dj y n  svarnpapräsamgikän  kiyatas  taddharmdmQ  co 
'padwpayati ,   tatrd  \lhishthdnasya  p'trdjasinhdsanasya  2,   chuttrasya  2,   cdmarasya  3, 

—  44"  sväminah  1 ,  amätyasya  3 ,  snhrldah  1 ,  sahdyändm  1 ,  —  45"  sendydh  1 ,  — 
4G°  sendmgdndm,  —  50°  dvijdrcanasya,  —  52''  dxishtaptditasya  sujanasya  (bricht  mit 
v.  1  ab),  pardhlmtah  p&pair  iha  khalu  khalair  .  .  racayihim  aho  dehaharanam  || 

idldsa  4  (Anfang  und  Ende  fehlt)  G5"  beg. :  tarn  yatah  \\  1  ||  Namdasünur  api 
nünarn  amushyds  ttradlurakamantyanikimje  \  Rddhayd  saha  sali/am  anekdm  kelim 
äkalayad  atra  navtndm  ||  2  ||,  Sarasvatydh  1,  Praydgasya  2,  Kdcydh  1,  Bevdydh  1,  tathd 
matkritaRevästiitau  3,  —  6C"  crlVydsattrtlumja  1,  tadadishthitasya  Vydsasya  5,  — 
67°  ityddi  matkritaVydsastutau,  kaveh  QrtRevottaratire  Vyäsattrthasavidha- 
grdmavdsdd  vi^eshatas  tadgnnalikhaiiddarah,  —  (Qukasya  1,  Topatydh  5,  Ma- 
hydh  1,  —  67"  p-t  Dvdmkdyuh  2,  {'älagrdma^iktydh  3,  hhartuh  1,  ^!fro^  2,  —  68"  p-u- 
tyddeh  l,  purdnavdcakasya  sadVydmsya  8,  —  68^  prasamgdd  asato  'py  asya  2,  —  69*  ?'J- 
prdndm  3,  atitheh  2,  —  69"  samnyusinah  4,  ttrthdndm  anekatvdd  etävatdm  eva  varnanena 
toshah,  saddcäräh  sd  70"  dhavas  tirthändm  apipävandni  ttrthdni,  atas  teshdm  apisddlm- 
ndm,  —  70''  sadvicärasya  2,  satsvabhdvasya  1,  —  71"  sukritasya  1,  sukiitaphalasya  3, 
snkhasya  2,  —  71"  samtoshasya  2,  famasya,  damasya,  satyasya,  ■ —  72"  vairdgyasya  5, 

—  73"  xmirdgyavatah  3,  —  73"  crlganapateh  4,  iti  m atk ritag anapatistutau,  —  74° 


Paramätmavinoda;  anonyme  Anthologie.  283 

p'i  Sarasvafydh  1,  —  74''  crt  Bhiivanegvmydh  2,  iti  makritabhagavattstutau, 
Lakskmyäh ,  —  7;")"  iti  matkritännapürnästutau,  suryasya  tii  vurnanam  jnh'vam 
camdravnrnanädaulikhitam,  Qrtrishnoh  6,  —  75''*  [tathä  jayamarngaladevatdpate jaya 
viskno  Vasudevanamdana  |  .  .  .  .  ityddi pamcä^atpadyätmikä  matkritd  p'ivishioh  stutih^ 
(am  Rande),  haribhaktasya  1,  ahhaktasya  2,  Qivasya  2,  —  76"  iti  rnatkritafiva- 
prandmacikshdstutau,  .  .  itimatkritaQivaQikharinistutau,  .  .  ityädi  matki-ite  "fatushti- 
stutau,  atha  jaganmulahhntapamcakasya,  tatra  dhardydh  1,  —  76''  apäm  3,  tejasah  2, 
i'dyoh  3,  —  77"  dkdpasya  4,  athd  '^ tmaincarddhikdrindm  5,  —  77''  atha  kaveh  3,  —  78^ 
atha  kavindm  alobhadkshdvacanam  2,  kavisthiteh  2,  —  78''  prasamgdd  ddnasyd  'tidush- 
karatvasya  3,  kavitdydh  4,  —  79"  jndtdtmandm  1,  kavitdin  abhilakshya  2,  —  79''  atha 
gramthasamdptdv  dph:  dhanam  bhavatu  yajvandm  .  .  ||  1  ||,  gramthakritiprayo- 
jaiiam  tu:  pranitd  indvadbhir  gnriibhir  iha  jmrvam  bahuvidhäs  tathä 'py  etd  navydh 
kavijananmde  samprati  mayd  \  kritd  hansädindm  iti  gunabhritd  ''nyoktaya  ita<} 
cid-dtmd  prtndtii  pi^athitanijarüpo  naraharih  ||  1  ||  anyoktito  'nyd  api  süktayo  Hra 
kritd  mayd  kdvyaka  —  bricht  ab. 

1T25.     Ms.  or.  tbl.  1053. 

Fragment  einer  ihrem  Titel  nach  unbekannten  Sammluno;  von  Versen,  an- 
scheinend  als  Beispiele  zu  einem  rhetorischen  Werke  gehörig.  Es  sind  in  summa 
266  vv.,  vielfach  doppelsinnig,  in  Prdknt  oder  Sanskrit.  Mehrfach  vydkhyd  je  hinter 
dem  Text;  reiche  Randglossen.  Hie  und  da  ist  der  Autor  eines  Verses  je  dahinter 
genannt:  ebenso  vielfach  der  Gegenstand  desselben. 

6  foll.  (17  Z.,  ä  67  aksh.),  mit  0-4  Zeilen  Glosse  über  und  unter  dem  Text, 
a  90  aksh.,  und  0-31  Zeilen  dgl.  rechts  und  links,  ä  lo- vi  aksh.;  mehrfach  neu  er- 
gänzt, mit  weifsem  Papier  ausgeflickt,  resp.  ausgefüllt.  Auf  dem  Umschlag  be- 
zeichnet als:   Jainiyam,  harty dltsiitram. 

Beg.:  duriam^)  haramtu  k-hard  ka-nayahard  harisiam  gukhaiyntthd  (?)  | 
md-nayaputtikalattd  \  mahu-mayanavinäsaiid  amard\\  1  \\  vydkhyd:  vishnu-ipau  nira- 
nagagrihau  ^iti^vetavaniau,  g\irudavribha(vrishabha?)sthau ,  lakshmtgaurikalatrau ,  Ma- 
dhidaitya-Kamdarpavindcinau  ||;  sevdyd  'mtyam  updmtyam  ashtamavi  aharn  turyam 
trittyam  jinam  \  haryamkam  narakairavdmritaharim  padmdrjaiidydm  hanm  \  moha- 
dhvdmtaharim  natukshatahariin  mdydghandUharim  \  harydsydrunapdrdjarjx  harimitam 
haryamkadevdrcitam  |1  3  (!)  ||  arthah,  sinhasarpacamdraphavamgavdjilumchanam  \  jina- 
ptamkajam  camdram,  inshmim,  süryam,  yamam,  vdtam  fuka  imdra  durdardmkadevdr- 
citam  II;  nayanehim  piam  sihaneQ.siharithanehimf)  \  devarani  guru-anam  myambena  \  tinni 
vi  dürei  bahü  \  nä  jdnaha  kena  kajjena  ||  3  ||  vydkhyd,  nadanaih  pikam,  gikharibhih  stanair 
(Plur.!)  dvipavaram,  guru  anam  fakataniQ)  ||;  tatttsi  aKmeldvdkehdQ^)  j  dhana  uttdvali pia 


1)  vorher  das  Jaina- Diagramm. 

36* 


284       Die  wisscnscb.  Literatur;  2.  Sprachwiss. ;  4.  alainkära,  sähitya.  Poetik,  Rhetorik. 

.  mamdasinehu  |  kannapavittacUjam  jdna'i  dord  \  viraha  imdnu  sa  jo  manu  tasu  kisd 
na  hord  \\  4  ||  anuhUU  phidia  ma  todaha  \  mawa  drdmd  moda  hu  \  vianakusumehim 
acci  niramjana  \  himdaha  kdim  vanena  vanu  \\  5  ||  iti  tajjalpa  parjanya  garj'i  varshana- 
damharaih  \  bodhandmkurifd  siddliasenamdnamedint  \\  6  ||  kuamdijdya  utthia  \  amacca 
dhdra  sathi  vallahaya  mukkanihijdyahhoana  \  pahupanayam  jinavaram  namaha 
II  7  II  kuJA  mamgakih,  tasya  mdtd  pnthvi,  tasyd  jdto  vrikshah,  tasrndd  ii Ithito  vahnih, 
tasnui  itmätyuh  vdijxfj.  sa  dhdro  yasya  pannagah,  tasya  fatriir  niayiinik,  tasya 
vallahho  meghah,  teua  muktavi  jalam,  tasya  nidhih  samadrah,  tasmdj  jdtam 
aiimtam,  lad  tihojanam  yeshdm  devdndm  te  tadbhojinas,  teshdm  pra/j/urr  imdra(K)  tena 
pranatam  namaskritam  jinav ar am  namata  jandh,  —  1''  .  .  ||  31  ||  p-i Somatilaka- 
siirivü'acitakdvyohhayt,  —  2"  sahhdsamaksliam  ddishtam  \  p'tHemacamdrasüribhih  \ 
Kumdrapdla  blmpdla  \  tvam  aho  jtva  raksJiane  \\  50  ||,  —  3"  ||  110  ||  etdni  shat  kartri- 
karmakriyd  guptakdiii,  —  S""  ||  119  ||  kartrikriydkarmaguptdni  vicitrdni  kdvydni,  — 
4''  II  170  11  Samudravijaydmgajak  pain  o  Satyacekharaganikritafn.  pra^nottara- 
kavitvam,  —  .  .  ||  174  ||  nayanam,  —  ||  182  ||  deimtdrddhanam,  —  5"  ||  199  ||  gupta- 
kartriki-iy'din ,  —  5''  ||  209  |1  girijdrddhauam,  —  ||  212  ||  Rdmavydsam  prati  Mdnikya- 
sürinä  samasyd  prahitd,  —  ||  213  ||  iti  pürayitvd  tena  pratisamasydrpanam  i^ya- 
dhdyi,  —  ||  228  ||  matkunah ,  —  G"  ||  230  ||  Qambar-a  iti  bimdncyatakam;  es  fulgeii 
noch  weitere  derartige  cyuta  ka,  gupta  etc.,  —  schlierst:  kirn  Mariitthalamrni  dtdaham  \ 
Ddnavavansassakoi  vikkhdo  \  kdjuvvanapp(didnd  \  Marudesekerisdlod  \\  (36  ||  kambalivesd 
—  bricht  ab.  Es  folgt  von  zweiter  Hand:  gramo  400  ^atamuoQ')pramodasya  iti  hari- 
ydli  (etwa  eine  GlosseV),  luid  darauf  folgen  von  dritter  Hand  noch  5  neu  nume- 
rirte  Verse;  beg.:  arkasimuripusärathisimor  amtakasya  .  .  ||  1  ||  khacarasutasya  sutah 
.  .  II  2  II  vanariputasaripic  .  .  ||  3  ||  sdrirngasüto  .  .  ||  4  ||  harigajjyo  (I)  hari  .  .  ||  .j  || 

1726.     Ms.  or.  fol.  1097. 

Die  rasatanarngint  des  crikavikidasandtha  Ganandthatanaya  Maithilabhatta 
pimadBhdnudatta,  in  Staramga,  s.  vol.  1,  228.  229.  Aufrecht  Catal.  p.  213"\ 
ßiirnell  Tanjore  Catal.  57^ 

3G  foll.  (9  Z.,  ä  35  aksh.y,  cnr  astu  lekhakasya  pdthakasya  ca:  atha  siiktäni: 
pirrd  kavtndm  gananäprasamge  kanishthikd.  'dhydsita-Kdliddsd  \  adyd'pi  tattulyakaver 
abhdvdd  auumikd  sdrthavatt  babhüva  \\  1  jj  kah  ktrtim  samupdrjayaty  anu  SG"  dinam? 
ko  vetti  bhavyetarami  ko  nd^am  samardd  upaiti  mahatlm?  ko  durgatim  gachatif  \  ko 
7umdyah?  parivarjantya  iha  kof  dhatte  'ti  kag  cdpalam?  piirvdmtydks/mralopanarn  vija- 
yate  yan-ndma  so  'stu  priye  \\  1  ||  Mathuräyä  vüomena  yadi  na  madkyamdfcsharam  \  ya/i 
na  smaramti  lokd  ye  tanmadhyam  tanrntikhopari  \\  1  ||  pddiam  bhavatu  lekhakapdtha- 
kayoh ,  sakalapamditasabhdhhdmimbhdlasthatalaldindyamdnapamditagrtpiinadRatna- 
sauhhdgy agariigishya  pamditacirdvatansdyamdnapamditap'tmalL dv any as aubhdgy a- 
ganindm  vineyaparamdnusevakacishyapam  31  n k  tisa u bhdgyag a nimiQrair  dnamdarasa- 


Anonyme  Anthologie;   llasataiaingini;  Vidagdhamukhamandanam.  285 

samsmaranaikacetobhih  Sdffaraganibhtk  svärtham  idam  pustukam  alekhi,  p'tmaii- 
manomohanaPdrQvanäthaprasddäc  chrivatapattane  samvat  1825  varshe  pausha 
va  4  camdre,  crtr  astii ,  i/ddricam  pustakam.  drishtam  tädrifam  likhitam  mayd  \  yadi 
p.  af.  vd  ma)na  dosho  na  dli/atdm,  (tim^)  narnah.     Correcte  Handschrift. 

1  4'',  sthdyiblidvanirupanain;  arhao'-'),  lakshmhn  dlokya  lubkyan  .  .  ||  1  ||  bhdra- 
tydh  ^dstrakämtdracrdmtäyäh  caityakdrint  \  kriyate  Bhdniinä  bhurirasd  rasataram- 
gint  II  2  ||  vdni  kamahnt  Bhdiior  eshd  rasafaramgint  \  hafisdk  kriiadhiyas  tatra 
ynktatii  (ttru  pratiyatdm  \\  3  ||  (jirdm  devi .  .  ||  -4  ||  hetoh  piirvcwarttitvaniyamdd  atah  pürvam 
eva  iasyo  panydsah  samiicitah,  rasasya  hetavo  bhdvddayah,  tena  i'asdt  pürvarn  hhdvd- 
daya  eva  m'riipyamte,  rasdnukulo  vikdro  bhdvah,  —  2  6''  vibhävao^  -^3  9''  anii^ 
bhdvao,  —  4  IT'  sd(f)tnkabhdvao^  —  5  20''  vyabhicdribhdvao,  —  6  25''  pimgdrao, 
—  7  80''  rasao,  —  8  35"  ^ikshdo. 

1727.  Ms.  or.  tbl.  1034. 

Des  Dharmaddsa,  eines  Buddhisten,  Vidagdluunukhamandanam ,  in  4  paricheda. 
Herausgegeben  in  Dr.  John  Haeberlin's  Sanskrit  Anthology  (Calc.  1847)  p.  269 
bis  311;  s.  Aufrecht  Catal.  215^  Rdj.  L.  M.  Notices  4,  294.  Burneli  Tanjore 
Catal.  164". 

10  foll.  (l5  Z.,  ä  54  aksh.);  samvat  1548  varshe  mdghe  va  di  6  gurau  Zaksha^rth  | 
1  (59)  3'':  0)»-')  namo  vitardydya  \  siddhaushadhdni  bhavaduhkhamahdgaddnäm 
pimydtmandm  paramakarnarasdyanäni  \  prakshdlanaikasalikhii  maiwmaldnäm  Saud- 
dhodaneh  pravacandni  ciram  jayamti\\  1  ||,  —  schUefst:  Umgddishu  yatlidpaktihhedam 
dhiir  vipaccitah  ||  59  ||  iti  crt  Dharmaddsakrite  vi  .  .  ne  prathamah  parichedah. 

2  (G9)  5":  vipeshaiiam  vipeskyam  ca  yatra  prapie  vidhtyate  .  . 

3  (74;  73  Haeb.)  9°:  gloka  evo  'ttaram  yatra  glokottaram  fad  ucyate  .  . 

4  (7l)  10":  vyaktikritya  kirn  apy  arfham,  —  schliefst:  1171  ||  iti  TJharmaddsa- 
viracite  (vi .  .  ne  fehlt!)  cat.  parichedah,  samdptam  ^dstrarattiam  idam  vi.  .  ndkhyam, 
vi^vam  kah  i  srijatif  prakd^ayati  kah?  2  kaf  cai  'tad  amtam  nayetf,  kah  3  sthdnur?  na  hi 
ko  4  dahaty  abhimatah?  5  kah  kasya  sakhyam  ghane?  \  artht  kasya  janaM  sa  kesna  ca 
picih?  sydt  kaasya  mukhydmgatd?  pragne prasphiitam  arthasamgnhabhritd  keno  'ttaram 
diyate  \\  1  || 

1728.  Ms.  or.  fol.   1108. 

Dasselbe  Werk,  mit  dem  Comm.  des  Jiyiaprabhasüri.  Am  Schlufs  bez.  als: 
p'iBau(d)dhadargane  Dharmaddsaviracite  vidagdhamukhamamdane  kdvydlamkdre.  .  . 

15  foll.  (8-9  Z.  Text,  a  ei  aksh.;  4-10  Z.  Commentar,  ä  80-82  aksh.  je  darüber 
und  darunter,  so  wie  0-35  Z.  Comm.  zu  s  aksh.  je  rechts  und  links);  samvat  1734 


1)  7.U  aim  s.  1706.  1720.  ^)  davor  das  Jaina- Diagramm. 


286        Die  wisscnsch.  Literatur;  2.  Sprachwiss.;  4.  alainkära.  5.  Musik.  —  3.  Arithra.,  Astron. 

varashe  madhumäse  sitapakshe  dvith/ämtithau  lipikritam  sakalapamdita^iromani  pamdi(Jd) 
^riio&p-i  Sürasäga7'af/ani  faffishyci  muo  Kes,aratsdgarena  rdyndha7iyaLpm'e,  jaldd 
rakshet  taildd  rakhed  rakshec  chithUabamdhandt  \  parahastagatdd  rakshed  evam  vadati 
pustikd  II 

1  (59)  4":  sakala^)pamditap,ro'vatansapa'inditaQri  WG^rtSiddhisägaraganigurii- 
bhyo  namo  namah  \  siddhansha",  —  Coniui.  heg. :  p-tscü'osvatyai  namah  |  dhyätvd  Qrtväg- 
devhn  vidagdhamukhamaindauasya  samkshepdt  \  vishamapadavy dkhy dnam  kriyate 
svaparopakritikntaye  \\  1  ||  fdst7-asyd''dau pratyuhdpohdya  Saugatäcdryah  p'tDharma- 
däsah  samucitarucitadaivatasya  satdm  ca  vrittadvayena  naynaskdram  aha:  siddhaua, 
—  Coinm.  schliefst:  iti  p'i  Jinaprahhastmsütiite  vida  . .  datie  tippanake  Qahdd(p'aya- 
pi-apiaprahhedah  pr.  j).,  —  2  (70)  7''  sarvagdstrdp-äaprapiaviQeshanirnayo  mhna  dv.  p. 
(Schol.),  —  B  (7a)  12"  dtrajdtivarnanas  iriop.,  —  4  (70)  15"'. 

5.    Mnsik. 

1729.     Ms.  ur.  ful.  891. 

Namdikefvuraviate  tdtddhyäyah;  mit  einem  Prakrit-Verä  als  Eingang. 
3  foll.  (12  Z.,  ä  40  aksh.);  ganz  modern.     Randbez.:  täo  ao. 

Beg.:  om  svasti  p'ig.  n.  \  nääggdmassard  lad  vikiuna,  hhaggdlad  hdnad  dlakko 
gamad  bi  tda^)  raand  joro('^)kad^)  mocchand  \  pK(m)rdd  sabasamdardalaamnd^)  janddni 
saddd  rasa  dosd(mä  sec.  m.)  nita(nihi  sec.  m^bhard  ajattu  niba  bhum  ■')  (sec.  m.,  mam  [?] 
pr.  m.)  thdnamdara  pddu  vo  \\  1  ||  nädagrdmasvardlayd  vidhigundh  khargdlaydh  sthdna- 
käQt)  dlakyo  gamakd  tdld(Ja  pr.  m.)  racand  jyotishkalä  rmü'chandh  \  pumrdgdh  savasan- 
tarägalaland  yamtrdni  gabdd  rasa  doshd  mittabharä^  ca  yatra  ?iripa  tat  sthdndmtaram 
pdtu  vah  II  1  II  cyini  cyimcyini  ccam(gham?)td  venutdla  mridamgabJiairammkdramitrnja- 
vyayd  ndddh  10,  Tumvuru  Ndrada  Kdgyupds  irayo  grdmdh  3,  mshädarishabhagdndhdra- 
shadjarnadhyamadhawatapamcamd  ity  arm  sapta  tamtrikamthotthitdh  svardh  \\  3  ||  kald 
kaldvati  siiryaprahhä  3Iagadhikd  ''surd  (?)  sphuramti  vispkuramti  tomald  totild  mokshd  vi- 
mokshd  jvdlukhyd  layd  dvddafa  12,  madhnrah  .  .  iti  caturdaga  vidhigundh  u,  yavasah 
pavanah  iti .  .  pamcavifiQatir  vargdh  25,  vajradhdrint .  .  iti pamcd  'laydh,  bhiir  bhuvah 
svar  iti  sthdna  trayarn  3,  bhdrati  vrahmavddini  2"  bhdsuru  ..ity  d  la  ky  0  daga  10,  deva- 
mdnushardkshasds  trayo  ganiakdh  {gamu"  jir.  ni.)  3,  caputah  ..  iti  pamca  tdldh  5, 
shodaga  kvacit  tdldh,  ekonapamcdgad  iti  kecit;  p-ih  hrth  ksMh  trth  dih  lih  lirdm  hrim 
hrüm  iti  racanäh  9,  ratnajyoti  .  .  iti  pamcadaga  kaldh  15,  kravald  .  .  ity  ekanngaär 
mürchandh;  raktavarnah  .  .  Jdiairavdparandmd  Mdlavagardgah  \,  ..  mdlakoQa- 
rdgah  2,  .  .  himdolarugah  3,  .  .  dipakardgah  4,  .  .  p-irdga  uttamah  5,  .  .  meghardgah  6,  .  . 
Qrirdge  sahajo  rdgo  vasamtah  füdrajdtikah  \  tasya  bhdryd  Dakshajdtä  ndnind  cai'va 


1)  vorher  das  Jaina- Diagramm.         '^)  hier  ist  chirchwei;  inneres  /  ausgefallen. 
■5)  ?  (f.   Hern.   4,  :mo? 


VidagdhamukhaQiandauani;  Naudike^vaia  Tälädhyäya;  Äryabhatasiddhänta.  287 

2''  trniikramä  \\  .  .  iti  megharugabhdryä(h),  Närada-Turmuru-Rävana-Käcyapäni 
yamträni  catväri,  kalamadhuratdr'äk  Qabdds  trayah,  madhura  .  .  rasäh  shat,  veda- 
ghoshasamam  .  .  iti  daca  geyadoshäh,  pddahastagdtrafirobhedena  catiirdhd  nrittam, 
Bharatam  ye  nci  jdiimnti  (äsfra(in)  satkdvyasamgaram  \  te  naräh  pu^ujanmatmt pa^a- 
vuh  kathitä  mayd  ||,  —  ntha  tälanirnayah:  sinhanamdanascmjno  'tra pj'athavuth  pari- 
ktrtituh  I  sinhanddas  tatac  cai  'va,  tritryah  sinhairikramah  ||,  .  .  sinhavikriditas  tatah  \ 
ndmatah  shodacas  (f)v  Qte  (cmitef)  praatärah  katkyate  'dhund,  ädyam  gurudvagom 
yatra  laghus  tu  tarn  anamtaram  eko  laghis  tatac  cai  'ko  gio'XQ  cd  'mfo  .  .  3"  .  .  tdio 
'yam  jxirikirtifah  sinhnnamdanasamjnag  ca.  tälo  'yam  prathamuh  smritah  \  catur- 
ap-asya  bhedo  'yam  yafhdmdrgam  niyojitah,  uddharanam:  ....  (musikalische  Noten), 
und  SD  noch  \h  dergl.  Verse,  resp.  in  Noten  gebrachte  tdla;  schlieJst:  ete  tdläh 
pvuyujyamte  dvividhe  dafariipake  \  yend  'sav.  labhate  mdrgam  saphalam  nipato  bndhaih, 
iti  Na  .  .  mate  td  .  .  yah. 

B.    Arifhmetik,  Astronomie,  Astrologie,  Zauberei. 
1.    Arithmetik,  Astronomie. 

1730.     Ms.  or.  fol.  808. 

Afyabhatasiddhdnta^),  bestehend  aus  a.  dem  da^agitisütra,  und  b.  dem  äryd- 
shtßQata  in  3  pdda;  herausgegeben  von  Kern,  Leyden  1874,  mit  dem  Comm.  des 
Paramddicvara.  S.  noch:  Hall  und  Whitney  im  Journ.  Am.  Or.  S.  6,  559  (1860), 
Kern  im  J.  R.  As.  S.  20,  371  (1864),  Bhäu  Ddji  ibid.  New  Ser.  1,  392  fg.  (1865) 
Aufrecht  im  Catal.  Sansk.  Mss.  Trinity  Coli.  Cambridge  p.  38. 

7  foll.  (11-13  Z.,  ä  38  aksh.);  Qake  1611  guklanämasamvatsare  kdrtikakrislma- 
saptamydm  samdptam,  Vishmidaiv ajnena  likhitam  ||  atha  ravyddtndm  bhagandh  yuge: 
raveh  4,320,000,  bhaumasya  2,296,824,  guroh  364,224,  faneh  146,564,  pdtasya  vi  (?)  232,226, 
camdrasjja  57,753,3Z(),  budhao  (Zahl  fehlt),  fu(p«  pr.  m.)pf  (!)  17,022,388,  camdroccasya 
488,219,  bhahkramäh   1,582,237,500. 

a.  das  da^agttisütrain  (13)  2'';  heg.:  eng.  n.  \  pranipatyai'kam  anekam  kam 
satyäm  devatdm  param  brahma  \  Aryabhattas(J)  irttii  vadati  ganitaTn  kdlakriydm 
golamW  1  \\  vargdkshardni  varge'varge'vargäkshardni  kdfmaiiQkdt^  mnaii^d.')  yah  \  sva- 
dvinavake  svard  kha(l  nava  Ed.)va7'ge  'varge  navdmtyavargo  vä  ||  2  ||  ...  dacagtti- 
sütram  etad  grahacaritam'^^  bhapamjare  jndhm  \  grahabhaganaparibhramanam  sa  ydti 
bhi(i)hn  param  brahma  \\  13  (11  Ed.,  vv.  1.  2  nicht  mitgezählt)  ||  iti  dacagitih 
samdptd  \\ 

1)  Chambers  480  (s.  vol.  I,  232)  enthält:  a.  das  driidshtagcdam  (fol.  1  ist  aber  nicht 
hiugehörig,  fol.  2  beginnt  in  v.  5  des  ganitapdda)  und  b.  Bhufans/inu's  Comm.  zum  dagagiti- 
sütra  (fol.  e*"  bis  Schluls).  Vermuthlich  enthielt  das  ächte  fol.  1  aufser  v.  1 — 5  des  ffanita- 
pddu  auch   den  Text  des  dafagttisütra.  ^)  " gUikdsütram  idam  bkügraha"  Ed. 


288        Die  wissensch.  Literatur;    3.   Aritbm.,  Astron.,  Astrol.,  Zauberei.    1.  Arithm.,  Astron. 

b.  (Jas  dryäshtag.atum.  1  (34)  4"  ganitapuda;  brahmakujaQa(;.ilmdhabhn- 
guravikujagurukcmabhaoanän  namaskrihja  \  kryabhatias  (!)  tv  ihn  gadafi  (ing"  Ed.) 
Kusnmapure  'bhyarcyata  (^rcitam  Ed.)  jnänain  \\  1  ||,  —  schliefst:  ity  Aryabhatta- 
siddhdmte  ganitapädo  'yam  prathamah,  —  2  (27)  5''  kälakriy äpädah ;  pranipatyai  'kam 
anekamo  ||  1  ||  vargäksharäm  vargeo  \\  2  \\  varshe  dvadiiQu  mäsäis)  tnn^Äiddivasn  bhavet 
sa  mäsas  tu,  —  3  (50)  7''  golapädah;  meshddeh  kanydmtam  samam  udag  apamamdaldr- 
dham  upaydtam  |  faidydder  mhidmtam  ^eshdrdham  dakshinenai  'va\\  1  ||,  — •  schliefst: 
Aryahhaü.iyam  ndmnd  piirvah  .svai)a(]ab/mvah  sadd  nitye  (sad  yat  Ed.)  |  sukriidynshos  hi 
lid^am  (^shoh  prandmm  Ed.)  kurute  pratikumcs.kam  yo  '.?i/flh  ||  50  ||  ity  AryahhaHa- 
siddhdmfe  golapddas  fnfhjiih  |  ity  Aryal)li(it\asiddhdmtah  samdpfah  \\ 

1731.      Ms.  or.  fol.  981'-. 

Des  p'imadAi'yabhata  mahdsiddJidnta ,  in  \H  adhydya:  s.  Fitz  Edw.  Hall 
im  Jourii.  Am.  Or.  S.  6,  556  fg.  (1860).  Whitney  ibid.  sgo  fg.  Blum  Ddß  im  Journ. 
R.  As.  S.  1,  392  fg.  (1864). 

45  foll.  (it  Z.,  ä  .33-37  aksh.);  ohne  Datum,  modern,  iucorrect. 
1  (m)  6":  madhyagatih;  p'ig.  n.  \  ptsarasvatyai  n.  }  vividhakhagdgamapdti- 
kvttakcdnjddidrishtafdstrena  \  AryabJiatieiia  kriyate  siddhdmto  rucira  ärydbhih\\  1  || 
riipdt  ka  ta  pa  ya  piirim  varndh  vai-nakraindd  bhavamty  amkdh  \  no  ^ünyam  pratlia- 
mdrtJie  d  chede  als  trifiydrthe  \\  2  \\  gohpari  Lumkdto  Meruh  sanmyo  hutdatno  ydinyak  \ 
tudupari  yodhruvatdrdbaddho  hhagano  bJiramati  sakhagah  ||  3  ||  Lamkddipuracatiishko- 
pari  niyotapravahamdrntdksliiptah  \  dinardtri  tatra  same  nd  'nyati'd  ' kshaprabhopaca- 
?/«Y||4||,  —  schliefst:  iti  p-tmaddcdrydrysibh\dasya  kntau  Ary&bhatidkhye  mahd- 
siddlidmte  madhyayatir  udma  prathamo  Wiy. 

2  (is)  S":  Pdrdfaryamatdmtarddhikdrah;  kalisamjne  yugapäde  Pdrd- 
faryamatam  pra^astam  atah  \  vaksh(y)e  tad  (iham  tanmatatulyam  madkymndn  yatra 
II  1  II  etat  siddhdmtadvayain  ishadydte  kalau  yuge  jdtam  \  svasthdne  driksdmyeta  tanmatena 
khetdh  sphutdh  kdrydh  \\2  ||,  —  schliefst:  iti  Qrtmaddryabhatiasiddhdmte  Pd  ..kdro 
dvittyah  \\ 

3(40)  11":  aj)asht(igatyadhydyah;  atha  spimtugatih,  gaj'yd 'di'dS  yojyd piindd- 
gajydrddham  1711)  jo  8  iDiiito  jneyah  \  gajydkriti  dalamülam  karasamkhyd  12  pimdakd 
bJuwati  II  1  II,  — •  schliefst:   iti  primadA o  ttaknte  mahdsiddhdmte  spashtagatyadhy.  trit. 

4  (51)  14'':  tripra^nddhydyah;  jalasddhitasamabhnmau  ghdm  12  hdadirgham 
taldgrayos  tulyam  \  ^amht  iiidhdya  vritte  tadagrabhd  in^ati  cd  'paiti  \\  1  || 

5  (17)  \b^:  camdrcujrahanddhydyah;  athe'mdugrahanam  \  tithyamtakdlika 
nataprdnaibhyo  bdhv  mnjhn  kramajd  \  sddkyd  taddhne  (?)  madhye  bhukti  bhakte  bhadha- 
ghara  na  rai  neh  494200  ||  1  ij 

6  (17)  17":  sitry a g r a haiiam;  atha  ravigrahanam  \  paranialambanam  ndaye  'ste 
vd  bhdnor  divddale  na  sydt  \  darQdmte  prasddhye  kathitavad  abhrodayari/agne  \\  1  || 


Aryabhata's  Siddhilnta  (äryäslitafatam);  desselben  Mahäsiddhänta.  289 

7  (8)  l?"":  ^rimgonna tyadhyäyah ;  prdk  crimgomiatu  ttaikhe  karmani  sut-ya- 
grahavinodayajmi  \  knh'd  camdrädmdm  hdnah  sddhyo  'stajan  paccdt  ||  l  || 

8  (l2)  18":  chadya kddhydi/ah  (che°);  samabhuvi  bimdum  dahin  tamidd  vrittam 
ghandmgulai  kdi-yam  \  diksiddham  tadvritte  valanam  prdcydm  yathd^ame  'rkemdvoh  \\  1  || 

9  (8)  18'':  udaydstudhydyah;  athd  'stodayau  \  kvjajmh'kajammiayah  ^ukrajnau 
vakrinau  ca  mryälpdh  \  ydti  prdcydm  adayam  pagcdd  astam  vrajamty  adhikdh  ||  1  || 

10  (8)  19":  grahachdyddkydyah;  dinakarava^ena  kathitdv  vdaydstau  sdm- 
pratam  pravakshydmi  \  pratidinam  anihwafena  vyomakakumbho  t^odündm  ||  1  || 

11  (ll)  20":  grahayutyadhydyah;  pedhd  i9  i^emd  25  riidhd  29  letd  36  rotd  21 
ga  -i  bhaktd  syuh  \  bhaumdn  mamdalaJiptd  madhydh  vaksh(y)e  sphuttkaranam  ||  1  || 

12  (13)  2P:  grahaniifyädhydyah:  prdre  ghdgdd  bhü  sd  tt  kdte  ja  gha  rd 
ka  ra  nu  nd  \  ka  pa  td  kro  cd  jw  dha  nd  yu  shu  na  ka  si  bhdvada  (oder  bhdkda) 
khd  ku  hi  da  \\  1  || 

13  (14)  22°:  pdtudhydyah;  dattdyanayor  yoge  cakram  12  ced  vaidhritas  tadd 
'rkemdvoh  \  bhdrddham  tad  vyattydtah  kdlo  'sau  madhyapdtdkhyah  ||  1  ||,  —  schliefst: 
iii  purvag anitam  samdptam. 

14  (57)  26":  golddhyäye  pragnddhikdre  viadhyamapragndh;  marngala- 
mdhegvartfidyharn  bhavatic,  npapa(J)tyd  ya(^j)  jndnam  satyam  tat  sydd  ato  vakshye  \  go- 
lam  pdtikut{f)akayamt)-eprapiottarai(h)  sahitam  ||  1  || 

15  (120)  33'':  pdty-nttarddhyäyah;  ganitavyavaMre  no  pdt\jndndd  rite 
'dhikdri  sydt  \  yasmdf  tasmdd  vaksh(y)e  sugamdm  pdtim  prasiddhasamjndbhih  \\  1  || 

16  (46)  36'':  golddhyäye  bkuvanako^ajira^nottaro  näma  shod";  atha 
bhiivanakogah,  gatyavarodhakakarmaprdptd  pralayds  tad-atyaye  jwdh  \  vicaramty 
akurndagatayo  dhruvdkdcd  ka  yatra  golo  'sau  ||  1  || 

17  (?)  40\  Schlufs  fehlt;  fol.  40"  bricht  mit  v.  62  ab;  zwischen  fol.  40  und 
41  ist  eine  Lücke!);  cagikujayuvaty-aiiasdnäh  pragndh  sidhyamti  madhyamddhydyät  \ 
prakshepakavidhind  sydn  milita  dyusaddrn  prithak  karanam  \\  1  || 

18  (70)  45":  gold\dhydye  knttakdjdhydyah  (l  bis  j  am  Rande),  Anfang  fehlt 
(s.  so  eben);  41°  beg. :  bhdjyakshepau  vargavidhih  kshqxichedo  yathd  tadd'tha  indhih  \ 
bhdjyakshepau  kshepachedau  vidhir  vibhinnakarantbhydm  ||  2  ||,  —  schliefst:  ghanayogd 
meghu  nadhne  padayogaghanaikye  (sec.  m.,  °ko  pr.  m.)  sag,eshake  tau  vd  \  evam  gunand- 
dtndm  shodha  (!)  nishedham  mukhopayoh  (sec.  m.,  yauh  pr.  m.)  ||  70  || 

1T32.     Ms.  or.  fol.  981". 

Des  Lalla,  Sohnes  des  Bhatta-Trivikrama,  g.ishyadhwriddhidam  mahdtant)'am, 
in  13  adhik.  —  Zu  Lalla  s.  Colebr.  Ess.'  2,  291.  315.  3i6.  Aufrecht  Cat.  331".  333". 

29  foll.  (9  Z.,  a  37  aksh.):  ohne  Datum,  modern,  incorrect;  von  derselben 
Hand,  wie  1731;  —  hie  und  da  Lücken  gelassen;  15''  ganz  leer,  aber  keine  Lücke. 

HANDSCHRIFTEN    D.    K.    BIBL.      V.  37 


290       Die  wissensch.  Literatur;   3.  Arithin.,  Astron.,   Astrol.,  Zauberei.    1.  Arithm.,  Astron. 

1  (60)  ö*:  madhyamagatisddhano  dhikärah;  p-ig.  n.,  ^rtgurnbhyo  n.  \ 
natvd  hrahm(duü'itrinetradinaknchttäncid)hitnumdana  -präleydnpis&temdramamtrihhri- 
giijacluhidsutehhdnandn  \  dcdrijdija  mahodüam  suvishamarn  vyiiumaukasdin  karma  yac 

chishydndm  ablüdluyate  (ad  (idimnä  Lailena  dhivriddhidam\\  1  ||  vijnäya  ^dstram 
ahm  AryabhatapranUam  tamtrdni  yady  api  kritdni  (adtya^ishyeh  \  kai-makramo 
na  khalu  samyag  udtritas  taih  karma  bravtrny  aham  atah  krama^as  tad-nktam  \\  2  \\ 
damtdbdhayo  yutahatd  4,32ü,00()  yugavatsardk  syiih  sniyajnapikrabhaganä  api  tatsor- 
mdndh  \  tdvamta  eva  knjajwa^inai^cardmim  pghrdsvya^khya  ?)tumgabhagand  gaiui- 
kair  niruktäh  \\  3  ||  carndrasya  shadgunasxireshunamddribdnd  '57,753,3.36  bhauma- 
sya  samskritigajdmganai^a&vidasrdh  2,296,824  |  präleyantpnifanayasya  caloccacakrdny 
abhrdkshikhdd}'igiinanamdashtharamgac(imdrdh  1,791,020  (!)  ||  4  i|,  —  schliefst  b^: 
sta(^ni)beramdmhudhi  48  hate  kshitinamdaiiasya  suryuhnajasya  gunite  ' mbaralocanaiQ 
ca  20  vyomdksha.sdgara  420  C"  gime  indadhita  labdham  pfdnfusänncalatumgakaldsu 
vnddhih  ||  60  ||  iti  ^rt  Lalldcdryaviracite  fishyadhivriddhide  mahdtamtre 
madhy aynag atisddhano   dhydyah  prathamah  \\ 

2  (27)  8":  tithydnayanddhikdrahx  kramdrddhajiväk  Qaranetrabdhawd  225 
novdbdhiveddh  449  ku^iloccayartavah  671  khanamdandgdh  890  garapimia^iditiah  1105 
paremduviQve  1315  nakhabdnabhumayah  1520  ||  1  ||,  . . .  ||  27  ||  iti  gri  Lallaknte  dhtvriddhide 
mahdtam tre  tithy d nayan d dhikärah. 

'6  (26)  lO*":  spashtikaranddhydyahi  vasvtfddaga  811  (!  811  daQa-)bdhavo  210 
Qm)baradhriti  180  khdmkd  90  rasatryacvino  236  mdmdän^d  manu  14  faiJa  7  paila  7 
ytiga  A  go  d  samkhyd  svamdmdd  gandh  \  faighryd  rdmacard  53  ^acdmkadahanä  31 
bhüpd  16  strivargeahavo  59  namdd^  ca  9  kshitijajnajwabhrigujachdydsutdndm  kramdt 
II  1  II,  —  schliefst:  .  .  liptikd  synh  jj  26  ||  iti  pi  Lalldcdryaviracite  fishyadhtvriddhide 
mahdtamtre  spashttkaranddhydyo  dvitiyah  (sie!). 

4  (54)  Ib'':  chdyddhikdrah;  vritte  samakshitigate  'mtarasanisthitasya  tulydgra- 
mülaparidheh  pragunasya  famkoh  \  hhd  dvddacdmgidamite  pravi^aty  apaiti  yaira  kramdd 
varima^akradigaumatete  (J)  \\  1  ||,  —  schliefst  (15''6):  rdph  pnthag  ishtasamyuto  giinifaf 
ce  'shtavivarjitena  sah  \  jmnar  tpsitavargasamyate  kritavargo  laghukarmand  bhavet  \\  54  || 
iti  prt  Lalldcdi'yaviracite  pshyadhwHddhide  mahdtamtre  chdyddhikdrah. 

5  (36)  IcS*":  camdragrahanddhikdrah;  dinakardstamaye  savidhnmtudau  ravi- 
vidhü  vidadhifa  parisphutau  \  prathamapakshajapamcada^e  tithau  ^a^adha(i'a)grahand- 
vagamechayd  \\  1  || 

6  (17)  20":  süryagrahanddhik.:  atha  ravigrahandvagamodyamt  'ta  udaye  vida- 
dhtta parisphutän  |  dinakaremduniQdkaravidvishag    caramapakshajapamcadaQe  tithau  \\  1  || 

7  (11)  21":  parydnayanädhikdrah;  pdtitd  guruviviktadaldbhydm  liptikdh 
samadhikd  yadi  vo  "'näh  \  samgahsiredinatamogatiyuktyd  synh  kramena  divam  gata- 
gamydh  ||  1  || 

8  (10)  21'':   uday dstddhikdrah;   unah  präg  udayam  praydti  savituh  prdg  eva 


Lalla's  Mahätantra;  —  Brahmagupta's  Brahma  Sphutasiddhäuta.  291 

cd  'stom  grahah  pa^cdd  abh/adhü-o  'rkasannidhivaQdn  nityapravdheshu  ca  \  dripydk 
prdci  hijdrkamryatanaydh  pafcdd  adn^i/dh  sadd  vakrastJuut  jnasitmi.  ca  tau  kraynagatx 
camdrasya  tadvyatyaydt  \\  1  || 

9  (lö)  23°:  {•rimgonnatyadhikdrah;  pibhrabhdmibhujasimjinihatd  krishna- 
varttnakmmiddkaraimyaih  \  bhäjitd  nayanapdvakai 32  7-  bhavet  krdmtirnaui'vya  fi(dra- 
dyuter  api  \\  1  II 

10(20)24'':  grahayutyadhikdrahx  mamdakai'iiam  atha  gtghrakarnavat  sam- 
vid/idya  calakarnatdditam  \  tarn  hhajet  tnbhavanajaydphalam  bJmgrahdmtaram  n^ati 
tadvidah  \\  1  || 

11  (•22)  26'':  nochmals  grahayutyadhikdrah;  gaj'dbdhayah  khdmbndhayo  rase- 
shavah  kriteshavo  yngmacard  nakha-dvy-agäh  \  khavdjino  'bdliigvitayo  gajdbdhayo  rasd- 
gnayo  'bdhip-ufayo  gajddrayah  (die  zur  Controlle  so  wichtigen  Ziffern  fehlen)  ||  1  || 

12  (12)  27'':  pdtasddhanddhikdrah;  ädito  mulaclokdh  (!),  Qrig.  n.  (!),  tulye 
'yane  bhinnadiQo  ravimdvoh  sydd  imidhntag  cakrasame  samango  \  bhinne  'pane  tidyadicos 
tu  yoge  cakrdrddhatulye  vyatipdtayogah  \\  1  || 

13  (23)  29'':  tittarddlükdrah;  pt'atyabdafuddhwidhiud  grahamadhyamatvam 
nktatn  sukhdvaham  ato  lagknsimjimbhih  \  vacmi  sphutatvam  api  tdc  ca  da^dnfalabdhyd 
fneydg  ca  kdrmukavidhau  gunako  yamdnfdh  \\  1  ||,  —  schliefst:  dstd  afeshabudhavam- 
ditapddapadmas  Tallajo(Ji  -  fehlt  vor  oder  nach  tal')gunavadagrajavancajanmd  \ 
Sdinbüs  tato  'jani  janekshanakairavemdu(i-)  bhattks  Trivikrama  iti  prathitah  pnthi- 

29''  vydm  \\  21  ||  Lallena  tasya  tanayena  QaQdmkamanleh  ^ailddhirdjatanayddayi- 
tasya  ^ambhoh  \  sampiijya  j)ddayugam  Ary ab hatdbhidhdnam  siddhdmtahdyaphalayn 
etad  akdii  tamtram  \\  22  ||  ädau  vyoma  stata  sphuiagatis  tatah  sphutagati  (zweimal, 
aber  ^  -  fehlt)  tripracndh  \  (Platz  für  2  aksh.;  lies:  °cna-)  camdragrahd  ddityagraha- 
paui-nimdsakaranatn  camdrodayah  samyntih  \  evam  ta{myram  ihd  'shtadhä  sthitam 
idam  yo  vetti  samyak  graham  t&vc  daivajnam  iti  bruvamti  ganakdh  geshdh  knsdmxmt- 
sardh  \\  3  (23!)  ||  iti  p-tbhatta  Trivikrama  fmaja  L all aviradte  pshy-ddhivriddhide 
rnahdtamtre  nttarddhikdrah  jj 

1733,  Ms.  or.  oct.  249. 
Der  Brahma  Sphutasidddnta  des  Brahmagtipta,  abgefafst  (s.  24,  7) 
unter  König  Vydghramukha  aus  dem  Cdpavan^a,  ^ake  550  (AD  628),  als  der  Verf. 
30  Jahre  alt  war;  in  24  adhyäya,  deren  jeder  mit  einem  Verse  schliefst,  der  den 
Inhalt  desselben  und  die  Anzahl  der  darin  enthaltenen  dryd  angiebt.  Das  Werk 
besteht  danach  aus  IOI5V2O1  "ach  24,  10  dagegen  nur  aus  1008  d)yd!  —  S.  Cole- 
brooke  misc.  ess.-  2,  382  etc.,  so  wie  Bhdt(  Ddp  im  Journ.  R.  As.  Soc.  1,  39s  ff.  (1864). 


1)  im  vorliegenden  Mspt.  resp.,  nach  dessen  eigener  Zählung,  aus   10191/2  vv.,  denn 
16.  21.  22  haben  danach  je  47.  73.  54  vv.  (nicht  46.  70.  53),  dagegen  18  nur   102,  nicht  103. 

37* 


292       Die  wissensch.  Literatur;   3.  Arithtn.,  Astroii.,  Astrol.,  Zauberei.    1.   Arithm.,  Astron. 

89  füll.  (9  Z.,  ä  26-30  (iksh.):  moderne,  zwar  incorrecte,  aber  aus  einem 
guten  Original  stammende  Abschrift. 

1  (62)  7'':  otn  namah  paramätmaiie  \  piRäinüyaSitä-Lakskmanas(ihitäya  |  p-l- 
giü'ubhijo  namah  \  jayati  prannta^urdsivrakirttaratnaprabhächuritapädah  \  karttd  jagad- 
utpattisthitivilayänäm  muhädevah  ||  1  ||  brahmano  'ktam  grahayanitam  mahutd  kdlena 
yat  khilibhütam  \  abhidhtyate  sphutam  taj  Ji(}usuta-Brah'maguj}tena\\2  \\dhriiva- 
tärdpratibaddhum  jyotifcakrttm  pratikshanagam  ddau  \  paushndQviny&mtardsthaih^^ 
saha  grahair  brahmand  srishtam  \\  3  ||  citrasitdder  udaydd  bluinor  dina-mdsa- 
-varsha-yuga-kalpdh  \  srishtyddau  Lamkdydm  samam  pravrittd  dine  'rkasya  \\  4  || 
pränair  vuiddikd  'rksht  shadbhir,  ghatikd  vinddikdshashiyd  \  ghatikdshashtyd  divaso 
divasdndm  trin^atd  mdsiih  \\  5  ||  mäm  dvddafa  varshatn  vika(fo].  "I^yd  /iptdii^ardgibha- 
gandmtdh  \  kshetraiubhdgas  tulyah  kdlena  innddikddyena  \\  6  ||  khacatushtaya-rada-vedä 
ravivarshdndm  caturyugam  bhavati  4,320,000  |  sarndkydsamdkydhcmh  saha  catvdri  pri- 
thak  kritddun  \\  7  ||  yugada^abhdgo  10  gunitah  kritam  caturbhis  4  tribhir  3  gmias 
tretd  I  dvignno  2  dvdparam  ekena  samgunah  kaliyugam  bhavati  ||  8  ||  1,728,000 
1,296,000  864,000  432,000.  yngapdddn  Aryabhata^'^')  catvdri  samdni  shtha  (!)  krita- 
yugddini  1,000,000  |  yad  (tbhihitavdn  na  teshdm  srnrittynktasamänäm  ekam  api  \\  9  || 
Mauur  ekasaptati  71  yiigah  kalpo  nava  (-  fehlt)  caturda^a  14  Manündm  \  ddyamtardmfa- 
samdhishii  i5  kritakdlo  'smdd  yugasahasram  \\  10  ||  4,320,000,000  ddyamtardmtasatpdhishu 
ka(fo].  2'ypamamindm  kritdbri(bda)samakdlam  \  ne  'chamti  ye  shadundm  [-  -  fehlt  |  ka/po 
yugasahasram  ||  11  ||  4,294,080,000,  —  schlieist:  yugabhaganamunaydtd  -harganadiua- 
vdramadhyamddyeshu  \  madhyamagati  dvishashtyd  ''7-ydnäm  prathamah  krito 
'dhydyah  ||  62  || 

2  (ß?)  14":  yasmdn  na  madhyatulyah  pratidivasam  dricyate  graho  bhagane  \ 
tasrndt^  dakalpakaram  (?)  vakshye  madhyasphutam  karanurn  ||  1  ||  —  12"  meshd- 
ditah  pravrittdn       Aryabhatasya  sphutd  yagasyd  ''dau  \    (^7'ishenasya'*^  kujddyäh 

süryddyd  Vishnucarridrasya*)  \\  46  ||  dürahhrashtdh  spashtdQi)  Qrtshend(Jo\. 
\2^^ryabhata-Vishnucamdreshu  \  yasmdt  kujddayas  teshu  na  vidn-shdm  ddaras 
tasDidt  \\ '^1  \\ ,  —  schliefst:  jydpandhispashttkara  -nadinagaticardrdva(l  -  tehhyjha- 
titkikaram  \  sphutagatir  adhydyah  sap       -tashashtir  dryd  dvitiyo  'yamW  67  || 

3  (66)  19'':  tr ipr a^nddhy dy ah-,  pürvdpiirayor  viro(dha')tidyachdiidgra  .  .  . 

4  (20)  21":  camdrag r ahand dhydyak ;  kdlajndnam  prdyah  parv ajndndi-tham 
ishyate  sadbhih  \  pagi-bhdskaragrahanayor  tadabhivyaktih  sphutd  bhedaih  \\  1  || 


1)  s/.wischeu  Revaft  und  A(;nni«,  s.  Colebrookc  misc.  ess.  2,  464'  (418''),  meine  Abh. 
über  das  JyotLihani  p.  23,  Ind.  Stud.    10,  234. 

'■^)  über  die  gegen  Arijabhafa  gerichtete  Polemik  Brahmagupta's  s.  aul'ser  Coleb  rocke 
auch  noch  Bhäu  Ddji  1.  c.  p.  400  fg.,  wo  sich  18  vv.  desselben,  darunter  13  aus  Cap.  11 
(nämlich  4  —  6.  9.  II.  12.  15.  17.  22.  23.  26.  34.  43),  voll  aufgeführt,  resp.  mit  denen  des 
Aruabhata  coiifrontirt  finden.     ^)  Verf.  des  Romakasiddhdnta.     *)  V^erf.  des  Vasishtkaciddhdnta. 


Brahi«agupta''s  Brahma  Sphutasiddliänta.  293 

5  (26)  23'':  arkayrahanam;  dagdanitaihjam  (!)  lui.  bhavuti  yasindt  pamca- 
j\(i\)(t  ravigrahnne  \  yasmäd  yathd  tad  (dh/am  tadid  py-avaks/u/dini  hthijamte  ||  1  |1 

6  (l2)  24'':  ndaydstamayddhydi/ah:  grahahlidskardmtandh  prdk pafcdd  arka- 
grahdmtarair  yasmdt  \  svd^ai  dagyddn^yds  tasmäd  vakshya  taddnayanam  ||  1  || 

7  (l8)  26":  caindi-aQrimgonnatih;  sitav7'iddhi{r)  hdnir  vd  yadi  gdpdj 
jäyate  katham  ganitdt  \  upari  ravei-  imduc  ced  arvdg  arddhain  sadd  cuktdm  (?)  ||  1  || 

8  (9)  26*":  camdrachdyd;  prdk  camdralagnafa^inor  (vier  Längen  fehlen)  yato 
'mtardt  pa^cät  \  pratidinmn  imduchäyd  yatas  taddnayanam  ahhidhdsye  \\  1  || 

9  (26)  28'':  yrahamelako  'dhydyah;  (}vanyefd  yamatithiyah  shadagdh  shat- 
trtmdavak  svagunacamdrdh  \  krdtntir  vikshepakdldh  kujavndhug^irucnkraravijdndm  \\  I  || 

10  (70)  So":  bhagrahayutih-,  ashtaiutkhair  meshayavira  -da(^  iehltyiptonair 
guna(iol.  29'')sv((raii'  mithnne  \  karkatake  gunashodafa  dhritivbhih  sinke  navatrigha- 
naih  ||  1  ||  kanydydm  pamcanakhais  ttdim  atidhritibhir  alini  samshukdle  (!)  | 

11  (63)  40":  ye  jndnapaialaru\wa{niddha)dri  -po  'nyad  bhdhydd(ffrd°'^)  vadamti 
siddhdmtdt  \  teshdm  yagddibheddd  ye  doshds  tan  pravakshydrni  ||  1  ||  yiigam  dhuk 
pamcäbdam  ravi^a^inoh  samhitumgakdrdya  \  adhimdsdvamardtra  -sphuiatitky- 
aJHdnata(s  ta)d  asat  \\  2  ||  hhdni  dhriwapaincdgal  dvdv  arkddayuaQ)  jinoktam  yat  \ 
dhi'uvasd(sa  sec.  m.)tsaspd{iyHü'no  hhavati  yato  lind  tato  'sat  tat  \\  3  ||  Aryabhat\ 
yugapdddms  trm  pdtd^i^)  dha  kaliyugddau  yat  3,240,000  |  tasya  kritdmtar  yasmdt^ 
svayngddyamtan  na  tat  tasmdl  ||  4  ||  raviyuga{yngaravi)bhaganäm  ravyudhriti  432,000  yat 
yoktam  ta(jiii)trayo(j'')  yagam  spashtam  \  frifatim  raphsidaydndm  tadamtaram  hetund 
kena^)  \\  5  ||  yugavarshddm  avadac  caitrasitddeh  35''  samam.  pnivrittdn  yat  \  tad 
asat  yatah  sphutayugam'-^)  ta  sthairydn  maindapd{td)ndm  \\  6  ||  grahabhukter  ündyd 
mamdoceam  bhavati  dghram  adhikdydm  \  ticcagatau  mamdoccam  na  vind  bhuktemda- 
varjvametahQ^  \\  7 (fehlt)  ||  d)'ydshta^ate pdtdbhramamti da^agttake  sthiräh pathitdh  \ 
rnuktemdiipdtam  apamamdale  bh7'ama(in)ti sthirdnd^tah  \\  8  ||  Aryabhato  jdndti  daQ)yad 
uktavdms  ta  .  (Lücke  fiir  1  aksh.')  sat*)  \  rdhukritam  na  grahanam  tai\)d(jtasyd)  'to 
nd  'shtamo  rdhnh  \\  9  ||  )ia  samd  yugamanukalpäh  kalpddigatam  kritddi  ydtam  ca,  \  smaty 
uktair  Aryabhato  nd  'to  jdndti  madhyagatim  \\  10  ||  omkdro  dinavdro  gu7'ür  auda- 
yiko'sya'")  bhavati  kalpädau  |  na.  bhavaty  arko'^)  yasmdd  omkdre  visvaras  tasmdt\\  11  || 
süryodaydc  caturthdivi  Qrthdn^  dinapdt  {"pdn)  yad  uvdca  tad  asad  Aryabhatah  \ 
Lamkodayo  yato  'rkasyd  'stamayam  prdha  Si(io\.  36'')ddhapure  ||  12  ||  adhikaik 
^atai^  catarbhiif)  varshasahasraig.  caturdagabhir  ekah  14,400  |  yugaydtair  dinavdro 
-ttaram   odayikarddhardtrikayoh^)   ||  13  ||     adayikk    dinabhnktyd    ''rddhardtriko 


1)  wohl  ydtänf  vyatttdn  Bhdu  Ddjl,  was  aber  gegen  das  Metrum!  '-)  bhagandh  khyu- 
ghriti  yat  proktam^  yugam,  ravyudaydndm  Bh.  D.  3)  yutam  gam  Bh.  D. 

■*)  8.  Colebrooke  misc.  ess.  2,  407'  [ss?''];  jdndti  grahduhtakagatim  yad  uktavdhs  tad 
asat  Bh.  D.       ^)  odayiky  aaija  Bh.  D.        *=)  drkd  Bh.  D.       ')  s.  Colebrooke  2,  427'   [384*]. 


294       Die  wissensch.  Literatur;    3.  Arithm.,  Astioii.,  As-trol.,  Zauberei.    1.  Aiitlmi.,  Astron. 

madhyamo  'bhavat  (V^  tV'lilt)  piiyiah  \  katarat^  sphiitam  »a  nigcatain  anayoh  sphutam  ekam 
api  IM  Uah  \\  14  ||  shoda(;a(jiymydjana  puradhirn  shadbhi  Umvydsam  piinar  jhi/d^) 
vadatd  \  dtmdjndnam  kJiydpitam  anigcayah  svamatikntokohidt  ||  15  (fehlt)  ||  hhüvyd- 
sasyd  'jnändd  vyartham  de^dmtaram  tadajnändt  \  sphntatithyamtdjndnam  tithind^di  cra- 
nayor (!  ^  fehlt)  nd^ah  ||  1 0  ||  jtrdnenai  'ti  ka/dm  blmr'^)  yadi  tat  kva  kuto  vrajet  k\m  adhyd- 
nam  \  dvartanam  vrvydQ  cen  na  patamti  samuchnyah  kasmdt  ||  1 7  ||  audayike  yah  pari- 
dhir  rishame  ' nyonya(rn)  same  bhujasya  gicruih  |  tad  asad  visha  36''  mdmtaphalam 
yato  'nyayugmddi  phalatidyam  ||  18  ||  vishame  'nyonyo  yngme  imridhir  yimakah  kramot- 
kramddydndm  \  cakrdrddlie  jtha/andfo  na  bhavati  yasmdd  asat  (ad  (tpl  \\  19  ||  vyd- 
sdrddkalirito  bdhuh  paridhivi(;eshdhatah  phalonayutah  \  prathumo  'dhikonako  yat  tad 
asat  padayoh  paridhipäthut  \\  20  ||  viahamasamayor  yadi  waii  paridht  kirn  svryacam- 
drayor  iio  'ktau  \  yhatate  na  kathamcid  iyam  sphutakriyo  ' dayikatamtroktd  ||  21  i|  uttara- 
gole  'grdydm  visImvaAy dto  yad  iiktam  {mdydm  \  samamamda/agas  tad  asat  krdniH- 
jydydm  yato  b/uwati  \\  22  ||  vydsdrddhena  bha  (del.)  inbhaktd  d&ggatijtvd  eaturgand 
labdham  \  lambananddyah  pamcadaga  gunitayd  ti-ij\ayd  bhaktdh  \\  23  ||  dakshe  pojyd- 
bhuktim  tardd  iitd  'lahdlunn  avana  37°  tir  bhavati  ]  sphutayojanakarndbhydm  bhu- 
vydsdrddhena  ca  vind  spashte\\24i\\  Aryabhatend  'smimxn  ati  -/aghnni  kimartham 
mahat  kntam  kammah  Qkar^ma')  \  ganitdjndndj  jddyam  vydnayatd  yadi  tatah  sutardm 
!|  25  II  lambanam.  rinadhanam  iiktam  pnrvdparayos  tithaii  dindrddhasya  \  yukto  bhdvo  yad 
bhavati  tad  &nad}ianayos  titho  katurat  \\  26  ||  dakshe  pcjyd  bdhur  driv&jyd  kamyo  na 
yoh  kratife  vishdt  (?)  |  mülam  driggatijtvd  samsthdnam  (tytikfam  etad  api  \\  27  ||  /ain- 
banaghatikdliptd  da^ajyayd  'rkemda  dvaggatikaldndm  \  yasmdn  na  samds  tasmd(  da^a- 
jyayd  lambanam  sthidam  ||  28  ||  vitribhalagne  dakshe  'pamamdalam  yuto  jyd  (Metrum! 
Lücke!)  I  niadhyd  yv'ikshe  pajyd  n  Aryabhatoktd  tayd  talyd  ||  29  ||  dakshe  pajydto 
'sat  tan  nd  37''  ^dd  avanate(i-)  bhavati  nd^ah  \  avanatind^dd  grdmasyo  ""nddhika- 
vdo-anigrahane  \\  30  ||  pamcajyayd  pato  'rkagrahanam  (Jrishena-Vishnncamdrakvai- 
tam  I  Ary abhato ktdny  anayor  arkagrahadushandni  tatah  ||  31  ||  evam  vicdi'yamdnam 
pamcajydlambanam  mnhdsthidam  \  sthnldvanatif  ca  tathd  dagajyayd  lambandvanatt  \\  32  || 
nddicatushtßvidhinä  sarvattv  samo  yatas  tata  sthvlah  \  mdndrtham  kanmna  mahat  kritam 
Aryabhatena  laghuni  sati\\  33  ||  i'ikshepagandkshyajydhmvakabhaktd  grihem''^)  rina- 
dhanam yat  I  uktam  tidaydstasamayor  nna  pratighatikam  tatas^)  tad  asat  \\  34  || 
trijyd  kvatyd  hhaktd  inkshepdpakramagunotkramajye  'mdoh  \  ayandmte  yad  ana- 
dhanam  na  tad  ayanddan  tataa  'sat  tat  38"  ||  35  ||  drikkarmmdvijndndti  kdlä- 
vijndnam  akathitatvdc  ca  \  kdlajndnd(c')  chamkor  ajndnam  kotindco'tah  \\  36  ||  ^a^i^amkoh 
prdcy  aparäQ-  -  fehlt)  kofibhnjavargayatimnlam  \  äryak  ka7'S%/o(_rno?)  na  bhavati  ryato  (?) 


1)  ?  Jk   sieht    wie    initiales    )'i    aus!    Bh.  D.    liest:    gasagiyiyojanaparidhinnibhvvymam 
punya  .  (Platz  für  l  aksh.)ldvadatd  (!).  '^)  1)ltam   Bh.   D.  '^)  grazil    Bh.   D. 

*)  "stamayor  na  viratighalikmn  tas  Bh.  D. 


Braliinagiii)ta"s  Brahma  Sphutasiddliänta.  295 

camdrdmtaram  karmh  \\  37  ||  kotigravanäjnänd(c)  cha^inä  ^rimgonnatir  visamvadati  \ 
itd<f}/dst((mayo  dinakriUth  pratigliatikatn  atiaa  vkjndndt  \\  88  (fehlt)  ||  (trkemdvam- 
tarayhatikd  vyastajydcamdramd  na  gunitd  yat  \  vydsaiuhhaktd  ^uklam  yato  na  dak- 
samam  dsat  tasmdt  \\  39  ||  prdkyay  (!)  udito  'hhyadhikah  paccdd  ndito  na  ko  'pare 
vyastah  \  kdlo  yah  dydydrtham  (V)  tad  asat  sphutabhuktimdn  präk  \\  4U  ||  uditdnuditdstam- 
itdva^eshakdldn  na  vettih  sa  katham  \  Aryabhatajnah  fafiiia(^f)  chdydfrimyonnati 
veftiW  41  II  SS**  svayam  eva  ndma  yat  kritam  Aryabhatena  sphutam  svayanitasya  \ 
siddliam  tad  asphiitaivam  yrahanddindm  hisamvädati  \\  42  ||  jdtdty  ekam  api  yato 
n  Aryahhato  ganitakdlagoldndm  \  na  niayd  proktoni  tatah  prithak-pnthag  diisha- 
ndny  eshdm  \\  43  ||  Aryabhatadüshandndm  samkkyu  vaktitm  na  ^akyate  yasmdt  \ 
tasmdd  ayam  ndde^o  buddhimatd  'nydni  yojydm  \\  44  ||  kdidmtarena  doshd  ye  'nyaih 
proktd  na  te  mayd  'bhihitdh  \  kirn  te  düshyeshv  atha  du  -shakeshu  ko^o  'tra  peyah 
sydt  11  45  II  (^rtshena-Vishnucamdra-  Pradyummy-Kryabhata(inndrya)- 
LdtaSinhdndtn^)  \  grahanddivisamvdddt  pratidivasarn  siddluwi  ah-afvaQ)  \\  46  || 
yuktyd  "'ryabhatoktänp^  pratyekam  diishanäni  yojydiU  \  (^rishenaprahhritlndm 
kdrtticad  (kdnicid  Th.)  anydni  oakshydmi  \\  47  ||  Ldtd  sürya  39"  facdmkau 
madhydv  imdücca-camdrapdtau  ca  \  hijabudha^tgkrabrihaspatisitaciyhra^anaiccardn 
madhydt(dhydn  Th.)  ||  48  ||  yugaydta^pdta  T\\.)varsha  bhaganän  Vagishtan  (Vdsishthdn 
Th.)  nimjayanamdikratapddän  (vijayanandikntapäddn  Th.)  |  mamdoccaparidhipäta- 
spashttkaranddyam  Aryabhatdt\\AQ  \\  Qrishenena  grihttvd  camdraratnoccaya  Ro- 
ma k  ah  ('kdt  Th.)  ktatah  kamthd  (kritah  katham)  \  etäny  eva,  grihttvd  Vdsisht(h)o 
Vishnucamdrena^  50  ||  aneyor  na  kaddcid  api  grahanddishu  bhavati  vrishti(dri°'i)- 
ganitaikyam  \  yad  bhavati  ta(d)  dyugandksharani  ato  'sphutdbhydm  kirn  etdbhydm  ||  51  || 
nicoccavrittam  adhyasya  golabdhyena  ndma  kritam  uccam  \  tastho  (!)  na,  bhavaty  ucco 
yatas  tato  vetti  no  'ecam  api  \\  52  ||  anyd  vikshepakald.  marnddnyatvdt  phalddhikä 
spashtäh  \  yasmdn  mahäyugdda^t  na  39''  rdhumamddh  sphutdh  itasmdt  \\  53  jj 
pararn  mdlydbdamithwidmte  dyurdtrinddyo  'rkagativacdd  a,tavah  |  nd  'yanayugam  aya- 
navagd(  sthiram  api  ta{d)  dvitayam  api  tasmdt  jj  54  ||  tadyngavadho  mahdyuga^n  uktatn 
{'rtshena-Vishnncamdrddyaih  \  tatsthidani  dag(drig)  liptd  mahdyugddau  gra- 
heshn  yatah  \\  55  ||  ka  (V)  dinddau  smatishii  'ktam  grahabhotpattir  dinakshaye  prala- 
yah  I  tdny  api  bahnni  yasmdn  mahdyuge  'to  'prasiddham  idam  \\  56  ||  pratidivasavisa^n- 
vdddd  grahatithikaranarkshadivasamdndndm  \  grahanagrahayogädishu  pädam  pddena 
kah  spri^ati  \\  57  ||  amkacitivijayanamdi  Pradyumnddtni  pddakarandni  \  yasmdt  tasmd(jt) 
tesMm  na  diishandny  atra  likhitdni  \\  58  ||  iti  bahudhd  vivadamti  graharthi  40" 
nah  sadgrahd  iva  prasabham  \  brdhme  sphutasiddhdmte  ravimdubhnyogam  ajndtvä 
II  59  II     tamtrabhran^dm   pratidinam   evatn    vijndya    dhimatä    (-  -  fehlt)    |     yatnah 


')  Colebrooke  2,  409  [359^]  hat:   ^Pradgumna,  Ldlasinha  and  Lddhäcdrya<i. 

2)  zu  V.  47  —  50"  s.  Thibaut  (=  Th.)  im  Journ.  As.  S.  Beng.  1884,  p.  290.  291  (varr.). 


296       Die  wissensch.  Literatur;   3.   Aritlnii.,  Astron.,  Astroi.,  Zauberei.    1.   Arithin.,  Astron. 

käryas  tasrnim  diHgganitaikyam  sadd  hhavad  ||  60  ||  camdraraxigrahaneipdnchäyddishu 
sarvadd  i/ato  brähme  \  dnrjganitaikyam  hhcwati  sphutasiddhämtas  lato  brdhmah 
II  Gl  II  yo  (^  fehlt)  yajandt(J)  teshdm  sa  vetti.  taddvshmuhii  kathitäni  \  Ary abhatädynktd- 
ndm  tamtrdndm  düshanddhydye  \\  62  ||  iti  kathitn tarn tr aganakdn  pii^hytair  api 
dushanaih  karoty  ajndn  \  tamtrapar'ikshd     "rydimm  trishashtir  ekdda^o'dhydyah  ||  63  || 

12  (66)  46":  samkalitädih;  j)arikarmmavinQaH(ni)  yah  samkalitddydm  prithag 
vijdndti  \  ashtaii  ca  vy(wahd(;,Sit  (^rdii)  chdydmtdn  bhavati  gaimkah  sah  \\  I  || 

IB  (49)  50":  madhyagati;  prapiddhydyän  p)'a(de\.)vaksh(]/)d  -vii  sottardn 
gaiiakabuddhwnddhikardn  \  yair  jndtais  tamtraviddm     dcdryo  bhavati  buddhimatdm  \\  1  || 

14  (•'J4'/2)  54":  bhujabhdgaih  kotih  g.am      kotyan^air  yah  karoti  bdhiijydm  \  .  ., 

—  schliefst:  adhyarddhdrddhakshetrd     -ni  ( fehlt)  sa7nhitdni  Gar gddyaih  \  yasmdd 

udüni  tasmän     n  Aryabhatoktam  tad-dnayanam  \\  54  ||  drydndmpamcdrac  catiirbhir  . . 

15  (60)  59°:  trtp7-afnasyo  'ttaram;  sphutagaty-tittaram  anyd  digd  'iiayd 
'py  uhayet  prapidi  \  yo  Ima  purvdjyarayos  .  . 

16  (46  [47J)   62'':    grahanottaram  arkemdvoh;   grahariagrahasamyoga 
-grahah  ksfu  (!)  yogeshu  sarvatamtravidäm  \  dcdryachedyakavid      yatas  tafah  chedya- 
kam  vaks(}i)ye  \\  1  ||,  —  durabhrashtß  grahane     (^rishend.-"ryabhata-Vishnucam- 
dreshu  \     drigganitavisamvdddt         samvddah   kdkatäliyam  \\  36  ||    sphutaHthyamta- 
jndnam      yan  n  Aryabhatddibhih  kritam  atttaih  \  brdhtne  sphutam  kritam  taj 
Jishnusnta-Brahmaguptena  ||  37  || 

17  (10)  63'':  partlekhddhydyah;  blmjakotikarna^a^imd  -napiklaparile^ha- 
stitraparileshdu  \  pi-atidivasam  jji'atighatikam  yo  veftt  'mdvadayajnah  Cmdü")  sa(h)  \\  1  || 

18  (103  [102])  72'':  knttakah;  prdyena  yatah  pra^näh  hidä{Ud'P)kdrdd  rite 
na  ^akyamte  \  jndtiim  iHikshydmi  tatah      kudd^ttaf^kdram  saha  pra^naih  ||  l  || 

19  (20)  74":    fr/ (!)  drishtvd  dindrddhaghatikd      yo  'rkajokshangakdu  tijdndti], 

—  schliefst:  chdydpurushachinnam      jalahilyamtaram  a^mptam  drüdhih  |  .  .  . 

20  (20)  75'':  chamdagcityuttarddhydyah;  ngvargah  parydyah  samüha- 
yogo  va  yukshu  yugmeshu  \  so  pah  (!)  prdgvat  pddd^  cktvnshkakdh  feshayukto  ^mfyah  \\  1  || 

21  (70  |73j)  82":  grahanakshatrabhramaiiarii  na  samam  sai'vatra  bhavati 
bhusthdnam  \  tadvijndnam  goldd  yatas  tato  golatnabhidhdsye  \\  1  || ,  —  schliefst:  yat 
spashükaranddyam  goldd  ntpreksh(\j)a  tat  kratam  sa7^vam  \  golddhydyah  saptaty 
ärydndm  ekavin^o  'yam  \\  70  ||  madhyddyam  iha  yad  uktain  tat  jn-atyaksham  iva  dar^a- 
yati  yasmdt  \  tasmdd  dcdryatvam  golavido  bhavati  na  nyasya  ||  71  ||  dcdrye  »a  jnd- 
tah  Qrtshend -'V yabhata-Vishnticarndrd dyaih  \  go/o  yasmdt  tasmdd  vrdhme 
golah  kritdh  spashtah  \\  72  ||  ganitajno  golajno  golajno  grahagatim  vijdndti.  \  yo  gani- 
tagolavdhyo  jdndti  grahagatim  sa  katham  ||  73  ||  und  hierauf  folgt  dann  noch  eine 
Capitel- Unterschrift  in  Prosa:  iti  bhaUaJishnusuta  Brahmagxiptaviracite  brdhme 
sphntasiddhdmte  golddhydyah  ekaving.atitamah  || 


Brahinagupta's  Brahma  Sphutasiddhänta.  "297 

22  (ö3  lö4j)  8ü'':  kälasya  parichedah  kartum  yamtniir  vinä  yato  '(^akyah  \ 
sumkshiptam  spashlärtham  yamträdhyäyam  tato  vakshye  ||  1  ||,  —  schliefst:  Iti 
brähme  sphutasiddhämte  yamträdhyäyo  dvdvinpatitamah  \ 

23  (12)  87'':  mdnddhy.;  saürend'hdd  inäsäs  tithayuQ  cdmdrena  sdva- 
nair  divasdQi)  |  dmanidsdbdupamadhyd       na  tad  vinu  'rkemdnmdndljhydm  \\  1  || 

24  (13)  SS*":  samjnddhy.;  yasmdt  sampratipattir  na  samjnayd  sarnjtdno 
vind  tasmdt  \  lokapi'adddhasamjnd  riipddtndm  ga^dmkddydh  \\  l  \\  ...  ayam  eva 
kritah  svrye  -indn-Pulipa-Romaka-Vacishtha-Yavanddyaih  \  yasmdt  tasmdd 
ekah  niddkämto  yramthahracand  'nydb  ||  3  ||  yadi  bhinndh  sidd/idmta  bhdskara- 
samkrdmtayo  ^pi  bhedasamäh  \  sa  spashtak  pürvasydm  vishuvat})dkodayo  yasya  \\  4  || 
tamh'apa(rT)kshd  u  ganitam  12  vuidhyamagatyuttarddayah  pamca  13- n  |  kiiddkdro 
Qtd°)  18  vedhah  19  chamdaQcityutturam  20  golah  21  ||  5  ||  yamtrdni  22  mdna  23  sam- 
jnd^  24  cai  'vd  'dhydydf  caturda^a  brahmo  (brdhnie!)  \  adhydydh  caturvin^atir 
ddyaii-  da^abhih  (i-io)  sahd  'dhydyaih^)  ||  6  ||  ^ri  C dp ainn^i(va'hQal)tilake'^')  QnVyd- 
ghramukhe  nripe  Qakanripdndny)  \  pamcdcatsamyuktaih  varsha^ataih  pamcabhir 
atitaih  550  ||  7  ||  brsihinasphutasidd^hdintaih  {"tah)  sajjana{ga')nita(jna)golavi(jt)- 
prityai  \  tringadcarshena  knto  Jishnusuta- Brahmaguptena  \\  8  ||  ganitena  phalam 
siddham  brahme  dhydnagrahe  yato  dkydye  \  dhydnagraho  dvisaptu  -tyd  ''i~ydndm 
na  likhito  'tra  ;/iö^a  ||  9  ||  Bhat(t)abrahmdcdrye-  na  Jishnutanayena  ganita- 
golavidd  |  drydshtasahasrena  sphutasiddhdmte  (l)  krito  brahmd*^  \\  10  ||,  — 
schliefst:  ||  12  ||  atra  mayd  yan  no  'ktam  goldd  atprekshya  dkhnato  "hyam  tat  \  dryd- 
trayodafo 'yam  samjnddhydyag.  catttrviiiQahW  13  ||  Hieran  schliefsen  sich  sodann 
noch  zwei  Lobverse  für  Brakmagupta  und  ein  besonderes  Kolophon  für  adhy.  24, 
so  wie  für  das  ganze  Werk:  ganitam  ba/mprakdram  golo  yamtrdni  yatra  kathi- 
tdni  I  sa  Brahmaguptavihitah  sphntasiddhdmtak  sma  tovvamah  (!)  ||  1  || 
siddhdmte  pisam  (!)  brdhmam  tapasd  bhaktydm  va  yo  mahddevam  \  drddhya  cakara 
namas  tasmai  gri  Brahmaguptdya  ||  2  ||  iti  p't Bhilamdcdrya')  BhataJishnu- 
suta  Brahmaguptaviracite  brdhme  sphutasiddhdmte  samjnddhydyah  caturvin^a- 
titamah,  samdpto  'yam  ^ri Br ahmagriptakrito  brahmasphutasiddhdmtah  brakiaa- 
siddhdmtah  \  Und  es  folgen  nunmehr  noch  weitere  vier  Zeilen:  b'ijdni  kha-kha-khdm- 
-rkahritddvyebhyo  12,000  gatagasmdlpdta  eva  ^ünyayamalakritd  200  ..  . 


')  berechtigt  diese  eigenthiimliuhe  Art,  zuerst  von  adhy.  11 — 24  speciell,  und  danach 
von  1  — 10  im  Ganzen  zu  reden,  etwa  zu  der  Annahme,  dafs  ursprünglich  beide  Theile  je  für 
sich  bestanden,  und  erst  secundär  vereinigt  worden  sind  ? 

^)  s.  Bhdu  Ddji  1.  c.  p.  410,  resp.  im  Journal  Bombay  Branch  R.  As.  S.  Jan.  1861, 
p.  27"  und  meine  Abb.  über  das  Jyotifiham  p.  9  (1862). 

*)  Bhdu  Daß  hat:  nripdldt.  *)  °tah  krito  bvdhmah  Bhdu  Ddji  1.  c.  p.  400. 

5)  Bhilla  -  Mdlavakdcdrya  !  s.  p.  298. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  88 


298       Die  wisseiisch.   Literntur;   3.  Arltliin.,   Astnm.,  Astrol.,  Zauberei.    1.  Arithm.,  Astron. 

17o4.     Ms.  or.  (ju.  525. 

Dl'8  CaturredaPrithüdakui-vuiiiin^)  Coiumentar  zu  Bruhmagupta^ 
liiiranam  khamdakhddyakam  (in  dryd'),  udhy.  1 — 7.    Fragment. 

24  foll.  (lü  Z.,  k  37-42  aksh.);  das  Original  gab  e,  «i,  o,  «?«  in  alter  Weise; 
(lies  ist  hie  luid  da  beibehalten,  hie  und  da  aber  auch  Veranlassung  zu  Irrthümern 
geworden;  —  modern,  gut,  mehrfach  corrigirt.     Randmarke:  pri°  kharn"  bhd". 

1  40":  tithinakshaträdhikära;  om  (davor  Platz  für  3  aksh^  namo  gane- 
fdya,  p'tsarasvatyai  n.,  p'igurubhyo  ii.;  yasmin  sarvam  yatah  sarvam  iVa  vedavido 
viduh  I  tarn  praiiamya  mahdtmdnam  govimdam  sarvmmmditam  ||  1  ||  jyotihQustranablui- 
stham  ca  tdrdgrahasamdyiitam  \  vydkhydsye  Brahmaguptoktam  karamim  khamda- 
kkudyakam  \\  2  ||  samtmwQf)  creyodhignmananimittam  vighnapra^ainnndya  ^dsti'd- 
rambheslw  islitadevatdiuuiutskdrcm  kurvamti,  tnd  ayam  api  BhiUaMdlavakdcdryo^') 
Brahmagupto  mahddevabliaUdrakavartdabdhaprasddas  trwargdb/üshpipludapmddyi- 
ntm  grahagatim  aamkshiptdm  svasutraih  kartukdinah  dcdrdrtham  bhagavatah  Qrimahd- 
devasya  namaskdram  cakre:  pranipatya  mahddevam  jagadutpattisthitipral a- 
yahetum  |  .  .  .  (Commentar)  fol.  2"  vakshydmi  kliamdakhddyakam  dcdr- 
ij-dvysihhsit/dtnlyaphaUnn;  .  .  khamdena  mi^ram  khddyakam  khamdakhddyakam 
bhakshyavi^esham  bhumjdnasya  sukham  bhavatf^),  tathe  'dam  api  karayiam  ganayitnh 
svalpenai  'va  ganitena  grahagaHsampddayitiih  sukham  bliavati  \  .  .  .  yo  ^sdv  Acarya- 
bhatto  ndmd '' cdi'yas  tena  yat pramtam  ta(m)tra(iii)  tad  dryabhatam,  tena  sadn^am 
phalam  yasya,  tad  dryabhatahdyaphalam  |  . . .  prdyend  "ryabhatena  vyavahdrah 
pratidinam  yato  '^akyah  \  udvdhajdtakddishu  tatsamaphalalaghutarokdr 
atah  II  2  jj  dj'y abhaiatamtrena  pi'atidinam  tithinakshatrddiko  vyavahdro  vistritatvdt 
ganitasya  na  ^akyate  kartum,  aham  tatphalasamam  svalpena  sütremi  gaiütena  ca  knta- 
vdn  iti,  ..  fol.  2''  ..  (jäko  'ga-vasu-carono  arkaguna^*')  caitrddimdsa- 
samyuktas,  trin^adgunah  tithiyutah  prithag  ishusahito  dvidhd  bhaktah 
II  3  II  pamcd-mbudhi-nava-manubhir  labdhono  bhdjitah  shad-aga-nam- 
daih  I  labdhddhimdsadinair  (-fehlt)  adhiko  'dho  rudrasamgnnitah  ||  4  || 
svara-nava-vedayuto  'dhas  try-aga-tithi-rudraih  hritah  phalavihtnah  \ 
tri-kha-nagahritah  phaldvama  (-fehlt)  rdtroliargano'rkddih\\b\\  pwiar 
apy  adhah  kdrya  ity  arthah  \  adhah  stkdpito  rd^ih  tryagatithirudraiQ')  hrita  iti,  traya^ 
cd  'gdf  ca  tithayag  ca  rudrd^  ca  try-aga-tithi-rudrds  tai^  ca  hritah  111,573,  tasmät 
phalam  tryagatithirudrai^r)  hritaphalam ,  tena  phalena  vihtnas  try-aga-tithi-ru- 
draiif)    hritah   phalavihtnah,    tvittyasthdndt    tri-kha-nagaiioar    avdptaphaleyia 


1)  Sohn  des  p-lbhattaMadhusüdana,  am  Schluls  von  adhy.  2.  4.  5  und  6;  s.  Coleb r. 

Ei-s.  2,  397  etc.       2^  s.  p.  297,  cf.  Ind.  Streifen  3,  90".       •'')  s.  Reinaud  mem.  sur  linde  p.  355. 

*)  das  a  inuls  metri  caussa  fort;  Qaka  587  =  AD  665,  s.  Alblrünt  bei  Reinaud  p.  357. 


Brahinagupta's  Karanani  Kliandakliädyakam,    mit    dem  Comm.    des  Pritliüdakasvämin.       299 

divasaih  prcithamarä^.ir  iinah  kdryuh  \  evam  so  'frei  hargano  'rkädir  iti,  ahuhn  gano 
oharganah,  arkCi  ädi  yasyd  'sdv  arkädih,  ahai'ganap  cd  'sdv  arkddir  rti,  dinasamvha 
ädityddir  bhavatt  'ti  vdkydrghyaranam  (!)  |  (^akd  ndma  Mlechardjd(nci)s  te  yasrm'n 
kdle  Vikramddityena  vydpdditdh  sa  kdlo  'tyartham  prasiddhah,  tarn  kdlam  varsha- 
somkhyam  fol.  3"  ca  varshair  jndfi^d  tatas  tasmdt  kdldt  aga-i>asi(-c.ardh  Qodhydh, 
atrd  'ga-vasu-cardh  sthdpitd  veditavydh  \  cmyaird  'pi  yatra  kutracit  sarvatrd  'pi  tena 
pamca  catäni  (^aptd&tty-adhikdm  'ty  arthah ,  587,  aga-iHtsu-Qaro/iah  sakalo  dvddape 
hatah  (!)  kdnjah  \  evamvidhah  sa  caitrasitäd  ärabhya  ye  gatd  inasos  (mdsds)  toih 
snmyritah  kdryah  \  fatvas  t7'in^.atd  samgimya  sitapratipatprahhriti  yävamto  vya- 
tUds  tithayas  taiQt)  samyutah  kdryah  \  evamvidho  rä^ih  sauro  ' hargano  bhavati  \  tarn 
adhah  kritvä pamcabhir  yutah  kdryah  |  fatah  pxmar  apy  adhah  kritvd  pamcd-mbndhi- 
-nava-munibhir  bhajet  \  catiirdagasahasrair  navabhih  ^ataih  pamcacatvärinQad-adhi- 
kair  ity  arthah,  14,945,  labdham  divasddtphalam  bhavati  \  tarn  madhyasthdpitdd  rd^ek 
samcodhainyam ,  tatas  tasya  raQeh  shad-aga-namdair  bhdgam  apaharet  \  luwabhih. 
fataih  shatsaptatyadhikair  ity  arthah.  976,  labdham  gatddhimäsakah  ^esham  savikalo 
gatddhimdsageshasamjnam  bhavati  \  tati^a  ghatikdsthdne  ghatikdsaptadagakam  sam- 
yojyam  \  yasmdt  purastät  tiakshyati  \  adhimäsdvamacesh^samjno  bhavati  saptada^a- 
ghatikd  mannbhir  abhyadhike  iti  \  atha  varttamdne  'dhimdsako  bhavati  |  tadd  gesha- 
fol.  3''  trinx^adgundc  ca  chedand  ydtiQ^  \  ...,  —  schliefst:  sarvathai'va  vydkhye- 
yam  iti  \  iti  caturvedaPrithüda k asvdmi  krite  khamdakhddyaviva7-ane  tithinaksha- 
trddhikdrah  pi^athamah. 

2  70'':  sphutagatyadhikdrah\  pramimya  ^irasd  devam  anddim  nityam  avya- 
yam  \  pn'avakshydmi  grahagatan  bhdshyam  samyak  parisphutarn  \\  athä  'to  grahagaty- 
Mhydyo  vydkhydyate,  tatrd  'V/ßy  amgdrakarnadhyam  dnayanam  aha:  pädonara- 
sanavodadhihi7idd  bhaganddy  ahargandd  bhaumah  |  .  .,  —  schliefst:  ganakair 
■addharantyam  iti  \  iti  p'ibhattaMadhusüdanasuptacaturveda  .  .  . 

3  79":  fripra^na;  kshtrodadho  gaydnasya  Lakshmyd  saha  suraprabhoh  \  pdda- 
padmanishannas  tu  trihpra^ndn  vivrinomy  aham  \\  athd  'tas  trihpr a^nddhy dyo 
vydkhydyate,  ke  trayah  prapidM,  lagiiapi-apiäh,  chdydpracnah,  tritiyakdlapnpiaf  ca, 
—  schliefst:  evam  anyatrd  'py  uddharantyam  iti. 

4  8G'':  camdr agr ah ana;  p7-anamyd  'ham  suraiiiiydh  (?)  pddd7i  ama7'apüjitdt  \ 
camdo'agrahe  pravaksh(y)dmi  bhdskyarn  huddhika7-a7n  inahatW  athd  'ta(c)  carndra- 
yrahaTiddhydyo  vydkhydyate,  bähidyena  pa7'vaJ7idnd7'tha7n ,  —  schliefst:  7iddha- 
ranam  vakshydmi  \  iti  bhattaMadhisiidanasuta  .  .  . 

5  100'':  arkagraha7ia;  vish7iu(ni)  trailokyabhartdram  pranamya  pirama 
f?(nÄ  I  bhdshyarn  tattvdrthabahula7n  vakshye  ''rkag7'ahane  sphutaTp  \\  athd  ''ditya- 
grahariddhydyo  vydkhydyate,  tatrd  "ddv  evä  'mdvdsydyd77i  arkaca7nd7-dv  a,7'dhard- 
trikan  kritvd  7-dhuf  ca  tato  ''7-kaca7ndrdbhydm  sakd^dt  tithyaTntam  7itpddya  tas7ni     87'     « 

38* 


300       Dif  wissensch.  Literatur;   3.  Arithm.,  Astron.,  Astrol.,  Zauberei.    1.  Aritlim.,  Astron. 

tithyamte  camdragrahanoktena  vtdhind'rkacamdräv  asakrit  karmand  sphuimi  käryau  \, 
—  schliefst:  sodäharanam  vydkhydsydmah,  iti  bhattaMndknsiidanasitta  .  . 

6  110'':  iidaydstamaya',  iidrdyanam  surafresht(h)am  natvd^ham  prabhttm  avya- 
ymn  \  uday äs tamanddhydye  vakshye  hJuhhyam  pmisphutarn  ||  athd  'ta  udaydsta- 
mayddhydyo  vydkhydyate  \  tatra  grahdndm  dvividhdv  udayd- stamayau,  ekah  prati- 
daivasihdh,  sa  ca  sarveshdm  ya  (!)  grahdndm  pürvärdhe  udayah,  pa^cdrdhe  'stamayah, 
dvitiyah  ddityopai<nrp(tndt<tamoyah ,  —  schliefst:  camdrasye  'ti  parijndtam,  iti  catiir- 
vedahhattaMadhnsüdanasuta  Prithndaka  .  . 

7  124'':  ^rimgonyiati;  tasya  bhdnoh  saimitpanne  hrahmalokapitdmahah  \  tarn 
ptranamyd  ""rahhe  hhdshyam  camdra^rimgonnatdv  aham\\  athd'tah  ^rimgonna- 
tykdhydyo  vydkhydyate,  tatra  tdvac  camdramasah  katham  pih'atvasya  vriddhir  vä 
hdnir  vd,  tatra  kecid  dhtih:,  —  bricht  124'',  Zeile  2  ab  mit:  navabhih  ^atair  vibhajyd 
'vdptam  tat  krdmtipludam  bhavati  |  athai  ' kajydkhatndam  labhyate. 

1735.     Ms.  or.  fol.   1112. 

Die  shatpaficdfikd  des  Prithuya^as,  Sohnes  des  Vardhamihira.  S.  vol.  I,  p.  257 
(Nro.  861).  Aufrecht  Catal.  502".  —  Mit  Interlinear-Version,  resp.  Glosse  in  bhdshd, 
die  aber  nur  bis  v.  49  reicht. 

18  foll.  (3  Z.  Text,  ä  23  aksh.^  und  ü-5  Z.  Glosse,  je  zwischen  den  Linien, 
k  2-42  aksh.).     Ohne  Datum;  ganz  modern. 

frtsarasvatyai  n.  \  pranipatya  ravim  miirdhnd  \  Vardhamihirdtmajena  Pri- 
tliuya^asd  \  prapie  kritdrthagahand  |  pardrtham  iid(d)i^a  sadyagasd  \\  1  ||  cyutir  vilag- 
7idd  dhibukdc  ca  viriddhi\r  madhydt praväso' stamaydn  nivrittih  \  vdcyam grahai prapia- 
vilagnakdld\d  griham  pravishto  hivnke  pravd(}t  ||  2  ||,  ■ —  3''  ||  7  ||  iti  samkshepahord- 
dhydyah,  —  schliefst:  angakdt^  jndyate  dravyam  dreshkdndt  taskardh  smritdh  \  rd^- 
bhyah  kdladigde^d  tmyojdtih  lagna  (1  aksh.  fehlt)  sydt  \\  56  ||  iti  shatpamcd»akddhydyah. 

1736.     Ms.  or.  fol.  98V. 

Brahmasiddhdnta,  pu  Cäkalyasamhitdydm  dvittyaprapie  in  6  adhy. 
41  foll.  (9  Z.,  ä  37  aksh.);  ohne  Datum,  modern;  samkhyd  787. 

1  (ud)  6''  (Schlufs  fehlt  aber!):  (^rtg.  n.  \  dhyänayogasamdrndham  brahmd- 
nam  tijagadgurum  (  abhivädya  sukhdstno  Ndradah  pariprichati  \\  1  \\  devadeva  jagan- 
ndtha  sarvajna  kamaldsana  \  jyotishdm  caritamjndnarn  brühi  kdldfayarn  maha 
II  2  II  adh'äam  akhi/atn  chamdah  sthämirüpam  prattyate  \  amgair  vind  yathai  'vd  'mgt 
tasmdd  etat  prastda  me  \\  3  ||  ity  evam  ukto  infvafyd  Ndradena  maharshind  |  putrena 
dhimafah  prityd  väkyam  etad  abhdshata  \\  4  ||  sddhu  sädhu  mahdbhdga  yan  mdm  tvam 
pariprichasi  \  vistarma  pravakshyami  tan  me  nigadatah  frhpi.  \\  5  ||  Ndrdyanah  surah- 
greshtho  iieddkdretia  varttate  \  chamdah fdstram  tasya  pddau  kalpah  pänt  mu.kham 
tathd  II  6  II    fabdafdstram,  Qrotrayugmam  niruktam,  ghrdnam   eva  ca  |   gikshd^dst-am, 


Des  Prithuyapa's  Shatpancä^^ikä;  —   Brahmasiddhänta.  301 

jyotisham  tu  iMi/aiuim  shdshtham  eva  tn  \\  7  ||  etair  amyair  asdv  ((m/l  rdjate  veda- 
vigrahah  \  pradhdnam  amgam  eve  'dam  amgeshv  anyeshu  shatsu  ca  \\  8  1|  eta{c  cd)- 
tiHittah  fitdmQüQf)  Pidastyäc  ca  Vivasimtah  \  Romakdc  ca  Vasishthdc  ca  Gargdd  api 
Brihaspateh  ||  9  ||  ashtadhd  nirgatam  ^dstram  svayam  paramadurlabham  \  ete  'pi  kdkl- 
dhhiäni  jndndni  rridur  tpforah  \\  10  ||  gatdgatam.  cirakdryam  kdlas  tatprabhaiidtyaye  \ 
hetiih  kdrakapdlo  'sau  sarvddhdrahs  trivikra^nah  ||  1 1  ||  tatkdryakaranam  (-  -  fehlt) 
vakskye  te  Ndradd  'dhund  \  ashtddaQa  nimeshds  tu  kdshthds  tn(n)^at  kalä  ca  tdh  \\  12  || 
tdsdm  tnn^at  kshanas  te  'pi  shan  nddt  'ti  pra^isyate  \  yad  vd  gurvakshardndrn  tu 
dafakam  prdnam  ncyate  ||  13  ||  shadblüh  prdnair  tnuddt  tu  tatshashtyd  ghatikds 
tatlui  II  14  II  .  .  II  27  ||  tattrin^atd  hhaved  rdfiQ'')  hhagano  dvddafai  \hi  tu  \  tulddeh 
shada^ltyan^aih  shadafitmukham  dinam  \\  28  ||  .  .  ||  49  ||  yainakott  ca  Lamkdla  (del.!)  ca 
Romakam  Siddhapüry  api  \  uparishtdd  vrajaty  dsdm  bhacakrani  grahasamyutam  ||  50  ||; 
—  der  Schlufs  ist  nicht  markirt;  fol.  6  schhelst  in  v.  111:  parakhamdaphalam  proktam 
khakhamddt  sva  sva,  fol.  7"  setzt  anscheinend  den  Vers  fort:  pw'vava(t)  \  maurvyd 
taccatushka,  hier  bricht  der  Text  ab;  es  folgen  einige  ungezählte  Verse  und  die 
nächst  angegebene  Verszahl  ist  4. 

2  (263)  20'',  Anfang  unsicher,  s.  so  eben;  die  ungezählten  Verse  auf  7' 
lauten:  dkarshatah  svasamhamdhdd  gachamtt  'ti  spJmtasthitih  \  mamdoccdbhydm  arka- 
camdrau  yadd  mamdaphalam  mune  \\  dkrishyate  eva  tasmdii  mamdam  kannai  'kam  etayoh  \ 
cati^dry  dnayanadvdrd  pareshdm  dve  tu  samtu  hi  ||  tatkarmandm  caturnäm  ca  kramak 
prdk  sücito  mune  \  grahabhukteh  phalam  kdryam  grahavat  tad  inhmage  \\  phale  vyasta- 
k emdr abhiiktir  yadi  vd,  trijyayä  hatd  \  tatkärndptd  svoccabhukte  vifodhyd  'mtyd  gatih 
sphutd  II  4  (und  fortab  regelmäfsig  weiter  fortgezählt),  —  fol.  12'  ||  99  ||  paridhyan^a- 
hate  bimbavydse  bi(m')vabhramo  bhavet  \  uccemi  tu  samam  yena  yo  'pakrishyet  sa.  tat- 
samah  \\  100  ||,  —  fol.  17''  rakshogaiiatvät  pdtdndmm  apasavyam  yayur  gi-ahäh  ||  300 
(sollte  200  sein!)  II,  —  20''  schliefst:  chdyd/agndgame  tatra  nddyo  grdkyd  iti  sthitih  \ 
auuktam  Romane 'mdva7'kair  ddyais  tat  te  smritam  svakah\\Q%  (263!)  ||  iti  (.Yikalya- 
samhitdydm  dvitiyap/ripie  brahmasiddhdrnte  dvittyo  'dhydyah  \\ 

3  (l73)  29":  tithayas  trin^ad  rikshdiii  saptavin^atir  eva  hi  \  tdvamto  bhagane  yogdh 
karandni  nabhorakshd  (!)  ||  1  !l,  —  25''  ||  100  ||  piddhakhid  puldhasamd  viddhihmd  ca 
Ndrada  \  sarveshdm  avi^eshena  ptirve  'va  phaladdyint  \\  1  (101)  ||,  —  schliefst:  jj  173  || 
p7'0shthapä(d')dvitayam  vishnuQ))  kecit  saumyam  iti  sthitih  \\  iti  p'i  (?'a°. 

4  (l2l)  35'':  apikshepasphulakrdmter  ridakshiptas  tatah  purd  \  udeti  paQcdd 
ety  astam  avdkshiptas  tathd  'nyathdW  1  ||,  —  34"  ||  100  ||  carakramajyd  satrijyd  bhaved 
amtyd  tatah  sutah  \  trijyddhikakramadhanuh  satribhayd  sutam  dhannh  \\  1  (101  ||,  — 
schliefst:  ||  20  ||  grähydmtarakshepamadhyam  dmdgavi  (vif)vecane  \\  iti  ^ri(^\V. 

5  (83)  40":  samdgamo  vd  yuddham  vd  bhaumyddindm  parasparam  \  no  bhdvi  'ti 
muni^resht(Ji)a  camdrenai'va  samdgamah  ||  1  ||,  —  schliefst:  veddh  sampravadamttvamQi) 
ca  mi  tatkdld  yacd  (?)  yatah  \\  iti  p't  (^\i°. 


302        Die  wissensch.  Literatur;    3.   Arithni.,  Astron.,  Astrol.,  ZauLerei.    1.   Arithni.,  Astron. 

6  (l4)  41':  cheda kena  vvid  chedäh  susphiitä  upardgayoh  \  na  jndya(in)te  yatas 
tasmdc  chedyakajudntnn  xcyateW  1  ||,  —  schliefst:  7ia  deyam  yasya  kasyd'pi  7-aha- 
syam  gästram  uttomam  \  etad  deyam  sn^ishydya  vmne  vatsaravdsine  ||  iti  grt  (^d°  shashtho 
'dhydyah  \\  (5  ||  samkhyd  19>1  (es  sind  aber  hier  nur  7(50  vv.,  cf.  die  Lücke  am  Schhil's 
des  ersten  ad/u/dya). 

1737.     Ms.  or.  fol.  981". 
lioma^asiddhdmta,  unvollständig. 
15  f'oll.  (y  Z.,  k  .'58-40  aksh.);  modern;  mehrfach  Lücken  gelassen. 

1(79)4"':  inadhyamddhikärah;  crty.  n.,  <^rhnahdlakshm(ij)ai)i.  \  kdlasya  karttd 
kamalasya  bharttd  lokasya  dharttä  timirasya  har-ttd  \  inkartlanah  satyathavarttamdnk 
vam  (!)  sjjlnirltim  v&girdm  (!)  ktrttim  sakhim  kriydn  nah  \\  1  ||  Ndrdyana  uvdcd:  fnddha- 
jndnäya  devdya  imirttaye  sa(i')vasdkshme  \  sarvddhdräya  sarvdya  namah  fdmtdya  tejase 
II  2  II  Vafishtho  Roma^amunih  kdlajndndya  ta(f)ti^atah  \  upavdsam  brahmacai^am 
prdg  ekam  i'isimntatpay'au  \\  3  ||  Vagishthas  tadahhiprdyam  jnätvä  'pi  Madhusti danain  \ 
arcaydmdsa  tats{(d)dhyai  tävacluhti'drthapdragah  \\  4  ||  u(phd)bhydm  toshito  Visknur  yogo 
'yam  manvmkhadvaydt  \  uccdraydmdsa  fdstram  catur  eva  svato  hitam  II  5  ||  .  .  ||  6  ||  nda- 
ydd  udayam  tatra  diiu'-nddi-nnddikdh  \  gurvaksharais  tatah  shashthibhdgdt  proktam 
tathd  p  to^  II  7  II  ..  II  9  ||  madhvddyair  vd  vasamtddyk  shadrituh  sal'va  vatsarah  \  dh<yd- 
ham  mamba(J)jukddyai7'  divdrdtrif  cn  tatra  tu  \\  10  ||,  —  schliefst:  iti Rkma^asiddhdmte  .. 

2  (47)  G":  sphutagra  hddhikdrah ;  grahasvasvaccabhinmikham  ki(in')cid ydti yatas 
tatah  I  yatra  svakhecarah  piddhas  tatsthdnam  ga7iy(af')e  'dhwid  ||  1  || 

3  (47)  8":  npakaranddhydyah:  khakhdshtayo  'rthago  gaikdh  faratryakahimd- 
(rC)Qavah  \  Lamkodayd  savo  meshdd  iipary  etdh  krainotkrarndt \\  l  || 

4  (öl)  lU'':  gr  ah  and  dhydyah;  süryamaTpdalavishkambho  yojandndiri  khakhdm- 
gashat  \  catiihfaft  doh  sd-Q\t\h  sphitßbhuktyd  hatan  ca  tau  \\  1  || 

5  (14)  IV:  chedyakam;  pan/ekhdd  rite  bhedo  dushte  pdpe  upaplave  \  adhund 
proc(rj)ate  tasmdc  chedyakajndnam  'uttamam\\  1  || 

6  (10)  11"':  astodayd dhydyah;  yo  'rkdt  pa^cimato  titya  tarn  ydtum  kshama 
eva  sah  \  prdg  astam  udayam  pa^cdt  kui-ydd  ünddhiko  raveh  \\  1  || 

7  (7)  12":  ^.rimgonnatyadhikdrah;  ravimdvos  tnlye  bhinndn^e  (-  -  -^  fehlt) 
krdmtiyogajah  \  pareindur  arkdt  tanmadhyajydtaddikkddayk  hatdh  \\  1  || 

8  (."))  ibid.:  pdtd dhydyah;  pdfo  liarganayogdt  tu  vaidhriter  vaidhritas  tathd  \ 
samtpe^  (!)  camdratigmdn^o  (!)  krdmtisdmyam  padd  bhavet  ||  1  || 

9  —  (?)  bricht  in  v.  8G  ab;  beginnt  mit  einem  neuen  Heilgrufs:  p-tg.  n.  \  tam- 
va(rn)de  yat(^yasya!)prasd(dd)c  chdstram  dvir  babküva  ha  \  sdkshdn  ndrdyanaQi)  pimdn 
param  brahme  'ti  samstutah  \\  1  ||  ddyamfarahitah  piddhakntasthah  kevalo  'malah  \ 
amarah  kdryakaranasamghdtah  sarvagah  sukhah  \\  2  ||  tatra  nirvacantyd  hi  mdyd  'nddis 
taddp'ayd  \   mdyd  samvalitd   vishnor  yogyopdddnatah  kramdt  \\^\\  jajne  h>  bhntatan- 


Romapasiiidhanta;  Golädhyäya  (Vyäsasmriti).  303 

mdtrapamcakam  ca  ihifemdriyam  \  prdnoma  .  (Lücke  für  i  aksh.)  pamcam-khäbhütät 
samdhdnavedhasah  ||  4  ||,  —  ||  1!)  ||  Meriir  jdmbünadamayo  girir  bhngolamadhyagah  \ 
viiurgahif  co  'bJuiyatra  tadagre  hi  surdh  st/ätdh  |120||,  —  ||  49.||  ildvrittasya  drik- 
ta{f)tv(d)  252  Siimeror  abhitah  smntah  \  KuruBhdra(jtct)vistdras  (ringati  nd'tra  sam- 
^ayah  \\  öü  ||  KetumälasyaBhadrd^vasya,  —  ||  85  ||  lisuro  blidskaremdrais  tu  dakshi- 
mtturahhdgayoh  \  p-tdevyd  ^ira  (!)  mhno^  ca  (bricht  ab). 

1738.     Ms.  or.  fol.  981\ 

(^rtVydsadevakritau  dhannafdstre  Vydsasmritau  veddmgamadhye  goladhydyah, 
in  -274  floka.     Mythische  Kosmographie. 

16  toll.  (9  Z.,  a  3:5-37  (iksh.);  ohne  Datum,  modern;  hie  und  da  Lücken 
gelassen. 

p'ig.  n.  I  bhavam  (!)  Ndrdyanam  sdkshdt  pranipatya  kritdmjaUh  \  bhaktyd  para- 
mayd  'bhyarcya  paprache'dam  rishis  {Maitreyah  marg.)  tadd\\  1  ||  bhagavan  kimpra- 
mdrid  bhüh  kimprasthdnd  kimd^rayä  \  kimvibhdgd  katham  cd  'tni  sapta  Pä- 
tdhibhumoyah  \\  2  ||  Vydsa  u°  p'inushvai'kamand  bhütvd  guhyam  adhydtmasamjnakam  \ 
pravakshydmi  subhaktdndm  nd  'deyam  vidyate  mama  \\  3  ||  Vdsudevah  param  brahma 
tanmüi'tih  p^umshah  parah  \  avyakto  nirgunak  gämtah  param  brahma  iti  p-utih  \\  4  ||  pra- 
krltyamtargato  deht  bodhyamdnaf  ca  sarvagah  \  sartikarshanena  yah  srishtvd  tdsu  bijam 
athd  'sjijat  ||  5  ||  so  liamkdram  jagatsrishter  brahmdnam  asrijad  vibhuh  \  tasniai  veddn 
vardn  da(t)tvd  sarvalokapitdmahah  \\  6  ||  brahnämdamadhyaparidhir  vyoinakakshd  'bhidht- 
yate  \  tanmadhye  bhramanam  bhdnäm  adho-dhah  kramaco  grahdh  \\  7  ||  madhye  samam- 
tdd  amdasya  bhugolo  vyomni  tishthati  |  biljhrdiiah  paramdm  caktim  brahmano  dhdra- 
ndtmikdm  \\  8  ||  tadamtarapuidh  sapta  dvipdg  cai  'va  rasdtaklh  \  nd  'sya  varshafatend  'pi 
vaktam  fakye  'tivistarak  \\  9  ||  samkshepdt  kathitam  vipra  grimishvai  ' kdgramdnasah  \ 
Ja^m^bü-Plakshdhvayau  dvipau  (^dlmalag  ca  paro  dvija  \\  10  ||  KuQoh  Kraumcas  tathä 
(.'dkah  Ptishkarac  cai  'va  saptamah  \  lavanekshusurd^arpirdadhidugdhajalaih  sanmm 
II  11  \\  Jainbudvipa(Ji)samastdndm  eteshdrn  madhyasamsthitih  \  tasyd  'pi  Merur  Mai- 
treya  madhye  kanakaparvatah  ||  12  ||  .  .  ||  16  ||  Bhdratam.  prathimam  varsham  tatah 
Kimpurusham  smntam  \  Harivarsham  tathai  'vd'nye  Meror  dakshinato  rnnne  ||  17  || 
Ramyakam  co  'ttaram  varsharn  tathai  'va  tu  Hiranmayam  \  uttardh  Kuravag  ce  'H 
yathd  vai  Bhdrate  tathd  \\  18  ||,  —  3"  ||  39  ||  tathai 'vd'lakanamdd  ca dakshinenai'ti  Bhdra- 
tam I  praydti  sdgaram  bhittvä  saptabhedd  mahdmune  ||  40  ||  SucakshuQi')  pagcima- 
girim  uttarag  ca  tathd  Kun'm  \  atitoUtaram  ambhodhim  samabhyeti mahdmune  \\  41  ||, — 
3*"  II  50  II  Bhadrdgve  bhagavan  vishnur  dste  hayagr'wa,  dvija  \  vardhah  Keturnäle  tu  Bhdrate 
kürmarüpadhrik  ||  51  ||,  —  G"  ||  99  ||  tatrd  'pi  parvatdh  sapta  vijneyd  rabdha(?)yona- 
vak  \  Kumnda^  co  'n(n)atag  cai  'va  trittyag  ca  Vardhakah  \\  100  ||,  —  S*"  ||  49  ||  varshadva- 
yam  tu  Maitreya  bhaumasvargo  'yam  uttamah  \  sarvasyä  'sukhadah  kdlo  jardrogädivarjitah 
1150(150)11  nyagrodhah  Pushkaradvtpe,  —  11^  \\  99  \\  deQakrdmtivagdn  nityam  tad- 


304       Die   wisseusch.   Literatur;    3.  Aritlim.,  Abtroii.,  Astroi.,  Zaulierei.    1.  Aritlim.,  Astron. 

(d)vijdnd)n  purohitith  \  hhvnittam  krdmtivntlum  ca  Qttadhram  sec.  in.)  h/urgandnca- 
vivarjitam  \\  20U  ||,  —  14''  ||  49  ||  madhyafp'clKmahlnikiig  ca  sdvanenai'va  yrihyate  \  surd- 
surdndmaiiyonyamahordtraviparyaydt\\  5U(2äO)  ||,  —  schliefst:  ||  73  ||  uarmjamtram  tathd 
sddhn  divd  ca  vimale  ravau  |  chdyd  samsddhayet  prokta(ift)  kdlasddhanam  nttamam  \\  (274, 
fehlt)  II  iti  fri  Vydsadewkntau  dhanna^datre  Vydsasmritan  veddmgamadhye  yohidhydyah. 

1739.     Ms.  UV.  fol.  G91. 

Die  Gunitdmritasdyari  (oder:  Amkdmrita"),  ein  Comni.  zu  Bhdskaraa  Lt/d- 
vati,  von  Garnjudhara  (Sohn  des  Govardhana,  Enkel  des  Divdkara  in  Jambttsaro- 
nagara').  —  Die  LiMvatt,  s.  vol.  1,  330,  erschien  zuerst  (in  250  vv.)  in  Calcutta  samrat 
1768,  AD  1824;  übersetzt  ward  sie  schon  früher,  von  John  Taylor  (Bombay  ISHi) 
und  von  Colebrooke,  s.  dessen  »Algebra..«  (London  1817)  p,  1—127  (27G  vv.). 

53  foll.  (17  Z.,  ä  42  aksh.);  yani^rtbi^riVinayavavddhanayanind'm  vineyabdla- 
kena  liaviv ar dd ha nena  Imkiito  'yam  gramthah  ^rtVriddhanayai'e  samvat  1698 
varshe  kdrttika  ^veta  trayodagydm  vdsare  kavivdre  ^rUtldvattsütravivrittih  sampürnd. 

1  4":  paribhdshdx  ddityam^')  jagadudbhavasthitivibhum  bhdsdm  nidhim  yogino 
dh(ij)eyain  vra/ima  slutdürmidosharalütam  pa^yamti  yam  hridgatam  \  bhaktdndm  ca 
manorathdrthaphaladam  klegatrayachedakam  gttam  sat^mtibhih  sado-'dayarn  aham 
vamde  jagadbhdskaram  \\  1  ||  guror  anhripadmadvayam  ca  prananmi  prasddommtkham 
simdhm'dsyam  gane^am  \  jagadbodharüpdm  matim  viQvamdydrn  giram  ce  '^vartm 
vrahmapKfrim  prasatindm  \\  2  ||  Mahe^varo  Ijhuc  ca  mahefvarasya  prasddalabdho- 
dayabuddhivnddh&h  \  tasyd  '  hnajo  bhdskaralabdhabodhah  p'i  Bhäskardcärya  ifi  pra- 
siddhah  ||  3  ||  vedopavedaveddmgai'ettd  vifvaikakovidah  \  ganitajnagandgryo  yo  ganand- 
yäm  düijottamah  ||  4  ||  vrahmdyHrjagadä{^iQh\^kdlakala)id  pamcaprakdrd gatlh  khetdnum 
ca  savdsand  'vaniviyadgolaprapamcasthitih  \  yamtrdni  dvividham  ca  yalra  ganitam 
tena  kramdd  vistritam  tat siddhdmtaQiromanau'^)  sukavind  prt  Bhdskarena  sphn- 
tam  II  5  II  vishniisvantpam  ganitam  rahasyam  vyaktam  tathd  'vyaktam  iti  dvidhd  yat  \ 
guruprasdddbhyasanair  viditvd  mucyeta  dhhndn  mahato  \\\iQpif')mohdt  ||  6  ||  avyaktam 
bijahhütatvdd  ganitam  bijasamjnitam  \  vyaktam  ca  pätt-ganitam  prdhur  ganitavitta- 
mdh  II  7  II  tatra  iUävati  näma  ganitottamapätikd  \  racitd  Bhdskarena  'nyapdti- 
k o ttaiisariipim  || 8 1|  p'iYdjn av a Ikya munivaryakritapratishthum  Ja m büsaro nagaram 
asti siittrtham  agryam  \  dhtmdms  tuVatsakidajotra  divdkardpta  -bodho  Divdkara  iti 
prathito  dvijo  'bhiit\\  9  ||  tatsihiur  ganitap'utismritipurdnajno''graganyo  viddm  p'tG»- 
V a )'ddhanapddapadmafara7iasvdmtahpavitrdtmavd}t  \  tadvrittah  suyagdh  paropakritiknt 
dme  daydluh  kshaim  QrtGovarddhanasamjnito  dvijavarah  khydto  'sti  bhihnainda/e 
11  10  II  fatmnur  amijo  Vishnor  d\trdl(dhi°)  Lakshintdhardd  budhdt  \  Gamgddharakripd- 
labdho-dayo  Gamgddharähvayah   ||  11  ||    tena   dhydtadivdkardptasudhiyd  vidvatsni'a- 


')  vorher  Jas  Jaina-Diagraiuui.  '^)  s.  vol.  1,  -iM-ac. 


Ganitäraritasägari,  Comm.  des  Gangädhara  zu  Bhäskara's  Lilävati.  305 

pritidd  samdehdrttiviiiu^int  ydnakadlüvriddhipradä  racyate  \  grt  Govardhananamda- 
nena  viinald  li/dvattpdtikd  -tikd  'mkumritasägari  'H  sarald  Gamgddharena 
sphutd  II  12  II  friJihdskardcdrya  islitadeimtdprandmarüpamamgaldxiaranapürvam 
ciktrshitagramtham  prahodhayan  ^drdidavikrtditend  "ha : 

pfitim  hhd ktajunasya  yn  janayate  vighnam  vinighnam  smritas  tarn 
vnmddrakavnmdavamditapadam  natvd  matamgdnanam  \  pdtim  sadganitasya  vacmi 
caturaprttipraddm  prasphntdm        samkshiptdksharakomaldmalajxidair  Jdlitya It Idva tim 

II  1  II vardtakanäm  dafakadvayam  yat      sd  kdkini,  tdg  ca  panag  catasrah  \ 

te  shodafa  drammd  ihd  hmgamyo      drammais  tathd  shodagabhif  ca  nishkah\\  2  ||, 

—  4"  Schlafs:  iti  ganakaG amg ddhar aviracitdydm  ganitdmritasdgarydm  Itld- 
vati vivrittau  p a r ih hdshddhydyah  pr a th a in a h . 

2  11":  parikarmdshtakam;  atha  ganitaprärambhe'bhtshtadevatd(%iai)  namas- 
karoti . .:  UldgalalulaUolakdlavydlavildsine  \  gampdya  namo  nUakamaldmalakdmtaye  ||  1  ||, 

—  Schkifs:  sdrthakatvam  jneyam,  iti  grt BhdskardcdryaviracitäpdtUtldvatydh  ganaka- 
G amg  ddhar  a  kntdydm  a m  ri tasdgarydm  tikdydm  parikvditndshtakavwnttih. 

3  23":  athaikadvitripddddhikatvena  hhinnäiutm  apürndndm  rdgindm  samkali- 
tddiparikvamdshtakasiddhaye  jdtakdddv  npayogitvdc  ca  jdtaya^)  iicyamte,  tatrd'"dau 
samkalitavyavakalitayoi'  upayogihKid  hhdgajätau  sütram  imdravajrayd''ha:  anyonya- 
hdrdbhihafau  hardngau  (Ed.  p.  9)  . .  iti gn Bhdskai'tyapdtyd  Itldopraktrnakddhydyaviv. 

4  28'':  atha  mifrakavyavahdra  drabhyate,  tatra  sütram  vrittdrddhem:  pra- 
mdnakdlena  hatam  (Ed.  p.  36),  —  iti  frt  Bhdskartyaltldvattvivarane  Gamo  mjigrakavyav. 

5  30**:  atha  credhivyavahdra  drabhyate,  gredht  'ti  pdtiganite  caya'-)  ucyate 
tatrai''kagresht(K)wishayam  suti'am:  saika  (Ed.  p.47),  —  schliefst:  iti  Qredhtvyavahdrah. 

6  43'':  kshetrddhydyah;  atha  kshetravyavahdra  drabhyate,  —  7  44"  khdfa- 
vyavahdra,  —  8  44''  citivyavahdi-a,  —  9  45"  krama(krakaca)vya!',  —  10  46"  rdgi- 
vyava",  —  11  47''  chdydvyava",  —  12  50''  kuUakddhydyah ,  —  13  53''  ganita- 
pdgavivrittih  (amkapdcav.),  —  Schkifs:  fri  Bhdskardcdryasya  vidvattdm  dargayitam 
dha  kagcana  gishyah:  ashtau  vydkarandni'^')  sapta  bhishajdm  vydcashta  td  (!)  sain- 
hitdh*)  shatkhn  (lies:  shat-tarkim)  ganitdni  pamca'')  caturo  veddn  adhite  sma 
yah  I  ratndndm  tritayam^)  dvayog,  ca  bubudhe  mtmdnsayor  amtaram  sa  vrahmai 
'kam  agdd  agudhamahimd  so  'sydh'')  kavir  Bhdskarah  ||  .  ..  iti  p'%  Bhdskartya- 
pdtyd  Itldvatydh  ganaka  G  amg  ddhar  akritdydm  ganitdmritasdgarydm  ttkdydm 
amkapaga vivnttih  sampthmd  || 


1)  die   »vier  Species«??  s.  jedoch  Colebr.   Alg.  p.  13.   283. 

2)  sprogression«   Colebr.  Alg.  p.  51. 

^)  aindrädtni  (dies  und  die  folgenden   Angaben  aus  dem  Schol.). 

*)  dtreyipramukhäh.  ■'')  saurddtni. 

^)  bharatafdstram  1,  dhanurvidydfdstram  2,  viamtragamagdstram  s.  ^)  Itldoattjdh. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  39 


306       Die  wissensch.  Literatur;  3.  Arithni.,  Astron.,  Astrol.,  Zauberei.  2.  Astrologie. 

2.    Astrologie. 

1740.  Ms.  or.  ([u.  540. 

Das  Lacjlinjdtakam  des  Varähamikira ,  mit  einer  anonymen  ttkä.  Unvoll- 
ständig; —  adhy.  1.  2  in  Text  und  Uebersetzung  edirt  von  mir  in  den  Ind.  Studien  2, 
277  fg.  (Juni  1851),  adky.  3 — 18  von  Herrn.  Jacobi  (Bonn   1872). 

38  foll.  (ll-lH  Z.,  ä  22-25  aksh.);  unvollständig. 
1  (24)  8'',  —  2  (25)  15°,  —  3  (15)  21°  nishekddhydyas  tiillyah  sa(t)tvarajastamah- 
kathanah,  —  4  (9)  24",  —  5  (in)  27",  —  6  (s)  29",  —  7  (7)  33",  —  8  (16)  36«, 
—  9  bricht  in  v.  9  ab. 

1741.  Ms.   or.  fol.  679. 

Die  dr (imbhas iddhi^  ein  astrologisches  Compendium  des  Udayaprabha- 
devasth'i^),  als  dessen  Patron  im  Vorwort  Vds'tnpdhnnamtrt^iHD'a^),  Minister  des 
ViraDhaoala,  Fürsten  von  Giirjara,  angegeben  wird;  nebst  dem  y>sudht^rimgära>.<. 
genannten,  samvat  1514  (AD  1458)  in  A^dpaUt  abgefafsteu  vdrttika  des  Hemahansa, 
Schülers  des  prabhuRatnagekhara''^),  der  selbst  der  Hauptschüler  des  sürtgvara 
Somasnmdaraguru  war.  In  fünf  rimarga,  resp.  elf  dvdra.  —  Im  Commentar 
viele  Citate  aus  Vardha,  Lal/a,  {'rlpati,  Yativallabha,  Daivajnavallabha,  Haribhadra- 
siiri,  Harshaprakd^a,  Ratnamdld,  Jyotishasdra,  Rudraydmala  etc.  —  Im  Texte  selbst 
die  griechischen  termini:  kendra,  dsphujif,  jdmitra*^  etc. 
154  foll.  (12-13  Z.,  ä  47-50  aksh.);  ohne  Datum. 
vimavQa  1  28",  mit  4  dvdra:  tithi  (8"),  vdra  (13°),  bha  (17''),  yoga  (27");  beg.:  fvp)- 
dha7inanydyasamyagvyavahriticyutaye  jtvalokena  bhartrd  p'eshi(Ji)e  tddriymuhnrte  pari- 
nayanam  ihd  ^ctkarad  yo  yugddau  \  lüdyete  yathai  'tau  satatam  aviyutau  saipha/ddhyan 
sa  dattdm  vastum  nah  siddhisandhe  susamayam  Rishabhasvdmidaivajnardjah  \\  1  || 
ddar^eshu  piü'd'pi  samti  katicid  vydkhydlavdh,  ke  'j/i  ca  prdp)tdh  grtvaraSomasum- 
daraguroh  jyddapi-asdddn  navdh  \  nktdnuktaduruktam  artham   atha  tair  drambha- 


1)  sein  Schüler  Mallishena  verfafste  gake  1214  (AD  1292)  einen  Comm.  zu  Henia- 
candras  dvdtrinfi/cd;  s.  im  Verlauf  bei  der  Jaina- Literatur. 

2)  Vastupdlu  ist  inschriftlich  für  samvat  1287—93  (AD  1281  —  37)  beglaubigt,  s. 
Wilsou  As.  Res.  1(5,  30n  fg..  Lassen  Ind.  Alt.  3,  574,  und  meine  Abh.  über  das  (^.'atr.  Mäh. 
p.  46  (allem  Anschein  nach  ist  er  doch  in  (^'atr.  Mdh.  14,  287  selbst  gemeint,  dieser  Thoil 
des  Werkes  somit,  nach  IJühler  resp.  das  ganze  Werk,  erst  nach  seiner  Zeit  abgefal'st).  Sein 
Leben  ist  Gegenstand  von  SomeQvaradeea''&  Ktrttikaumudl,  kürzlich  edirt  von  Abdji  Vishnu 
Kdthavate  (Bombay  1883,  Bombay  Sanskrit -Series  Nro.  25),  s.  Th.  Zachariae  in  Lit.  Blatt 
Or.  Phil.  2,  40  fg.  •■')   »died  samvat  1517«   Klatt  p.  256";  s.  oben  p.  192.  279. 

*)  vom  Comm.  etymologisch  erklärt  (aus  jdmi!'),  s.  p.  308. 
5)  davor  das  Jaina -Diagramm. 


Varähamihira's  Laghujätakain;  —  Udayaprabhadeva's  Ärambhasiddhi.  307 

siddher  aham      vydkartnm  svaparopaMi^avidhaye  tadvdrttikam  prastuve  \\  2  ||  iha  kila 
sakalatinvargayathdkämdrjanagarjana^n  G  a  u  rj  a  r  a  janapadamalmnahemdra^rt  Vira- 
Dha V a la n a remdmpradattasixrvmnjäpdmdhikdrena  gri (Ja t r u mja yo- 'jj ay a mtä- 'r b n - 
dudi  mahäth-theshv  aQyinddtnbiijakharmdisamkhyasimvittavmiyoyafah  kharinkritakaliyu- 
gd/imnkdrena^)  ridnddeftyakavijananihaddhastutibhäirisahishnutaQ'ndf)   ti'ddrigdhiroddtta- 
laHtagimaparamparopdrjitaj^igadvydjjakaya^ah^artrasampadd  sadä  'py  avinafvarena  sam- 
ghapatiQ7'iV2LStupdlamamtriQvarenanirmdpitd{7iimdpatd^i\m^^^^ 
griNdg e m dr agachagarisht(Ji)dh  sadjndnakriydgunabkih'ayah  ^rtmamta  Uday ap rab h a - 
devasürayo  'pardpardpara(J)gramtheshv  ativipraktrnayd  laukikUokottarakarmagocarajyo- 
tirvaktavyatayä  'tyamtam  dydsyamdnam  ganakaganam  dlokya       tadupakdrdya  sahopayo- 
güadarthakntnkdpanakaranim  etam  gramtham  agramthayan,  tai^  ca  md  re  tatpdvmdm 
khnmdakhamdam  pd(jii)dityam  bhnd   iti  sarvakarmdlamkarmijiatdm  svakriter  ddhdtum 
kdnicit  sdvadydny  api  karmäny  atro  ' panibaddhani,  üsmdbhi?'  cqn  ca  dharmyeshu  kdm- 
yeshu  karmasv  ekumtdbhyudayam  eva  kevalam   ichubhis   tanmuhürteshu  tallagneshu  ca 
bahiijyotirindvivddlyannaQ^gunadoshanirnayam   sphuttkartam  bahubahujyo      2"      tishä- 
bJuprdyopdddnapurvam  etad  vdrttikam  kurvadbhih  jnirvoktahetor  eva  tdny  api  vydkhyd- 
syainte,    'param  sadasadvivekapravekaisthekais  (V)    tani    nirilpantydny  eva,    na   punah 
säoadyapravrittebhyah  prariipantydni,    yad   nktam:    yad   eva   sädhakam  dharme   tad 
vaktavyam  vacasinnd,  na  fv  ishad  api  bddhdkrid  eshai  'va  hi  vacasvind  \\  1  ||   nanu  kirn 
tarhi  teshäm  grwmthe  grathanasya  phalam   iti  cet'^   ucyate,  jnaptir   eva,   nanu  jnaptih 
kriyayai  'va  phalavatt  tad  vamdhydnu  sä  vyamdhyäQ)  'rjunivanä  (?)  '■rja.myäQt)'^  satyam, 
param.  na  kevalam  kriyayai  hm  jnaptih  phalavatt,  kirn  tv  akrityeshv  akriyayä  'pi,  anyathd 
cauryapamndryddipdtakaveditur    vivekinah   svujnaptisaphaUkaranärthain    tatkriydsv    api 
pravrittih  jirasajyeta,   tato  'trä  'pi  sdvadyapravarttanäparihärenai  \)a   tajjnapteh  phala- 
vattvam  upakalpamyam ,   ata   evo  'cyate:   ye  suvihitdh  padasthäh  prandhäh  sdvadya- 
vacanato  viratdh  \  teshäm  eva  gramthah  sadä  'yam  upayogitäm  labhatäm  \\  1  ||    iti;   api 
ca,  ^iHJina^äsanapi'abhävanddivigeshaläbhäpekshayä  kvacid  apavddapadena  sävadya- 
karmaprarüpanäyä  apy  dgame 'nujnätatvät  samayavi^eshe  sdvadyakarmamuhürtddi- 
jnapter  apy  upayoga   ity;  alam   vistarena,   atha  prakritam  prastityate:    tattvdrtham 
eva  vakshye,  kvacana  vifesham  ca  sopayogam  iha  \  taftadanusärato'ksha- 
raghatanä  sutre  svayam  kdryd  ||  1  ||  .  .  .  . 

2''  athä  'bhidheyasambamdhaprayojayiam  dha:  daivajnadipakalikdm  vyavahä- 
racarydm  ärambhasiddhim  Udayaprabhadeva  etäm  \  gdsti  kramena:  tithi  i 
vära2  bha  3  yogai  rapz  5  gocarya  e  käryai  gama  s  västuQ  vilagna  lo  mi- 
Qraih  ii  ||  2  ||  daivajndnäm  ganakänäm  dtpakalikäm  iva  spashtärthaprakä^itvät, 
vyavahdrah  Qishtajanasamäcärah      Qubhaiithi-vära-bhddishu  ^nbhakdryakaranädimpas. 


- 1)  für  Vdstupdla'B  Thätigkeit  nach  dieser  Richtung  hin  legen  eben  die  Inschriften  von 
Abu  etc.  specielles  Zeugnil's  ab. 

39* 


308       Die  wissenscli.  Literatur;  3.  Arithni.,  Astron.,   Astrol.,  Zauberei.  2.  Astrologie. 

tasyu  cm'yä  itikartavyatcm'tpä,  .  .  vyavahäracarye'ti  cd  'sya  f/ramthasya  numämta- 
ram,  —  .  .  titliih  3"  pratipadädih,  väro  ravyädih,  bham  afvinyddi,  yogah  siddkiyoyä- 
dih,  rä^ir  meshddih,  y o c ar y am pvrvapürvcmt^ita  nttarottararäcisamcaranam  grahunüm, 
kdryam  vidydramhhddi^  ynmo  ydfrä,  västu  (/nhdttaj)rdsudddi  tatsambaddhaÜHlt p)ra- 
vego  'py  at7'a,  idam  cn  ydmavästnmpam  dvdradvayam  bahuvaktavyatayd  kdryadvdi'dt 
prithag  itpanyastom,  inlayinim  kiyndkhyas  fatkd/odayad  rdpih,  mi^ram  iiktdnukta- 
bahudvdravdcyasamg7'ah(mipam,  etair  dvdraih  fdsti; —  tatrd"dau  tithim  dha:  namdd- 
bhadrd  jayd  riktd  pürnd  ce  'ti  triranintd  \  /und  mndhyo  'ttamd  pik/d  knshnd  'nu- 
vyatyayd  tvithih  \\  3  ||,  —  8''  iti  tifhidvdrarn,  —  atha  vdrah,  tatru  prathama- 
vdrah  kadd  lagatt  'ty  dha:  vdrddir  udaydd  vrdhvam  palair  meshddige  ravau  \  hild- 
dige  tv  adhas  trinfai  ta(d)dynmdnd7ntardrddhajaih  \\  15  ||,  —  13"  iti  vdradvdram,  — 
atha  bham,  tatrd  ''däv  ashtdvmfater  bhdndm  pratyekam  pddacatushkasya  varnän  dha: 
euice-ieoldi  \vini  jneyd  lilülelo  bharany  atha  \  d  i  u  e  knttikd  tu  ovdvtvü  ca  ro- 
hini  II  23  II  cecokdnt  mrignsira  drdrd  kughadachuh  pmiah  \  kekohdhi  punai'vasvor  hü- 
hehodd  tn  push\>abhe\\24:\\  .  .,  —  17"  Iti  vy<trahdrasdre,  iti  hhadvdra m.  —  atha 
yogah.  tatrd  '\lau  ravyddisajttavdreshu  pratyekam  ^ubhdQuhhayogavdcakdQ  catur- 
daca  clokd  ime:  bhdiWH  bkütyai  kard(lityap(ti(i<lmavrdhmainrignftardh  \  ])nshpam'ü/dfvi- 
vdsavya.^  caikashtdQi')  navamt  tithih  \\  39  ||,  —  27''  atra  sukhdrtham  dmndyam  dha:  pdtam 
gulasya  gamdasya  . .  \\  83  ||  . .  etdh  sainjndh  Narapatijayacarydydfn,  iti  yogadvd- 
ram;  iti  crtmati  dr ambhas iddhiv dr ttike  tithi-vdra-bha-yoga-j)arikshdtmakah  pra- 
thamo  vima  28"  ?■(■«/?  sampnrnah ;  p-tsiirtcvara  tiomasnmdaragnror  nigcesha- 
^ishydgraiiir  gachamdrah  prabhn  RatnaQesharagid'tir  dedäshyate  (dedipyate  bei 
2  —  5)  sdmpratam  \  tacchishydp'avaHemahansaracitasyd  ''rambhasiddheQi)  sudht 
-grimgdrdbhidhavdrttikasya  sam.ahhvd  ddyo  virnarpo  'rthavdn^)  ||  gramthdgram 
^loka  .  .  (Zahl  fehlt,  ebenso  auch  bei  2  —  4). 

vimarfa  2  (72)  49'',  mit  2  dvdra:  rdgi  (bis  39'')  und  gocaryu:  —  beg.:  7'dfir 
atha,  nat7rt(ta!)  mesho,  'gvini  ca  bharani  ca  krittikdpddah  \  vrishabhas  tu  krittikdnhri- 
t)xiydnvitd  7'ohini  samd(r)gdrdhd  \\  1  ||  inithuno  mrigdrdham  drdrd,  punarvasoQ  cd 
'nhrayas  ti-ayah  prathame  \  karkt  ca  punarvasvoh  pddah,  pushpas  tathd  'gteshd  ||  2  ||, 
—  32"  bhdvdnäm  ndmdmtardriy  dha:  suknnynamdirapdtdJahibukdmbusiikhdbhidham  \ 
caturtluiTn  ashtamam  chidram  caturasre  iibhe  punah  \\  14  ||  .  .  tritrikonain  ca  nava- 
mam,  trikone  navaparncame  \  saptamam  kdmajdrnitra-dytma-ddyündstasainjjiakayn 
II  15  II  kdme  'ty-ddi,  kdmo  madanah,  jdmitrafabdo  viimhapar-ydyah  (!)  jdmim  bhaginhn 
trdyati  tyajati  'ti  kritvd  .  .,  —  sydtdm  tritnje  dug.cikya  vikrame  pamcame  tu  dhth  \  ma- 
dhya-ineshuraiia-vyomdny  dhur  dafamadhdmani  \\  IG  ||  updmtyam  \\  sai'vatobhadram 


')  mit  folgenden  Varianten  bei  2  —  5:  " vdrttikasya  kila  drihisamkhyo  viviarfo  'bhaoat 
2,  • —  vdrttikasiju  fioadrik^samkhyo  (wie  eben)  3,  —  vdrttikasya  samabküt  turijo  vimarfo 
'rthatah  4,  —   vdrtUkasya  budhabhdhb  {\)samkhyo  vimarfo  'bhavat  5. 


Utlayaprabhadeva's  Ärambhasiddhi.  309 

(unfyam  12  rish]yam  udtritam  \  vadamty  upacaydhväms  trishadda^aikäda^än  punah. 
II  17  II ...  .,  —  33"  tatra  dugcikya  1  hibuka  2  trikona  3  dyuna  5  (die  Zahlen  4  u.  6 
fehlen)  tritrikona  7  caturasra  meshürana  s,  rishpa  9  kemdra  10  catnshtaya  11  kam- 
taka  V2 pdnaphord  i3  dpotkt^na  u  samjnd  vakshyamdnd  hord  15  drekkdnasamjne  16 
cd  'nvortharcdiitahHid  yudncchikyo  Ynvanäcdryddimate  rüdhatvdd  nktdh^),  vikrama  1 
siikha  2  veQma  3  dht  4  jdmitra  (!)  '>  chidrd  (, -''disamjnds  tu  sdnvarthdh,  .  .  . 

39''  afha  Ynrandcdryoktam  rdgisthagrahandm  mitho  vedham  aha:  syäd  yoca- 
rend  'tra  cuhho  'pi .  .  .  ||  40  ||,  —  schliefst:  iti Harshaprakdge,  iti  gocaradväram. 

vima7'fa  3  70",  kdryadvdram;  atha  kdryadvdram  aha:  kdryam  vitdremdu- 
bale  'pi  pushpai{ye  sec.  ni.)  dtkshd(rn)  viväham  ca  vind  vidadhydt  \  push\)ah  pareshdm 
hibalam  hinasti  halam  tu  push^asya  na  hanyur  anye  ||  1  II,  —  schl.:  eshu  ydni  nir- 
avadyaknrmdni  täni  ^nhhechuhliir  ddairmtydm,  ydni  tu  dharmabdmdhakdni  tdni  pdpa- 
bhtntbhih  pariharantydni  na  ca  sdvadyapravrittebhyah  prampamydni,  iti  kdryadii.\\  7  || 

virnarga  4  106'',  mit  2  dvdra:  gama.  (bis  98'')  und  vdstu;  atha  yamadvdram 
vadann  ddau.  prasthdnaindhim  dha:  pi'asthänamm  amtar  a\ha  kdrmukaparnca^itydh 
prähur  dhanurda^akatah  parata^  ca  bhntyai  \  sämänya  1  'nul(in)dalika2bhumibhüjäm  3 
kratnena  svdt pamca  1  sapta  2  da^a  3  cd  'tra  dindni  slmd  ||  1  ||  .  .,  —  98''  atha  vdstit- 
dvdram  dha:  vdstu  navyam  vibhuty-dyuh-ktrttikdmo  nivefayata  ("yet?)  \  jnätvd  'ya  1 
rksha  2  vyayä  3  ncdms  4  tu  camdra  b-tdrdbale  6  api\\  65  ||,  —  schliefst:  atyautsukye  tv 
anayor  ndaydmtare  tatra  pravegah  kdryah,  iti  vdstudväram  \\  9  || 

vima7-fa  5  153"'',  mit  2  dvdra:  vilagna  (bis  109'')  und  mipri;  atha  vilagna- 
dvdradvdram  (!)  dha:  lagnam  viv dliavikshdyäm  pratishthäydm  ca  fasyate  \  ravau 
makaraknmbhasthemeshäditrayage'pica  \\  1  ||, —  IQ%^  atha  mi^radvdram  vadann  ddau 
täval  lagnagrahane  grahagucarapiddhim  dha:  lagne  guror  varasyd'tha  grdhyum  cäm- 
drabalam  budhaih  \  cishyasthdpakam  kanydndrn  jivemdvarkabaldni  ca  ||  5  ||,  —  Schlufs: 
evam  kritdni  kdi'ydni  sarvd(iyi)ginam  ahkyudayarn  prathayamti,  iti  crhnati  drarnbha- 
siddhivdrttike  vilagna  1  'miQradvdra2  partkshdtmakah  pamcaino  vivun-gah  ||  ^risürt- 
^vara  ..  bndhabhdhb  samkhyo  vimargo  'bhavatW  1  ||  viniarpaih  pamcabhih  2yresht(Ji)avisha- 
yair  iva  sambhritam  \  na  kasyd  "hlddaddyi  'dam  sudhtgrimgdravdrttikam  \\  2  ||  bahio- 
jyoti(K)^dstrdtryiakamanisuvarndpanagand  -"tmaydsdram  sdram  dyiitimayam  updddya 
kirn  api  \  sndhiprinigdro  'yam  vyaraci  rucirah  sai'sha^)  sudhiydm  kare  kamthe  karne 
hridi  ca  sushamdm  pallnvayatu  \\  3  ||  crhnaccdrndrakule  purd  'jani  jagaccarndro  gurur 
yas  Tapd  -'cdryakhydtim  avdpa  twratapasd  tasyd'nvaye'jäyata  \  praudhah  crtvara- 
Devasumdara^)gurus  tatpattapurvdgireh  ^rimge  piprabhuSomasumdaragurur 
bhdnur  naväno(vi!')  'bhavat  \\  4  ||  bhdnor  bhdnugatdni  shodafa  lasamty  ekatra  rndsy  d^vine 


1)  s.    Vardham.  Laghuj.   1,  16.   17.    Iiui.  Stud.  2,  276.281  (^Tvyiv.iiv^  vno-/eioi',  roiywviiv, 
livrur,  ^WtuvottvriLicc,  Qiiptj.,  y.si'roov,  inavceffoon,  ä^TozAm«,  looct,  lif/.avDg,  öiuubtoov). 

2)  für  sa  esha!  ^)  nach  Klatt  p.  255''   sborn  sammt  1396«. 


310       Die  wissensch.  Literatur;  3.  Arithui.,  Astron.,  Astrol.,  Zauberei.  2.  Astrologie. 

yacchishyäs  tu  tato  'dhikä  api  maMm  n(d)dyotasamte  sadä  \  tasyä  'ham  caranä(iii)bu 
pdsishi^)  ciram  ^rtvxatTajiäg achapa  -kshonwi^rutaSomasumdara'^)gurof  cäritm- 
cüddmaneh  \\  5  ||  kirn  ca,  mdrir  yena  niväritä  (jiav.  pr.  m.)  surakritä  sanisutrya  Qdmti- 
stavam  sünh  gn31unisumdard^)bkidhagurii(r)  dikshäguruh  sai  'sha*)  me  \  yasya 
^yämasarasvati  ''tihirudam  vikhyäfam  urinhde  gurvim  friYaja(^Jayal^camdra- 
surigurur  apy  ddhdt prasatäm  sa  me  \\  6  ||  mmpratam  tu  jayamti  pi Ratnaseshara^)- 
sxirayah  \  nandgramthakrüas  fe  'jn  pürväcdrydmikdrinah  \\  7  ||  etän  dcärya  (Rest  des 
Hemistichs  fehlt,  ohne  dafs  eine  Lücke  markirt  ist)  kshdn  \  pratyakshdn  iva  Gautamdn 
pr«  Tapdgachanäyakdn.  \\  8  ||  api  ca,  ekai  (l)  'py  aneka^ishyänäm  (2  aksh.  fehlen)  tid 
'bddny  ahodhayat  \  tarn  p-tCdritraratndmbhonahhoratnasamam  stiimah  ||  9  ||  cinmayd- 
ndm  mayd  'mtshdw  lishmdm  suprasddatah  \  Hemahansäbhidhdnena  rdcaudcdryatdm 
yutd  II  10  II    p'oiiadVikramavatsa7-e    manutithan    l,jl4    puk/advitiydtithau       nakshatre 

("" fehlen)  gurudine  mdse  pccau  sumdure  \  A^dpallipure  purah  pratinidheh  p'i- 

madyi(gddiprabho7'  gramthah  sai'sha*)  samarthitah  prathayafdd')  ddyam  pwmartham 
satdmW  10(!)||  sudhiprimgdrdkhyam  ^7'turambhasiddhivärttikam  sarvathd  sdvad- 
yavacanavirataiQ})  suvihitdcdryavaryai(i')  vdcyamdnam  ciram  namdatdt'^)  \\  cha  \\ 

atha  gramthakrit  sväbhiprdyam prakd^ayafi,  talhd  hi:  vidydramhhatapaskriyd- 
pi-apbhaükxi{prabhri'''i:)prdrambhavarjam  same  'py  drambhd  agubhdh  pdjhdp  ca  niya- 
tam  sdvadyatd-diishitdh  \  sarvdramhhavidheQ  ca  siddhikarandd  urambhasiddhy-dhva'- 
yo  gramfho  'yam  tata  eva  cd  'prakatandyogyo  inpikdtmasu  \\  1  ||  totop  ca,  yena  p't- 
prabhuSomasumdaraguroh  kdle-kdio  jamgama  -p'tmattirthakarasya  cdru  sucira7n 
sevd  kritä  tasya  me  \  etajjyotishavdrtttkapranayanain  no  yujyale  sarvatliä  gram- 
tho  'yam  tad  api  lia  yena  vidhind  jdtas  tad  dkarnyatäm  \\  2  ||  kecit-kecid  api  kvacit- 
kvacid  api  gramthe  vifeshd  inuyd  drishtd  jyotishagocardh  kila  samuccetum  ca  te  ciin- 
titäh  I  prdptah  so  \jam  acimti  tarn,  api  yadd  gramthasya  ritim  tadd  cet  te  'cimti  mayd 
dhiyd  nipunayd  samyag  idcdryä  'yati  \\  3  (fehlt)  ||  nihfükair  yatibhis  tathd  gnhibhir  apy 
dddsyate  'sau  yada  sdvadyaprathiter  batd  ' dhikaranam  sampatsyate  'lain  tadd''^  \\  4  || 
tenai  'tasya  jaldvaynajjanavidkir  gramthasya  nirmäpyate  no  'fsaippaty  adhikd  ("- 
fehlen)  ' dhikaranasphdtir  yathd  'smdd  iti  \  tatkarthim  tu  na  pikyate  sma  mvidha- 
-gramtho  tham  (tflunp?)  vrittydliritd  gacche  'ti'a  sthitim  dvahamtu  katham  apy  ete 
vigeshd  iti  \\  5  ||  et((s>ndd  abldsamdhviah  pariliritdmbhomajjanah ,  sajjandQi)!  so  'yain 
gramtha  updgamat  karatalam  yu^hmdkam  dyushmatdm  \  sa  tyäpyo  (nydyyo?)  'tha  tathd 
katham  caiut  yathd  ''rambhaprathdkdrariam  dharmydndm  api  karmandm  praya(^ 
ieh\t)ne  (^prayatanef)  jdhi  esha  no  jdyate  ||  ö  || .  .  ||  12  ||  tatop  ca,  jndndngopacayaika- 
pe^alaphalaprasphnrtaye  vdrttikam       kurvdnena   mayd  ^ubhd^ayavafdd  yat  punya- 


1)  wohl  für  "ndmbK  apdsishi?  ^)  nach  Klatt  256»:  samvat  1430—1499. 

^)  desg\.  samvat  1436  — 1503.  *)  für  sa  esha.  ^)  samvat  1457 — 1517. 

*')  3.  p.  Sgl.  Imperat.  Pur.,  auf  tat.  ^)  ein  Ileniisticli  fehlt. 


Udayaprabhadeva's  Äruinbhasiddhi;  —  Jäta(ka)candrikä.  311 

karmä  'rjitam  \  dishtijd  tena  bhave-bhave  bhavatu  me  sajj()i)dnuldbhod(iyo  yasmdd 
adb/mtad/uhnafd^mtavidd  namdam  padam  prdpyate  ||  13  ||  ity  etdni  (jramthakartur  «pt- 
prdyasvcakdiii  kdvydni^')  vdcayitnd  yatliopadishtamdrgännshthdndya  yntaniyam  tattvco- 
jncd(h)^  P'i(h)  stdt^),  gramthdyram  sakalayramthaparimdna^lokasamshyd  5000  || 

1742.     Ms.  or.  fol.  495. 

Eine  jdtacandrikd^)  (?  so  im  Eingang)  in  cloka;  ohne  Schlafs -Unterschrift 
und  ohne  durchgehende  Unterabtheilungen.  Der  Inhalt  stimmt  zu  (\en  jdtaka- 
Texten,  und  sind  die  griechischen  Kunstausdrücke  derselben  auch  hier  zahl- 
reich verwendet.  An  vier  Stellen  (15\  \%\  26'.  28")  wird  das  Werk  mit  Vriddha- 
Pa7'dfara,  und  zwar  mit  adhyäya  22  und  24  desselben,  in  Bezug  gebracht 
(Ct.  Oppert  I.  II  führt  6  Mss.  eines  astronom.  Vriddha-Pdrdcarya  auf). 

31  foll.  (-28  Z.,  ä  26  aksh.);  bläuliches  Papier;  die  Blätter  in  europäischer 
Weise  neben  einander  liegend;  sehr  incorrect;  ohne  Verszählung. 

criy.  ti.  I  jätacamdrikä  Ukhyate  \  tamisrojagattryynestau  Q')  yo  javayati  Q^ 
bhütatam  ]  tarn  vamde  paramänamdam  sarvasddhäranam  i(^vararn  \\  tami  dhavam  ca 
bhrdtd  ea  hrit^  putro  'kula  pu(^n)stTiyalx  \  rnrityu^  ca  dharma  ka7iiiä  'ya  vddhyah 
(!  2  aksh.  fehlen)  praktrttitdh  ||  vishame  dha(l)sama  ("rnmn  pr.  m.)  pmnstn  cürd- 
p'irdfci  (l)  ndmatah  \  carasthira  duhsvabhdvnh  meshddyd  7-dshayah  smritdh  \\  duQ- 
catkain  (!)  sydt  tritiye  ca,  caturthe  sukhasapnajam  (!)  |  vamdhn  saingalam  pätdlam 
hivukam,  pamcamam  ta  dlixh  (!)^)  ||  dyüne  dyime  matlumsam  (!)  ca,  jdmitram  sapta- 
mam  hhritam  |  daQame  cd  'mtalam  ca  (i  aksh.  fehlt),  chidram  sydd  ashtame  grihe  \\ 

4"  .  .  iti  rdjayogah  \  st7'ijana(jui)m.,  kemdrSi  ca  saumyd  yadi  shashtabhäjah 
pdpdh  kulatreshu  mamishyard^au  \  7'dgni(l)bhave  sa  vahucokhayuk(t)si  nityafti  p7'n- 
fdintd  vah>(put7-i7ii  ca  \\  ....  iti  (}7'ija7iana7ii  |  karTnmasthdne  nijakshetre  bhom.au 
ptkravudhe  yutah  \  yadi  7'dhu  bhavet  tasyä  kshane  vriddhi  kshane  kshayah  \\  karma- 
sthäne  iiijakshetr'e  bhitmiputro  diväkarah  \  karoti  dakshi7ia7n  karnam  vdm.a7iet7-e  ca  cain- 
dramdh  ||  bhaurnakshe(7'e  tadd  ßvo  ßvaksheti^e  ca  hhnsatah  \  dvddage  vatsare  mrityuh  . . . 

6"" ....  iti  garndayogah  \  sa7ndhyd7'dt7ndivdbhdge  gamdayogo(d)bhavah  p^paÄ  |  dt- 
mänamm  amtararn  ddtarnQ)  vinihaTiiti  yathdh'amarn  ||,  —  7"  . . .  iti  vd7'aphala7n,  —  T' 
iti  janmalag7iaphalam,  —  8"  iti  tithiphalam,  —  8"  iti  yogaphakm,  —  9"  iti 
kä7'a7iaphala7n, —  iti  7iavdncaphala7n  \  atha  gaTiaphalam, —  9''  itirituphakmi  |  atha 
pakshaphaUüii,  —  iti  turn gaphalam  |  atha  rmh^tiitr-ikoriaphalam,  —  iti  konaphalam, 
—  10"  iti  ripugrahaphakwi  \  atha  nakshat7-aphalavi,  —  iti  nakshatraphakmi  \  ati- 
samdhiphalam,  —  lO"*  tanndviQ^dvdda^aphalam. 

^)  kdvya  bedeutet  hier  blos:  Vers.  '^)  ^  astu. 

•^)  eine  Jdtakacandi'ikd  erwähnt  Burnell  Tanjore  Cat.  79'',  und  bei  G.  Oppert  I.  11 
finden  sich  gegen  .SO  Mss.  davon,  mit  oder  ohne  Comm.,  vor;  Oppert  weist  dieselbe  resp. 
der  Varähamihira  zu.  *)  s.  Vardh.  Laghuj.  1.  c. 


312       Die  wissensch.  Litei'atur;   3.  Arithm.,  Astrou.,  Astrol.,  Zauberei.  2.  Astrologie. 

Von  nun  an  beschäftigt  sich  das  Werk  speciell  mit  den  Planeten,  und  zwar 
zunächst  mit  den  bhäva  (neutr.!)  derselben  (süryab/iävam  10'',  camdj-a",  knja"  11", 
viidhd",  (jiirii"  11'',  ciikra",  fant°  12"),  —  sodann  mit  ihren  cakra  fol.  IS'"'',  —  endlich 
mit  ihren  du^At  fol.  13"'  — 31";  und  zwar  zunächst: 

1.  süryadagäphalam,  beg.:  athasüi'yyamarthafäQ^phalänivakshya(rn)te\  siiryya- 
dafdp/udavj  \  samvatsaraphalam,  mulatrikone  samkshep&n  voccemmt  (J)  kemdratri- 
kona  läbhas  te  bhdsyä  karmibhir  yiife  \  phalapürnasamdyukto  ravau  vargavale  yukte  ||, 
.  .  .  mit  den  Unterabtheilungen:  iti  ravida^dyäm  ravibhuktafinäsk  diiidk,  camdra- 
blmkte",  kujabhukt'v  bis  ketubhukfi"  und  mit  der  Schlufsunterschrift  auf  15'':  iti 
vriddha})drdQ<iriye  dditydmtardu^d  samdptam  ndma  prathamapddah. 

2.  camdrada^d,  beg.:  atha  camdrudi,  p«ra^so(  (samvatsara?)  10  di,  tat- 
phalam,  sveccasvakshett'aye  ccWva  kemdrald(J)he)  trikonage  \  pdjhayrahcmasamyukte 
vriddhiceindi'e  vcdyaite  karma  bhdyyddhipe  camdre  rvdhanairva  (!)  vale  yute,  —  mit  den 
Unterabtheilungen  (16°  ff".):  camdrabhuktimdnah,  hijabhukti"  bis  ketubhuktitnäsah,  und 
mit  der  Schlufsunterschrift  (18"):  iti  pratijnäparä^are  dvävin^o  'dhyuye  ja  (^l) 
dvittyo  \lhydyah  \  kuja  (»icl)  r/«pa  sampürnam\\ 

B.  kujadagd,  beg.:  grirdinandma  'mntam^)  \\  (illm  knjcoiiahddafa  varshdt  7 
1)ikijaradoccagate(T)  bhaume  sarvaccamüle  trikonage  \  svakshet?-e  konavä  läbhe  vddhanege 
'pi  vd  I  .  .  mit  den  ünterabtheilungen:  iti  kujadacdydm  kujabhikfamdsah,  rdhubhukti", 
gxrnbhnkti",  fant",  ketii\  fukra",  ravi'\  camdm"^  bis  20"  kujadagd  samdptam. 

4.  }-d/iudafu,  beg.:  atha  rdhumaharQ!)da^dphalam,  mit  den  Unterabtheilun- 
gen: rdhudacdydm  rdhubhnktimdskh ,  vudha",  ketu°,  fukra°,  ravi",  camdra",  kuja", 
bis  22":  rdhida^a  samdj)tain  \ 

5.  gitruda^d,  beg.:  atha  yHrirmahar(V)da^d.,  varusham  16,  tatphalam,  svocca- 
svakshetrage  jtve  kemdre  vd  dha  trikonage  \  mdlatrikonaldbhe  vd  tnmgdnfe  svd(J)siidn^age 
'pi  vd  \  .  .  .  mit  den  Unterabtheilungen:  gitrubhuktimdsah ,  ketu",  ravi",  camdra",  bis 
24":  gunida^äydm  sainpiirnam  \ 

6.  ^anida^d,  beg.:  atha  fanimahar(J)dafdyd phalam,  svoccasvakshetrage  mamde 
mitrakshetre  tathd  yadi  \  mrdatrikone  bhdgye  vd  titmgdnge  svdngage  'pi  vd  ||  duQ- 
citke  Idbhage  vd  'pi .  .  .,  mit  den  Unterabtheilungen:  fanibhaktiiiidö-dh,  vudha",  k.etu°, 
pikra",  ravi",  candra'',  hija°,  rdhi",  guru",  bis  20'*:  iti  vadhaparddi(J)mtre  catur- 
vin^o  \lhydye  pdda,  ^anidagdydm  samdptam  \ 

7.  vudha dagd,  beg.:  atha  vudhamaharda^d  Q^  varsham  17  |  tatphahmi,  svocca- 
svakshetrasamyukte  kemdra  mulatrikonage  .  .  .,  mit  den  Unterabtheilungen:  vudha- 


1)  oder  ol)  etwa:  "ndma  smritam?  — Wohl  eine  captatio  benevolentiae  beim  Beginn  dieses 
dem  gefährlichen  Mars  gewidmeten  Abschnittes!  In  einer  Wiederholung  von  ca.  \i  Zeilen 
auf  18"'',  welche  auch  gerade  diesen  Theil  umfafst,  fehlt  diese  Anrufung;  durin  heifst  es 
im  Uebrigen :   prajndpardfare,  dcdoin^o  \lhi/dyena  dcitiyo    dhi/di/cdi. 


Jäta(ka)candrika;  Jyotirvidäbharanam;  Narapatijayacaryä.  313 

bhiiktimdsäh,  kefu",  atkra",  ravi",  camdra",  ktija",  rdhu",  giiru",  gani",  —  bis  28'':  ih 
vriddhapardcarädisütre  cahirvinpo  'dhyäye  trittya  pädah  \\  3  ||  imdhaQam  (!) 
S(nndpta)n  ] 

8.  ketudafd,  beg. :  ketu>nahar(J)dafä,  varushmn  17,  kirn  tatphcdam,  kemdra, 
trikone  Idbhe  vd  gubhardpubhe  (!)  sthite  \  svocce  vd  guhhavm^gasthe  rdjapritimanoja- 
yam  .  .,  mit  den  Unterabtheilungen:  .  .  keüibhuktimdsäh,  gukra",  ravi\  carndra",  hija", 
rdhn",  gur>t\  cani",  vudha",  —  bis  30":  üi  ketudagdphala  sampürnam. 

9.  Qukradacd,  beg.:  atha  pukramahardhoQe  (J)  varshe  20  kirn  tatphalam,  para- 
moccagate  atkre  svoccasvaksheti^akemdrage  \  nripdbhishekamsamptYiptih  vdhandmvara- 
bhnshanam,  .  .  .  mit  den  Unterabtheilungen:  ravibhukthndsäh,  camdm"  .  .,  —  schliefst 
(ol"):  nirityur  amram  (!)  gatam  tasya  Qnb'asyd  'mtargadhvaje,  pukradaQdsampiirnmn  \ 

1743.     Ms.  or.  fol.  589. 

Kdliddsas  Jyotirviddbharanam,  in  22  adkyäya;  s.  meine  Abhh.  darüber  in  der 
Z.  D.  M.  G.  22,  708  fg.  (1868).  23,  sos.  24,  393  fg.,  und  S.  Goldschmidt  ibid.  26,  sos. 

43  foll.  (17-19  Z.,  ä  bb  aksh.).  Der  Text  ist  sehr  verderbt;  —  Qake  1785 
(1863)  von  einem  Mahddei'a  für  Dr.  Blum  Ddp  gemachte,  und  von  diesem  mir 
zugeschickte,  Copie    eines   »samvat   1796,   Qake    1660«  (!)   geschriebenen  Originals. 

1(26)  V  mdnaprakaranam,  beg.:  Raibhyd-tri-Hdrita-VasishtQi)a-Pard- 
saj'ddyair  natvo  'ditam  janaghanavyavahdrasiddhQy)ai  \  grath(7i)dmy  aham  nanu  tad 
eva  giram  taddt-kyaQ)  j y 0 tirv iddbhar anariämni mahciQ  ca  gaivarn  ||  1  ||,  —  schliefst: 
üi  grikavikulacakmvarti  gn  Kdliddsaviracite  jyoone  .  .,  —  2  (G6)  3"  yogotpattipi'.^  — 
3  (22)  4'  bhadrdpr.,  —  4  (89)  6"  pm-vapr.,  —  5  (l07)  9"  grahagocarapr.,  —  6  (29)  lO"" 
utpdtapr.,  —  7  (54)  12"  madhyasamskdrapr.,  —  8  (54)  13*"  vratabandhapr.,  —  9  (42)  15" 
vidydrambhavivekapr.,  —  10  (llö)  19"  rdjasattäpr.,  —  11  (138)  28"  trividhmjätrdpr.,  — 
12  (114)  26"  vivdhakarmani .  .,  —  18  (93)  28''  vivdhapr.,  —  14  (26)  29"  vastrdlam- 
kdrancq)aridhdnap7\,  —  15  (58)  31"  prdkdrapurasddhanapraveca,  —  16  (64)  34"  gn- 
häratnbha,  —  17  (43)  35"  navagnhapravegasurapratishihd,  —  18  (48)  36"  agnyddhdna- 
vigeshasamskdrapunyasddhana,  —  19  (93)  39"  micraka,  —  20  (4(5)  40"  anekavarnanaQ)- 
karmadharmänaya,  —  21  (80)  42"  kdlanirnaya,  —  22  (21)  43"  gramthddhydyanirü- 
panakramo  nripa  Vikramavtrcwarnand  ndma  dvdvingatitamo    dhydyah. 

Vi  4:4:,  Ms.  or.  foh  571. 
Die  narapatijayacaryä  des  Narapati;  »on  omens  from  sounds«  B  um  eil 
Tanjore  Cat.  p.  80'',  handelt  resp.  von  Sieg- sichernden  Diagrammen  etc.;  s.  noch 
Räjendra  L.  M.  Notices  3,  58.  59  und  Bikaner  Coli.  p.  321.  —  Am  letzteren  Orte 
wird  die  Abfassung  unter  König  Ajapdla,  samvat  1350  (Vikramdrkagate  kdle  pakshd- 
gnibhdnuvatsare)  gesetzt.  —  Unvollständig?  schliefst  nämlich  mit  anga  4,  während 
das  Werk  auf  fol.  58''  als  shadamga  und  saptddhydya  bezeichnet  wird. 

HANDSCHRIFTEN   D.   K.   BIBL.     V.  40 


314      Die  wissensch.  Literatur;  3.  Arithm.,  Astron.,  Astrol.,  Zauberei.  2.  Astrol.  .3.  Zauberei. 

G7  foll.  (lü  Z.,  a  46  aksh.y,  modern;  ohne  Datum,  gut.  —  Zu  den  Diagrammen 
(svaracakrcC)  gehören  auch  schöne  Bilder,  z.  B.:  Elephant  (gajacakratn)  38'',  Rofs 
((iQvacakrarn)  38"",  Jungfrau  40".  46°,  Bogenschütz  40'',  etc.;  —  31''  ist  leer  gelassen. 

anga  1  (Schlufs  nicht  angegeben):  avyaktam  avyayarn  ^ämtam  nitdmtam  ywji- 
ndm  jmyam  \  sarvänamdasvariqmm  yat  tad  vamde  hrahma  sarvagam  ||  1  ||  vividhavibu- 
dhavamdydm  hhdrattm  vamdamdnah  pracuracaturabhdvam  dätukämojanebhyah  \  Nara- 
patir  iti  loke  khydt'mdmd  (khyuta"  Räj.  L.)  'bhidhdsye  narapatijayacarydndmakam 
fdstram  etat  ||  2  (3  Rdj.  L.)  \\  p'utvd  ''dau  Ydmalän  sapta  tathd  yuddhaj aydrnavam  | 
kumdrtkaugalam  cai  'va  yoginijdlaQamharam  ||  3  |1  rakshoghnam  ca  trimum- 
dam  ca  svarasinham  svardrnavam  \  bhubalam  gdrudam  ndma  lampatam  si>a- 
rabhairavam  \\  4  ||  ^dstram  ranahradukhyam  ca  siddhämtam  jayapaddhatim  \  pii- 
stakemdram  ca  dhauka^rtdar^anam  jyotishiim  tathd  \\  5  ||  inamti'ayamtrdny  anekdni  kfita- 
yuddhäni  ydni  ca  \  tatra  ynktim  ca  vijndya  injndnam  ca  baldhoJam  \\  6  ||  eteshdm  sarva- 
gdstrdndm.  drishtasdro  'ham  adhnnd  \  suroddhdram  pravakshydmi  sarvasattvdmikam- 
payd  II  7  ||  pnttyap'airithabhypdlaik  sainpiirnä  yadi  vujvnt  \  tathd  'pi  bhamgain  dydti 
nnpe  hmasvarodaye  \\  8  ||  tdvut  taramti  te  dhtrdh  dorbhydm  dvaha(dhava!)samgaram  \ 
ydvat  patamti  iw  cakre  svardste  vaduvdnale  \\  9  ||  kvacid  vijayate  yuddhe  svarajnena 
vind  nripah  \  ghuiiava(r)nopa7nam  tat  tu  yathd 'mdhavatakagrahah  ||  10  ||  yasyai'ko  'j)i 
grihe  nd'sti  svara^dstrdrthapäragah  \  ramhhdstambhopaynam  rdjyam  ni^citam  tasya 
bhiipate(h)  \\  11  ||  svara^dstre  sadd'bhydso  satyavddi  jitemdnyah  \  tasya  dcQasya  yah 
karttd  jayap'is  tarn  nripam  vrajet  ||  12  ||  dafai'kena  fatam  tai^  ca  sahasram  fatasam- 
khyayä  \  svarodayabalo  rdjd  dagaghiarn  hamti  lilayd  \\  13  ||  pnshpair  ajn  na  yoddhe- 
yamCi)  ydvad  dhinah  svarodayah  \  svarodayabale  prdpte  yoddhavyam  ^astrakotibhih  ||  14  || 
Ibl.  2"  svarajnah  ^dknnajna^  ca  daivajne  marntrapdragah  \  keralivit  (keva" l")  tathd 
räjndrn  kirttitam  ratnapamcakam  \\  15  ||  svuracakrdni  cakrdni  bhubaläni  baläni 
ca  I  jyotishäm  {^dkunam  cai  'va  shad  amgdny  atra  vacmy  ahani  ||  16  ||  Ydmaleshu 
ca sarveshu  yäny  uktdni svarodaye\  ag.iti(Ji)  svaracakrdni  tanndmdni  bravimy  aham  \\  17  || 
mdtravarnati  graho  jivo  rdfi-bhe  pimdayogikau  \  dvddafdbdodbhavam  cakram  varshd- 
-yana-rtu-7ndsikain  ||  18  ||  pakshd-ha-nddikdcakram  tithivdrarkshayogakam  \  tdtkd/a- 
dyuphalam  kdshtQi)d  svaradehodbhavam  tathd  \\  19  ||, —  iti sv ar acakr andnidiii\ pnrünm 
ukteshti  ^dstreshu  mayd  jndtdni  ydni  ca  \  caturk^tti-cakrdni  teshdm  ndmdni  vncmy 
aham  ||,  —  Schlufs  von  anga  1  fehlt,  —  49''  iti  ^ri  Nnrapatijayacarydydm  suarodaye 
caturd^iti  cakrdni. 

anga  3  49°  — 58'';  von  den  84  bhvbaldni,  beg.:  athd  'tah  sampravakshydmi 
bhübaldni  samdsatah,  —  Schlufs:  iti  Naoydm  svarodaye  shadamge  saptddhydye 
caturä^Ui-bhubaldnii  iti  trittyam  amgam. 

anga  4  G?*",  mamti'ayamtropdyabaldni,  beg.:  punar  anyam  pravakshydmi,  — 
schliefst:  iti  Naoydm  svarodaye  mamtrayarnti'op&yabaläni  samäptdni  \  iti  caturtham 
amgam  paripiü'nam  || 


Narapatijayacaryä;  —  Nägärjuna's  Kakshaputa.  315 

3.    Zauberei. 

1745.     Ms.  or.  fol.  696. 

Anfang  von  Nägärjuna's  Kakshaputa  (so  am  Schlufs  von  1  —  3.  7):  resp. 
des  mamtra khamda  Nägärjuna,  und  zwar  als  Bestandtheil  des  Rasaratnäkara 
des  Pärvat'iputra  Ntfyandthasiddha^)  (so  am  Schlufs  von  4  —  6.  8).  In  S  patßla 
(so  1 — 3.  7),  resp.  iq)ade^a  (so  4  —  6.  8).  Handelt  hauptsächlich  von  den  Zauber- 
sprüchen, und  ist  identisch  mit  Chambers  793*  (wo  der  Eingang  fehlt),  s.  vol.  I, 
270.  Ueber  eine  vollständige  Handschrift,  in  21  patala,  s.  Bäj.  L.  M.  Notices  1,  137; 
neun  Mss.  bei  Burnell  Tanjore  207^  (aber  anderer  Text!  wenigstens  im  Anfang). 

36  foll.  (12  Z.,  ä  30-32  aksh.);  bricht  auf  36"  in  der  letzten  Zeile  mit:  om 
namo  hhagava  ab.  Randbezeichnung:  Nägärjunasiddha  oder  Siddhanägärjuna. 
Vielfach  (besonders  im  Eingange)  incorrect. 

1  7*:  mamtrasädhanam;  frtg.n.,  atha  Nägärjuna(rn)  likhyate  \  yah^ämtam- 
paramänvayah  paragivah  kamkälakälämtako  dhyändütamanädinityanicayah  samkalpa- 
samkocakah  \  äbhäsämfarabhäsakah  samarasah  sa(r)vätmanä  bodhakah  so  'yam  sarva- 
mayo  dadätu  jagati  vidyädisi(d)dhya.shtakam  \\  1^)  ||  yä  nityän]wJakoUQ)gohhitavapur 
vodhodmäm  jarnbhate  (jri°)  pürndbhämritaku(r]i)dari  paraparä  mamträtinikä  siddhidä  \ 
mäläpnsiakadhärm(i]i)  trinayanä(m')  ktimdemduinrndbhdmcald("rnä7ncaläm?)  nityä- 
na(tn)dakulap7'akä(ca)  janamm  vdfgdevatdm^)  dsraye  \\  2  ||  yeshäm  vakträt^  pritom 
kimdn  manimamtrausadhädikam  \  tattatkarmäni  tan  puvam  (pürvam?)  pranamämi 
tivdhsitmanah  \\  3  ||  samsäre  bahuvisttrne  vidyäsiddhia^m)  anekadhd  \  p7'ottkam("kta'm?)- 
ya(c)  cha(in)karälQ')  parvam  yadi  prichasi  pdrvati  \\  4  ||  amnairQ)  devamganaiQ) 
siddhair  munideQakasddhakaih  \  yad-yad  uktam  hi  sds7-esu  (^ästreshuT)  tatsarvam  avaloki- 
tom  II  5  II  gd7nbhave  yämale  ^äkte  maule  kaule  ca  dämare  \  svachainde  lä^iule 
^aive  räjata7nt7'e  'mritefvare  \\  6  ||  uddtge  vätake  tarnt7'e  uchishte  siddhi- 
säbare  \  ki7nkiiii  (?)  meruta7nt7'e  ca  käle  ca7nd'iQvare  7nate\\  7  ||  säki7ii-däkt7i\- 
tamtre  7-a7idre  'nugrahaTingrahe^')  |]  kaiituke  falyatamt7-e  ca  kriydkäla- 
gu7ietta7'e  (nd)  ||  8  ||  haramesxalake  (khaf)  gra(m)tha  i7ndrajäle  7'asätäve  Q)  \ 
ÄtharvaTie  mähäve(de)  cärväko(kel)  gwrüda  (gärudef)  pi  ca  ||  9  ||  ity  evam  äga- 
moktarn  ca  vak(t)räd  vaktrcTia  yachataTn  (yad  ga°)  \  ta(t)  sarva7n  hi  sa7nu(d)dhritya 
dadhno  ghritam  ivä^darätW  10  ||  sädhakänäm  hitä7'thäya  7narnt7'akharjida7n  ivo  (iho) 


1)  dies  ist  eigentlich  ein  medicinisches  Werk!  s.  vol.  1,  297  und  G.  Oppert 
I.  II  (7  Mss.);  dem  Nity.  gehört  auch  die  Kantuhalavichjd,  s.  Räj.  L.  M.  Not.  2,  56,  und  der 
Rasaratnasa7)iuccaya ,  s.  Burnell  Taujore  69''  (doch  heilst  er  da:  Sohn  des  Qcmkhagupta). 
Oppert  II  (med.).  ^)  die  Verszahlen  füge  ich  hinzu. 

•^)  [Schlufs  von  V.  2  bis  v.  8'']  steht  am  Rande.  ■*)  tre  >•  andre  'nuffraftani- 

grahe  steht  auch  bereits  im  Texte  selbst,  ist  aber  ausgestrichen. 

40* 


316        Die  wissensch.  Literatur;   3.   Aritlini.,  Astron.,  Astrol.,  Zauberei.   3.  Zauberei. 

'cyate\  va^yam  dkarshanam  sta(iii)hhammuh(im  uccdta-rndranam  \\  11  ||  vidva- 
sham  (live)  vyddhikaranarn  pa^usasyarthand^anam  ||  12  ||  kautukam  ce'rndra- 
jälam  Ca  fol.  2°  yakshammamtrasadhaiiam  |  cetakam  cd  ^mjanam  divyam 
adrisya(ni) j)ddiikdgati(h)  II 13  ||  gutikd  khecaratvam  ca  mritasamj'wanddikam  \ 
tathd  kakshapnti  siddhd  sdmgopdmyam  anekadhd  ||  14  ||  ansddhyam  pratyayo  yena 
sddhakdnd(m')  hitapriyam  \  tat  tanmamt7'amukham  jndtvd  kartavyam  siddhim  icha- 
tdm  II  15  II  mamtrasddhanakam  sarvam  si(cl)dhyartham  sddhakottamaih  \  vind  mam- 
tr avidhunena  na  siddhim  lahdhavdn  hhavet  \\  K»  ||  atha  'mamtrdinkähaQ^kam  kshye 
(vakshye)  Mertitarntre  fivodi(fa)p)  \  Diamtrasddhakayor  varndn  svarä{in)^  ca  krama- 
tah  prithak  ||  17  ||  indhdya  siddhiQp)  sa(t]i)dhydghair  (dy?)  yanayen  mamtravittamah  \ 
anusvdram  visargam  ca  jihvdmnliyashamdhakam  \\  18  ||  ynaktvd  samyuktavarnam  ca 
ganand(in)  kdrayet^  hudliah  |  mdt?'d  pitn^kri^tatn  ndrna  gurund  yac  ca  ktrtlitam  ||  19  ||, 
—  auf  3"  Zeile  5  setzt  Chambers  793°  (fol.  5"  l)  ein  (ajaram  cai  \ia  pujyam  ^akti- 
yutam  tathd),  —  schliefst:  iti  evam  sarvamamtrdndm  updyah  Chambhuno  'ditah  \\  iti  p't- 
siddhaNdgdrju n a viracite  kakshap ii  te  »i am trasddhanain  ndma prathamah  patalah. 

2  11'':  sa)-tuiiui<;,\kar{a)n(i)p:  atha  sarvajanavagyam  aha:  ekacittah  sthito 
mamtn  mamtram  japtvd  ynna  (V)  dvayuin  \  tatali  kshobhayate  lokdii  darfandd  eva  sddha- 
kah  II  Die  zahlreichen  Zaubersprüche  beginnen  fast  stetig  mit:  om  namo  (hhagavate  .  .) 
und  sind  roth  überstrichen ;  Schlufs  (wie  1). 

B  13'':  atha  rajAvacyam  dhu:  kumkavunn  camdanam  cai  'va  rocauam  ^afi- 
mipituin  \  gavdin  ksKvena  tilakam  rdjkva^yakaram  param\\  am  hr'itn  sah  amukam 
me  vapa  hiii'i  kimi  svähd  .  .  Schlufs  wie  1. 

4  18'':  atha  strivacyam.,  pdrdvatasya  hriccakshu  svaraktam  rocauam  tathd  \ 
jihvdmalam  samdyuktam  amjane  str'i  vafd  hhavet  \\,  —  17"  atha  drdvanam:  arka- 
pa(t)tram  sakarpüram  haridrd  kanakam madhn  \  mesK\pittena  lepo'yam  limge  stridrdva- 
kdrakah  ||,  —  Schlufs:  iti  ^rtPdrvatipiLtraNityandthaviracitarasaratndkare  viam- 
trakhamde  Ndgd(r)jvne  strnHtQyddidrdvanam  )idma  catarthopadepah. 

5  20":  atha  patii^acyam  (va)  aha:  Idkshdtagarakarprtram  vdtakam  (oder  la?) 
svarajah  samah  \  sam])e(:ya  hhdgalepena  ratikdle  pativa^am  jj,  —  Schlufs:  iti  Pdr- 
V  atxp  u  tr  a  N  ity  a  ad  thas  id  d  h  a  viracite  rasaratndkare  m  a  m  tra  k  h  a  in  de  pa  ti- 
vafyam  ndma  parpcamopade^ah. 

(j  22":  atha  dkar(;,aiiam  (sh):  hrhnkdre  mamtravingatyd  kraumkdre  cd  'mku- 
cam  tathd  \  triphahm  vdmagam  hhdgam  jxigam  dakshine  jvalitdmkucam  \\,  —  Schlufs: 
iti  grt  Pdrvati  .  .  .  khamde  dkarshanam  ndma  shashthopade^ah. 

7  29":  atha  stamlhanam.,  gati  .  .,  —  26"  ayarn  taptalohadivyastarnhha- 
nama(mt)'a)h,  athd'gnistambhanam;  —  Schlufs:  iti  friSiddhandgdrjunaviracite 
kakshapnie  gatyudi'itarnbhanam  ndma  saptamah  patalah. 

8  34":  atha  sendstamb hanam:  laksham  ekam  japen  maintri  phaldfatariija 
dhanaih  \  madhvdjyasamyutair  homdt  kdlakarm  prastdatiW,  —  SO"  athä 's(t)radu(}anam 


Nagärjuiia's  Kakshaputa  (Nityanätha's  Rasaratnäkara)  u.  Yogaratnamälä.  317 

(düshanam'),  —  32"  aghoranipe  crt  vdrdki  avatara  avatara  varymäs(f)ram  hehi  (dehi) 
me  dehim  svdhä,  —  33"  atha  mndräbamdhanam.,  —  33''  atlvä,  \a\i{(ithä  'pani^stam- 
bhanam  kathyate,  —  schliefst:  iti  p-i PdrvatipntraNityandthnviracite  Basaratiidkare 
mamtrakhamde  Siddhn- N dg drjwie  senästamhhanandmd  'shtamopadegah. 

9  (unvollst.)  beg. :  atha  mohaiiam  kathyate,  —  35"  atha  dtishtasatrundrn 
ucgdfjniain  aha:  atha  'tah  sampravakshydmi  fatrundm  dushtacetasdm  \  iiccdhujhäta- 
vidve<^amvyädhimattd(ttvd)dikdranam,  —  hierin  bricht  der  Text  auf  der  letzten  Zeile 
von  3G"  ab  mit:  om  namo  hhagaiHtti,  kuni,  \\]uru  Q^  svdhd  \  nibamkUasam  (J)  drdrdydm 
mkhanet  saptamamtritam  \  yasya  grahe  sa  va  tsagyo  'sau  ftghram  uccdtito  bhavet,  am 
namo  bhagava^)  — 

1746.     Ms.  or.  fol.  832. 

Die  yogaratnarnd/d,  resp.  dgcaryaratna",  des  Ndgdrjnna,  in  140  dryd^  mit  dem 
Coram.  des  Gwiäkara  (abgefalst  AD.  1240).  S.  Aufrecht  p.  322.  Rdj.  L.  M.  Not.  5, 
•27G-78  und  Bikaner  Coli.  p.  574  (wo:  dgcaryayogamdld;  v.  1.  2  fehlen  daselbst). 

34  foll.  (5-10  Z.,  h  2i\--n  aksh.);  hie  und  da  arg  verwischt;  die  Dinte  war 
klebrig,  daher  klebten  besonders  von  fol.  20  (v.  107)  an  viele  Stellen  zusammen;  — - 
samvat  \8S0  rarshe  crdvanapiklaikddacydm  gurau  Ukhite'yam^k\\era(GaneraT)pura- 
sthena  (^ivabhattena  Süratapure;  —  1":  atha  ''ccaryayogaratnamdla,  37'':  ity  «p- 
caryayogaratnamdld  samdpti patra  34,  (^ri  Ndcßdrjunapranttd  dryd  140,  ^lo'sam''  700. 

eng.  II.,  crt  Ndgdrjundya  n.  \  gu7'ucaranakamalam  amalam  pranamya  Nd- 
gdrjtmapranitäydh  \  (vivntiin)  sukhdvabuddhyai  vakshye  liam  yog aratnannälä- 
ydh  II  1  II  iha  ^ästrdrambhe  dcdryaNdgdrjunapdddh  cishpsarnayapälandrtha(m) 
Qdstrasyo  pddeyatdm  ca  darfayitum  gurupddanatim  ku7'iHimtah  prathamsim  ärydiii  dhuh: 
vimale^ti,  vimalamatikirananikaraprabhinnasachishyakamalasam.ghdtdh  \  sakalabhuva- 
naikadipd  jayamti  gnrahhdskard  bhavane  \\  1  \\  vimald  cd'sau  mati^  ca  sai'va  kirana- 
nikaro  dtptipumjas  .  .  dipaprdydp  ca  guraiw  bhäskaräh  sthyatulydh -) :  —  adhund 
^dstrasya  dar^yitdram.  dha:  s])ashtäksharapadasütrair  gurumataratnäkardt  samuddhri- 
tya  I  grathitd paiisphuramtt iiigadyate  yogaratnaindle  yam  \\  2  |J;  —  teshu prathamam, 
vctgyakarmo  'cyate:  sitabhdnuvitapimidam  mamjishthd  bhavana  catakakam  knshtham  \ 
svdmgakshatabhavadigdhais  tribhuvanam  ebhi?'  vaftkurute  ||  3  ||,  —  asmin  Qdst7'e  p'iNd- 
gdrjundcdryena  sai've'py  anuhhütd  eva  yogä  nktdh,  tena  nd'p7'dmdiiyacamkd  kdrye 
'ti;  yogdintaramdha:  tdlain  j)i^dcabhavane  bhütdhni pretavadanaparyitshitatn  |  yogefn- 
drasarnp7'ayukta'm  t7'ibhuvanavaQakd7'akam  tüaka7n  \\  4  || 


1)  entsprechen  63''4  in  Chambers  793";  im  Schlufspassus  finden  sich  daselbst  folgende 
Varianten:  bhagavati  dutu  dutu  svdhä,  nimvaktlakam  drdi'dydm,  yasya  gehe  sa  vai  Qatruh 
ftghram  uccdtyate  gnhdt. 

2)  Aufrecht  fafst  hhdskard  wolil   mit   Recht   als  n.  pr. 


318       Die  wissensch.  Lit.;  3.  Aritbm.,  Astron.,  Astrol.,  Zauberei.  3.  Zauberei.  —  4.  Medicin. 

vafyddhikdrah^)  v.  3-6  (ßri  Ndjd?'j nnaprasädut  pluduta  yogaJf),  vidveshand- 
dhikdrah  v.  7-10,  uccdtanam  v.  11-14,  darpane  rupadar^anam  v.  15-18,  citra- 
7-odand  v.  19,  yogdmtaram  v.  21,  adri^yakaranam  bis  v.  30,  kutuhalam,  kautiikapra- 
karanam  v.  31-38,  agnistambhah  39-42  (Jäthardgnistamhha  v.  41),  jcüdstambhah 
V.  43-46,  pifdcikaranarn  v.  47-50,  loma^dtanam  v.  51-54,  ^astrastambhah  v.  55-58, 
degämtaragamanam  v.  59-62,  akd/agrahanadar^anam  v.  63,  camdragrahanam  v.  66, 
äve^avidhdnddhikdrah  v.  ()8-70,  vishaprayogavidhdnam  v.  71.  72,  vishdpahdra  v.  73 
bis  76,  vishamajvardpcdidra  v.  77,  hhütayruhand^anam  v.  79.  80,  jyotirdarganam  v.  81. 
82,  amjanam  v.  83,  camdrajyotsnddhikdra  v.  84,  vatndhydputrajamna  v.  85,  vydghra- 
dar^anam  v.  87,  manmhyadar^anam  v.  88,  vamd1u)dkaranam  v.  89-92,  limgavriddlu- 
ddrdhyddldkdrah  v.  93-96  (vardmgavriddhy"),  pikmstambhanam  v.  97-100,  yonipda- 
karanam  v.  101,  kdkaghdta  (^'todvega)  v.  103,  gohananajwanddhikdra  v.  105,  garbha- 
stamhha  v.  106,  dvpdnirvdnddhikdra  v.  107,  —  meghddijalastambhanam  v.  112, 
'praHmdkarshanam  v.  118,  bhagaraktapraväha  v.  123,  rdtrimohadimpu  v.  124,  amdki- 
karanabodhau  v.  126,  drnmasya  phalapushpdkarshanam  v.  130,  dugdhasya  ghritdpdda- 
nam  v.  132,  jalasya  takrikaranam  \ .  133,  mritasamjtvanam  v.  135,  närtpurusluigtdiya- 
bamdhmnokshau  v.  136,  amdhakdre  jyotirdarfanam.  v.  138,  —  gdstram  upasamharati: 
gurumukhato  'dhigntam  yat  fdstrdmtarata^,  ca  yun  mayd  jndtam  \  amibluwamdrge 
nih^ä  tanmadhydt  kimcid  iha  diishtam  ||  139  ||  dccaryaratnamdld  Nägarjutiaracitd- 
' mibhavasiddhd  \  (sakalajana  hridayadayitd  samarthitd  sütrair  jayati\\  Rdj.  L.  M.;  fehlt 
hier)  iti  p'tmann(l)dc(ü'yavaryaNdgd7'junapranttäfca7'yaratnamdld  s.  || 

Der  Coimn.  schliefst:  .  .  ||  1  ||  dtmasmarandya  mayd  vivritd  N dgärjiinapranite 
'yam  |  dccaryaratnamdld  hy  agretanavriddhatikdtak  \\  2  \\  grinripaVikramasamaye 
dvdda^anavashadbhir  (^129G)  arnkite  varshe  \  racitä  Gundkareiia  cvetdmbarabhikshund 
vivritih  ||  3  \\i/i  p'i  siddhaghattya  cvetdmbarapamdita  p't  Gundkaraviradtd  griNd- 
g d rj H 71  aprant t äfc ar y a ra t7ia7ndldvivritih  samdptd  || 

4.    Medicin. 

1747.     Ms.  ur.  fol.  899. 
Ein  al'i'toa- Fragment,    in  351  vv.;   anscheinend  aus  dem:   Atreyabhdshitam 
Hdritottaram;  s.  Rdj.  L.  M.  Notices  5,  ss.  Bikaner  Coli.  p.  639. 

30  foll.  (8-11  Z.,  ä  ■2-2-2i  aksh^;  ohne  Datum,  modern;  sehr  incorrect. 

Beg.:  p?'%.  n.,  p-t Dha7iva7ita7'ä.ysi  n.,  athd  'tah  sainjjravakshydmi  rogasamvara- 

kdrakam  \    grammd-"dha-ydmarodhdd  vd  cimtdQokabhaydd  api  ||  1  ||,  —  5"  ||  65  ||  iti 

g7'iAtre(yd)bhdshite  Hdritottare  bha\shajapa7'ih^arnav{dhih  ||  p-t D ha7iv afnta7'äya  n., 

pi,  anyabhiTinacikitsasya  cd  'iiyena  pathatena  kirn  |  .  .  ||  65  ||,  —  6"  niddnarogavijnd7ia7n 


1)  zu  V.  3  —  70  s.  Aufrecht  1.  c. 


Nägarjunii's  Yogaratnamälä;    —    Häritottaram;    Keyadeva's  Pathyäpathyavibodhaka.  319 

hheshajdnäm  gimägtmam  |  vijndya  kui'ute  yas  tu  tasya  dki\r  (siddhirT)  na  duratak  \\  74  || 
ddau  vairoyjam  pra(iinsicher)//;«;;rtm  sddhyusädhyam  vicakshanah  \  jdiyyam  (V)  sarva- 
rujaQ  caVva  tatah  kui-yät pratikriydm  ||  75  ||,  —  9"  ||  9  (109)  ||  iti pdcanani";  atha  jvara 
niddnaciki(f)sd  (v.  108-299):  vepathur  vishamavega  soshcmam  kamthatdlunah  .  .,  — 
10""  II  19  (119!)  II  iti  vätajvaraciki(f)sd,  atha iiittajvaraniddnaciki(J)sdm  aha:  mürchä 
ddho  hhrama  mada  tiishd  vega.  t'xkshno  'tisdras  tamdrd  . .,  —  12°  ||  32  (132)  ||  . .  iti pitta- 
jvaracikitsd,  atha  fleshmajvaraciki(t)sdm  dha  v.  133-38, —  IS"  atha  vdtajvara- 
cikitsd  V.  139-44  (resp.  vdtapittajvaraci°) ,  —  \?>^  atha  pitta^leshmacikitsdm  dha 
V.  145-54,  —  M*"  atha  V ata fleshmajvaraci°  V.  155-60,—  15"  atha  tridoshajvara- 
ci"  V.  I61-6G,  —  16"  atha  sannipdtajvaraci"  v.  167-210,  —  18"  ||  87  (187!)  ||  iti 
uttalakdni,  —  18"  ||  90  (190!)  ||  iti  ^ashkanasyam,  —  19"  ||  93  ||  iti  netrdmjanam, 
—  ih.  \\  98  \\  iti  nisht(hyviHinavidhih,  —  20''  ||  10  (210)  ||  iti  sannipdtajvaraci°,  — 
21"  II  21  (221)  II  iti  karnamülaci",  —  23"  ||  50  (250)  ||  iti  nirdagdhtkddikvätha(h),  — 
24"  atha  cdti(rthakavarnajvardndm  cihne  vaksh{y)dmah  \\  66  (266!)  ||,  —  25"  ||  92 
(292)11  iti  jvara lakshananiddnam,  —  26"  ||  99  (299)  ||  iti  Atre(ya')bhäshite  Hdri- 
ttattai-a  jvaracikitsd;  athd  'to  Sitisdradkitsd,  athd  'tisdravijnänam  bheshajam  griiiu 
putraka  \  jvare  cai  'vd  'tisdrasya  bheshajam  yugapad  yate  (!)  ||  90  (!300!)  ||  bheshajam  tri- 
vidham proktam,  —  28'  ||  23  (323!)  ||  «V«  (Lücke)  sdräcikitsd,  —  29"  ||  40  (340)  ||  iti  vdtd- 
tisäraciki(t)sä,  —  29"  ||  44(344)  ||  iti pittdtisdracikitsd,  —  30"  ||  48  (348!)  ||  iti^lesh- 
mdtisdracikitsd,  —  30"  ||  51  (351)  ||  iti  raktdtisdracikitsd.  [Nun  von  anderei* 
Hand:  iti  ci'tDhanavamtaj-ikvatasarvaciMtsdbhdsyassdthdh  (!)] 

1748.     Ms.  or.  Ibl.  885. 

pathydpathyavibodhaka  des  Vaidyavara  Keyadeva,  »a  Dictionary  of  Materia 
Medica  and  Hygiene,  with  frequent  Mahratta  explanations«  Burnell  Tanjore  72" 
(=  T):  »on  diet  and  regimen«  Rdj.  L.  M.  Not.  6,  i-26  (=  R).  —  varga  1  —  3  Pflanzen, 
4  Flüssigkeiten,  5  Speisen  von  Reis  u.  dgl.,  6  Fleisch,  7  Diätetik,  8  Miscellanea. 

117  foll.  (ll-U  Z.,  ä  31-.34  rtÄ\<;/i.);  41"  leer,  zwischen  41"  und  42"  Lücke; 
44  —  117  auch  als  74—149  paginirt;  51"  von  Zeile  6  an  leer.  —  Ohne  Datum;  vord- 
rupäde  karajlnu  pustaka  che  ^ri  ^rl  <}rl  ||  incorrect. 

Beg.:  <}ng.  n.,  g.rig\\nhbhyo  n.  \  natvai  'kam  vigvarüpam  tribhuvanagaranasvarga- 
mokshaikahetnm  ga(m')hhum  ifdgdevatdm  ca  vyavaharati  yayd  vi^vatn  etan  nitdttam  \ 
yasya  dhyänajnrtsdddt prabhavati purnshah  sarvakdryasya  si{d)dhim  kartum  tarn  deva- 
vamdyam  sphuraduragavarasphdrahdram  ganegam  \\  1  ||  Bhdradvdjapavitragotralila- 
kah priBagha^Padma"'  u.TK)7idbho  'bhavad  vedavydkritindtakdgamakathdlarnkdra- 
pdramgamah  \  tatputro  ganabhushitah  samabhaval  cnQdrnga(ffddu  K)ndmd  bhishak 
yena prdnigado''gadair  apahvato'saa  sarvavidydlayah  \\  2  ||  tatputrahKeyadevo^stivaidya- 
vidydvifdradah  \  ndmaratndkaro  yena  krito  'nyo  ('Ipo  R)  ndmasdgarah  ||  3  ||  näma- 
ratndkaroktdndm  dravydndm  ca  rasddishu  \  gramtho  'yam  kriyate  tena pathyapathya- 


320  Die  wissenschaftliche   Literatur;   4.  Medicin. 

vibodhaka(gaiiz  überstrichen;  söTR)Ä  ||  3(!4);  gwdüc'i  kumdamli  somä  chinnuchinnod- 
hhavd  'mritu  \  madliuparni  chinnarhhü  vayasthd  cit)-alakshand  (ohne  Verstrennung); 
ca(iri)drahdsd  'vmtalatd  dhdrd  vatsudinl  vard  \  ptfigdmntd  satluQi^riipd  shichinnd  kam- 
darohini  (wie  eben);  fjaditc'i  madhurd  pdke  kashdyd  katukd  highuh  \  tiktd  samgrähini 
hra.dyd  balyoshna  \  va  fol.  2"  hnikrij  jciyet^  (V)  (ohne  Verszahl);  dosha  kmhta 
krimi  chardi  ddhCi  vätd  'sra  pdmddtdh  \  jvardsrikkdmalä  'ineha  trishnu  kasd)^ 
(kd"  pr.  ni.)  rasdyant  (wie  eben);  tridoshaghnam  svddu  pathyam  cakslmshmn  dtpa- 
nam  kujhu  \  vayasah  sthdpanam  medhyam  amritd^dkam  ucyate  \\  4  (!)  ||  yalo  \\  und 
SC)  (von  4  an!)  geht  die  Zahlbezeichnung  nun  weiter,  betrifft  resp.  nicht  die  Verse, 
sondern  die  abgehandelten  Pflanzen,  die  fortab  am  Schlufs  je  ihres  Abschnittes  im 
Nominativ  aufgeführt  sind,  so:  ....  (3V2  vv.)  ||  5  (!)  ||  (irach'tso  (=  atarushah!  die 
Pflanzennamen  erscheinen  hier  eben  vielfach  in  Pfuknt-Fovm,  resp.  in  ganz  mo- 
derner Gestalt),  —  (c.  12  vv.)  ||  6  (!)  ||  bi/va,  —  (3  vv.)  ||  7  (!)  ||  arant,  — 
(7  vv.)  II  8  (!)  II,  —  diese  Zählung  der  §§  bricht  auf  10''  mit  52  ab,  beginnt  aber  auf 
12''  wieder  mit  45  (Innd  zwar  ist  diese  Zahl  zweimal  gebraucht!),  und  bricht  auf  14" 
mit  50  (ebenfalls  doppelt  verwendet!)  wiedL-rum  ab,  —  16''  dräkshd,  11"  dädima, 
ndramgd,  W  jamhtri\  19"  jarnbn.,  bo7'(im,  20''  tirnlidtkd,  23"  tti pimjxda,  .  .  Iti  Pdrasa- 
pimpala,  —  23''  iti  pipari  {\'),  —  30"  Pdrasa  dodakt,  —  38*"  somavcdli:  —  der 
Schlufs  von  varga  1  (aushadhi  nach  T)  und  2  (dhdfn  T)  ist  nicht  angegeben;  — 
44''  iti  dhdnyai'argas  tritiyah  samdptah  \\ 

varga  4  62'':  dravavargah;  kama/am  sali/am  pdtho  nirakam  bhuvanam  jalani  \ 
.  .,  —  46''  sämdnyan adtgundh^  Gamgd Sa7'asvatt Simdhn Yamund Sarayü ^nctb  \  Vipä^d- 
DevikdQond  .  .  ( Fl ufs- Liste),  —  48"  iti  Qri  Keyadevaviracite  pathydpathya- 
vibodhake  pdntyavargah  samdptah^ —  dugdham  saumyam  dhdri  satrnyam  payah 
prasnavana(tn)  smritam  \prasnavamjtvanam  kshmm.  strtndQnx)  tatstanyam  ucyate  ||  h(dui- 
sevyatva  satmyatva  ßvanädigundnvayaih  \  niriipayamti  tat  pathyam  kshtr-am  etair  gwnair 
yutam  ||,  —  50''  iti  kshtravifeshagunäk,  ^ritakshtropari  styänarupd  samtanikd 
smritd  |,  —  51"  sdmdcafdiigundh ,  —  52''  dadhitara,  dadhiinastu,  takrabhedah, 

—  53"  sdmdnyatakragundh^  —  54"  iti  takravargah^  —  b^'  sdmdnyaghritagundh, 

—  55''  iti  kshtravargah,  atha  tailavargah,  —  58"  iti  p-iraidya Keyadevaviracite 
pa°dhake  tailavargah  sampiirnah,  atha  vasdvargam  aha,  —  58''  atlia  tnadyäni, — 
60''  madyavarge  samdhdnasdmdnydt  suktddmy  aha,  —  61''  kdmjikavargah,  ..viii- 
tragundh,  —  62''  iti  miitrdni,  iti  ^rivaidya  Keyadevavi°  pa''vibodhake  dravavargah\\ 

varga  5  73":  atha  kritdnnavargah;  siddham  da^agune  toye  tamdulebhyah  pari- 
(^rutam  \  bhaktam  aimam  .  .,  —  64"  odanabhedäh,  yavägnh,  —  64''  sdmdnyamamda- 
gundh,  —  65"  mamlabheddh,  —  66"  nipabheddh,  —  69"  samydva,  püpa,  Idphast,  — 
70^  pfthawiyd,  Iddii,  —  72''  pamcakolddikadhi,  kdthelt,  —  73"  ^rt  Keya^cite  pa°vibo- 
dhake  kritdnnavargah  pamcamah  \\ 


Keyadeva's  pathyäpathyavibodhaka.  321 

varga  6:  athu  yndnsavargah  \  atha  rndnsam  dvidhä  indydj  jdmgaldnvpabheda- 
tah  I  jdmcjalam  fr  (tshladhd  tat)-a  .  .,  .  .  Thier  für  Thier  durchgenommen,  —  75" 
gomänsa(J)yundh ,  —  77*  atha  mrigahheddh ,  —  77"  atha  pakshimh,  —  80"  iti 
mahdsdpä  (sarpähl),  ajagara  .  .,  —  81°  atha  matsyddayah,  —  83"  kultrah,  — 
83"  hrihnah  sthdnam  prabhedena  mänsasya  gxirnldghavam,  —  zwischen  fol.  83  (114) 
und  84  (116!)  fehlt  ehi  Blatt  (115!)  mit  dem  Schlufs  von  varga  6  und  der  An- 
fang von  varga  7.  Beides  findet  sich  am  Schlufs  auf  116"  (nicht  115!)  Z.  5:  iti  crU 
v(t/dyavara Ke y a d ev apamditaviracite p a o dha k e  mänsavargah  shashi(Ji)ah  samäptah; 
frig.  II.,  brdhme  mnhvrta  uttisht(h)et  jirnäjtrnam  ninipayan. 

varga  7  103":  vyav ahäravargah:  von  der  Diätetik  in  Bezug  auf  Essen, 
Schlafen,  Coitus  etc.,  —  95"  ity  atnta(_ra)päthah,  —  96"  iti  päthämtaram,  — 
lüÜ"  iti  baddhakramo  vyavahdrah,  atha  'baddhakrramah,  —  102"  ity  abaddhakramah, 
—  103"  iti  QrtvaidyaKeyadevaviracite  paoke  vyavahärdkhyo  vargah  samdptah. 

varga  8  117":  atha  'to  mi^ravargah,  rdldvardmgapa(t)traiQ  ca  trisugamdham 
frijdtakam  \,  —  lOi""  pamcaimyam,  pamcagavyatn,  j)amcasugamdham, —  104"  kshdra- 
pamcakam,  —  ibid.  atha  paribhäshd:  Kdlimgam  Mdgadham  ce  'ti  dvividham 
mdnam  ucyate  \  Mdgadham  pravaram  prdhuh  Kälimgdn  mdnamdinah  \\  i  ?);;«- 
vin^atinishpdvair  dharanam  pariktrtitam  \  sdrddhadvidharanaih  karsho  dacabhir 
dharanaih  palam  ||  2  yatra  dvädaQabhir  dhdnyamdshair  kalpeta  mdshakah  \  tan 
Mdgadham  matam  mdnam  prdhuh  svarnasya  tan  matam  \\  ;)  yatra  madhyamanishpdvau 
mdshakah  parikrrtitah  \  tat  Kali  in  105"  gam  iti  proktam  tasmd(c)  chreshtham  tu 
Mdgadham  ||  4  vallas  trigxmo  nishpdvas  te  cd  'shtau  dharanam  smritam  \  dvi- 
catiKtrinpatd  mdshair  ashtdda^anibaddhakaih  \\  5  j^alarn  dvddacabaddharn  sydd  gumjd- 
shatkasamanv itain  \  va(i'i)^ara^(indJi)rapravishtamyad  rajo  vanct  'ti  sd  smiitd  \\  6  shad 
vangyas  tn  martcih  syds  tos  tu  shat  sarshapo,  'shta  te  \  tamdulas,  tau  dhdnya- 
mäshas,  tauyavas,  taccatushtayam  \\  1  amdikd,  taQ  catasras  tu  mdshako  hemadhdna- 
kah  I  raktdbhih  pamcabhir  mdshah  shadbhir  vd  saptabhih  kvacit  \\  s  caturbhir  mdshakaih 
fdnah  ^ändhhydm  kshidramo(J)  matah  \  dramkshano  vatakah  kolah,  ko/äbhydm päni 
mdnikd  \\  9  karsho  ' kshatimdukah  pdnih  kimcic  ca  kavadagrahah  \  panitalam  shodacikd 
1>iddlapadakam  picuh  \\  in  udumbaro  haüsapkdam  karainadhyam  suvarnakah  |  karsha- 
dvayend  'shtamikd  fuktir  arddhapalam  tathd  \\  11  guktibhydm  tu  prakucah  sy dt  palam 
niiishtiQ  catiirthikd  |  dmram  bilvam  paldbhydm  sydt  prasritah  prasritis  tathd  \\  12  prasriti- 
bhydm  tv  ashtamdnam  amjalih  kndavas  tathd  \  venukdsht(h)amrid-ddinnm  bhdmdam  yac 
caturamgulam  \\  13  vistimam  atha  vrittam  ca  kudavam  tarn  vinirdi^et  \  kudaväbhydm 
sardvah  sydn  mdnikd' shtapalam  tathd  ||  14  caturbhih  kudavaih  j)rasthag catuhprasthais  tu 
bhdjanam  \  ddhakam  kansah  pdtram  ca  taccatashka(m)  ghatdhvayah  \\  15  nabano  ""rmana 
iinmdno  drono  rd^ig.  ca  siWpakah  |  dronadvaye  mirpakumbhau  dronam  kecid  vada(ni)ti 
tau  II  16  caturdronair  vaham  gont  tag  catasras  tu  khdry  api  \  tuld paIaQatam  tdsdm  vin- 

HANDSCHRIFTKN  D.  K.  BIBL.     V.  41 


322  Die  wissenschaftliche  Literatur;   4.  Medicin. 

fütir  bhdra  uci/ate  ||  i?  mäshah  ^unah  picur  hilvam  ku  105''  davah  prastham  ddhakah  \ 
dräno  vahah  khdrike  'ti  yayo(tara(m)  caturgimdh  ||  ik  palasyu  dd^amdn^o  'pi,  dharanam 
samuddliritam  \  ^ushkadr avyeshv  idam  mdnam  dvigxnam  tal  druvdrdrayoh  \\  19  jndta- 
vyam  kudavdd  ürdhvam  prasfhddi  fnitamdnatah  \  dvaiyunyam  na  tuldmdnam  iti mdna- 
vido  viduh  ||  20  ixiktikddishu  indneshu  ydvan  na  kudavo  bhavet  \  ptshke  dravdrdrayos 
tdvat  tulyam  mdna(m)  praktrtitam  \\  21  ^ushka(dra)vyasya  yd  mdtrd  to  drdrasya  dvigimd 
hi  sd  1  ^ushkasya  fßirnttkshnatiHit  tasmdd  ardham  prayojayet  ||  22  vdsd  kudava  —  hier 
ist  eine  Lücke,  denn  was  folgt  gehört  nicht  mehr  zum  Maafs  —  jaküshmdmda. 
^atapnshpi  sahdmritdh  \  j)7'asärany  aQvagamdhdhvd  ^atap^ishpd  sah-dcardh  |1,  —  nach 
fünf  Zeilen  kommt  der  Text  aber  wieder  auf  die  Maafse  zin-ück,  speciell  in  Be- 
zug auf  die  Anfertigung  der  Medicamente,  —  lü7"  i^arinakamatam  dha.  —  loS*" 
atha  kshiravidhih,  —  1U9''  dhtimavidhih,  karnapiWanavidhih^  gamdüshavidhih,  —  11 U" 
atha  miikhalepdn  dha,  —  110''  atha  ^mitasrdvamdnam  dha,  —  117'  ojah  kdmtir 
halam  pushtih  (2  aksh.  fehlen)  stup&cayah  smntah  (dies  ist  bei  Rdj.  L.  der  Schlufs!)  | 
atha  dehasvasamag{'t)  dha  .  .,  —  schliefst:  ^artram  ^amkatam  deham piiram  kdyam 
kalevaram  \  vapus  tvaca  (!)  caya  sthdnam  dtmd  da^aratham  tuthd  \\  iti  grivatdya  Keya- 
devapamditaviracite  ipathydpathyaprahodhakej^  (ist  ausgestrichen  und  verklebt)  mi- 
fravargo  'shtamah. 

1749.     Ms.  or.  fol.  G93. 

Fragment  über  Herstellung  von  allerlei  Medicamenten.  Am  Schlufs  be- 
zeichnet als:  p'idyurvede  yogasamuccayah. 

30  feil.  (12.  13  Z.,  ä  32  aksh.),  paginirt  als  1  —  31,  aber  5.  6  fehlen,  zwei  foU. 
(die  Vorderseite  des  ersten  leer)  sind  mit  9  paginirt;  ohne  Datum,  an  den  Rändern 
beschädigt. 

Beg.:  prig.  n.,  Dhanvamtaraye  namah,  atha  paribhdshd,  atha  mdnavidhih: 
na  mdnena  vind  yukti(r)  dravydndm  jdyate  kvacit]  atha(J)tah  pj-ayogakdrydi'tharn  mdna- 
mdti'o  'cyate  mayd  ||  1  ||  trasarenu(j')  bndhaih  proktas  triiicatd  paramdimbhih  \  tra- 
sarenus  tu  parydyandmnä  vangi  nigadyate  \\  2  WjdldmtaragatQ  suryakarai(7')  vaiift  vüo- 
kyate  |  shadvinfatihhir  mariciQf)  sydt  tdbhih  shadbhic  ca  rdjikd  \\  3  (fehlt)  ||  tisribln 
rdjikdbhig  ca  sarshapah  procyate  budhaih  \  ashtasarsliapair  yavah  prokto  gumjd  sydc 
ca  catushtayam  \\  (4)  ||  shadbhis  tu  raktakibhih  sydt  mdshako  hema  ucyate  \  mdshaif 
caäirbhih  cdna(h)  syd(  dharanah  sa  nigadyate  \\  (5)  ||  tamkah  sa  eva  kathitah  tad(d)va- 
yam  kolu  ucyate  \  kshudramo  (!)  vatakag  cai  \m  dramkshanah  samnigadyate  ||  (6)  || 
käladvayam  kartha  (?)  sydt  sa  proktah  pdnimdnikd  \  aksham  picith  pdnitalam  kimcit 
pdnig  ca  ti(^ni)dnkain  \\  (7)  ||  biddlahpadakam  cai  'yo  tathd  sho  fol.  2''  da^ikd  matd  \ 
karamadhyo  hamapadam  savarnah  kudavagrahah  \\  (8)  ||  tidimbaram  ca  parydyaih  .  . 
(Loch)  eta  nigadyate  \  sydt  karshdbhydm,  ardhapaUmi  piktir  ashtßhhikd  tathd  \\  (9)  || 
. .,  2''  iti  p'tm  d  n  ikdvidhih,  —  iti  Mag  a  dha  paribhdshd,  —  3"  iti  K  d  lim  g  a  paribhdshd, 


Pathyäpathyavibodhaka;  Yogasamuccaya  (?);  Vaidyanianotsava.  323 

—  4"  ity  anshadhäharanavidkih ,  —  7"  mamdurakaranavidlüh ,  —  S''  vriddhärdra- 
pdkah,  —  8''  aluphenapäkah,  —  O"  gHdahha//dtakapdkah,  —  9"  mancamdgadln- 
pdkah, —  9''  giidaküshmdmdapdkah, —  IQ""  diujdhaküshmdmdapäk ah , —  10''  lagima- 
päkah,  Qionthtpäkah,  —  11"  madhvdmalakapdkah,  —  W  nahkerapralehah,  — 
12"  raktapitte  dvittyo  väsärasah , —  12''  väsdvalehah, —  14''  nayanaroge  ^aldkä,  — 
IC  ndrdyatiatailam,  —  17"  ^iroroge  shadbmidutail am,  —  17''  Idkshdditailam,  —  19" 
atisdre  ndgarddicürnam ,  —  20^"  pamcdnana7'asah,  ndgdrjumr asah ,  —  21''  kalyäna- 
kaghritam,  brdhm'ighritam,  —  25''  vicveQvarai'asah,  —  27"  civdgame  loharasä- 
yanam,  —  27''  gokshurapdkah ,  —  28"  afdliydpdkah.  —  Schliefst:  iti  piDhan- 
iiamtariviracite  pdkädhikdre  dsamdhipdkah  \  iti  crt  dyurvede  yogasamuccayah. 

1750.     Ms.  or.  fol.  902. 
vaidyamanotsava  (d.  i.  mana-utsaiKi)  des  Nainasusha  (^Nayanasukha),  Sohn  des 
Kesardja,  in  7  adhy.\  in  bhdshd;  Anfang  (1,  1  bis  2,  45)  fehlt.    S.  Aufrecht  404*. 

—  Ueber  ein  gleichnamiges  Werk  des  QridharaMiQra  s.  Rdj.  L.  M.  Not.  3,  92. 

fol.  9  —  33  (10  Z.,  ä  ii  aksh.);  samvat  17(24),  ^ake  1590,  s.  am  Schkifs. 
2  (78)  12":  sarnnipdtasamgrahaniroga;  beg.  in  v.  45:  arupt  parivishatamkanasuhd- 
gdjusamdna  |  ädrakarasasomgoltkarahu  eka  rati  paravdmna  \\  45  ||  a.namdal)hairavara- 
sakahyau  samnipdtajvarajdi  \  vdtarogasUdmga  kapha  moha  sida  narahdi\\4:6  ||  atha 
cimtdtnanirasasannapdtako,  —  ||  49  ||  atha  kanakasumdarirasasann&i)dtako ,  —  9'' 
II  52  II  atha  ashtdda^amnlakvdthasannapdtako,  —  ||  54  ||  atha  sannsipdtako  amjana,  —  10'' 
atha  trikamtakddikvdthasamnipdtakah ,  —  10''  ji  63  ||  atha  atisdracikitsdlUdvati  vatt 
likhyate,  —  12"  iti  N atnasus haviracite  vaidyamanotsave  samnipdtasamgrahaiiiroga 
ndma  dvitiyo  'dhydyah  || 

3  (36)  15'':  arfabhagamdaragulma-dmavdtaknma^illapdmda-karnala-kshayiroga- 
prattkdrah;  beg.:  atha  bavesirogacikitsd  Sdramgadhardt,  dohd:  eka  maraca  bibi- 
sumthisu  nicitra,  —  13''  ||  14  ||  punah  cMran«  YogaQatdt  (so  noch  mehrfach). 

4  (22)  17'':  hikkdchardi&vdsakd^amamddgnivisücikdrogaprattkdrah-,  beg.:  atha 
hijakirogapratikdrah,  dohd:  btthamdshiktldsha  .  . 

5  (45)  21":  kuramtapramehamütrakrich^r^amütrarodhana  apasm&ra  mrigi- 
kamdn  pdmaddda  vicarcakd  kahalütathimhha  ndriwd  Qastraghdtarogaprattkdi-ahx  beg.: 
atha  kuramdavdyuprattkd(i'ah'),  dohd:  jtrdsaimghdhimgu  .  .  . 

6  (74)  27" :  vdtapiitakaphagulmamushandsikdbh(7-)a('^)7iet7'akarnapirorogapratt- 
kdrah;  beg.:  atha  vdtarogapratikdra  goltvdyuko,  paddhadvyd  chamda,  dsagamdha 
sumthi  .  .  . 

7  (60)  32'':  udarapushpandvamdhydgarbhapdtanaprasütakashta  amgasitludalimga- 
vnddhsiprattkdra;  beg.:  atha  strirog apraftkdra:  gajakesara  tavashira  phunicamdana- 
vdldpdi  |,  —  schliefst:  iti  pamdita  Kesardjasuta  N&\[na]sush.aviracite  ..  saptamo 
'dhydyah  \\  7  ||  Qrt  \  btjadhambhurdh  nibamjapdtah  .  .,  —   33"  iti  gramtha  sampürnam  \ 

41* 


324       4.  Medicin.  —  3.  Recht,  Sitte,  Gebräuche,  Ciiltus;    1.  Die  siiiiitifästra  u.  dgl. 

^rtr  astn.  kalijämnii  astu  \  atha  siiindnyaprayofidh ,  astjcim  prithivijdin  hliniHinapdm  (!) 
hhnvanapamktau  h/tiwatiakofe  hhürloke  \  Bharatanhamde  \  Jambüdvtpe  \  ArydvarttdmUir- 
gataBralimdiuirttaikade^e  \  Arbuddranye  \  Kiimärikäshamde  \  anitarvartfinydm  frt o  kshetre  | 
asmin  piinye  sarvamamyaldyatane  ^obhane  \  goviayenopaUptabhhnydm  devaQipavishta 
am  R-dude)b)'dhmand7idm  ganefdmbikayo{;  ca.  sanmidhdne  \  evam  piinyaprade  nxuitaih)- 
sUldhaprtimänavedarapasya  fnbhayavate  vishnor  djnayd  varttamätuisy((:i)  (i  aksh.  durch 
Tintenklecks  uiilesbar)  ?/i/(iinsichei')no  dvitiye  sve  pardrddhe  |  cri  ^vetavdrdhakalpe  \ 
saptame  vaivasvat(unamHim{tare ,  a  Tintenklecks)5Af«wmpa<«mf  kdhvi  sampraty  ahnini 
t>(  prathame  akhäakshUI,pati,^rhnadvira  V ikramdr kkasamaydfa  v  (Zeichen  für  Lücke) 
hhir  varshaih  sahai  'va  saptada^a^atdtite  kdle  \  {'rtmachdllrdhniiacnkdn  tiarafi- 
bhi(r)  varshai(h)  sahai''iia  pamcada^a^atdttte  \  varttdmdnsarnvatsare  |  (jo/dmlamvifa 
a  33''  yanagate  p'hndrttamdamamdale  \  ritau  \  mdse  \  pakshe  \  tithau  |  vdrdnvitd- 
ydin  I  nakslmtra  \  yoga  \  karana  \  lagna  \  inukürta  \  samavuye  \  eva(in')  yr<ih<tyiiniiv{x- 
sishte  punye  kdle  defe  ca  \  nichts  weiter. 

1751.     Ms.  or.  fol.  1110. 

Die  (^atafh)ki  des  (^ri  kavikiiliikanudinuHkä^anavirocanap'tVopadeva,  nebst 
eigner  tikd^  genannt  camdrakald.  S.  vol.  1,  303  u.  Aufrecht  319"''  (=  A);  vier 
Mss.  bei  Oppert:  daneben  auch  zwei  Mss.  einer  andern  (■ata^/oki  von  Avadhdna- 
Sarasvati;  für  eine  dritte  (anonyme)  ^atafloki  s.  Burnell  Tanjore  67"  (drei  Mss.). 

4:()  foll.  (-2-0  Z.  Text,  h  34  aksh.  und  6-8  Z.  Comm.,  a  sg  (iksh.);  ohne  Datum. 
Text  beg. :  p-lg.  )i.,  bliaishajyadvijatdrakddhipatir  apyeti  kshape^ah  kshaya-  ksht- 
ndmgah  fciranam  ^aranyaganandgranyam  yam  arttyichide  \  tarn  devarn  taranim  pranam- 
ya  sarujdm  saukkydya  kurviah  Qata-  glokim  shociagakoktacürnagu  tikd/ehdjya- 
tailodakdm  \\  1  ||:  —  Comm.:  eng.  n.  \  Qrt  Uhanvamtaraye  n.  \  dyurvedavidäm 
devam  äyurdrogyadam  raviirii)  \  nati'd  nijdin  fata^lokim  vyäkhydiui  bhishaj'dm  niude 
II  1  \\  bhaishajye'ti,  .  .  tdni  shodagoktdni  cürnddini  yasydm  sd,  udakam  kväthah,  sho- 
da^dndm  glokdndm  ganah:  —  1  (l7)  ll""  cvniddhikdrah,  —  2  (l6)  20"  gutikd.  — 
3  (16)  26''  avaleha,  —  4  (16)  32'^  djya  (ghrita),  —  5  (l6)  38"  tai/a.  —  «  (l6)  4.^" 
iidakain  (kvdthah'),  —  schliefst:  decdndm  Varaddtatam  varamafam  .yf/?-r«  nidhdiiam 
rnahd-  sthdnam  vedapadam  sadagrajagandgranyam  sahas7-am  dvijd  |  fafrd  'mt  Sn- 
dhanepa- Kefarti rida II  raidyo  varishiam  kramdt  cakre  ^ishyasutut;  tayoh  krifim 
atah  <^rt  Vopadevah  kavili  \\  100  ||  Katldfe  'calamauHmamdanamane(i')  nrityotsave  yud- 
yai}o  gdyamti  trida^amgandsh  karatale  (!  kularanad  A)  ganibhh'atdrasvaraih  \  cakre 
camdrakaldm  suQldng,u  Ki\iv^gopitaQata^lokt(m  K)paddhIdsini{padoUäsintm  K)  \ 
ta(  (sa  A)  trailokyakavtmdracakru(7nahdkavüidra  A^ti/akah  QriVopadevak  kavih  H  101  || 
iti  ^rikavikulakamalintvikd^anavirocana  prt  Vopadevavtracitdydm  c amdr akaldydni 
pataglo kivydkhyd  sampvrnamh.  ( —  Vor  p'tg.  steht  im  Text  und  Comm.  das  Jaina- 
Diagramm.) 


Vaidyamanotsava ;  ^ataploki;  —  Gautamadharma.  325 

3.    Kecht.  Sitte,  Gebräuche,  Cultiis. 
1.    Die  smritivästi'a  u.  dgl. 

1752.     Ms.  or.  fol.  498. 

Gautamadharma,  in  Prosa:  in  'S  ac/hyäija  (29  §ij).  Edirt')  in  Calcutta,  von 
Stenzler  (28  kh.)  Lond.  1876,  im  Dhannashastrasamgraha  2,  403  ig.  (^  Dh.\  Calc. 
1876,  und  in  Bombay  1881  (IS  s^nnti;  =  B);  übers,  von  Bühler  in  S.  B.  East  2, 
174-307(1879).     S.  noch  Jolly  History  Hindu  Law  p.  16.  36  (1885). 

10  foll.  (28  Z.,  ä  28  aksh.):  modern,  incorrect:  die  Blätter  liegen  neben 
einander:  bläuliches  Papier:  dieselbe  Hand  wie  in  1758.  1754'' '■''  etc. 

1  (1-9)  4",  2  (10-19)  7%  3  (20-29)  lO-";  beg.:  vedo  dliarmamfilam.  —  Der  bei 
Stenzler.  weil  von  Haradatta  nicht  commentirt,  beseitigte  §  steht  auch  hier  wie 
in  der  alten  Calc.  Ed..  in  Dh.  (p.  424),  und  in  B  (fol.  125")  zwischen  §  19  und  20: 

atha  catushshashtishu  yätandsthdneshu  duhkhäny  anub/wya,  tatre  'mdni  laksha- 
näni  bha(vam)ti.  vi-ahmahä  ''rdrkkushtht ,  suräpah  (ibl.  7'')  nydvadamto,  gumtalpagah 
paingvamdhah'''),  svarnahdrt  kunakhi,  ^vitrt  vastrdpahärt ,  hiranyahdrt  darduri'^),  tejo- 
'pahdri  mamdaU,  stehdpahdrt  kshayu  td  jh-navdn^')  anndpahdrt,  jndnäpahäri  mnkah, 
pratihamtd  gnror  apasmdrt,  goghno  jäfyamdhah,  pigunah  pütinäsah,  pxiti(va')ktras  tu 
svcakah,  QÜdropddhydyah  srapdkah.  trapusmicdnaravikrayt  madyapa,  eka^aphavikrayi 
mrigavyddhah ,  kmnduft  hhnfakah,  cailiko')  vd,  nakshatri  cd  rvudi,  ndstihlw  ramgo- 
pajtvy^  abhaksh(y)ahhakshi  gamdurt'^),  vrahmainirushataskardnam  depikah  ptdavah^) 
m-amdo  (shamdo)  mahdpathiko,  dddika^^)  cdmddlt,  pul  käst'')  goshv^^')  aiiaMrni,  madhvd- 
medhP^)  dharmmapatrityn  sydn  maithunapravarttakah,  khahdtha{h)  sagotr&samayastry- 
abhigdmi,  pitii^-^-mätj'i-bhagim-stryabhigdmy  di<\j\mahs  (dvijitas  Dh.,  äinjitah  B),  teshdm 
hi]ya -  kumda  (kuntha  Dh.)  - mamdaQ^vyddhifa -  iiyamga  - daridrd - 'Ipdyusho  Ipapuddhayag, 
cainda-pamdu  (pamda  Dh.  B)  -  kamdtt  (fehlt  Dh.  B)  -  Qaihhha  -  taskara  - parapurushor- 
jireshya-parakarmakardh  krama^a^^^')  cd'mtydc  co^ptapadyamte,  tasmdt  karttavyarn  eve 
'ha  prdyaQcittam  Quddhair  (vi^u°  Dh.  B)  lakshanair  jdyamte  dimrmasya  dhdrandd  ik&ti 
(iti  Dh.  B)  dharmasya  dhdrandd  iti  \\  20  || 


^)  s.  Ind.  Streifen  .3,  486-91.  5ii;    das   Jahr    der  Calcuttaer   sprincepss    ist   mir  unbe- 
kannt; ülier  ein  metrisches  Gautamadharniafdstram,   in   14  Capp.,  s.  Burneil  Tanjore   124''. 
^)  panguh  Dh.  B.  ^)  auch  B,  dardürt  Dh.         *)  ?  tathd  jf  Dh.,  tathd  ajt°  B. 

5)  bhritakaf  (mri°  B)  caUiko  Dh.  B.  6)  auch  B,  gumdurl  pr.  m.,  gamdart  Dh. 

^)  pinditdh  Dh.H.  **)  ganclikaf  Dh.B.  ^)  pukkwt  Dh.,  'pu«hka°  B. 

«>)  gosv  B.  11)  °meh!  Dh.B.  ^^)  fltpadl  pari"  B. 

1^)  "kardh  khalvdtacakrdnga(va'  B^samkvrr^dh  krürakarmdnah  kramafaf  Dh.B. 


326  Recht,  Sitte,  Gebräuche,  Cultus;    1.  Die  smritifästra  u.  dgl. 

1753.     Ms.  or.  fül.  496. 

a.  Das  V udka dharmacdstram,  in  Prosa;  und  b.  das  Ndradiyam  dharnia- 
gdstram,  in  zwei  Theilen,  mit  26  (27)  iidhij.,  850  vv.  —  Zu  Budha  s.  West-Bühler 
Digest  of  Hindu  Law  1,  XV.  XXII  (1867),  sowie  Jolly  Hist.  p.  52;  zwei  Mss.  bei 
Burneil  Tanjore  125",  eins  bei  Oppert;  —  zu  Ndrada  s.  Jolly's  üebers.  (Lond, 
1876)'),  sowie  dessen  Hist.  p.  49  fg.;  seine  Text-Ausg.  ist  in  der  Bibl.  Ind.  im  Druck. 

23  füll.  (28  Z.,  ä  26-28  aksh.);  dieselbe  Hand  wie  in  1/52:  ohne  Verszählung. 

a.  bis  l*":  athd'toVudhad/ua-mma^dstram  vydkhydsydmah  \  freydbhynfdayajd/unt'd 
dharmmah  \  garbhdshtamsäv  vrdhmano  vasamta  dtmdnain  upanayet  |  ekdda(fe)  ksha- 
triyo  grishme  \  dvdda^e  vaip/l  varshdsu  \  ineklut/djimidatndamamdahipavitdm  dlidrayet, 
veddn  adhtiya  —  schliefst:  iti  Vtiddhaproktam  dharmmaQästmm  samuptam. 

b.  2"  — 23":  p'U).  n.  \  iti  ha  sind  "t  bhagavdn  Mannh  prajdpatik  sarvvabhiitun- 
grahdrtham  dcarasthitihetubhnfam  gdstram  cnkdra,  yatrd  "dau  lokasiishtiblmtapravi- 
bhdga  tadde^apramdnam  parishallakshanam  \  vedaveddmgayajnamdhdnam  dcdro  vyava- 
hdrah  kamtakapodhanam  rdjavrittam  varmdhxirmmd^ramapravibhdgo  vivdhanydya  stri- 
punsavikalpo  ddydddnukramah  \  p-dddhavidhdvaQauca  \  kalpo  bhakskydbhakshyalaksha- 
nam  \  vikreydvikreyamtmdnsd  pdtakahhedaih  svarganarakdnudar^anam  \  prdya^eittdny 
upanishado  rahasydm  'ty  evam  caturvin^atiprakaranäni  \  tad  etachloka^ata- 
sahasram  dsit  \  tend  'dhydyasahasrena  Manuh  prajdpatir  upanivadhya  devarshaye 
Ndraddya  prdyacchaf  \  sa  ca  tasmdd  adhttya  mahatvdnfdya  (!)  gramthasukaro  manush- 
ydndm  gakyo  dhdrayitum  iti  dvdda^abhih  sahasraih  samcikshepa,  tac  ca  Siirna- 
daye  Bhdrgavdya  p7'dyacchata,  sa- ca  tasmdd  adhttya  tathai 'vd  "yu(ryirdsdd  alpiya- 
säm  manushyundm  ^aktir  iti  jndtvd  caturbhih  sahasraih  samcikshepa^  tad  etat 
Sumatikritam  manushyd  adhtyamte  \  xnstarena  gatasahasram  devagamdharvddayo, 
yaträ'yam  ddyah  ^loko  bhavati:  dstd^)  idarn  tamobhütam  na  prdjnd]ata  kimeana,  tatah 
svayambhnr  bhagavdn  prddur  aste  caturmukhi  ity  evam  adhikritya  kramdt  prakarandt 
prakaranam  anukrämtam  \  tatra  tu  navamam  prakaranam  vyavahdro  ndma 
yasye'mdm  devarshir  Ndradah  siitrasthdmydm  mdtrikdm  cakdre'ty^)  asmd'bhi- 
mukham  \  lokasamrakshandrthdya  dhanmnasamsthdpandya  ca  \  rdjndm  doshahara^ 
cai  'va  vyavahdrah  praktrtitah,  —  schliefst  (3"):  vradhnasyd  "pnoti  vishtapam  ||  iti 
pnNdradtye  dharinmafdstre  vyavahdramdtrikdydm  prathamo  'dhydyah. 

2  4":  sabhdprakaranam;  nd'ndyuktena  vaktavyam  vyavahdra  kathamcana  \ 
niyuktena  tu  vaktavyam  apakshayatitam  vacah,  —  schliefst:  iti  ^ri  Nd.  dh.  sabhdpm- 


^)  s.   Indische   Streifen  3,  49i  fg.     Die   vorliegende   Handschrift   ist   Jolly's    jBs,   s. 
seine  Vorrede  p.  xxi.         '^)  s.  Manu   1,  5.  6.  =')  s.  hierzu  Ind.  Streifen  1.  c,  Jelly  Hist. 

\).  57.     lUihler  hat  neuerdings  ein  Fragment  einer  älteren  Recension  des  N.,  begleitet  vou 
einer  auf  dem  alten  Conim. des ^sa/tdj/rt  beruhenden  Glosse,  aufgefunden,  s.  Jolly  Ilift.  p. 4-6.55. 


Budha;   Närada.  327 

kamnam  dvittyam;  —  3  6°  rindddnam;  deyam  adeyam  ca  (2  ahh.  fehlen)  yena  yatra 
yathä  ca  yat  \  dänagrahanadhaiindQ  ce  'ty  unddänam  iti  smrifam,  —  sohl.:  iti  griN. 
dh.  rindddnam  (iidmd)  trittyo  'dhydyah;  —  4  7'':  lekhyavidhih;  pramdiidni p7'amäna- 
sthaih  paripdJydiii  yatnatah  \  sklaniti  ca  pr\i7ndndni pramdnair  ai^yaiHisthitaih,  —  schl.: 
iti  p-i  N.  dh.  lekhyaiHdhi(i'  ndmd)  caturtho  'dhydyah;  —  5  10'':  sdkshividhir  ghata- 
vidhih;  samdiydheshu  tu  kdryeshu  dvayor  vivadamdnayoh  \  dnshtap-utdmibhütatodt 
sdkshihhyo  vyaktidarcanam,  —  schl.:  iti  ^riN.  dh.  sd.  ghatavidhih pamcainah;  —  6  IP: 
agnividhih;  atah  param  praimkshydmi  lohasya  vidhim  uttamam  \  yathd  tarn  kdrayedrdjä, 
a,bhi^.dpo)jjifdn  nardii,  —  schl.:  iti  ort  N.  dh.'gnividhih  shashtho  \lhydyah:  —  7  ibid.: 
pdntyavidhih:  ata  iirdhvam  pravakshydmi  pdniyavidhim  uttamam  \  pdntye  majjanam 
kdryam  ^amkayd  'pratipddataih  (!),  —  schl.:  iti  grt  N.  dh.pdodhih  saptamo  'dhydyah; 
—  8  11'':  vishavidhih;  atah  param  pravakshydmi  viähasya  vidhim  uttamani  \  yathd 
dadydd  visham  rdjd  Qodhanam  paramain  nrindm,  —  schl.:  iti  cri  N.  dh.  vishavidhir 
a-shtanio  'dhy.x  —  9  ibid.:  ko^avidhih;  atah  p.p.  koshasya  v.  ti.  \  pürvdhne  sopavd- 
sasya  sndtasyd  ''\r)drapatasya  ca,  —  schl.:  iti  p-t N.  dh.  kogavidhir  navamo  ^dhy. 

Ein  Schlufstitel  für  den  ersten  Theil  fehlt;  im  zweiten  Theil  heifsen  die 
Abschnitte  nicht:  adhydya,  sondern:  pada,  und  zwar  werden  dieselben  bei  1.  3.  18 
als:  vyarahdrapada,  bei  2.  4.  8  — 17  als:  vivddapada  bezeichnet,  bei  5  —  7 
steht  keine  von  beiden  Bezeichnungen.  —  Das  erste  padam  ist  nur  durch  sein 
Titel:  rindddnam  näma  vyavahdrapadam  vertreten,  offenbar,  s.  Jelly  p.  55,  weil  der 
Inhalt  desselben  bereits  durch  adhy.  3  des  ersten  Theiles  vertreten  ist,  ein  Um- 
stand, durch  den  denn  natürlich,  wie  eben  auch  durch  die  Verschiedenheit  der 
Namen  der  Abschnitte,  die  Posteriorität  des  zweiten  Theiles  klar  erhärtet  wird. 

2  12":  nikshepopanidhi;  svadravyam  yatra  visrambhdQi)  nikshepaty  avigam- 
kitah  I  nikshepo  ndma  tatpiroktam  vyavahdrapadam  vudhaih,  —  schl.:  iti  pi N.  dh. 
nikshepopanidhi  ndma  dvittyam  vivddapadam-.  —  3  12":  sarnhhüyasamutthdnam; 
vanikprabhritayo  yatr-a  karma  sambhuya  hmate  \  tat  sambhinjasamutthdnarn.  vivdda- 
padam ucyate,  —  schl.:  iti  gri N.  dh.  samonam  tiittyam  vyavahdrapadam-,  —  4  12'': 
dattdpraddriakam;  da(t)tvd  ddnayam  asampadya  punar  dddtum  ichati  \  dattdpra- 
ddnikam  ndma  tad  vivddapadam  smritam,  —  schl.:  iti  Qri  N.  dh.  dattdpraddn&kam 
ndma  caturiha(m)  viv.;  —  5  13'':  gugrushd(;m  a)bhyupetyai'tadddndddnavidhih; 
abhyupetya  tu  pip-nsham  yas  tdm  na  pratipadyate  \  amgru.shdbhyupetyai  'tad  vivdda- 
padam ucyate,  —  schl.:  iti  p-i  N.  dh.  pip'ushdbhyup o vidhih  j)amcamah ,  —  6  14": 
vetanasyd  'napdkarma;  bhritdndm  vetanasyo  'kto  ddndddnavidhikramah  \  vetanasyd 
'napdkarma  tad  vivddapadam  smritain,  —  schl.:  iti  p-iN.  dh.  vet.  'napdkarma  Ui 
shashtham,  —  7  14":  asvämivikrayah:  nikshiptam  vd  paradravyam  nashtam  lab- 
dh(v)d  'pahritya  vd  \  vikrtyetd  'samaksham  yad  vijnayo  ' svdmivikrayaQf) ,  —  schl.:  iti 
grtN.  dh.  'svdmivikrayo  ndma  sapfamam;  —  8  14":  vikriyd  'sampraddnam;  vi- 
kreya  panyam  mnhjena  kshetre  yan  na  prattyate  \   vikriydsamp(r)addnam  tad  vivdda- 


328  Recht,  Sitte,  Gebräuche,  Ciiltus;    1.   Die  smriti^ästra  u.  dgl. 

j)adam  ucyate,  —  schl.:   iti  Qrt  N.  dh.  rikrtyä  's.  näma,  ' shta(vmm')  mvddapadarn,  — 

9  15":  kritdnu^ayah;  krttnd  mü/yena  yah  panyam.  kretä  na  vahumanyate  \  kritdmi- 
gaya  ity  etad  viv.  u.,   —   schl.:    id.   p-t  N.  dh.  kntdnu^ayo  näma   navavumi   i'i,v.;  — 

10  15":  samayasyd  'napdkarma;  pä.'ihamdinaigamddhiäm  sthitih  samaya  ucyate  \ 
samayasyd'napdkarma  fad  viv.  smnfanj,  —  schl.:  iti  ^ri  N.  dh.  s.'n.  dafama(ni)  viv., 
—  11  K)":  sirndvamdhah:  setxkeddramaryddä  vikrishtdkri{shta^ni^caye  \  kshetrddhi- 
käro  yas  tu  sydd  vivädah  kshetrajas  tu  sah  \\  kshetrasimdvivddeshu  sdmamtebhyo  viniQ- 
cayah,  —  schl.:  iti  p-iN.  dh.  shndimmdho  ndmai  'k.  viv.:  —  12  18'':  stripum- 
yogah:  vivdhddividhiQi)  strinäm  yathä  pnnsdm  ca  ktrtyate  \  stripunsayor  yoya  näma 
viv.  7icyate,  —  schl.:  iti  fri N.  dh.  striogo  n.  dväd.  viv.:  —  13  20":  ddyabhägah; 
vihhägo  'rthasya  pitr(]j)asya  putrair  yatra  praka/pyate  \  däyahhdga  iti  proktam  tad  ni- 
vädapadam  vudhaih,  —  schl.:  iti  pniV.  dh.  däogo  n.  tr.  viv.:  —  14  20'':  sähasam; 
sahasä  kriyate  karma  yat  kimcid  valadarpitaih  \  tat  sähasam  iti  proktam  saho  va/ani 
iho  ''cyate,  —  schl.:  iti  crt  N.  dh.  sähasam  n.  cat.  viv.:  —  15')  21'':  väkpärushyam 
damdapärushyam  ca;  de<^ajdtikulädtnäm  äh'ogä  n.yamgasarnyutam  \  yad  imcah  prati- 
knlärtha(m)  väkpärushyam  tad  ucyate,  —  schl.:  iti  frtN.dh.  vä".  da"  ca  pamcada^am 
viv.:  —  lö  21'':  dyntasanidhvayah:  akshavradhna^aläkädyair  devanam  jiksha(jih- 
maf^käntain  \  panakrtdä  vayohhif  ca  padam  dyüta  sarnähvayam;  —  17  28":  pra- 
ktrnakam:  praktrnakah  punar  jneyo  vyavahäro  nripäp-ayah  \  räjndm  djnäpratt- 
ghätas  tatkarmakaranam  yathä,  —  iti  fr?  N.  dh.  pr  o  kam  näma  vyarahärapadam 
ashtädaQ a m -)  samäjifanj. 

1754.     Ms.  or.  fol.  461. 
Die  vier  smriti -Texte  des  Bhäradväja,    Vipämiti'a,  Kapila,  Lohita. 
125  (70  +12  +  26  +  17)  Seiten,  nämlich: 

a.  70  Seiten  (18-27  Z.,  ä  24-:w  aksh.):  sana  (=  AD)  1262  säla  10  äshädn  |  idam 
pustakam  likhitain  gri  Govinda7'dmafarmahhih  j  samäptag.  cd  'yam  granthah  \  friBhdrad- 
väjasmritih  \  35  patram  \  glokasamkhyä  1339,  adhyd(yd)  'shtädaga  18:  — 

b.  cd.  53  (12  +  26  +17)  füll.  (2s  Z.,  ä  26-28  aksh.);  alle  drei  von  gleicher 
Hand,  und  zwar  derselben  wie  1752:  bläuliches  Papier:  modern,  incorrect. 

a.  Bhäradväjasmriti,  18  adhy.,  s.  Ind.  Stud.  1,  246.  467,  West-Bühler 
Digest  I,  p.  XV,  Ind.  Streifen  3,  5i3  (19):  bei  Oppert  drei  Mss.,  bei  Burneil  eins. 

1  (20)  2^),  p'tsadguruhhyo  n.,  Hemädripkhare  ramye  sukhäsinam  mahäjanam  \ 
Bharadväjam  munip'eshtham  sarvavidyätaponidhim  \\  1  ||  puny&kntim  punya^ilam 
vrahmanishtham  jitendriyam  j  tarn  äsädya  tnunigreshthä  Bhrigvädyä  munipumgaväh  ||  2  || 


1)  nach  JoUy   p.  105  auch  als  zwei  Capitel  (15  und  16)  gerechnet,  s.   bei  17. 

2)  statt  saptada^.a7H !  s.  so  eben. 

•'')  ohne  Specialtitel :  dasselbe  gilt  für  die  im  Folgenden  mit  einem  *  markirten  adhi/dya. 


Närada;  Bhäradväja.  329 

Bhrignr  Atrir  Vagishtha^  ca  (^dndilyo  Rohitah  Krahth  \  Harito  Gautamo  Gargah 
^amkhah  Kälätoyo  (?)  'mgiräh  \\  3  ||  Märkvandeyä.  Mändavyah  (i  aksh.  fehlt)  Kapilo 
Ndradag  (.^ukah  \  Jamadagnir  Yyäjnavalkyo  Vi^vämitrah  Pardparah  \\  4  ||  ete  cd  'nye  'pi 
vntnayo  dharmmaj'nd  dharmmatatpardh  \  saniopacdraih  sampnjya  vacanam  ce  'dam 
avrui'^an  \\  5  ||  bhagaimn  sarvadharmmajna  sm-vavedärthapdraga  \  sarvafdstrdrtha- 
tattvajna  smvasatkarmmakovida  \\  6  ||  samdhyddipramukhdh  sarvä  nityanaimitti- 
kdh  kriydh  \  yäs  td  dvijddibhih  kdryydh  katJian  no  i^akttun  arhasi  \\  7  ||  ity  ddishto 
Bh&radvdjas  tair  mmahdmunibhir  mmunik  \  tan  pratyuvdca  dharmradtmd  santushta- 
hridayo  bhricam  ||  8  ||  prishtd  yushmdbhi?'  adhund  ydh  kriyds  td  maharshshibhih  \  yathd- 
kramma  kathyamte  samdhydh  jiranatipm'vikdk  ||  9  ||  nity dnushthdnarahitair  dvijair 
adhikritdgamäh  \  yajnäh  krahi^  (!)  ca  vidhivan  na  bhavanti  phalapraddh  \\  10  ||  tasmdt 
sarvaprayatnena  Qucir  bhntvd  dvijottamdh  \  atiushthdnam  prakin-inta  pratyaham 
^dstracoditam  ||  11  ||  dharmma^ästreshu  sarveshu  samasteshv  dyameshu  ca  \  sdram  u(d')- 
dhritya  vakshydmi  crwiudhvam  rishayo  'naghdh  \\  12  ||  gdstrdyanam.  idam  (fdstrdnäm 
adhika7n'")  p-eshtharn  adhyeyam  S7'addhayd  saha  \  jneyilr(d)dhibhir  dvijaih  kdmam 
anushthdnddisddhanam  \\  13  ||  cdstrdvatd7'o  i')  dighhedo  2  malamütraparicyutih  z  \ 
^aucam  4  dcamana(m)  dantadhdvanam  5  sndpanam  tatah  \\  14  ||  samdhyd  6  prandma^  ca 
japo  brahinayajnag.  ca  taipaiiam  \  aupdsanam  vai^vadevam  inahdyajnacatiishtayain 
II  15  II  bhojanam  ^ayanam  dhydnam.  12  (!)  mahddhydnarn  ca  püjanam  11  |  jnijddravyam 
japasraksha  (^k  ca?)  kala^am  cah'iyd  u?  api\\  16  ||  yajn<ypavitam  15.  ig  ca  kucah  17  pra- 
navo  vydhritis  is  tatah  \  sddhaiiam iwdyagcittam  ca  h^amo'ya^n  gdsti^asamgi^ahah  ||  17  || 
dinnirnnayain  samdrabhyo  pi^dya^cittdvadM  kraindt  \  svayam.  ca  (sapainca-!) 
vin^atyadhyäyam  dharmmaQdstram  vrainmi  vah  ||  18  ||  pamcavincatikarmdni  pi-o- 
ktäny  adliydyarupatd  Q)  \  ekaikasmm  kirn  ädhydye proktai ' kd parisamkhyayd  ||  19  ||  sa- 
pamcavin^atyadhydye  karmakliiitir  yathdkramam  \  dharmma^dstram  samdkhydtain 
y^ hdr adv dj amaharshind  \\  20  ||  tti  ^ri  Bhd^^advdjasmritauprathamo  "dliydyah.  —  Von 
den  hiernach  zu  erwartenden  25  adhydya  liegen  hier  nur  18  vor;  aber  auch  im 
Uebrigen  stimmt  was  folgt  nur  sehr  theilweise  (sicher  nur  für  1 — 6  und  15 — 18) 
zu  der  obigen  Inhaltsaufführung,  in  der  speciell  die  gdyatrt  (s.  adhy.  7  — 10.  12)  gar 
nicht  genannt  ist  und  der  wohl  ein  älterer  Text  als  der  vorliegende  zu  Grunde  liegt. 
2  (77)  7:  dinnigcayah;  atha  dvijdndm  pnrvddidigbhedö^jndnapaddhatmi  \ 
kathayishydmy  aham  samyak  sarvakarmmaphaldptaye  \\  1  ||,  —  schl.:  iti  cri  Bhdotau 
dharmacdstre  dinni^cayo  ndma  dv.  ''dhy.;  —  3  (2l)  8:  vtnmütravisarjanam; 
vinnmtrotsaijanavidhir  dvijdndm  prathame  ghatam  \  ^aticah^amaQ  cd  'dha  tathd  sami- 
cmam  iho  'cyate  ||  1  ||,  —  4*  (4l)  10:  samastakarmandm^)  ddisddhanam  sarvasddha- 
nam  (^gdkhindm  Burn.)  |    upasprishtavidhih  samyag  dvijdndm  adhuno  'cyate  ||  1  || 


1)  diese  die  unten  folgenden  adhydya  bezeichnenden  Zahlen  sind  von  mir  zugefügt. 

2)  nach  Burneil  Tanj.  125''  ist  dies  der  Beginn  von  adhy.  5;  sein  Mspt.  enthält  19  adhy. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  42 


330  Recht,  Sitte,  Gebräuche,  Cultus;    1.  die  smritipästra  u.  dgl. 

äcamya  vidhävat  karma  kritam  yat  tat  prask\dhyati  (prasddanam  Burn.)  |  vinai  'vd 
"camanam  (punm'-dc"  Burn.)  karma  kritam  a\y  aphalam  bhavetW  2  ||,  —  5*  (58)  12: 
damtänum  dhävanavidhiv  dvijundm  adimnd  s^&tain  (sphu"f)  \  kathyate  makJia- 
^ii(d)dhyarthain  yogydrlham  sarvakarmandm  \\  1  ||,  —  6*  (l94)  22:  atha  samdhyd- 
trayopvdptiQpdsti)vidhdnam  kathaydmy  aJiam  \  dinjanmxmäm  parispashtam  sam,astd^ 
vishiasiddhaye  ||  1  II ,  —  1*  (l24)  29:  sahasraparamdm  nitydm  ^atamadhyäm  dafä- 
vui'drn  \  tarn  sdvitr'i  japed  vidvan  prdnmukhah  prayatah  sthitah  \\  1  ||,  —  8*  (l2)  30: 
jape  nishiddhakarmdni  ydni  vakshydmi  tdny  aham  |  nisiddhakarmakarandn  nishidhyati 
japah  kritah  ||  1  ||,  —  9*  (5l)  32:  athai'tasydh  pravakshydmi gdyatrydQf)  sddhana- 
kramarn  \  na  sddhitam  ya  u  (jjadd'l)  mamtraprayoyo  na  phalapradah  \\  1  ||,  —  10  (l7)  33: 
gdyatryarthapratipddaiiam;  atha  'ya?n  artham  gdyatrydQj)  pravakshydmi  yathd- 
tathuin  I  dvijottumdndm  sadbhaktyd  japudmi  prakurvatdm  \\  1  ||,  —  11  (l22)  39:  püjd; 
uktapi'amdnasuslmigdham  dridhaf^alyam  (?)  cara7p,twrit  (?)  |  samskdreno  'pasamyuktam 
yad  tad  dheyam  dvijottamxiih  ||  1  || ,  —  12  (62)  42:  gdyatridhyänakathanam;  atha 
vakshydmi  gdyatryd  dhydnam  sarväghandganam  |  sarväbKishtapradam  sdkshdd  iha 
loke  pai-atra  ca  \\  1  ||,  • —  13  (44)  44:  tidaQ)dhydnakathanam;  atha  'tah  sampra- 
vakhydmi  s tül aQi^dhy dnam  taddtmakam  \  cetahprasddajaiiakam  sarvughai(ghaiH7id^a- 
nam  \\  1  ||,  —  14  (65)  48:  arcanadravyakathanam;  atha  'rcanoktadravydiidm 
gamdhdndm  ca  pnthak-prithak  \  lakshanam  sampravakshydmi  saparyyäphalasiddhaye 
II  1  II,  —  15  (l55)  56:  yajnopavttavidhdnam;  atha  yajnopavitasya  vidhim  sam- 
yak  dvijanmandm  \  p-autasmdrkakriydsi(d^dhyai\\  pravakshye  ' khilagdkhindm  ||  1  ||,  — 
16  (94)  61:  yajnopavitddividhdnam;  atha  yajaopavitadhdranavidhih  kathyate; 
sndtvä  fucih  picau  de^e  prakshdlya  carunaa  karau  \  pavitrapdnir  dcamya  prdümukho 
vd  'py  udanmukhah  |i  l  II,  —  17  (l33)  68:  ku^avidhanam;  hi^asya  ca  pavitrasya 
lakshanam  tatprayojajiam  \  sakalam  kathyate  spashtakarmdnushthdnahetave  ||  1  ||,  — 
18  (69)  70:  vydhritividhdriam;  atha  kalyam  pravakshydmi  vydhrittndm  yathd 
tathd  I  dvijundm  sarvafdkhdndm  kalydyam  (V)  sadri^aQi)  smritah  ||  1  ||,  —  schliefst: 
tasmdd  etat  samdcrityk  sddhayet  sakalam  dvijah  \  punah  satyam  p.  s.  p.  s.  vravimi  te 
II  69  II  AanV  om  tat  sat,  iti  p'i  Bhdradvdjasmritau  vydhritividhdnam  ndmd'shtddaQo 
'dhydyah. 

b.  Vi^vdmitrasmriti,  10  adhy.,  s.  Ind.  Stud.  1,  10.  22.  233.  234.  467.  West- 
Bühlei-  p.  15.  Ind.  Streifen  3,  513  (22);  Rdjendra  L.  M.  Not.  2,  287  (anders).  Bei 
Oppert  ein  Mspt.     Ohne  Verszälihing. 

1  (Schlufsangabe  fehlt),  beg.:  er  ig.  n.,  sahasradalaparnkahhe  sakala^ttarasmi- 
prabhe  vardbhayakardmvu(-  ieh\t)vi7nalagamdhaprishtdmvaram  \  prasannavadaneksha- 
nam  sakaladevatdrüpinarn  smare(c)  chirasi  pdvanam  tadabhidhdnapürvam  gurtim  || 
catahpamcaghaümdnam  muhtirttam  vrahmasamjnikam  \  pamca  pamca  ....  (Liicke  l'ür 
4  aksh.)  ghaüjne  kdla  iüshyate  \\  kratuvdnaghaümdnam  arunodayasamjuitam  \  tisham- 
pamcashathtmanam  prdta(h)kdla  iti  smritam,  \\  evam  jndtvd  prabhdve  tu  nityakarma 


BhäradvÄja;   Vipväniitra;  Kapila.  331 

samäcaret  \  nityanaimityike  kdmye  krite  käle  tu  saphalam  \\  vrähmX  imi/mrte  utthäya  hj-itod 
saxcnm  samdhitah  \  S7idnam  knryydd  xishahkdle  trydsdrtham  Q)  arunodaye\\  prdtah- 
kdlatapam  kuryyd  nifyanaimityikam  vidu  \  rasmivamtatn  samdlokya  upasthdnam  samä- 
caret II  kdldtitam  na  kartavyam  kartavyam  kdlasamyutam  \  tasmdt  sarvaprayatnena  kdle 
karma  samdcaret  ||,  —  von  samdhyd,  sndnam  etc.,  —  Schlufs  von  1  und  Anfang 
von  2  fehlen,  —  2  3''  fuddhdcamanayogah,  —  3^  bhritvd  ''camanam  etad  dhi 
Vi^vdmitrddihhih  smritam,  —  schliefst:  camddlajdtisamspar^am  maUntkarand- 
dikam  \  sadyo  harati sarvam  ca  iiidhdndcdmtamdti'aiah  \\  itiVi^vdtnitrasmntau  fuoyo 
ndma  dvittyo  'dhydyah,  —  3  ö*"  pr dndy dmavidhdnam  ndma;  dehindm  cai  \hi  sarve- 
shdm  dehe  dhydnam  samamtatah  \  tatrd  'jn  dvvpavarnändm  prdndydmam  samam 
nyaset,  —  4  6*  mdrjanayogah;  pddam  pddam  kshipen  rmirddhd  Qi^  pratipranaxm- 
samyutdrn  (^tarn  pr.  in.)  |  nikshepe  dashtapddam  tu  afho  yasya  (?)  kshaydya  ca  |j,  — 
5  8"  s amdhy dvamdanaveldyäm  dadydd  yatra  ya  (!  i  aksh.  fehlt)  dvijah  \  säyam  prd- 
taQ})  samdtiam  syd(n)  madhydhne  tu  prithak  kriyd\\,  —  6  om  ity  ekdksharam  vrahma 
7iydsadhy dnapur assaram  \  yathdpakti  japam  kuryd(i)  samdhydm  gaura  iritah  (i  aksh. 
fehlt)  II,   —   Schlufsangabe  für  6  und  7  fehlt,  —   8  lO"  ndndprayogaindhdnam,  — 

9  10*  upasthdnam;  athd  'tah  sampravakshydmi  uj)asthdnam  vidhikramdt  \  richd- 
khoktena  (rikgdkho")  vidhind  jdtavedasa  ity  ticam  (?)  ||  prdfahkdle  ca  sdydhne  .  .,  — 

10  12''  vaifv adevaprakaranam,  devayajnddikam  vakshye  grih{y)okta  vidhind  tatah  j 
ko(dra)vdn  m&surdn  mdshdn  msisurd^m^c  ca  kobwdhajdn  \\  lavanam  ca  katu  dravyam 
vaiQvadeve  visarjayet,  —  schliefst:  homam  kritvd  prayatnena  vai^vadevam  prakalpa- 
yet,  iti  Vi^v dmitr asmritau  vaionam  ndma  dagamo  'dhydyah  (nichts  weiter). 

C.  Kapilasmriti,  in  1005  ^loka,  ohne  adhydya -TheWang,  s.  Ind.  Studien  1,  4G7. 
West-Bühler  1.  c.  p.  15,  Ind.  Streifen  1.  c.  (?  44  Kdpotds). 

Qrig.n.  \  Kapilasmntih  \  vedanimdakdndm  \  düshanam  \  purd  tu  ^aunaka(h)  pn- 
mdn  bhdvanam  katimtkshavai  (!)  |  bhito  'tyamtam  Kalau  bhümydm  tishthed  vipratvam  ity 
asau  II  atyamtam  cimtayd  "mshtah  Kapilamtnshniiriipinain  |  ai'asdmd  dgatam  fikshyaQn) 
prahishtaQ})  satvaram  tadd  \\  2  \\  samuddhdyd  (!)  'bhivddyai  'nam  gdmadhyam  (!)  muda 
kam  (J)  fivam  \  kalpayitvd  nashtap^amam  pa^cdt  prdmjalir  avravit  \\  S  \\  Kalau  pdpaika- 
vahule  dharmdnushthdnavarjite  \  katham  ti  (2  aksh.  fehlen)  vipratvam  imitale  vava  me, 
mahanl  \\  4  ||  sa(in)cayo  'ttva  sumahän  varttate,  chimd(h)i  tu  vibho  \  iti  tena  kritaprapiah 
KapilaQi)  sa  sandtanah  \\  5  ||  smayam  kritvd  jagadbharttd  sasmitani  vdkyam  avravU  \  tvani 
mahdn  asi  sarvajnah  sarvavedaviddm  varah  ||  6  ||  ...  pardnnena  mukham  dagdham 
hasthau  dagdhä.  pratigrahdt  \  parastncimtayd  cittam  kuta^dya  (!)  Kalau  yuge  \\  17  || 
tirohitas  tati'a  vedah  svdbhdvdpnunar  apy  oft' (!)  |  kutarkai(j-)  vddhito  'tyamtatn 
bhdshdrgramddhair  ([)  na  rdjate\\  18  ||  bhdshdgramdhakutarkdndm  dgamdndm  pra- 
cdrandt  \  Vaishnavdndm  ^drnbhavdndm  puronnaivdndm  (!)  durdtmabhih  ||  19  ||  prakalpi- 
tdndm  fdstrdndrn  asatdm  sadvirodhindm  \  pravdhidydd  dharmmamri  (fol.  2'')-müfam 
vedas  sdmtaravd  (!)  bhavet  \\  (Zahl  fehlt)  jj  evarn  vede  dharmamule  pararn  <}dmtarava- 

42* 


332  Reclit,  Sitte,  Gebräuche,  Cultus;   1.  Die  srnriti^ästra  u.  dgl. 

sthite  I  Tathdgatamatam  kecid  anusmritya  tadas - tatah  \\  20  ||,  —  fol.  3"  f(tta  eke 
samuddi^ya  caVkoddishtavidhdnatah  \  pratisamvatsaraim)  ^räddham  kurydditi  Manor 
matcmW  101  ||,  —  fol.  5''  apäkayogyd  api  tdh  tatratyajanavdkyatah  \  pitfmdrn  tiiptaye 
'ttva  (adbhojanarasdtale  \\  201  ||,  —  fol.  8"  amdhddayo  vi^eshena  bharttm>yäs  te  niram- 
^nkdh  \  teshdm  tipanayo  prdpte  vailakshanyam  mahad  bhavet  \\  SOI  ||,  —  fol.  10''  mtdia- 
syd  ''mushydyanasya  yotram  prdkritarn  prdpya  yd  'yne  svdhd  \  kulam  anyad  dvi^dd 
asmajjam  amam  kumdram  tejase  pitd  \\  398  ||,  —  hiernach  ist  der  Text  lückenhaft, 
anscheinend  fehlen  v.  403-9,  —  fol.  13"  samavdye  nirdhandndm  sarva  eva  yathdm- 
gatah  \  pnnahgce  nirdhaneshv  eshu  dhanimtstanyatanmanah  (!)  ||  501  ||,  —  fol.  lö*"  sä 
dampatisamd  nityam  sarvavamddramaivaQ)  sd  \  tasyd  sydt  sarvavedoktnnityakarmasu 
kevalain  ||  601  ||,  —  fol.  17''  aputraprdrthand  purva  datto  \jam  yadi  tatsutah  \  p-tmdn 
eva  tadd  so  'yam  samabhdge  bh(we(d)  dhnwam  \\  701  ||,  —  fol.  20"  anye  ma  tanayo  bhü- 
3/ah  bhütale  syu{r')  jtigupsitdh  \  usa(i)kulap7-asütdndm  kshetrajdtisutd smiitdh  ||  801  ||, — 
fol.  22''  karoti  bhaktyd  (}üdro  'pi  tatkshanät  tena  kdy&Uih  \  vishnulokam  praydty  eva  mahim- 
nd  tasya  kevalam  \\  901  ||,  —  schliefst  (fol.  24''):  u(ktd?)  nitih  punar  api  krürakarmasu 
kevalam  \  vatagarbhddikam  cd  'pi  kdryyam  eve  'ti  nishkritau  \\  1000  ||  pravadamti  mahdt- 
mdnah  nadtsvdnddikdni  ca  \  kn(j:af)pratmidhitvena  kecid  dhup  ca  pdpindm  \\  1  ||  amc- 
grahdya  saulabhya  kdraya  (!^  fehlt)  ca  tädripe  \  purshasuktam  ca  samakam  fiva<}am- 
kalpakam  tathd  \\  2  ||  raudravaishnavagdyatryd  (!)  ^dkhd  co  'panishat  tu  vd  \  ayam- 
(tryam-~)vakain  idam  vishnum  pdvakds  tdrakd  smritdh  \\  3  ||  sa(j-)veshv  api  ca  krityeshu 
Kapileve  'dam  iritam  \  dharma^ds tr am  mahäsdram  sarvalokopakdrakam  \\  4  ||  para- 
bhaktya  duijo  nityam  a^vamedhaphalam  bhavet\\  5  ||  (nichts  weiter,  gar  keine  Unter- 
schrift). 

d.  Lohitasmriti,  in  733  vv.,  ebenfalls  ohne  «rfA_i/«^«-Theilung,  s.  Ind.  Stud.  1, 
2-16.  467.  West-Bühler  1.  c.  p.  15. 

pr^.  n.  I  vahubhdryasya  yiupdsanddau  vigeshah  \  Lohitasmriti  \  Lohitam 
sarvaveddmtata(j)tvajnam  nydyavittamdh  \  sä.nyajndna^)samjdtasamfayd(}i)  sa7'vavastushu  \ 
smdrtam  karma  vivdhugnau  kurvtta  pratyaham  gnh\  \\  2  ||  ity  atra  vidyamdno  'gni- 
gabdo'yamsamgaydspadam  \  pradhdnaldjahoindgnih  vivdhagnir  iti  smritah  \\  3  ||  so'yam 
nityatvanhito  dhdryatvavihito  hiyato  Q)  matah  \  vivdha  vacandguip-eQ)  prakritena  sa- 
mamjasah  |1  4  ||  tasyo'ttaratrakdryyeshuviniyogaikapoiyatah\pradhdnamomdgnauQ^  tatra 
piinagansayaQ)  ekakah  \\  5  ||  dwydgnau  vd  dvit'iydgnau  tntiyädyanade''pivd  |  atha  vd  sydc 
caturthdgnau  jjamcamdgnau  sacetasä  \\  6  ||  sarvatre  vd  'vigeshena  kurvtta  pi-atyaham  gra- 
htt  (!)  I  evam  junas  tathd  pagcdt  kshatriyddya7iaveshu  (?)  vd  ||  7  ||  kena  dravyena  bhüyag 
ca  katham  mamtr&g  ca  ke  punah  \  ity  evam  samgaye  jdte  nifcayam  vacmi  vodyalu  (!) 
II  8  II,  —  fol.  3'  evam  satputra  bhüyag  ca  tuQcayatn  vacmi  cai  'kakam  \  dattaputrd- 
dattaputra  sannidhdne  pitriknyd\\  101  ||  dattaputrenai  'va  sydt  kaj^ttavyd  'nyenai  'm 
/(i(!)  I  jyeshthapatny  eva  sd  patiü  dharma(pa)t()i)y  api  sd pard  \\  2  ||,  —  fol.  5"  fa- 


^)  ein  aksh.  fehlt  hier  (ob  satydftjndna"?),  aufserdem  aber  ein  ganzes  Hemistieh. 


Kapila;  Lohita;   Parä^ara  (Mädliava).  333 

smäd  vd  devatd  proktä  tanayau  fdsh-avifntau  \  narakoUämkau  sadyam  janmanai 'va  na 
karnuaid  \\  201  ||  dtmajac  cd  'pi  dauhitrah  samdnau  paitrike  'nifam  \  kaddcid  adhika^ 
cd  'pi  da  uhitras  tanaydd  adln  \\  202  ||,  —  fol.  8"  pitrwargasamah>ena  va7-gatn  mätdmaha- 
sya  vai  \  mätrivargma  tiditam  tat  patnttiäin  trikam  tathd  \\  301  ||  ko  vd  sapimdo  yajate  ko 
vd  bhrdtd  ca  tatsannxh  \  tatsutah  tasya  pautro  vd  kaddcit  tasya  karmani  ||  2  ||,  —  fol.  lo" 
somapravdkddimukhdd  titsavddimukhena  ca  \  samprdptam  avagdd  daivdt  samprdptam 
nydyavartmand  \\  401  ||  madhuparkddiri'ipena  samdgatam  aniQvardt\  pamcd'nyad  akhitam 
bhüyah  sa{d)dravyam  iti  tad  viduh  ||  2  II,  —  fol.  12''  nityam  hhuktikriydkdle  ydm  kdmcid 
yam  ca  kam  ca  vd  \  drishtvd  piishivd  bhojanasyd''bhyanujnd  tadanamtaram  \\  501  || ,  — 
fol.  1 5"  acrdvyam  p-dvyam  ity  etad  ddram  (!)  tasya  nirtkshanam  \  annshthdnam  vipeshena 
yasyds  sussdpya  (!)  kdlatah  \\  601  ||  iyam  ramdd  'py  aramdai'va  jndtn  dharmmapard  satl  \ 
sarvajndty  api  yd  nyünam  durvudhyd  satatam  kalim  \\  2  ||,  —  fol.  17*  sarvdmgavapa- 
nam  kritvd  ghoshayitvd  puresvake  \  garddabhdrohanend  ""tha  rdshtrdd  asmdd  visarjayet 
II  701  II  sarveshv  api  ca  kdryyeshu  cd  'tikrüreshu  kevalam  \  kriteshv  api  tathd  tena  tv 
akshato  vrdhmano  vrajetW  2  ||  strtrt.dm  na  hinsä  vihitä  cd'tikrüreshu  karmasu, 
—  schl.:  avafdd  eva  labhate  nd  'tra  kdryydvicdrandt  \  it\  'dam  da(?)  kathitam  Qästram 
Lohitena  mahdtmand  ||  32  ||  hitdya  sarvalokdndm  sdram  u(d)dhntya  cästratah  \\  33  || 
sampürnam  (nichts  weiter). 

1755.     Ms.  or.  fol.  923. 

Allfang  von  Mddhavas  Comm.  (invriti)  zu  dem  vyavahd7'a-Thei\  (adhy.  13?) 
yon  Pard^ara^  smriti; —  s.  Aufrecht  Cat.271'',  resp.  seine  Angaben  über  ac?At/.  1—12 
(herausgeg.  im  Dharmashastras.  2,  1  —  52;  s.  auch  Rdj.  L.  M.  Not.  5,  in.  112)  und 
Mddhava&  Comm.  dazu  ibid.  263"- 27 T. 

35  foll.  (13  Z.,  ä  44  aksh.);  »moderne  Copie  von  einem  Palmblatt- Mspt.«  (Notiz 
auf  Blatt  1);  das  Papier  brüchig,  gerippt;  Randmarke  auf  V\  2'',  3"  links  oben: 
vya"  md":    auf  1°  in   Telinga-Schviit:    Varadaräjiyam  vyavahdram. 

p'tg.  n.,  vdgicddydh^)  sumanasah  sarvdrthdndm  upakrame  \  yam  natvd  krita- 
kritydh  syus  tarn  namämi  gajdnanam  ||  1  ||  so  'ham  prdpjya  vivekattrthapadavhn  dmnd- 
yattrthe  param  majj'an  sajjanatirthasamganipunah  sadvrittattrtham  crayan  \  lab- 
dhdm  dkulayan  prabhavalaharirn  ^rt  Bhdratttirthato  Vidydtirtham  updp^ayan 
hridi  bhaje  p'tkamtham  avydhatam  \\  1  (!)  ||  satyaikavratapdlako  dvigunadhis  ti^yarthl 
catiirveditd  pamcaskamdhakriti  shadanvayadndhah  saptdmgasarvamsahah  \  ashta- 
vyaktikalddharo  navanidhih  pishyadda^apratyayah  smdrtochrdyadhuramdharo  vija- 
yatdm')  Qr^t  Bukkana  kshmdpatih  \\  2  (3  AB)  ||  Imdrasyd  "mgiraso,  Nalasya  Sumatih, 
Caibyasya  Medhdtithir,       Dhaumyo  Dha7'masutasya,   Vamya^^nripateh  Sväjd*),  A^irne?' 

^)  die  acht  vv.  der  Ein),  finden  sich  ganz  identisch  auch  in  der  Einl.  des  Comm. 's 
zum  acara-Theil;  s.  Aufrecht  264''.  265"  (=  A),  die  Ausgabe  (==  B)  desselben  von  Candra- 
kdnta  Tarkdlamkdra  in  der  Bibl.  Ind.  (1883),  und  Rdjendra  L.  M.  Bikaner  Coli.  p.  432  (=  It). 

2)  so  auch  A,  "ijate  B.  S)  "nya  B.  *)  Svmijd  AB. 


334  Recht,  Sitte,  Gebräuche,  Cultus;    1.  Die  smritipästra  u.  dg\. 

Gautamih  \  j))-atya(jdriiihtir  ArumdlKitisahaatro  Rämasya  pnnydtinano  yadvat  tasya 
vibhor  abhiit  kidagurur  mamtri  tathd  Mddhavuh  ||  3  (4  kW)  \\  praind^ynnknnah'i  vive- 
kasalilaih  siktd  balopadhnikd^)  mamt'aih  pallavitd  vifdJavitapd  samdhyddibhih  shad- 
gunaih  \  ^aktyd  korakitd  ya^ahsurabhitd  siddhyä savuidyatphald  samprdptd  bhuvi  (dta-^)- 
nitilatikd  sarvottaram  Mädhavam  \\  4  (5  AB)  ||  ^rtmatt*')  janant  yasya  Sukirtir 
Mdyanah")  pitd  \  Sdyano  loka^)Häthag  ca  manobuddht  sahodarau  \\  5  (6  AB)  ||  ynsya 
Baudhdyanam  mtram  fdkhd  yasya  ca  ydjushi  \  Bhdradväjam  kulam  yasya 
sarvajnah  sa  hi  Mddhavah  ||  6  (7  AB)  ||  sa  Mddhavah  sakalapurdnasamhitd- 
pravarttakah  smrihsushamd'^')pardQarah  \  Pard^arasmritojaga  2°  d-thitdptaye  Pa- 
rd^arasmritivivritau  pravartafe  \\  7  (8  A  B)  ||  dcdraprdya^citte  nirüpite^),  atha 
vyavahärah  jyrastuyate  ||  yady  api  rindddnddindm  ashtddagapaddndm  vyai^aJidrd- 
näm  madhye  kam  api  vyavahdram  Pardgaro  na  vyutjxiditavdn,  tathd  'py  dcdrakdmde 
catiirndm  varndndm  krammd  ^'cdrdn*')  bruvan  kshatriyas  tu  praja''^  ity  asmin 
vacane  kshatriyavigeshasya  rdjna  dcdra^'^')vigesham  evam^^)  avocat:  kshitim  dharmena 
pdlayed  iti^^),  fafra  kshitipdlanam  ndma  kshitydp'itdsu  prajdsu  gishtandm  dushtopadra- 
vaparihärah  \  etadartha  eva  hi  jagadtQvarasya  Rdima-Kiishnddikshatriydvatdrah,  tac  ca 
gitdsu  (4,  7.  8)  bhagavatd  vispashtam  abhihitam:  yadd-yadä  hi dharmasya gldnir  bhavat% 
Bhdrata  \  abhyutthdnam  adharmasya  tadd  "tmdnam  srijämy  aham  \\  paritrdndya  . .  yuge- 
yuga  iti  ||,  yathä  mahatdm  lidvanudtndm  gikshdyai  Rdmddyavatdras  tathd  kshndrd- 
ndm  corddtndm  fikshdyai  räjdvatdra  iti  drashtavyarn,  ata  eva  hi  Älanuh:  ardjake 
hi  loke  'smin  .  .  2''  etac  ca  sarvam  asmdbhir-  dcdrakdmda  eva  rdjadharmdn 
vyucakshdnaik  pji^apamcitam ,  Brihaspatis  tu  vigeshata  rindddnddivyavahdramcdram 
eva  rdjotpatiiprayojanani  abhipretya  tadvicdrakshamatvam  upapddayitwm  imdrddyät- 
makatvam  rdjna  uddjahdra:  gunadharmam  ato  rdjnah  kathaydmy  anujmrvagak  \ 
dhanika-rnikasamdigdhau  jn-atibhidekhyasakshinah  \  vicdrayati  yah  samyak  tasyo  'tpattirn 
nibodhata  \\  somdgnyarkdnilemdrdndm  vittdppatyor  yamasya  ca  \  tejomdtrdm  samuddhritya 
rdjno  mürtir  hi  nirmitd  ||  .  .  iti,  loke  hi  rdjd  bhüjjo  nripa  ity  ete  gabdd  ekdrthavdcitvena 
prayujyamte,  tatra  rdjagabdo  rndhah,  bhilpanripafabdaii  yaugikau,  —  6''  iti  vyava- 
häraparichedah  sanidptah,  atha  sabhd  nirupyate,  tatra  Brihaspatih:,  —  10''  iti 
sabhdiunipanam,  atha  vyavahdradarfanavidhir  Jiin'q^yate,  tatra  Prajdpatih: 
.  .,  —  IS*"  iti  vyavodhih,  atha  '^sedhddividhih  kathyate,  tat?'a  Näradah:  .  .,  —  15"  ity 
dsedhddividhih,  atha  darganopakramah,  atha  Manuh  .  .,  —  17"  iti  darganopakramo 
nirupitah,  athacatushpdd  vyavahärah  jjrastüyate, pratijno 'ttarampramdnam  nirnayaf 


^)  prajd  B.       2)  "ghrikd  B  {°pamghrikd  var.  1.) ;  lies  mit  A :  "ghnikd.        •^)  bhdti  A  B. 
■*)  zu  V.  6.   7  s.  noch  Buruell  Vorrede  zum  Vanfabrdhmana  (=  V)  p.  ix  (1873). 
•'')  Suko'tih  Sdyanah   R.  '')  bhoga"  ABRV.  •>)  so  auch  B,  wo  resp. :   mukhamd 

var.  1.  und  A  liest  so.  ^)  vydkhydte  dcdoffc  A  271".  ^)  kramena  cd  ^'cdrd?i  A. 

■')  prajdf  cai  'ya  kshitim  dharmena  pdlayed  A.  ^^)  rdjdcdra  A. 

")  fehlt  A.  12)  bis  hierher  A. 


Mädhava's  Comm.  zu  Parä^ara;  vrihat-Paräpara.  335 

ce'ti  catvärah  päddh,  tatra  j)ratijndm  samgrihndä  Yäjn avalkyah:,  —  20"  itipra- 
tijndpddo  nirüpitah,  atho  'ttarapddo  nin'ipyate,  tarn  ca  Ydjnavalkyah  samyrihndti, 

—  25''  ity  attarapudah,  atha  kriydpddah,  tarn  cd  "ha  Ydjnavalkyah,  —  27°  iti 
knydbhedd  nirüpitdh,  atha  sdkshinirüpanam,  —  31*  sdkshyamiyojanavi  dha  Manuh:, 

—  32"  kutasdkshina  dha  Ndradah,  —  34"  iti  sdkshiprakaranam,  sdkshinirüpano- 
pasamhdrapwam  likhitanirüpanam  karoti  Brihaspatih,  —  Z^  jndtam  maye  'ti  likhi- 
tam  samdhivigrahalekhakaih  \  evamvidham  rdjakvitam  (r  mit  ^')  sdsanarn  samudd- 
hntam  \\  defddikam  yasya  rdjd  likhitena  prayachati  \  seodQanryddind  tushtah  prasdda- 
likhitam  tu  tat\\,  —  35'  Zeile  8  bricht  ab:  Vyäso  'pi:  samd-mdsa-tadardha-lia-nnpa- 
ndmopalakshitam  \  pratigrahitt'ijdtyddi  sagotrabrahmacdrikam  ||  sthdnavangyänvpurvyam 
ca  decam  yrdmam  apdgatam  \  — 

IT 5 6.     Ms.   or.  fol.  499. 

Das  vrihat-Pdrdfaram  dharma^dstram ,  in  12  adhydya;  herausgegeben  von 
Jibdnanda  Vidydsdgara  in  seinem  Dharmashastrasamgraha  II,  53  —  309  (Calc.  1876 
=  C),  s.  Ind.  Streifen  3,  5ii:  s.  noch  Rdj.  L.  Not.  7,  67-72  (^  R).  Jolly  in  der  Z.  D. 
Morg.  Ges.  31,  129  fg.  (1877)  und  Hist.  p.  53. 

72  foll.  (28  Z.,  ä  26-28  aksh.);  ohne  Datum;  modern;  incorrect;  die  Blätter  in 
europäischer  Weise  neben  einander  liegend;  dieselbe  Hand  wie  in  1752. 

1  (62)  2"  (C  p.  53  —  58):  vyaktdvyaktddyadevdya  i'edhase  'namtavedhase  \ 
namaskntya^^  pravakshydmi  dharmmdn  Pard^aroditdii  \\  athd  'to  Himacaildgre  Deva- 
ddruvandp'arne^')  \  Vydsäm  ekdmtam^)  dsinam  dvijdh  prichkmti  dhdrmmikdh*^  \\  mdnu- 
shdndm  hitam  dharmmam  varttamdne  Kahm  yuge  \  varndndm  dp'amdndm  ca  kimeit 
sddhdranarn  vada^)  \\  3  ||  yuge-yuge  ca^)  ye  proktd  dharmmd  Manvddibhir-  mune  \  ^ak- 
yamte  nai  'va ')  te  karttum.  varnair  d^ramavdsibhih  ||  4  ||  sa  prishto  *)  inunibhir  Vydso 
munibhih  parivdritah^)  \  prashtum  jagdma  pitaram  dharmmdn  P&rd^aram  tatah  ||,  — 
schl.:  (^aktisünoi^  anujndtah  sutapdh  Suvratas  tv  idam  \  caturndm  dcramdndrn  ca 
hitam  ^ds&am  athd  'vravtt  ||  62  ||  iti  vrihatPdrdpare  dharmma^dstre  Vydsaprasansd- 
gdsti'asamgraho(d')de^akathanam  ndma  prathamo'dhydyah;  —  2  (3fil)")   W":  japanir- 


^)  °tejase  namaskritod  C,  "vedhase  namaskritya  R.  2)  vanälaye  Par.  1,  1  (wo  v.  2.  3 

als  1.  2).  ^)  ekdgram  C  Par.  1,  i.         *)  rishayah  prashtum  dgatdh  C,  aprichannn  rishayak 

purd  Par.  1,  1.  ^^  paucdcdram  yathdvac  ca  vada  Satyavatisuta  Par.  1,  2. 

^)  ytige  yugeshu  C.  ^)  rdkyarnte  nai  'va  C.  ^)  samprishto  R.  ^)  "oeshfitah  C. 
1")  in  den  Pagina-Ueberschrif'ten  und  den  Abtheilungs-Unterschriften  in  C  ist  hier  einige 
Unklarheit;  der  Schlul's  des  adky.  2  ist  nicht  angegeben,  und  fehlt  somit  auch  der  Anfang  des 
adhy.  3;  beide  zusammen  reichen  resp.  daselbst  nur  von  p.  58-77,  und  entsprechen  nur  den 
ersten  "218  vv.  des  hiesigen  zweiten  adhydya.,  nach  deren  Schlufs  allerdings  auch  hier  die 
Unterschrift  steht:  iti  vrihat-P&r d gare  dhaostre  Suvrataprokfdydm  dharinasamhitdydm  shat- 
karmäni  sndnamdhih  {{  2  |);  aber  die  Verszählung  geht  hier  ruhig  weiter,  und  was  in  C  als 
4,   1   erscheint,  ist  hier  als  2,  219  gezählt  {Japasyd  Hah  pravakshydmi  vidhim  Pardgaro- 


33(J  Recht,  Sitte,  Gebräuche,  Cultus;   1.   Die  smritifästia  ii.  dgi. 

nayahx  P&räfaramatam  pmiyctm  pamfram  päpana^anani  \  cimtitom  iirälmmndrthäya 
dharmmasamsthäpanäya  ca  \\  —  6"  Sanaka^  ca  Sanamda^  ca  trittyag  ca  Sandfanah  \\  1 63  ||, 
Asiirih  Kapi/df  cai  W  Vodhnh  Pamcafikham  tathä  |,  —  schl.:  tasyo  'ddegd 
mayd  vatsa  vidher  jäpaf  ca  pdvanah  \  devdrcanamvid/uhiam  ca  sampravakshyamy  atah 
param  ||  61  ||  iti  vnofare  dhostre  japanirnayo  7iuma  dv.  'dhy.;  —  B  (llti)  lo'': 
devdrcanam  pravakshydmi  yad  uktam  rishibhih  pnrd  \  vaidikair  eva  tan  mamtrair 
yasya  yais  tasya  tair  iti  ||  1  ||,  —  sohl.:  kapiläkshtrapänena  vrdkmanogamanena  ca 
veddksharavicdrena  (^udra^  cdmdd/atdin  vrajet  ||  16  ||  iti  vrio^are  Suvi-atapranitäyäm 
dharmmasamJütdydm  tntiyo  \lhy.\  —  es  folgt  aber  nui)  noch  ein  zweiter  dritter 
adhy.^)  (\8S)  18":  atah  param  grihasthasya  karmvidcdram  Kalau  yuge  \  dharmma- 
sddhdranam  sdkshdc  cäturvarnakranidgafam  \\  1  ||,  —  schl.:  shatkarmahhik  knshiQf)- 
proktä  dvijdndm  gnhamedhindm  \  griham  ca  grihinim  dhus  tadvihhdiyam  ("vivdham  C) 
atho'cyate  ||  (1)88  ||  iti vno ^are dho stre  Siivr. dh.  krishikarmasttäya(;.n(^jnoG)paiiar- 
nano  näma  tittyo  Wiy.;  —  4  (369)  27'  (C  117  —  149):  svayam  ca  vdhitaih  (imhayet  G) 
kshetraiir)  dhänyaig.  ca  s\myam-arjitaih  |  kin-yydd  vivdhayogddi  pamca  yaj'ndn^  ca 
nitya^ah  \\  1  i|,  —  schl.:  yahiena  dharmmo  gnhamedhiinprai^  cittenaijirttena  C)  imcä 
vapnshd  ca  kdryyah  \  dyuh  prajdh  grtr  bhuvi  pnjitatvam  \  tasmdl  labheta  (Jabhante  C) 
divi  devabhogdn  \\  (3)69  ||  iü  vrio^are  dhostre  Suvr ataproktdydm  samhitdydm  c.  'dhy.; 

—  5  (390)  36''  (C  149  —  183):  crdddham  vriddhdbha(candrdva  C)camdre  bha-chäyd- 
grahanasamkrarne  \  vyaftpdta  inyti(iHi)tkrishiuq)akshapdA\(ta  C)la]\ishn  Qbdhishu  0)  ||  1  ||, 

—  schl.:  uktah  prdddhavidhis  tv  esha  varndndm  jntritnptikrit  \  evam  ddsyati  yah 
p'dddham  sarvdn  varän  sa  c«  "ps^«ft' ||  (3)90  ||  iti  x^rio^are  dh  o  stre  (Qrdddha)v)dhir 
ndma  p.  'dhy.;  —  6  (323)  44''  (C  183—211):  athd  'tah  sarnjm.ivakshyämi  Quddkih 
Pärdfaroditdrii  \  siitake  vd'py  asance  vu  yathdvat  t&m  nivodhata  \\  1  ||,  —  schl.:  uktd 
mayd  nishkritayah  samdsdt^  sam^uddhaye  varnacatushtayasya  \  vratdnitdsa.  rihitdni  (ydniC) 
imkshydmy  atas  tuni  nivodhate  'ti  \\  (3)23  ||  iti  mio^are  dhosti^e  Suvratapranitdydm 
(c?/i"  fehlt)  prdyafcittanirnayah  sh/dhy.;  —  7(42)45"  (C  212  —  215):  vratdiiy  atah 
pravakshydmi  hy  aidevddi  (ainda°  C)  kramena  tu.  \  pdpakshayaQf)  kritair  yaih  sydd  dhar- 


ditam);  dem  adhy.  4  in  C  entspricht  resp.  hier  2,  219-52,  nach  deren  Schlufs  es  jedoch  auch 
hier  wenigstens  heilst:  ifi  crihat- ParaQare  dhaonfre  shafkarmani  va(!)i<c(iriipavarnanani;  der 
fünfte  (idhij.  in  C  (p.  81-95)  entspricht  dem,  was  hier  als  2,  253  {gäyatryäh  sampra- 
vakshydnii  devdrshäni  kramena  tat)  -368  und  als  3,  1  (C  p.  91)  -44  aufgeführt  wird,  nach 
deren  Schhifs  es  resp.  auch  hier  heifst:  iti  vyihat- Pdrd^d  re  (dstra  nhafkannani  devapüjd- 
vidhili.  Hiernach  aber  beginut  in  C  p.  95,  der  Pagina-Ueberschrift  zufolge,  der  zweite  adhy. 
nochmals;  und  es  entspricht  dem  Rest  desselben  (p.  95-101)  hier  3,  45-116;  dabei  wird 
resp.,  und  zwar  in  C  sowohl  wie  hier,  noch  dazwischen,  nach  3,  102  nämlich,  eine  Unter- 
abtheiiung  gemacht:   iti  viihat-Pd°  dhontre  shafkai-nia.ni  dtithyavidhih. 

')  in  C  ist  derselbe  auch  als  solcher  bezeichnet  (p.  101-17);  es  ist  somit  re  vera 
alles  Bisherige  vom  Schlufs  des  adhy.  1  ab  wohl  nur  als  zweiter  adhy..,  resp.  als  die  ver- 
schiedenen Unterabtheilungen  desselben,  anzusehen. 


Vrihat-Paräfara;   Prajäpati.  337 

märtham  ca  viahodayam  \\  1  ||,  —  schl.:  vadaipd  ddnam  munaijah  pradhdnam  \\  41  (in 
C  zu  42  gezogen)  ||  Kcdau  yiu/e  nä  'nyad  ihä  'sii  kimcid(t^  \  C)  ingodhanam  svargamahd 
'pi  Q  svarvam  ihd  'pi  C)  pvjyam  \  vadamti  tasmäd  atha  ddnadhai'mmdn  \\  42  ||  iti 
vrio^are  dhostre präyaQcittavrataniriiayo  n.  s.  'dhy.\  —  8  (378)  54''  (C  2iri  — 47): 
dänäni  vidhind  sdrddham  jagau  ydni  Pard^arah  \  Vydsasya  tdni  vakshydmi,  pm- 
yatdm,  dvijasattamdh l  \\  I  li,  —  schl.:  ukühii  sarvvaddndni  hl  'shtam  pi'irttam  Qnäni 
ishidp"  C)  ca  sattaina  Qmdh  C)  |  atah  param  pravakshyamte  (jane^ddika^dmtayah 
II  (3)78  II  iti  vrio^are  dhostre  ddnadharmmeshu  pürttinirnayo  n.  a.  'dhy.;  —  9  (342)  63"' 
(C  247 — 7G):  ^dmttnäm  ävfha  sa7'vvdsdm  gnha^ximtiQi)  pard  smritd  \  griheAyoQhhyo  C) 
'pi gane^fa^s  tu  tasya  Qdmtim  afho  'cyate  \\  1  ||,  —  schl.:  bhavamti  putrdQf)  Qubhasam- 
tatikshamdQ  cirdyusho  rdjyahitd  dharitrydm  \  siikirttimamto  jayino  pi  rdjye  pratd2)a- 
immto  ravicamdratidydh  \\  (3)42  ||  iti  vrioQare  dhostre  Qdmtinäma  'dhydyo  navamah,  — 

10  (l46)  67"  (C  277—89):  athd  'to  nripateQ-')  dharmmam  vakshydmi  hitakdmyayd  \ 
PardQaroditam  inprd  vakshyamdnam  nivodhata  \\  1  ||,  —  schl.:  vanasthabhikshii- 
dhai'mmda  vai  ydn  avravtt  Pardfarah  \  tathävad  abhidhdyai  ' tan  vakshydmy  d^rama- 
bhedakdn  \\  (1)46  ||  iti vrio^are dhostre  vdnaprasthayatindmd'dhy.  d.,  —  11  (28)  68* 
(C  289  —  92):  atah  param pravakshydmi  bhedam  dirasamarn(dQr ama s am  C^bhavam  \ 
vrahmacaryyddikdndm  ca  yäthdQkändm  tu  tathäG)  tathyam  nivodhata  \\  1  ||,  —  sohl.: 
caturiidm^)  äframdndm  tu  bhedam  iikt(v)d  Pard^arah  \  athd'vravtd  vijoQ)yogam 
frimidhvam  pdpaiidcanam  \\  28  ||  iti  vnofare  dhostre  vdnaprasthayaty d^r amabhed a 
ekddafo  \lhy.:  —  12"  (98)  70"  (C  242  —  300):  mimiukshato  ("vo  C)  virashvanite  ('to 
pr.  m.,  "jyamto  C)  dehdd-dehdd  ito  yathd  \  ^artrajnäs  tathd  prdhuh  2)aram  vrahma 
layam  gamdh  {gatdh  C)  ||  1  |l,  —  schl.:  nddeQatah  kimeid  avddi  vidvat  Qidde^abhaktim 
vidhind  "dividvan!  C)  dhydnam  vidheye  ("ya7n  C)  dhvaniptirvvakasya  Q'kam  ca  C)  | 
sarvvam  vidhdnam  vidhivac  ca  samyak  vaktum  {yas  tu  C)  samartho  vidhir  eva  cd  'sya 

11  98  II  /;■/  vnoQüre  dhostre  dhydnavidhiyogdbhydsah,  —  12"  (98)  72"  (C  301—9): 
athd  'nyat  sampravakshydmi  vidhdnam  dhydnakarm,manah  (^'ndm  C)  |  ndnämatoditam 
kdryyam  paravavrahmdptikdrakam  \\  1  ||,  —  schl.:  ya  idarn  gnnuydd  viprah  p-dvayet 
pdthayed  iti  (api  C)  |  sa  ptaQxra  C,  tu.  K)dhvastasamästai7ioQid  CR)  vrahmalokam  avdp- 
iiuydt'-)  \\  98  \\  iti  i^rioQare  dhostre  Suvraoydm  sari^h.  dv.  'dhy.,  saindpto  pam  vrihat- 
P&räQarasmritih  \\ 

1757.     Ms.  or.  fol.  497. 
Die  Prajdpatismriti,  in   198  Qloka,  über  p;w/f//i«- Ritual:  s.  Ind.  Stud.  1,  22. 
233.  234.  467,  West-Bühler  Digest  I,  XV,  Ind.  Streifen  3,  013  (33),  Jolly  in  Z.  D.  M. 
G.  31,  130  und  Hist.  p.  54.  58.    Rice  Mysore  Mss.  Nro.  1906  (1884). 

5  foU.  (2»  Z.,  ä  2s  aksh.):  modern,  bläuliches  Papier;  vom  Schreiber  von  1752. 


1)  dieser  Vers  fehlt  iu  C,  wo  auch  sonstige  Differenzen. 

2)  in  C  folgt  noch  ein  Vers,  der  den  Umfaog  auf  3300  vv.  angiebt. 

HANDSCHRIFTEN  D.  K.  BIBL.     V.  43 


338  Recht,   Sitte,   (icbräiic-ln\   Cultiis;    1.    Die   smriti^'fistra   ii.   dgl. 

p/v"  kris/uniya  narnah  \  (^rdddhakalpah  | 
pitrwäkydrthakärt  ca  Rucih  (i  aksh.  fehlt,  ob:  Pni)  mlocayd  salin  \  namasyo'vdca 
devefam  vrahmdnah  jagatah  patitn  ||  1  ||  rrahman  vidhe  viramce  'ti  dhdtah  fambho  prajd- 
pate  I  h>atprasäddd  imdm  kmiydm  jagnüia  pitrivdkyattih  \\  2  ||  anayd  gähn  ttrtheshu 
mayd  frdddhdny  anekagah  \  kritdni  pitritushtya.rth(i7n  d/iandrtham  putrakdmyaydW  3  || 
....  vrakma  uvdca  \  pitaras  tava  lushtd  vai  Ruceh  frinn  mahdmate  \  mAlinydm 
Rmicya-ndmd  vai  üm(f)tah  putro  bhavishyati  ||  11  ||,  —  ||  3G  ||  ^rdddhakalpam.  \\  kartrl- 
lakshanam  |  satyapiddhacetd  yah  (i  aksh.  fehlt)  satyavratapardyanah  \  niiyam  dharmma- 
ratah  gdmtah  sainhhinndldpavarjitah  \\  37  |l,  —  (  II  54  ||  )  iti  ^rdddhaprade^anirxipa- 
nam  \  atha  pdkakartd,  —  ||  Gl  ||  atha  nimantravidhih ,  —  ||  90  ||  iti  vrdlimana- 
lakshanain,  —  ||  118  ||  j^tranirde^ah  kritah  \  atha  bhakshydbhaksh(y)asya  dravyasya 
ninipanam  aha,  —  schliefst:  pdrimndni  mnyo  'ktdm  viparitdiu  täni  te  \  Athar- 
vanäh  svaparyamti  tadvedoktamatam  yathd\\94:\\  atithhn  ^rdddharakshdrtham  mate('^) 
vishnusvariipinain  \  nwegayed  vishnusamam  vrdhmanam  vedapdragam  \\  95  ||  kavyaväld- 
dayo  ye  'mt  vidyamte  yap  (!)  ca  pürvajdh  \  sarveshdm  eva  varndndm  ^rdddhe  tripyamti 
devatäh  \\  96  ||  sdkshdd  inshnur  dharmmaräjaQf)  p-dddhe  (i  aksh.  fehlt)  d  eva  kathyafe  \ 
vifve  devd pitrd  tithiQf)  sarvam  vishnur  iti  sphutani  ||  97  ||  pürvajds  t^ishtirn  dydmti  sarvaip 
data  Q^  bhoktd  na  sam(^ayah  \\ 'd'^  \\    iti  prajdpatismritiQi)  samdptdW 

1758.     Ms.  or.  fol.  921. 

Die  Vishmidharmds,  oder  vielmehr  das  Vishnudharmottaram  (so  bei  (il  und 
am  Schlufs),  in  100  adhydya  (102  in  der  am  Schlafs  befindlichen  Aufzählung  der 
Capp.,  =  S). 

160  foll.  (lO  Z.,  ä  45  aksh.);  —  idam  pnstakam  Vanftdharapam  bhattasya  (so 
etwa  sec.  m.;  was  pr.  m.  dastand,  ist  unlesbar),  somvat  1818  saviai  ndma  vaipdsha 
SU  di  caturthwdra.  vrihaspatt  (unsicher)  ke  pustakam  sampürnam-.  ohne  Verszählung 
(aufser  bei  1,  27  — B,  14  sec.  ra.)  und  von  10  an  ohne  Capitelzählung:  incorrect, 
hie  und  da  Lücke  gelassen;  auf  156''  einige  Zeilen  durchgestrichen;   157  nur  halb  da. 

1  (67)  2>^:  om  namo  bhagavaie  vdsudevdya  \  7>drdyanam  namaskritya  naram  cai 
'va  narottamarn  \  devhn  sarasvattm  cai  'va  tato  jayam  ridirayet^)  \\  Dvaipdyanausht(Ji)a- 
putanissritam  apTameyam  ptmyam  pavitram  atha  pdpahuram  Qubham  ca  \  yo  Bhdra- 
tam  samadhigachati  imcyarndnam  kin  tasya  piishkarajalair  abhishecanena  \\  kntdbhishe- 
kam  tanayarn  rdjnah  Pdrtkshitasya  ha  \  drashtinn  abhydyayuh  prityd  (^\itinakädyd 
maharshayah  \\  tan  dgatd(7i)t  sa  rdjarshih  piddydrghyddibhir  arcitdn  \  sukhopavishtdn  vi- 
frdntdn  kntasamprapiasatkathdn  \\  tatkathdbhih  krifdhlddah  pranipatya  kritdi'ijalih  \  ('«- 


1)  s.  Eingang  des  MBhdrata;  1758  hätte  eben  aiieh  bei  den  Purdna  aufgeführt  werden 
kciniieii,  wird  resp.  sü,  als  Purdna,  bizeiehnet  bei  lidj.  L.  M.  Notices  "2,  IG  (die  daselbst 
daraus  anget'idute:  Loinafa-Mdldvatkamcdde  dlKirinayliatavratakulhd  findet  sich,  ziun  Wenigsten 
in   dieser  Form,  hier  nieiit   vor).   7,  G5-67. 


Prajaiuiti ;   Visliiiiuiharmottarain.  3;:}9 

taniko  'tha papracha  närdyana ka thärn pardm  \\  rdjo  'vdca:  yam  d^ritya  jagannätham 
mama  piirvapitdniahdh  \  npakshdpahritam  rdjrjam  avdpiih  }mrashottamäh  ||  Drauni- 
bruhrndstranirdagdho  mama  yena  pitdmahah  \  Parikshit  prdnasamyogam  devadevena 
lamhhitah  ||  tasya  devasya  mdhdtmyam  p-ntam  subidiufo  mayd  |  ...  so  'kam  ichdmi 
devasya  tnsya  sarvdtmanah  prabhoh  \  p-ohim  drddhanam  yena  lüstareyam  bhavdr- 
navam  ||,  —  2"  .  .  ||  27  (sec.  in.)  ||  fasya  tad  vacanam  ^rutcd  bhaktim  udvahato  Hareh  \ 
pxüitosham  paruin  jagimi  2''  ?■  muuayah  sarva  eva  (e  |  sarve  ca  te  municreshthd 
Bhrigugreshtham  ca  ("aunakam  \  yathärtham  bhagavann  asmai  kathyatäm  ity  acoda- 
yan  \\  29  (sec.  m.)  ||,  —  3''  .  .  ||  67  |i  iti  vishnudharmeshu  (so  auch  im  Folgenden 
stets,  "rmottare  nur  bei  61)  kriydyogapravrittih  prathamo  Wiydyah  \\ 

2  (85)  7":  acyutd-'mbarlshasamvddah;  Qaunaka  uvdca:  Qmyutdm  Ktirupdr- 
dida  samvddo  \/am  anitttamah  \  Arnvarishasya  rdjarsheh  saha  devena  cakrind\\  1  ||,  — 
3  S'':  (^ukraPrahlädasamvdda}};  Qau°  u":  rdjyasthas  tu  mahipdlah  pranipatya  purohi- 
tam  \  Vasishtham  paripapracha  vishnor  drddhanam  prati  || ,  — -4  11":  sugati(ta  S)- 
dvddact;  Prahldda  v":  upavdsai^r)  hrishikeQah  katham  tushyati  Bhdrgava  \  parihdrdms 
tathä'"cakshvaye  knhjdc  co'pavdsindm  ||,  —  5  12^  ydmyaklefa(viS)muk£h;  Pulastya  u": 
pamcadacydm  ca  fuklasya  phdlgunasyai  'va  sattama  \  pdshamdapatifdn^  cai'va  tathat 
'vd  ' ntydvasäyinah  \\  ndstikdm  bhinnavrittdrng  ca  pdpinaf  cd  'py  anälapan  \  Ndrdyane 
gatamandh  purusho  niryatemdn'yah  ||,  —  6  13":  ekabhaktavidhih ;  Ddlbhya  u":  upa- 
väsavratdm  lia  Kecuvdrddhanam  prati  \  mama  ''cakshva  mahdbhdga  .  .  \\  Pulastya 
uvdca:,  —  7  14":  varshämdsavrafain:  Pulastya  u°:  <}rinu  Ddlbhya  param  kdmyarn 
vr.  samtatidam  nrindm  j,  —  8  15":  kulävdpti(lddhi  S^dvddapwi:;  Pulastya  u°,  — 
9  lö**:  vijay-ddvddaQwr.;  Pulastya  »",  —  10')  ib.:  JayantyashtamP),  —  11  ib.:  ati- 
vijayai^ajifa-e"  S)kddapvr.:  Pul.  «.,  —  12  16":  uttardyanavr.;  Ptd.  «.,  —  13  17":  vishnu- 
vratavidhih;  Pul.  u.,  —  14  W:  (sam  S)p?'dptidvddaci;  Ydjnavalkya  u.,  —  15  18": 
govimdadvddafi;  Ydjnavalkya  u",  —  16  IS^:  akhamdadvddaft;  Maitreyt  u\ —  17  lO*": 
j)ush])arkshaikddaQi;  Pulastya  ?(°,  —  18  20'':  padadvayavratam;  Pid.  u°,  —  19  21'': 
manorathadvadapt;  Pul.  u\  —  20  22":  apokapürnamdsi;  Pul.  u",  —  21  22'':  suka- 
latrapräptivratam;  Ddlbhya  u\ —  22  24":  stridharmah;  devadeva  u\  —  23  25'':  narakd- 
dhydyah  (iiarasvarnpam  S);  Ddlbhya  u°,  —  24  26'':  naraka(suknta  S)dvädagi;  Da"  u°, 
—  25  27'':  pdshamddldpaprdyaQcittam;  Du"  u\  —  26  28'':  mdsarkshapüjd;  Da"  n., 


1)  fortab  ohne   Angabe  der  Capitelzahl. 

2)  leider  nur  wenige  Verse:  Pulavti/u  u°  rolnnydm  ca  yadd  kriuhnupakuhe  'shfa- 
mydm  dvijottama  \  Jayamtt  ndma  sd  proktd  sarcapdpahard  tifhih  \\  yad  vdlye  yac  ca  kaumdre 
yaiivane  vdrddhike  ca  yat  \  saptaja>i7nakritam  pdpam  svalpam  vd  yadi  vd  vahu  \  tat  kshdlayati 
Goeimdam  tasydm  abhyarcya  bhaktitah  \\  homajajiyddiddndndm  phalam  ca  gatasammitam  \  sain- 
prdpnoti  na  samdeho  yac  cd  ^nyat  munase  'chati  ||  upaodsag  ca  tatro  ^kto  mahdpdtakandfanah, 
iti  vishnudharmeshu  Jayamtyashiamtvratam;  s.  meine  Abhandlung  über  die  Krishnajanmdshtamt 
p.  222.  228.  268. 

43* 


340  Recht,  Sitte,  Gebräuche,  Ctiltus;    1.   Die   smritipästra  ii.  di;l. 

—  27  32°:  sarvct(tatsäsatval  Syddhdprafinnanavr.  Pul.  u'\  —  28  33'' :  nakshatra- 
purnshavratam;  Da"  u.,  —  29  35":  anamtavr.;  Da"  h%  —  30  3G:  demgnhalepnna- 
prapmmx  Da"  u.,  —  31  39":  dtpaddnavidhih  Q'napraf  S);  Pidastya  u",  —  32  39'': 
devadvijddi{clevddistHti  S)prag.;  Da"  u.,  —  33  40":  tiladvadaft:  Da"  ».,  —  34  42": 
arjunastavah ;  Da"  it.,  —  35  43":  pamcapamcdfanndmäni^);  Pul.  ?/.,  —  36  45": 
Virabhadragitdsu  (fehlt  S)  sukntadvddaQtprabliuvah :  Dd.  ?/.,  —  37  48":  apci'na- 
Pursi\iwara(d^vina-Purürava  S)sa'mvädah ;  Da"  u.,  —  38  51":  imxmyalyastavah ; 
Da"  ?<",  —  39  53":  vrahmdkhydnakam;  Da"  ».,  —  40  53":  apimya^ayamim  dvitt- 
yam;  Da"  u.,  —  41  54":  samsdraheh(mnkf(y)dkhydnakam;  Da"  u.,  —  42  54":  Pida- 
stya-Dälbhyasamvddah;  Qukra  n°,  —  43  55":  Yudhishthiraprapiah;  Qmnaka  u°,  — • 
44  56":  ydmyäkhydnam  {sdmyapathä"  S);  (^au  u.,  —  45  57":  goddnam  (ini^radd- 
nam  S);  bhayai'dii  u.,  —  46  58":  niyamaphaläni;  bhaijavdn  ».,  —  47"-)  58":  dänu- 
phaläni;  bhagavdn  »",  —  47"  58":  vnthd(shd  i:i)ddndni;  Yudhishthira  it",  —  48  59": 
vipravädhäphalam;  Yudhishthira  u",  —  49  61":  inpramähdMyamx  bhagavdn  u",  — 
50  61":  dunapra^ansd;  bluig.  it.,  —  51  62":  tapahpr.;  bhag.  w.,  —  52  63":  npardsapr.; 
bhag.  u., —  53  64":  varnä7iaya(iiyatva  S)prdptih;  bhag.  u., —  54  65":  sHvarnadd7i(nn ; 
bhag.  u., —  55  66":  gopraddnam;  bhag.  ii., — ■  56  67":  bhümiddnaphalamx  bhag.  »., — 


1)  jqi.ksh e t r anänidni  S;  sareagah  sarcabhüto  'ham  na  In  kimcin  mmjd  ciiiä  \  caräcare 
jagaty  asmin  vidyate  Kurusattama  \\  9  tathd  ^pi  yeshu  sthdneshu  cimtatuyo  'ham  Arjuna  \  stota- 
vyo  ndmabhir  yais  tu  früyatdm  tad  vaddni  te  \\  lo  Pushkare  i  pumdartkdksham  Gaydydm  2  ca 
gadddharam  \  Lohadamde  3  tathd  vishnumstuvanistaratidushkritani  ||  ii  rdghaeam  Citrakute  i 
tu  Prabhdse  5  daityasvdanam  \  Vrimddcane  6  ca  govirndam  md(ni)  litucan  putiyahhdg  bhacet  ||  12  ja- 
yam  JayamUjdml  tadvac  cajayamtam  lldniindpure  s  \  ciirdham  Kardamdle  ^  tu  Kdsnure  lo  cakra- 
pdninam  \\  13  jandndananicaKmijdinreii  Mathurdydmi'i  cakegavam  \  Kubjakevi  p'tdharam  tadcad 
Gamgddodre  u  fsuroffama  in  ||  u  Qdlagrdme  15  mahdyogim  harim  Govardd  ha /ideale  16  j  Pim- 
ddraken  caiurbdhum  (^'amkhoddhdre\&  ca  ^■amkhina?n  \\  15  vdmanam  ca  Kurukshetre  is  Ya- 
mundydrn-lOtrivikvaiHum  \  vicvefvaram  tathd  ^one  21  kapilam  Pürvasdgare  2i  ||  16  foetadotpa- 
patim  cd  ^pi  G  amg  ds  d  g  a  ?■  asamgame  2S  \  bhüdharam  D  evikdnadydm  2-t  Praydge2b  cai'va  md- 
dhacam  ||  17  narandrdyandkhyam  ca  tathd  Badarikd^ranie  26  |  samudre  dakshine  27  stavyam 
padmandbhe  ^ti  Phdlguria  ||  1«  D  vdrakdyd)n2!i  tathd  krtahnam  ntticams  tarati  durgatim  \  rdtna- 
ndma  Mahemdrddrau2d  hrishikcfani  tathd'rbudeso  ||  19  Afvatirthe  si  hayagn'cam  vifoantpam 
Himdcale  32  \  nrisinham  Kritasauce  33  va  Vipdpdydm3idcijapriyani\\  20  Naimishe3b  yajna- 
purusham  Jambümdrge  36  tathd  ^cyutam  |  anamtani  Sai(in)dhavdrariye  AI  Da  md  ake  3» 
^drngadhdrinam  ||  21  Utpaldvarttake  39  i^aurim  Narmadd i/d m  40  ci'igah  patim  \  ddniodaram 
Raivatake  4i  N amddydni  42  jalafdyinam  \\  22  sarcayoge<;caram  cai  ca  Simdhundg arasam- 
game  i3  \  Sahyddrauii  deoadeoefamvaikumtham  Mdgadke  vane  iä  \\  23  sarvapdpaharamVim- 
dhye  i6  Kuriishti  ii  ptirushotfaniam  |  hridaye  m  (!  hier  höreu  die  geographischen  Namen 
auf!)  vd  ^pi  Kaumtega  paramdfmdnaiu  dtinandni  \\  24  vaie-cate  49  vaifracanam  catvare-catcare  50 
pivam  I  parvate-parvate  51  rdinam  surcatru  52  ^nadhumdanam  ||  25  naram  bhiiinau  53  tathd  cyomnibi 
Kaumteya  Garu(jadhvajam  \  vdsudevam  ca  närcatra  (zum  zweiten  Mal!)  55  samsmara  jyotishdin 
patim  II  26  arcugan  pranamam  stutvam  (^vian  stucaii)  saimmaram  ca  Dhanamjaya  \  etesho  etdni 
ndmdni  narmh  pdpaili  pramucyate  ||  27  .  .  .  ^)  fehlt  in  S. 


^  i.shnuillianiKittarani;   Varadaräjiyani.  341 

57  H8*':  sani(irih)ntpraQ(tnsd;  bhag.  n.,  —  58  69'':  mdnsavarjanam  {cimdiisahhakslianam  S); 
bhmi.  II.,  —  59  71":  ditmdanltih:  {'aioiakd  u.,  ■ —  CO  74":  camdd/a Vu d h is hthtra- 
samvdda/)  (V. c. prapiasamrddah  S);  fem"?/.,  • —  61  75":  JanakacjUd;  ^'au  ?/.,  — •  62  78'': 
janmarahd.'iyam-,  (^^atäntka  u\  —  63  81":  (jajemdramokshanain;  (^at  u.,  —  64  83'':  anu- 
smritih;  Qat.  it.,  —  65  84":  pamjarastavah  (iiishnupamjarah  S);  (^at.  u.,  —  66  88": 
sdrasvatostavah ;  (Jaunaka  it.,  —  67  88":  vishnvashtakam;  (^atdnika  it.,  —  68  92":  vasv- 
asurasammdah;  (^at.  k.,  —  69  94'':  bliaktivarnanavi;  (^at.  it.,  —  70  9(5":  Vdsudevap-i- 
samvddah  (vishnup'i"  S):  {'aioiaka  it.,  —  71  97":  aditistavah;  (.\itdnika  «",  —  72  101": 
vdmanastavah;  (^aunaka  u., —  7B  104°:  Vtilivamcanam;  (^ami.  u., —  74  107":  cakni- 
sfdvtth:  QtiDi.  lt., —  75  111":  iitkrdrntismaranttm;  (^'aun.xi., —  76  113":  vaivasvatagdthd; 
Balir  u.,  —  77  115":  pushpddwibhdgah-,  Prahkida  u.,  —  78  118":  MdmdhdHxrdjya- 
prdptihetith;  Prahl,  u., —  79  119":  ^n(fehlt  S)vikramav7-atam;  Pnthl.  u.,  —  80  120": 
padtttrayitm  (^'yavratam  S):  Vucishta  it.,  —  81  120":  gopraddnavidhih;  rdjo  'vdca,  — 
82  121":  tiladhenuvidhih ;  Va^ishta  it.,  —  83  121":  gliritadh.;  Vitp.  u.,  —  84.  85  124": 
jaladheimh^)  und  yumgahigdthd^):  Vap  it.,  — ^86  126":  citddhivratayn;  VctQ.  ti.,  —  87  128": 
Dev'ikivratam;  Ganrarnukha  u.,  —  88  129":  PrahldduBalisamvddah;  VaQisht(h)a  it., — - 
89  131":  pdixq)iYt))dpi(j)rafama°  Syiastavah;  ^atäntka  u.,  —  90  132":  dvitiya(m) pdpa- 
prmidpinam:  (,'aunaka  it.,  —  91.  92^)  137":  kshatrabamdhopdkhydnam  und  kdrunya- 
stavali;  (^atdntka  u., —  93  138^:  paramapttddkhydndiii;  (^^at.  it., —  94  139":  vrahmd- 
divyamjakah  (^mdhhi"  S);  (^'at.  it.,  —  95  140":  pdpakshayah  (karmaksh"  S);  ('at.  it., 
—  96  142":  yogapraQansd;  (^'at.  u., —  97  143":  ymtrtilakshanttm;  (^'at.  it., —  98  145": 
yogddhydyah;  (^at.  u.,  —  99  147":  vtirndgramadharmah;  {'at.  it.,  —  100  151":  UriHtQt- 
sambhavah ;  ('at.  u.,  —  101  154":  vicvaritpadar^anam;  (^aitnaka  u.,  —  102  155": 
caturyugdvasthd;  Qaun.  it.,  —  102  159":  gdstramdhdtmyam;  (,'atdinka  iiväca,  catitr- 
yiigam  nah  kathitam  samkshepdt  kathit(v)ä  'khilam  \  Kalim  vistarato  briihi  yatra  jdto 
'smi  Bhdrgava  II,  —  schl.:  iti  vishnudharmeshu  ^dstramdhdtmyam pardm-ritam  dhar- 
mottamam  parisamdptam  iti;  vishnudharmeshv  aint  vrittämtdh:  kriydyogapravrittih  i 
avyutdmbarishasamvddah  2  (Aufzählung  der  102  Capp.,  =  S,  .  .  .  bis)  gdstramdhatmyam 
iti  102,  na  hi  (Schlufsvers,  so  auch  Rdj.  L.  M.  Not.  7,  es)  tat  sarvattrtheshu  saritsu  ca 
nimajjandt  \  phalam  bhavaty,  anamtasya  yddrig  pdddinbndhdrandt  \\  iti  p-tVishnit- 
dharmottare  (^itcika,  samäpt&h. 

1759.     Ms.  Ol-,  fol.  924. 
Zwei  Abschriften  (a  und  b)  des  über  Erbrecht  handelnden  Abschnittes  aus 
Varadardjas  vyavahdranirnaya,   gew.   Varadaräjiya  genannt.  —  S.  Jolly 
Hist.  p.  21. 


1)  so  in   S;  im  Text  aber  steht  nur:   yumgalagdihäh.  2)  so,  als  2  Capp.,  in   S, 

im  Text  aber  ein  Cap.:    kshatrabamdhopdkhyäne:  kdrunyastavo  ndma. 


342  Recht,  Sitte,  Gebräuche,  Cultiis;    1.    Die  smriti(!ästr;i   ii.  dp;!.      .   äcär.i. 

55  foll.  (•22-24  Z.,  k  22-25  aksh.),  nämlich'):  a.  toll.  1—27;  b.  foll.  30—55;  — 
dazu  noch  auf  foll.  5ö  —  58,  je  in  2  Columnen  getheilt,  eine  Inhaltsübersicht  mit 
der  Ueberschrift:    Varadardjiijya  (!)  anukramaniku;  —    2e/i«(/rt- Schrift. 

Zwei  moderne  Copien  aus  einem  stark  beschädigten,  im  Ethnographischen 
Museum  zu  Berlin  befindlichen  Palmblatt-Ms.,  mit  vielen  Lücken,  beide  Copien  in 
den  Lücken  und  Fehlern  übereinstimmend.  Auf  fol.  29*  (zu  Anfang  der  zweiten  Copie) 
steht  folgende  Notiz:  The  original  manuscript  of  which  this  is  a  copy  was  pro- 
cured  for  ine  by  Jyasawmy  [!]  Sastry  from  the  Suruswathee  Mahal  at  Tanjore.  From 
a  note  on  the  ürst  leaf  the  manuscript  is  said  to  belong  to  one  Punchanatlia 
Sastry  and  to  contain  13G  leaves,  and  is  the  Vivaharakandum  of  the  Varada- 
rajyum,  of  which  only  the  chapters  treating  on  the  Daya  Bhaga  are  here  copied. 
The  Book  is  marked  No.  18. 

Dieser  über  das  Erbrecht  handelnde  Abschnitt  ist  von  Burneil  übersetzt 
worden  (The  law  of  partition  and  succession  from  the  Ms.  Sanskrit  text  of  Vara- 
dar-äjas,  Vyavahdranirnaya  by  A.  C.  Burnell.  Mangalore  1872.  8").  Doch  weicht 
der  Text  unserer  Handschrift  erheblich  von  demjenigen,  welcher  Burnell  bei 
seiner  Uebersetzung  vorlag,  ab;  letzterer  ist  viel  kürzer. 

Der  Autor  stammte  nach  Burnell  wahrscheinlich  aus  dem  Tamil -Lande 
und  lebte  zu  Ende  des  16.  oder  zu  Anfang  des  17.  Jahrb.  (1.  1.  pref.  p.  xv,  und 
Burnell,  A  classitied  index  to  the  Scuiskrit  Mss.  in  the  Palace  at  Tanjore,  P.  II, 
p.  142''  f.).  In  G.  Oppert's  Lists  of  Sanskrit  Manuscripts  in  private  libraries  of 
Southern  India,  I  und  II  (1880.  1885),  werden  20  Hss.  des  Varadardjtya  aufgeführt. 

Beg. :  iti  strtpunsayogdkhya(m)  dvada^am  vivddapadam  \\  atha  ddyainbhdgd- 
khyam  vivddapadam  ucyate  \\  Ndradah  \  vibhägo  'rthasya  pitr{y)asya  putrair  yatra  pra- 
kalpyate  \  ddsa  (so  beide  Abschriften  für  ddyd)bhdga  iti  proktam  vyavahdrapadam 
bndhaih  \\    (cf.  Burnell,  Law  of  partition,  \).  1). 

IT 60 2).     Ms.  or.  qu.  603. 

Sarasvativildsaddyaprakaranam,  der  über  Erbrecht  handelnde  Ab- 
schnitt aus  dem  Sarasvattvildsa. 

96  foll.  (14  Z.,  ä  20-22  aksh.);  Teliriga-Schv\ü.  Moderne  Copie  von  einem  im 
Ethnograph.  Museum   zu  Berlin  befindlichen  Palmblatt-Ms.     Ohne  Capiteltheilung. 

Beg.:  ^rtpurushottamabhiimindratanayena  mahtbkujd  |  Pratdparudradevena 
ddyabhdgo  niritpyate  \\  Diesem  Eingangsverse  zufolge  ist  das  Werk  von  dem  Fürsten 
Pratdparudradeva  (oder  in  dessen  Auftrage)  verfafst;  resp.  nach  H.  H.  Wilson  im 
Catalog  der  Mackenzie  Coli.,  vol.  I  (1.  ed.  1828),  p.  24  (=  ed.  1882,  p.  106)  »com- 


1)  was  folgt,  ist  wörtlich  einer  freund!.  Mittheilung  von  Dr.  Job.  Klatt  entnommen. 

2)  auch  die  Beschreibung  dieser  Handschrift  verdanke  ich  Dr.  Klatt. 


Vaiailiiräjivain ;  Sarasvativiläsa;   —   ähnikam.  343 

piled  by  order  ot'  Pratäpa  Hiidra  a  prince  of  the  Gajapati  dynasty  of  Orissa  kings, 
in  the  14t'i  Century«.  Nach  B  um  eil  ist  die  Abfassiingszeit  ca.  13'20  (s.  The  law 
of  pai'tition  and  succession,  ]ji-ct'.  p.  III).  Dagegen  nach  Hall,  Bibliogr.  of  the  Ind. 
philos.  Systems,  p.  174,  Rdjendra  Lala  Mitra  Orissa  II,  117  und  Foulkes  (bei  Jolly 
Hist.  p.  21)  gehört  er  in  »the  tirst  quarter  of  the  16th  Century«  (Hall,  1504  —  1532 
Räj.  L.  M.,  1515  Foulkes).  In  Kice's  Catalogue  oi  Sanskrit  Manuscripts  in  Mysore 
and  Cüorg  (1884)  p.  220  n.  2li32  ff.  werden  3  Hss.  des  Sarasvativiläsa  aufgeführt, 
bei  OppertI  u.  II  neun  dgl.  Eine  Uebersetzung  ist  von  Burneil  verfertigt,  aber 
nicht  publicirt  worden,  und  \V(j1i1  in  seinem  handschriftlichen  Nachlasse  befindlich 
(s.  Burnell,  1.  1.,  pref.  p.  lll). 


a.    a  c  a  r  a. 

1761.     Ms.  or.  fol.  849. 
piahnikam,  von  den  täglichen  Observanzen;  mit  vielen  smriti-Citaten. 
64  foll.,  signirt  3  —  66  (8  Z.,  ä  43  aksh.);    ohne  Datum;    mehrfach  durch  An- 
kleben der  Dinte  auf  der  gegenüberstehenden  Seite  beschädigt;    gut   und  correct 
geschrieben,  auch  viel  interpungirt;  hie  und  da  Lücken  gelassen. 

io\. o"  heg.:  jjare'ti Mddhavddayak,  uktam  ca  Mahäbhdrate: lyratyädityam^') 
praiyanalam  pratigdm  ca  pratidvijam  \  mehamti  ye  ca  pathishu  te  hhavamti  gatdr 
yiisha  iti  \  kecit  tu  Yamoktaprdkpratyanmukhatvdbhydm  saha  Ydjnavalkyddyukta- 
syo  'damnukhatvasya  vikalpa  ity  dhus,    tan  7ia,  sämdnyavifesha^dsfrayor  vikalpäyogdt, 

—  4"  iti  vinmütrotsargav'idhih,  atha  ^aucavidhih,  tatra  Dakshah,  —  6"  atha 
pddapra kshdlanam, —  G*"  iti  pattcam,  athd  'camanavidhih  —  10"  atha  damta- 
dhdva iiam.,  —  14°  atha  snänadorbhatyajanam  dcamanam,  —  15''  atha  sndna- 
bhedah,  — -  IG**  atha  S7idnavidhih,  —  11^  iti  nityasndnam^  atha  nainiittikasudnam, 

—  19°  atha  kdmyasndnam,  —  20^  iti  maldpakarshanasndtiam,  atha  tirthasndnam, 

—  2V  atha  gaundni  snändni, —  22"  iti  sndnaprakaranam,  atha  tilakavidhih,  — 
24''  iti  tilakaprakaranam ,  atha  samdhydprakaranarn  (bis  34"),  —  28"  atha  päpa- 
purushanirasananii  —  28''  athd  'rghyaddnam,  —  29**  atha  gäyatrtjapah,  —  31" 
akshamdldmanisamkhyäm  dha  Prajdpatih  (108,  54  oder  27),  —  SP  atho  'pasthdna- 
vidhih,  —  34"  iti  saindhydprakaranam,  atha  kdmyajapah,  —  34''  atha  homavidhih, 

—  36"  atha  nityaddnam,  —  38''  atha  catnrthahhdgakrityatn  (bis  53''),  —  41''  iti 


1)  MBhdr.  13,  5029;  cf.  Manu  4,  52.  Ydjn.  1,  134.  Das  von  L.  v.  Schroeder  »Py- 
thagoras  und  die  luder«  p.  39  (1884)  augef'ührte  gleiche  pythagoräische  Verbot  findet  sich 
lureits,  und  zwar  in  nahezu  identischer,  nur  eljen  älterer  Form  hei  Hesiod  (also  achtes  oder 
n<  untes  Jahrh.)  ^oyit  y-(u  ?](i.  v.  725;  so  schon  Zeller  Philosophie  der  Giierlien  3,  328  not.' 
(1881).—  Zur  Sache  selbst  s.   Lit.  Central-Blatt  1884,  p.  1564. 


344  Rpc'lit,   Sitte,   Clehräiiclic,   Ciiltus;    "2.    iU'ära. 

mahäyajnäiiäm  simrüpaniru])anam^  atha  tadannshthänakramah^  —  43'"  afJin  tar- 
panavidhik,  tatra  grihyam:  devatds  tarprajati .  .  atha  rishayah  ^atarcino  viddhyamd 
Gritsamado  Vi^vamifm  Vdmadevo  ^tiir  Bliaradvujo  Vasishthah  pruya^yäh  pävamduyah 
ks/u/drasü/itd  muhäsüktd  itl  prddndvUi,  Sumamta  Jaiinini  Vai^yanpayaiia  Pai/a  süira 
hhdshya  Bhdrata  Mahäbhdrata  dharmdcuryd  Jdnamti  Bdhain  Gärgya  Gautama  (^ukalya 
Bdbhravya  Md^ndavya  Mdmdnkeyd  Gdrgi  Vdcankan  Vadam  Prdch/dtha  (!)  Sniab/id 
Maitreyi  Kaholam  Kaucifa kam  Pai(rn)gyam  Ala/idpa i(m)(/y(i m  Suyaj/ia ip 
Mämdavydyanam  Aitareyam  Bdshkalam  Cokii/am  {'dfapchnmC.)  Snjdta- 
vaktrarn  Aiidavdhiin  Ma/Dnidardhim  Saujamim  (^^noia kam  A^.valdyaiiam 
ye  cd  'tiye  dcdryds  te  sarve  tripyamtu  .  .,  —  44"  Vydsah:  ekaikam  amjaiim  devä 
dvau-dvau  tu  Sanakddayah  \  .  .  atra  Sanakddayah  ity  etena  rishayo  vivakshitdh,  Afva- 
Idyanabhinnän  prati  Jd  te  Ydjnavalkyena  i'ishishu  tarpantyatayo'ktdb,  Sanakaf  ca 
Sanamdanag  ca  trittyag  ca  Sandtanah  |  Kapila^  cd  "surip  cai  'va  Vodimh  Pamca- 
^ikhas  tathdW  Acvaldyandndm  tu  drdda^ai  \m  liskayas  tripyd  ity  uktam,  Vydsa- 
vdkye  ^eshasthasya  (?)  striyas  tv  ekaikam  ity  asyd  'parddam  dha  Sdmkhydyanah, 
mdtrimukhyäs  tu  yds  fisrus  fdsdm  trtn  tnn  jaldmjaUn  iti,  —  45"  atha  ti/atarpana- 
nishedham  dha  Martcih,  —  47"  iti  taipanaprakaranam,  atha  devatdi'canavidhih, 
—  49''  atha  vishnupüj opakarandni,  —  50"  atha püjetikartavyatd,  —  öS*"  iti  deva- 
pvjd,  atha  gurnpiijd,  —  iti  gui'iipiijd,  iti  ca  furthabhdgakntyam,  atha  pamcama- 
bhdgakrityatn  (bis  63^'), —  ö4"  bhütayajnam  dha,  —  54''  pitriyajnam.  dha, —  bb^ 
atha  grihahaiih,  —  56"  atha  manushy ay ajnam  dha,  —  57"  iti pamcayajnaprakara- 
nain,  atha  bhojanavidhih,  —  61''  atha  bhojanavidher  ndicydmgdni,  —  63''  iti pam- 
camabhdg akritijam,  —  64''  ity  dhnikam  samdptam,  atha  vdnaprasthd^ramam  dhur 
mulakdrdh,  —  65''  iti  vdnaprasthadharmaprakaranam,  atha  catin'thd^ramo 
nimpyate,  —  66"  iti  Qri  dhnikam  samdptam  || 

1762.     Ms.  or.  fol.  897. 
prt Udddmaratamtre  UmdMalie^varasamvdde Kdr ttav try adtpa ddn a vidhih, 2 1 3  v v. 
1  6  toll.  (lO  Z.,  ;i  22  aksh.);  samvat  1736  varshe  mdghamdse  krishnapakshe  3  pano 
bhata  Ratndkara  Bd/aknshna  likhitam  svahpuithatuü'tham  paropakdrdrtham. 

crtg.  n.,  devadeva  mahddeva  bhaktdnugrahakdraka  \  prasanno  yadi  deve^a!  mamd 
'bhishtam  vada  prabho  ||  ipvara  uvdca:  ydcasva  girije  dein  varam  ca  manasa,  'psitam  \ 
gopydd  gopyatarain  kimcin  nd  'sti  cd  'gre  tava  priye  ||  2  ||  manahsamtoshajananam  dade 
'kam. varam  uttamam  \  frt  Devy  uvdca:  iti  te  vacanam  satyam  bhavan!  bhagavatas 
tava  II  3  II  pnchdmi  tvdm  surap-eshtha  lokändm  hitakdmyayd  \  Kdrttaviryasya  nripater 
vada  dtpavidhim  prabho  \\  4  ||  dlpabheddn^  ca  vtvidhdn  varttibheddms  tathai'va  ca  \ 
mamtrabheddn  sthdnabheddn pdtrabheddms  tathaihui  ca  \\  5  ||  vaktavyam  kasya  deve^a 
mdnam  djyasya  bhiipateh  \  pdtr'amdnam  kiyat  proktam  kasmin  kdrye  kadd  bhavet\\  6  || 
dipddau  Qakunam   cai  'va  shatkarm-Xni  katham  bhavet  \   sddhakdndm  hitdrthdya  kri- 


ähnikuui;   Käittaviryadipadänavidhi;  vratakhanila;  tapavidlii.  345 

payä  vada  me  prabho  ||  7  ||  kasmin  mäse  tathä  "rambhah  kasmin  pakshc  cn  he  priye  | 
kasniin  väre  kadd  käle  ko  vidhis  tusya  bhupateh  \\  8  ||  dtpaddnarn  priyam  tasya  kathmn 
proktam  mahepvara  \  tasyd  ''kritis  tathd  de(va)  dhdtund  keim  nirmamet  (!)  ||  9  ||  püjay^e 
ca  vigeshah  kah  etat  sarvam  vada  prabho  \  igvara  uvdca:  sddhu  sddhu  mahdprdjne 
idam  prishtam  tvayd  katham  ||  lU  i  ,  —  II  14  ||  guhyam  ca  mama  sarvasvam  na  cd  ''khye- 
yam  durdtmane  \  vidydcaurdya  no  dadydt  paraQishydya  no  vadet  \\  1 5  ||  na  stendyä  hnnitäya 
paraddraratäya  ca  \  na  surdpdya  (jirije  brahmaghnydyä  'latmjine  ||  16  ||  na  vadet  picu- 
ndyd'pi  dipabheddn  snregvari!  |  . .  ||  17  Ij,  —  sohl.:  sah  rahasyam  akhi7eshtasi(d)dhida7n 
gopamya  khildshakah  (^i)  criyah  ||  213  |i  iti  p-\Uddotre  U7ndoQvaratixmtv&(\)samvdde 
Kdodhih. 

1763.     Ms.  or.  fol.  622. 

Fragmente')  aus  dem  vratakhanda  von  Hemddri's  caturvargacintämani  (her- 

ausgeg.  in  der  Bibl.  Ind.  [1877  =  Ed.]). —  Hemädri  lebte  nach  Burneil  Tanjore 

ISS"  »about  1250  ADs  nach  Bhäu  Ddp  im  Journ.  Bombay  Br.  R.  A.  S.  9,  lös  fg. 

Anfang  des  13.  Jahrh.    S.  noch  vol.  I,  p.  332.  343-4,  Rdj.  L.  M.  Not.  3,  349.  4,  67. 

5,    2-46.    7,    137. 

a.  der  über  die  Feste  am  achten  Tage  der  beiden  Monatshälften,  ashtami- 
vratdni,  handelnde  Abschnitt  (Ed.  p.  811  —  886). 

40  foll.  (7  Z.,  ä  48  aksh.);  ganz  moderne  Abschrift. 
Im   Eingange   findet    sich   2°2  — 9''2    eine   lange   Stelle,    die   in   Ed.   irrthüm- 
lich  fehlt  (s.  Ind.  Streifen  3,  5S6"),  und  welche  den  Schlufs  des  Jayanttvrata,  das 
ganze  janmdshtamtvratam  (io\.  3°— ö*")^),  und  den  Anfang  der  anaghdshtanu  um- 
fafst.     Auch  sonst  bietet  der  hiesige  Text  mannichfache  Varianten  zu  Ed. 

b.  Inhaltsverzeichnifs  des  ganzen  vratakhanda,    und  zwar   zu  einer  610  foll. 
umfassenden  Handschrift  (auf  deren  foll.  265  —  296  die  ashtamwratdni  sich  befinden). 

10  foll.  (3  Spalten  zu  9-11  Zeilen);  von  derselben  Hand  wie  a. 

1764.     Ms.  or.  fol.  827. 

Kurzes  Manual    über  verschiedene  Fasten.     Auf  dem   Umschlag   bezeichnet 
als  tapavidhi,  ebenso  (resp.  in  Guzrati- Schrift)  auf  10''.     In  bhdshd. 

10  foll.  (l5  Z.,  ä  34  aksh.y,  ohne  Datum,  modern. 
gri^^Htardgdya  namah  \  purimadha  i  ekdsanwn  nwi  i  dmbila  i   npavdsa  i  |  ima 
eka  xdi  ima  idt  ydmca  karavi  \  iapa  u  dina  25  |  njamana  ild  düd  25  karavd  \  iti  imdri- 
jayatapah  1 1|  ekdsanum  i  nivi  i  dmbila  i  upavdsa  i  |  ima  ult  cydri  |  tapodina  le  uja- 


1)  ich  erhielt  .dieselben  23/2.   72  von   Prof.  Kielliorn,  Decean  College,  Poonah. 

-)  s.  meine  Abb.  über  die  Kritilniajanmdshfaini  (\%&%')  p.  218  fg.  236  fg.  241  fg.  Hcmddri 
beschränkt  sich  leider  auf  die  im  Dharishyottara  (].  c.  p.  248  fg.)  gegebene  Darstellung, 
fuhrt  keine  weiteren  Quellen  dafür  an. 

^)  vorher  das  Jaina- Diagramm ;  1765  gehört  resp.  eigentlich  wohl   zum  Jaiua-Ritual. 

HANDSCHRQTEN    D.    K.    BIBL.      V.  44 


346  Recht,  Sitte,  Gebiäufhc,   Cultiis;    2.   äcära.    3.  stotra. 

manem  Uiduin  le  kaiivd  \  iti  kashdyatapa  -2:  —  so  werden  69  dgl.  tapas  aufgeführt, 
resp.  aufgezählt,  bis:  fol.  6'':  iti  ekdrdtiparatimdtapah  sampürmnn:  nunmehr  folgen 
tabellenföi'niige  Listen  über  flie  pdrana  für  pdrana  steigende  Zahl  der  kavala  etc., 
—  schliefst  auf  lü":  iti  pacashdmna  (d.  i.  prattjak/rydnam')  sampitrnam  \ 

Auf  lü''  von  anderer  Hand  (l2  Z.,  ä  41  aksh.):  dasapaccakkhdnavidhih.  in 
bhdshd  u.  Pnikrit,  —  schliefst:  utiritto  vuhivd  gahino  ityddiW  cha  \\  vyav alidr acärmi  \\ 

1765.     Ms.  or.  fol.  019. 
Rituelle  Fragmente  übei-  allerhand  vruta. 

a.    -i  foll.  (ri  Z.,  ä  27  aksh.y,  ohne  Datum,  modern;  Randmarke:  so°  pü°. 

<;tuj.  n.,  atha  so7nav a tipüj d p7-d rarnbhah ,  sumukhag  ce  'ty-ddi"  pi(rdnokta- 
phalaprdptyartham  \  mama  ihn  janmani  janmumtare  ca  akhamditasaublidyydvdptyartham 
pHtrapautrddyahliivri((l)dhyartham  p'Uaks/uiiindrdyanaprityartham  agvatthamide  defn- 
kdl'dvihhdnusdrena  yathä^akti  yathdjndnum  kdlpoktavidhind  somavattpüjaiuim  uhiin 
karishye  .  .,  —  schliefst:  anena  kritapüjanena  yathdjndnena  tena  p-i  a^vatthand)'d- 
yanau  prryetdm,  iti  soinavatipüjd  samdptd. 

1).  14  foll.,  von  derselben  Hand;  Randinarke  auf  V':  v(ita°  sdpü",  auf  2''.  3'': 
va°  pü'',  auf  4.  0  fg.:  va"  kd',  auf  5'':  sd"  ka"  va"  pii\ 

frig.  IL,  atha pürnimdvratdni,  tatra  jyesht(Ji)apx\rnimdydm  amdydm  vä  vata- 
sdvitrtvi'atam,  tati'a  ca purvaviddhd  grdhyä,  —  4"  iti pitjanam,  atha  kathd,  Saiiat- 
kumdra  uvdca:  kulastiindin  vratam  deva  (2  aksh.  fehlen)  mdgyam  tathai  ^va  ca  \ 
avaidliavyakaram  strtnum  putrapautrapraddyakam  ||  ipvara  uvdca:  dstn  Madreslm 
dharmdtmd  jndnt  paramadfidrmikah  |  ndmnd  cd  '^vupatir  viro  vedaveddmgapdragah  \\ 
aiiapatyo  .  .  |  .  .  |i  sdvitrtin  ca  pixtsdvitrim  japanii  äste  mahdmandh  \  juhoti  cai  'va 
sdvitrim  hhaktyd  paramayd  yutah  \\  tatas  tushtd  tu  sdvitri  sd  devi  dvijasattama  \  sd 
vigrahavati  devi  tasya  dar^anam  ägatd,  —  schl.:  sarvQ  manorathdh  prdpya.  amte  7'udro 
'pajdyate  \\    iti  skamdapurdne  sdvitrivratam,  atho  'dydpanam  (nichts  weiter). 

C.  12  foll.,  von  derselben  Hand,  Randmarke  auf  1—4:  (/"  pü'\  auf  5  fg.:  a"  ka°; 
ohne  Datum,  aber:  idatn  pustakam  Vdsiidevabhatapai'dcye  |  hastd  akshara  Sakhiirdma- 
bhata  bdna  \\  cha  \\ 

(^r!g.  II.,  atha  bhddrapuklacaiurdagydin  a  na  in  ta  vratam  \  tac  ca  trunnhürtudaya- 
vyäpiiiydm  kdryam,  —  4**  iti  vdyana\ß.  y>Hdla«  p.  121  (1881)]r/«/irtHi,  atha  kathd, 
Yudhishthira  iivdca:  aham  dnhkht  ha  samjdto  bhrdtribhih  parivdritah  \  kathain  inaktiv 
vadd'smäkam  anamtdt  duhkhasdgardt  \\  kam  deva  in  pjijayitvd  vai  prdpsydmo  rdjyam 
^ittamaiTi  \  atha  vd  kirn  vratam  kiitvd  tvatpi-asäddd  vravi  ("hi!  sie!  1  aksh.  fehlt)  nah  || 
pi  Krishna  u"  anamtavratam  asty  anya(J)  tithäv  asydm  aimttamam  \  sarvapdpa- 
haram  nrinäm  sti'indm  cai'va  Yudhishthira  ||,  —  schl.:  atho  'dydpanam,  Yudhi"  u," 
devadeva  samdsena  vratasya  paraynddbhtitam  \  udydpanavidhim  vrühi  anugrdhyo  smi 
ke^ava  ||  udydpanavidhim  hitvd  (kri"  sec.  m.!)  na  vratasya  phalain  labliet  \  (nichts  weiter!) 


tapuvitllii;   vrata-FragiDcnt;   Qäradädeviiiiähatmya;   —  Äiiandalaliaii.  347 

1T66.  Ms.  or.  fol.  910'. 
(^äradädevhnahntmyam. 
7  foll.  in  Kashmir-Sehrii't:  sechs  Blätter,  sigiiirt  1—4.  6.  7  (l7  Z.,  a  ii  aksh.), 
in  europäischer  Weise  neben  einander  liegend;  4'*  enthält  in  anderer  kleinerer 
Schrift  (l9  Z.,  ä  20--22  ahh.)  eine  Ausfüllung  der  zwischen  4"  13  und  6"!  bestehenden 
Lücke:  fol.  8°  (8  Z.,  k  33  a/csh.),  in  indischer  Weise  der  Quere  beschrieben,  enthält 
von  derselben  Hand,  von  der  4''  geschrieben  ist,  den  Schlufs.  (Ich  verdanke  diese 
Richtigstellung  des  Sachverhaltes  der  Freundlichkeit  Bühler's,  s.  oben  pag.  186 
bei  1613).    Die  Schriit  auf  4"  und  S''  ist  von  derselben  Hand  wie  1613"'. 

Beg.:  om  cn  gdraddyai,  bhairavt,  cruhm  (}ri(iyocnnefasya  mahimdnam  aiiutta- 
■mam  \  iddnhn  p'otimi  ichdmi  (Jdraddvanam  nttamam  ||  devi  fri  gäradd  deva,  —  schliefst: 
iti  samhifdydm  nttaravishaye  pajdtaQiytrthasaügrrdie  ^draddmdhdfmyapakdain. 

3.    stotra). 

1T6T.  Ms.  or.  fol.  819. 
Anamdal a harttari  ndma  ttkd  des  (•riGaurikdmta  Sdrvahhaumabhattd- 
cdrya.  S.  vol.  I,  p.  liGl,  Aufrecht  108"- 109".  Rdj.  L.  M.  Not.  7,  -245  (=  R).  — 
Die  änandal,  angeblich  ein  Werk  des  (^^amkara,  wurde  zuerst  edirt  in  Calc.  1824, 
danach  mit  französischer  Uebersetzung  von  Troyer  im  Journ.  As.  1841  (s.  auch 
1847).    Ueber  anderweite  Commentare  s.  Aufrecht  1.  c.  und  Rdj.  L.  M.  Not.  4,  293. 

5,    19.    129.    7,    174.    245-6. 

74  foll.  (lO-U  Z.,  ä  31-35  aksh.);  36  von  anderer  Hand;  36''  halb  leer,  nur 
3  Zeilen:  samvat  1808  varshe  fake  1673  pravartamdne  dakshindyanagate  ^rlsürye  var(;d- 
ritau  mahdmämgalyaprade  nabhasi  mdse  krishnatrayodapydm  gurau  vyu"  Saddcivene 
'yfim  Kkhitd. 

I  •  -)  II  eng.  n.  \  om  nmnah  Qrl  vdgdevatdyai  \  omkärottarnaramyaharmyanilaydm 
prdsddamadhyastkitdm  kdmdkhydm'^)  bhxvanegvartm  nirupamdm  hrahmddibhir 
vamditdm  \  yoghndraikanishevifdm  trijagatdm  siitpütinäfasthaltm  jndndnamdamayrm 
mahodayakarhn  kdmcid  bhaje  devatdm  \\  1  ||  samyagvdghhavakdmafaktijapandsakt(-  ^ 
fehlt,  hoc\i) bhaktdn  mndä  samyagvdgbhavakdmacaktisahitdn  kdmam  karott  lia  yd  \ 
sdmdrdnamdamayt  siiräsuranarair  dmtmdibhir  vamditd  sd  stdm  nah  fiimgehmi  piva- 
kart  p^tsimdan  sarvadd  ||  2  ||  paramdtmdpnthagbhütdm  ptrmamya  parameQvar'm  \ 
Anamdalaharttikd  Gaurtkdmtena  tanyate  ||  3  ||  GmtrtkdTntaSdrrdbhauma- 
bhattdcdryah  sudhirimdm  \  Anam d a l aharttjk dm  tanute  vidushdm  müde  \\  4  ||  pishtä- 


1)  hierher  gehört  auch  1609,  s.  pag.  17H.   180.  2)  s.  [).  8.   184.  348,  und  vgl. 

e  p.  190,  ahn  p.  262.  277.  285.  ^)  nuhjdkhydm  R. 

44* 


348  Recht,  Sitte,  Gebräuche,  Cultiis;    3.  stotra. 

cärapariprdptam  prdripsitavighnavighätiiprayojanakam  ^wa^aktismaranantpam  m a  mg a- 
lam  kritiHi  fis/ujdn  fikshagifnin^)  udaii  nibadhnan  vmaydti(aydrtham  hraJimd  2' 
dibkir  drddhydyd  bhugavatydh  stutikarane  svosyd  'sambhdvandm  prakd^ayati:  Qiva 
iti\\  1  II  fivah  Qaktyd  yukto  yadi  bhavati  Qaktah  .  .:  —  die  Aiifzähliing  und  Er- 
klärung der  in  v.  30  des  Textes  erwähnten  vier  und  sechszig  tantra  auf 
fol.  32"  — 34"  stimmt  im  Wesentlichen  zu  der  Angabe  Aufrecht's  am  a.  O.  (54  /Irw- 
neg.am^  55  Triküttfvaram,  59  Däksham,  63  Vimalottham,  ei  Devimatam'),  —  der  letzte  Vers 
(102)  lautet:  pradtpajvdldblür  divasakaranirdjanavidhih  sndhdsütep  camdropalajakda- 
vair  arthacjhatanä  \  svaktyair  mnbhobhih  salilanidhiscuihityakaranam  svaktydbhir  vdg- 
bhis  tava  janani  väcdm  stuür  iyam  \\  102  || 

Der  Comm.  schliefst:  mdtuh  fivam'amciharisvarüpe  d'ine  knpdm  api  mayi 
pranate  prasida  \  dnshtam  maduktam  api  te  carandravimdavbiyastam  astu  sndlüyixm 
lifidaye  vipiddham  \\  1  ||  attvd  'sau  durgddurayanagabhirdfayttvatt  nigüdhdrthagrdhd 
gurutararasd "n amdalaha rt  \  andyäsend  'syd yadi hridi prakurvo  viharane  tadd  dhdryd 
dhirä  laghupadapati k d  tarir  i'yam  \\  2  ||  yo  ndndindha<^dstratarkanipuna^  cakre  nibam- 
dhdn  bahün  püjdm  bkürhnahtbhüjdm  sadasi  yo  lebhe  'tidhtmdn  kavih  \  yo  Gau- 
dottaradefadiggaja  iha  ^rt  Sdrvabhaumo  mahdn  bhattdcdrya  imdm  sa  esha 
vidadhe  ttkdm  müde  vdgviddm  \\  3  ||  iti  Gauddnvaya^)sachrotriyavanfaja  p't  Gairr'i- 
kdmta  Sdroabhaiimabhattdcdryaviracitd  'norituri  ndma  ttkd  sampürnd. 

1T68.     Ms.  or.  fol.  811. 
Des  p-i  mahd  Mudgalabhatta  Rdmarakshdtippanam.    So  nach  der  Schi ufs- 
unterschrift.    Nach  dem  Eingang  führt  da.s  stotram  auch  den  l!iamen  va  jrap  an  ja  ra 
und  wird  dem  Kaufika  zugetheilt,  dem  es   Tryaksha  (3",  ('«•</)  selbst  gelehrt. 

28  foll.  (9  Z.,  ä  35  aksh.):  sam  1728  bhddrapade  'nvashtakydm  chanan,  Nutanana- 
garamadhye  hshitam  pibham  \  frt  Kdmo  jayati. 

;  ^)  II  ^rtmanma/idganapafaye  namak  \\  naniaskritya  ghanacydmam  Rdmam  kd- 
mam  yathdmatih  \  vyäkhyäsye  p'eyasdm  siddhyai  vajrapamjaram  ddardt  \\  1  ||  khim 
kila  vajrapamjardkhyam  stotram  vidvadam/jighriks/iayd  ' para7'ät)'au  svapne  prdpya 
paramakdrunikah  Kau^ikas  trmdhatdpatuptavuüiasdm  pnhsdm  creyahprdptaye  'nishta- 
nivrittaye  ca  pathantyatveno  'padicati:  dhydtve  'ty-ädind,  atra  tdvad  iyam  yojand: 
ajam  vibhiim  nilotpalatvädivifeshanavifishtam  dhydtvd  rdmarakshdrn pathet  \  mam- 
trapdthasyn  irutintrapratipädyadevatdsmritisamakdlatiHan  evd  'gamaprasiddhani  iti  na 
dhydtve  'ty  anena  dkydnakriydvasäne  stotrampdtho  vidlüyate,  na  pdthärambhottara- 
kdlatd  dhydnasyd,  'pi  tu  dhydtiam  drabhya  pdthah  kdrya  iti  siicayati,  nimajya  trih  pat/ien 
mamti'am  mamtri  päpaviga       2"       ddhayc   ity-ddivat  prayoyopapattih  |,  —  schliefst: 


')  °yitou  R.  ■^)  (jraudtya   Rrh] lidncaiia"  R. 

^)  sollte  :•  sein!  s.   das   bei   17<57   ßciiicikte. 


Aiiaii<l;il;iliaii:   Käinaiak.-ilui ;   Päiulavagitä;   Siddhasärasvatam   stotram.  349 

tathoi'va  vede(J)  ^riRüynottaratäpatitye pranavaxyydkhyäymn  (3,  i)  uktam:  athai'te 
f/okd  ...  mulaprakritisamjnite  'fi^),  iti  Qrhnadbhagavadbhaktav}ahdMudgala- 
kntih  I  taccdpain  iti  Tddakd  'rdv  iti  \  Tddakä  tddauapamditd  'ri^aparisphürjyd  stn 
tiito  'kdthütyam  vyamgyam  \  teiia  ca  mayd  d^ugavaddhamunushydh  . . .  videhane  fy  anena 
dargayati\\iti  pH  mahä  M u d g a I a Uiattakriti  rdmarakshätippanam  samdptam\\ 

1769.  Ms.  or.  fol.  GOl. 

Pdndavagitd,  80  vv.  zu  Ehren  Vishnus,;  mit  Uebersetzang  und  Commentar 
in  Nepdii.  —  S.  vol.  I,  pag.  358  (Nros.  1818.  1310):  von  den  heiden  dort  be- 
sprochenen Reec.  enthält  die  eine  91  vv.,  die  andere  lü6  vv.  Die  Verse  sind  im 
Uebrigen  nicht  als  solche    »des  MBhd}'ata<.<  zu  bezeichnen! 

28  l'oU.  (8  Z.,  ä  35  aks/i.);  modern:  Pagina- Marke:  gurii. 
Fd ndava (!)  nvdca :  p7'ahldda-Ndrada-Pm'dsara(T) -Pundartka-  Vydsd-mharisha- 
-Ctika-^.'aunaka-Bhishmakddydh  \  Rnkmd-mgadd-rjuna-  Va^ishta-  Vib/ushanddydh  etdn 
a/iatn  paramabhdgavatdm  7iamdini  \\  1  ||  asyd  'rthak  .  .  .,  —  Lomaharsha7ia  uvdca: 
dharinnio  vivarddhati  Yitdhishthirakirttanena  pdpam  pranafyati  Vrikodarakirttanena  \ 
fotrur  vina^yati  Dhanamjayak'irttanena  Mddrtsuto  kathayatdm  na  bhavamti  rogdh 
II  2  II  .  .  .,  —  V  IUI  Inno  'vdca:  ye  mduavd  vigatardgapardparajnd  Ndrdyanam  sura- 
gnriim  satatam  smuramti  \  dhydnena  tena  hatakihishacetands  te  7ndtuh  payodhara- 
rasam  na  punah  pivamtiW  3  ||  .  .  .,  —  Imdra  uvdca:  Ndrdyano  ndma  naro  nardndm 
prasiddhacaiirah  kathitam  prithivydm  \  anekajanmdrjitapdpasamcayam  haraty  ageshnm 
smritamätrakevalam  II  4|1.  —  Nun  folgen  Yudhishthira  und  seine  Brüder  (5  —  9), 
Kunti,  Mddrt  (11,  Mddnr  uvdca'),  Draupadt,  Qubhadrd,  Äbkimanyu(r  u)vdca,  Dhrishia- 
dyumna,  Sdtyaky  uvdca,  Uddhava,  Dhaumya  etc.  bis  Sanatkumdra  (78);  —  schl.:  idam 
pavitram  dyushyam  punyaini)  pdpaprandganam  \  yah  pathe(t)  prdtar  utthdya  vaish- 
navam  stotram  uttamam  ||  79  ||  . .  sarvapdpavini7'mukta,(^ktd)  Vis/micsdyujyam  dpnuydt  \ 
dharmmdrthakdmamokshdrtharn  Pdndavai^h)  pa7'ikirttitam  \\  80  ||  . .  iti  p'i  Pd7idavddidevaih 
kritain  fn  Pdrtdavagttdstotram  samdptam. 

1770.  Ms.  or.  fol.  890. 

\)si?,  siddhasdrasvatain  stotixm,  resp.  bhuvaneQvaristotrain  des  Prithvidhara-') 
(Schüler  des  Siddhandtha,  resp.  (^'ambhundtJui)  in  46  vv.;  mit  einem  kurzen  Com- 
mentar (ttkd)  des  Padmandbha.  Ueber  einen  längeren  Commentar  (dipikd)  des- 
selben mit  reichen  Citaten  sowohl  wie  Angaben  über  seine  Familie  s.  Aufrecht  llO'^**. 

13  foll.  (1-5  Z.  Text,  ä  42  aksh.,  und  8-13  Z.  Comm.,  ä  44-53  aksh.  darüber 
und  darunter);  modern,  ohne  Datum. 


1)  s.  meine  Abh.  über  die  Rdmottaratdp.  p.  337  (1864). 

2)  7,11   Prithvidhara  als  Verf.  des  laghusapta^atistotre  s.  Rdj.  L.  M.  Not.  6,  281. 


350  RcH-lit,   Sitte,  Geliräuflie,   Ciilttis;    3.   stotr;i.  —    Nachtraj^. 

Text  beg.:  aimdavya  kalayd  'vatansitaQtro  instdri  ndddtmaknm  tadmpcim 
janani  smardmi  paramam  sanmdtram  ekam  tava  \  yatro  deti  pardbhidhd  bhagaiuiti 
bhdsäin  hi  td,s\tm  p((d(im  pa^yamthn  miu  madhyamd  luhnrati  svairam  ca  sd  vaikharl 
II  1  II  ..  I  tan  ynätar  Mite  prastda  sartdam  särasvatam  dein  me  \  yasyd  "modavi  udira- 
yamti  pidakair  amtargatd  devatdh  \\  3  || 

Comm.  beg.:  Qn')(jiin(f/anefdmbikehhyo  narnali  \  <i//iii  b/uira/iccrdfistotra- 
vydkhyd  likhyate  \  kamasvariminlolakiimd(dadhard)it  dituKirtiksIwruhdm  .  .  |  .  .  d\- 
viyamtl(iiTi)  bhinumecrarhn  (iiiudinam  luimdätnahe  mdtaram\\\\\  inuiKtskrifi/n  mahd- 
devam  btjdtraydya  vidmahe  \  tatpradhdnäya  dhhnahi  tan  nah  cuktih  jirdCix/in/d/  \\  2  \\ 
atha  täpatrayddhmdionnimdldhditasya  .  .  sanisdravdräm  nidheh  prutdrandi/d  satpotam 
iva  .  .  bhnvanefdntm  abhivamdi/a  sdktddgamdcdryacakrarartti Frithvidhardcdrya 
viracitamahds totr asya  yathdmativ  vd  'lutm  bdlakapr(d)ndh(üitm  sakalamnalapadadtpi- 
kdm  karishydmi:  nimdavye  V«(l),  —  2"  (itlia  vaikliarydh  sdticayamaliimdnm»  lAvd- 
laycm  param  vnttdmtam  dlut:  ddiks/idiute  'ti  (2).  —  2''  (tfhe'ddnhn  vicishUtvdcjbhax'a- 
sya  mahimdnam  dhd :  kdljxiddr  iti  (ß),  —  at/ut  bhd;/d lui  fyd  hijdiptdrddhydndphalam 
aha:  mdta?'  dehdhhritdm  (4)  ifi,  —  3°  yaiptrodd/idraiii  d/ia:  tvdni  dQiui  tthe  'ti  (b), 

—  parame^vartd/iydnain  dlut:  lekhaprastute  ti  (6),  —  ?>^  bhaydvatydh  kripdbhant- 
v'xkshanena  prdrthayann  dha:  mdtah  pdtake  ti  (7),  —  bhagavatyd  yajanavidhdnam 
dha:  tvdm  ddhdre  'ti  (8),  —  4"  paramefvarydh  dhydnend  ph(dai)i  dha:  so  liam 
iti  (9),  —  4"'  bha(/((vdtyd  bijdj(fpdt!ya  prakdrdmtai-ant  dhd:  mdta?-  mdtrikdye  7z  (10), 

—  5*  pdVdmeQVdrydh  btjdrddhdneiid  yat  pludam  ishpim  bhavati  tad  dlut:  tasmdd  <W(11), 

—  bhagdvdtyd  vdksh(y)dmdndQloke  btjdtruyddhydnasyd  sthdndny  dha:  ddhdre  7/(12), 

—  ö""  btjdtrdydsyd  dhydiiaphalam  dha:  vdntbijam  iti  (13),  —  bhagavatydh  saphalam 
dttkshinabhiijddhydnani  dha:  cvddcamdre  'ti  (14),  —  vdmabhuja  (15),  —  drddhana- 
btjapha/drn  (18),  —  mamtrajapadhydnutah  phakim  (20),  — -  8"  i'«/7if/(Biichstabeii)- 
mayasvampatdvi  (23),  —  7''  V(trna))Ktya(:arirabliajnnaphalam(2b'),  —  dhydnena  phaldin 
(26), —  dhydndmtarena  (2,1 .  29.  31),  —  \()''  bhdg<trdfyd  ii\rityu'mjayamanv'^)ärddhanam 
dha:  ^ri  mrityumjttye  'ti  (33),  —  11"  mrihpimjdydjapdsytt  pluilittn  (34).  —  mri- 
tyvmjttyamaiior''')  dhydnam  (•>.')),  —  IV'  paramecvarydh  ananyaparatveud  'ha:  tvam 
mdtdpitardv  iti  (36),  —  frt Siddhaitdtha  iti  ko  'pi  yitge  caturthe  prddnr  ba- 
blmva  Kartind-Varundlaye  (kanmayä  yukte  varundlaye  grdtnavi^eshe  Narmaddta- 
tdnikatavartini)  'smin  \  p-K^ambhur  ity  abkidhayd  sa  inayi  pramrmatn  cefaQ  cakdra 
sakaldgamacakravartti  \\  37  ||  tasyd"jnayä  parinatd  tvayi  siddhavidyd  .  .  \\  38  1|,  — 
12''  giiror  abhyarthandm  dha:  frt  (^ambhundthe  'ti  (40),  —  parameQvaryd  daydlutvam 
dha:  ittham  pratikshanam  udap'imloeanasya  Pt-ithvidhardsyd  piinitah  sphu- 
td)n  dvir  dstt  \  dd(f)tvd  varam  bhagavatt  hndayam  pravishtd  ^ästraih  samam  navana- 
vaig  ca  mukhe  'vatirnä  \\  41  ||,  —  stotravishaye  guroh  prasddam   dha:    väksiddhim 


')  vorher  tins  Jaiiia- Diagramm.  ^)  manu  =  mantra. 


Siildluisärasvatam   stdtram.   —    licakaui ;   lanträUika.  3.')1 

eve  'ti  (42),  —  13"  mamtrajapanasamaye  vidhänam  aha  (43),  —  gunismaranafo  yad 
bhavati  tad  dha  (44),  ■ —  trfotnriiiahmumam  aha  (45),  —  stotrasyd  'cimtyariiahimdvam 
a/jrt  (4(!).  —  schlielst:  ko  'py  (icimtyaprahhdco'sya  stotrasya  pratyaydvahah  \  pn 
(^\imbhoi'  djnayd  sarvdh  siddhayo  smin  pratishtkitdh  ||  46  ||  iti  siddhasdrasvatam 
stotram  sampürnam  ||,  —  Cdiiuu.  schl.:  Padmandbhena  kavind  vipuld  vimald  kritd  \ 
siddhdsdi'asvatdkhyasya  stotravydkhyd  saindsatah\\  iti  p-i  Padmandbha  viracitd 
tlkd  samdptd. 

Nachtrag. 

17  Tl.     Ms.  Ol-,  fbl.  910*'. 
Bruchstück   eines  ncakmii^).  nach  Bi'ihler,  s.  oben  p.  186";  nämlich  Rik  2, 
23,   1,   und    1,  -li,  20.  21    mit  einem   üommentar,   der  je   mit   den  Angaben  der  aun- 
kra7nanikd' und  deren  Erklärung  beginnt. 

2  foll.,  sign.  {.^6.  67  (i7  Z.,  ä  le-is  aksh);  Kashmir- Schrift:  modern. 
66"  beg. :  vdviahe  \  kavin  kavindm  upava^del.  sec.  m.)map'avastamam^  —  6ß^  om 
tad  vishnwh  pavamam  ])adam,  —  der  Comm.  hierzu  ist  auf  67''  noch  nicht  zu  Ende. 

1772-).     Ms.  or.  fol.  887. 

Bruchstück  des  tantrdloka  (von  Abhinavagupta),  »on  transcendental  know- 
ledge  and  emancipation«  (Rdj.  L.  3/.):  dknika  24  —  26.  Mit  dem  Commentar  des 
Jayaratha.  S.  Hall  Index  p.  198,  Rdj.  L.  Mitra  Notices  5,  74.  75,  und  Bühler's 
Keport  über  seine  Reise  nach  Kashmir  p.  80.  81  und  CXLViii  —  cxv.  Bühler  zu- 
folge schrieb  Abhinui'ayupta  »between  993  and  101.5  AD«'),  während  Jayaratha: 
»about  the  beginning  of  the    lo^t  Century«. 

7  foll.  (11  Z.,  ä  46  aksh.);  modern;  Randmarke:  tatn"  lo". 
24  2*":  om  Qrkjnrave  n.  \  yah  paramämritakumbhe  dhdmni  pare  yojayed  gatds\&m 
("»■«  sec.  m.)  api  \  jagaddtmabhadrabhütir  digatu  pvam  bhadrabhütir  vah  ||  iddnim 
dvitiyurdhenä  'ntyeshtividhim  abhidhdtum  tq)akramate :  atha  fdmbhavafdsano- 
ditäm  sarahasydm  frinatd  'mtyasamskriydm,  tatrd  ' dhikdrisvarnpam  tävan  tii- 
riipayati:  sarveshdm  adharasthdndm  gurvantdnäm- api  sphutam  \  g.aktipdtdt 
piird  proktdt  kurydd  antyeshtidtkshaiiam  \\  urdhvagdsanagdndm  ca  samayo 
'paQ)i  pr.  m.)hatdt)nandni  |  antyeshtidikshd  kartai^yd  gurund  tattvavedind  \\  adhara- 
sthdndm iti  vaishnavädtndm,  faktipdtdd  iti  vatidhddigdcßidbhyar-thandd  vdrakd(, 
pure'ti  mritoddhdradtkshdydm,  ürdhondm  iti  caivddindm;  kirn  atra pramdnavi  ity 


1)  s.  1507  p.  98.  ■-)  hinter  1013  auf  p.  187   tfchöiig. 

^)  die    vorläufige    Angabe    B.'s   in    meinen   Akad.   Vorl.   ind.   L. -G."    .S.36,    wonach   er 
sehen  98"2   AD  gestorben  sein  sollte,  ist  hiernach   zu   berichtigen. 


352  Nachtrag. 

aQamkyd  'Im:  samayäcäradosheshn  pramddut  skhalilasya  hi  \  antyeshtidikshd 
kdrye  'ti  Qrnltkshottarafdsane  \\  atrai  've  'tikartavyatdm  dha:  yat  kimcit  kathitam  purvatn 
mritoddhdrdbhidhe  i'idhaii  \  prutimdydm  fad  evd  tra  sarvam  Qavatanaii  caret\\  atra 
cd''ganidmtartyo  vigesha  ity  dlui:  frtsiddhdtantrakathito  vidhir  esha  nirüpyate  \ 
amtimam  yad  hhavet  pürvam  tat  krihid  'mtimam  ddimam  \\  samhrityai  'kaikam  isliti 
ydm  Qr  yd?)  sd  ')ityeshtir  dvitayr  ("ye  pr.  m.)  matd  \  püjddhydnajapdt pitshtasamayeiia 
tu  sddhake  \\  pindapdtdd  ayam  nmktnh  vaicaro  vd  hhavet  priye  \  dcdrye  tattvasampanne 
yatra-yatra  mrife  safi  \\  (intyeslitir  nai  'va  vidyeta  piddhaye  tasya  itn'irdJiani  \  ihn 
yan  manti'avarnddy  amtimam  tat  pürvam  yac  cd  'dimam  tad  amtimam  kritva.  —  2''  etad 
eva  prathamdrdheiio  'pasamharati:  ity  xkfo  'ntyeshtiydgo  'yam  paramegvar-abhdshita 
iti  fivarn,  dikshdvaicakshanyaprathitdjayu  Jayarathäbhikhyah  |  dhiiikam  etaq  catx- 
ram  kritavritti  vyaracayac  caturvififam  ||  iti  tantrdlokaviveke  ' n ty es htipr a k de anam 
ndma  cattirvingam  dhnikam  \\ 

25  4'':  om  gurave  namah  \  bhimam  adhishthdya  vojjur  bhav((m  abhihito  bhdva- 
yann  iva  yah  \  prabhavati  hndi  bhaktimatdm  givaprado  'sau  civo  \stu  satdm  \\  iddmm 
dvitiyärdhena  (^rdddhavidhim.  abhidhdtiim  dha:  atha  grdddhuvidhih,  Qrtmatshadar- 
dhokto  nigadyate  nanu  trikadargane  kutra  ndmd  'sau  Qrdddhavidhir  nkfa  ity  dgamkyd 
"ha:  siddhdtaiitre  sücito  'sau  mürtiydganiriipane  \  sncita  iti  na  tu  svakantheno 
'ktah,  yad  uktam  tu  tra:  mritakasya  gnhe  vd  'tha  kartavyam  virabhojanam  iti  grdddha- 
pakshe  ddtavyam  iti  ca  kasya  kadd  kaip  cd  'yain  kdrya  ity  dfamkyd  ''ha,  —  4"  na 
ce  'yam  asmadupajnai  'va  yukfir,  api  tv  dgamo  py  evam  ity  dha:  uktain  p'i  Ma- 
tamgdkhyamnnipraQndd  anamtaram  I  tatra  munipragnam  eva  tävad  dha:  muktir  xive- 
kd(jt)  tattvdndm  .  .  .,  —  4''  etad  eva  prathumdrdheno  'pasamharati:  uktah  grdddha- 
vidhir  bhrdmtigardtamkavimar'dana  iti  fivani,  nikhilagivagdsanoditavividhavidhdnai- 
kanishthayd  sudhiyd  \  nira\\d(ind)yi  pamcavinQam  kild"hnikarn  Jayarathenai'tat  \\ 
iti  tantralukaviveke  p'dddhaprakdganam  ndma  parncaving,am  dhnika)n  \\ 

2()  rrignrtiit  sakaJap>irusJiärthuddtre  namah  \  bhavati  yad  icchd  5"  -va^'atch 
gixiapüjd  Idilchanam  viQvak  viQvarn  jayati  sa  sumandh  prasannajanamocane  suma- 
ndh  II  tddnim  dvitiydrdhena  dtkshitavishayäm  ceshavrittim  vaktiim  dha:  atho 
'cyate  geshavrittir  jnHitdm  -upayogini  \  nanu  ihai'va  dtkshd  vimocayaty  ürdhvam 
gaivarn  dhäma  nayaty,  —  6^  lipisthito  'pi  yo  mantro  nirvtryah  sa  tu  kalpitah  \  sa- 
ketavalato  (?)  nd  'sya  pustakdt  prathate  mahah  ||  .  .  .  nanu  pustakdn  mantravtryd- 
kathane  kirn  pramdnam  ity  aQamkyd  "ha:  piistakddhttavidyag  ce  'ty  uktam  Siddhd- 
mate  tatah  .  .  ye  tu  pustakalavdhe  'pi  m,antre  viryam  prajdnate  \  te  }>hairaviyasam- 
skdrdh  proktdk  sdmsiddhikd  iti,  —  bricht  auf  7'' 4  ah  mit  den  Worten:  iti  prati- 
vimvabhdvdtmatayd  da7'ganarn  \  itah  param  yathai'vd'vatdritam  vivar'mam  tathai 
'vd  'ntarbhütain  iti  kdranend  "darfdbhdvdn  na  likhitam  \\